Nga Pertefe Leka/
Thirrja që u bëri Presidenti Nishani autoriteteve të Komunës së Ulqinit “Të punohet sa më shumë në ruajtjen e gjuhës,traditave dhe identitetit kombëtar,si vlera më e çmuar që kemi” më zgjoj kujtimin e mësuesve shkodranë që vepruan me devotshmëri për përhapjen e gjuhës shqipe në Ulqin e rrethina, 75 vjet më parë .
Shqiptarët jashtë kufijëve po ndihen të përfaqësuar.Vizita e Presidentit Nishani në Cetinjë,Tuz,Ulqin Tivar, u prit ngrohtësisht nga qytetarët autokton.Komunikimi shpresëdhënës se mbrojtja nga shteti amë është evident të mbush me optimizëm për të ardhmen.
Presidenti përballë mediave theksoi :”Të respektohet e drejta e pronës private dhe e administrimit të saj,si edhe të gëzojë të gjithë hapësirën e nevojshme ligjore për shkollimin në gjuhën shqipe dhe në përdorimin e simboleve kombëtare.”
Ndër të tjera, Presidenti ofroi gatishmërinë e institucionit që përfaqëson duke theksuar: ”Institucioni i Presidentit do të jetë kurdoherë pranë jush, në ndihmë të lidhjeve sa më të mira dhe të respektimit të çdo të drejte tuajën qytetare dhe kombëtare.”
Kjo vizitë e Presidentit na zgjon shpresën se kjo duhet të ndodhi edhe në Çamëri,që shqiptarët të ndihen të plotësuar. Shqipërinë natyrale askush nuk mund ta tjetërsojë.Ajo ekziston.Shqiptarët nuk e harrojnë historinë.
Kështu veproi ish ministri i Arsimit,Ernest Koliqi, kur dërgoi mësues në trojet shqiptare për përhapjen e arsimit në gjuhën shqipe,në Kosovë dhe në pjesën veriore të Shqipërisë që kishin mbetur jashtë kufijëve të 1913-tës
Duke shfletuar kujtimet e disa mësuesve shkodranë,të cilët punuan me përkushtim për arsimimin në gjuhën shqipe në Ulqin, mbushesh me krenari sepse këta shembuj duhet të përsëriten.Ata i kërkon koha.Këtë porosi e dha edhe presidenti Nishani, gjatë vizitës së tij në Mal të Zi.
Ja si vepruan 75 vjet më parë mësuesit shkodranë.Jahja Domnori,Prenkë Jakova,……
Në vitin 1941,Ministria e Arsimit emëroi për zonën e Ulqinit mësuesin Jahja Domnorin i cili ishte i pajisur me një kulturë të gjerë pedagogjike dhe me një përvoje të mirë pune për hapjen e shkollave të reja, si në Dibër,Vlorë,Durrës e në Shkodër. Ai do të kryente detyrën e Drejtorit dhe Inspektorit të zonës në N/prefekturën e Ulqinit.
Duke pasur në varësi të gjitha rrethinat e Ulqinit, kishte nevojë për mësues të devotshëm, pasi njerëzit atje ishin të etur për shkollën shqipe e cila deri atëhere ishte e ndaluar.
Këte detyrë e mori përsipër vetë inspektori i zonës,mësuesi Jahja Domnori,që të zgjidhte mësues nga familje të nderuara intelektuale, duke shfytëzuar njohjet që kishte me ta.
Mësuesi J. Domnori, ishte njohur me babain e Prenkë Jakovës,Kolen, kur ishin bashkë në luftën e Koplikut,me 1920. Kola,me origjinë nga Gjakova, ishte ndër organizatorët e mbrojtjes së kufijëve kombëtar nga agresioni jugosllav.Dy familjet kishin ruajtur një miqësi të sinqertë.Për këte, trokiti në derën e Gjakovarëve, për të inkuadruar djalin e tyre, Prenkën, në këte detyrë fisnike.
Më mirë e përshkruan vetë Prenka këte lidhje në kujtimet e tij.Ai kishte respektin me te madh për Zotni ,Jahon,(kështu e thërriste Prenka) Ke andje t’i lexosh ato shënime, me një gjuhë të bukur shkodrane, ku Prenka i ka dhënë melodinë e shpirtit te tij.
“Nji ditë, tek po lexojshe diçka në revisten “Hylli I Drites,”në oden e vogël u fut nana Rozë,me duert e saja tanë shkumë sapunit e tanë preokupim, e më thotë se ka ardhe nji mik i shtepisë tonë,Jaho Domnori, që ishte drejtor i shkollës fillore të Ulqinit.Unë tue e njoftë mirë zotni Jahon,lashë librin e dola menjëherë në oborrin tonë të vogël,ku nana Rozë e kishte vendue në nji karrike thuprash .Pasi u falme me njeni tjetrin, ai me propozoj që të shkojshe si mësues në katundin e Katërkollit,në Anë të Malit,se në ate zonë kishte marrë edhe mësues të tjerë prej Shkodret, si Viktor Kicin,Prenke Shiroken,Shuk Shllakun,Ramadan Millen,Zef Berishen e shumë të tjerë.
Unë si me marifet ja hodha fjalën,për me më marrë në Ulqin,e aj plot deshirë,me premtoj,se do ta realizonte këte deshirë timen,por në të ardhmen.
Me që të gjithë mësuesit, që më përmendi Zotni Jahoja i njifshe mirë,pranova pa ma të voglin hezitim.
Nana tuj i prue nji kafe tarnake, e tuj fluturue prej gzimit e falnderonte zotni Jahon për interesimin e tij. Ajo ju lut edhe për vllaun tem,Çeskun,për me i gjetë nji vend edhe atij,se i pelqente natyra dhe puna si mësues”.(nga kujtimet e P.Jakoves )
Pa urdhëra nga lart,por me një bisedë të hapur e të sinqertë drejtori i shkollës e zgjodhi personelin me mësues që e donin Atdheun dhe përparimin e Kombit.
Eshte historik ,fjalimi që mbajti drejtori i shkollës J.Domnori ditën e hapjes së shkollës shqipe në Ulqin,me prindër,mësues dhe autoritetet vendore.
“Arsyja e mbledhjes sotme s’asht tjetër vetem se dishroj me pasë nji marrdhanie me ju, me qellim qe t’u japim edukaten e duhun femijve tuaj.
Andrra që keni pasë pamë tash sa kohë, se nji popull që ruen gjuhën e vet ,aj ka ruejt çilsin e rrugës së indipendencës u shfaq sot si drita e syve .Kjo gjuhë e ruejtun prej jush,si prushi në gji duhet punue, e këte punë e ban shkolla…
Shkolla përpiqet me pregadite qytetarë e qytetare të respektueshem ndaj ligjeve, me dashtë tek s’ban Atdheun, e krejtë të gadshëm me ba çdo sakrificë për te.”(nga shenimet e J.Domnorit)
Ky ishte motive kryesor i të gjithë atyre që punuan pa u ndalur për të përhapur dijet me gjuhën e bukur shqipe.
Kështu veproi edhe Prenka,djale i ri.Ai shpesh ndeshej me prindër të cilët ia drejtonin pyetjet pa kuptuar, në gjuhën sllave,por Prenka me dashuri dhe admirim për ata njerëz të mrekullueshem,u thoshte :”O vllazen,kjo asht shkolle shqipe, mos ma permendi ma pjevanjen por me thoni :A..din..me ..këndue ..mirë ..shqip.”