Migena Arllati – Dielli

INTELEKTUALI KA MENDJEN DHE PENDЁN, PO AQ TЁ FUQISHME SA LUFTЁTARI ARMЁN!

May 11, 2017 by dgreca

Recensё mbi librin “VEPRA (ARSIMI SHQIP NЁ SUEDI) 2” e autorit HYSEN IBRAHIMI/Shkruan: Prof. Migena ARLLATI/ Gjakovё/

Njё libёr jo i rёndomtё, as i zakonshёm, pёrkundrazi njё botim prezantues i aktivitetit disadekadёsh nё krijimin dhe lёvrimin e shkollave shqipe nё Suedinё mike tё popullit shqiptar, nё Suedinё mikpritёse tё mijёra shqiptarёve refugjatё, si tё atyre politikё, ashtu dhe tё atyre ekonomikё, nё Suedinё e vlerave perёndimore, simbol tё demokracisё dhe tё respektimit tё tё drejtave tё njeriut. “Vepra (Arsimi shqip nё Suedi 2” vjen si njё ndёrmarrёsi serioze e autorit Hysen Ibrahimi. Ai kёtu paraqitet jo vetёm si njё shkrues i zellshёm por edhe si njё kёrkues i papёrtuar i arkivave dhe shёnimeve tё shumta, tё cilat i ka kёrkuar dhe hulumtuar me njё vullnet tё admirueshёm. Po me kёtё vullnet dhe dёshirё tё pёrhershme ai i ka shёrbyer shqipes dhe shqiptarёve gjatё gjithё kohёs sa ka jetuar nё Suedi, duke u shndёrruar nё njё avokat tё palodhshёm tё ҫёshtjes shqiptare.

Qё nё fillim, autori e hap librin me pohimin se shqipja ёshtё njё gjuhё mё vete, se ajo i takon vetёm popullit shqiptar, dhe se s’ka tё bёjё asgjё me sllavishten sikurse shqiptarёt s’kanё tё bёjnё fare me sllavёt. Teza e prejardhjes nga ilirishtja e shpjegon nё mёnyrё shkencore kёtё pohim, tashmё tё njohur botёrisht, po aq tё njohur edhe nga suedezёt tё cilёt janё paqёsorё dhe pranues ndaj vlerave tё tё tjerёve, nё kёtё kontekst ndaj vlerave tё shqiptarёve, si pasardhёs tё arbёrve e tё ilirёve. Ёshtё pikёrisht teza e prejardhjes ilire pasaporta e parё pёr ҫdo shqiptar qё shkel nё Europёn perёndimore, nё tё cilёn njё derё e madhe e hapur ishte shteti suedez, njё ndёr vendet mё tё dёshmuara pёr principet dhe politikat demokratike ndaj vendasve si dhe ndaj tё ardhurve.

Autori i ёshtё thellёsisht mirёnjohёs popullit suedez, sepse nё fund tё fundit ai ёshtё njё djalё shqiptar, dhe vetё shqiptarёt nga natyra janё mirёnjohёs pёr mikun qё iu gjendet nё ditё tё vёshtira. Nё emёr tё sё vёrtetёs sё madhe dhe nё emёr tё mirёnjohjes sё pakufishme, ai vё nё dukje se nё kohёn kur nё Kosovё po mbylleshin dhunshёm shkollat shqipe, nё Suedi merrte hov gjithnjё e mё shumё hapja e klasёve tё mёsimit tё shqipes pёr fёmijёt shqiptarё, si dhe tё gjithё tё tjerёt qё dёshironin ta mёsonin kёtё gjuhё, sa tё lashtё, aq dhe tё bukur. Bile nuk u mjaftua vetёm me kaq, por Enti Shkollor i Suedisё pёrpiloi tekste shkollore dhe ndihmoi nё botimin e tyre, gjё qё edhe njёherё vёrtetoi faktin se tё drejtat e pakicave kombёtare, janё model pёr gjithё botёn perёndimore, sidomos kur bёhet fjalё pёr fushёn e arsimit.

Autori vё nё dukje meritёn e pamohueshme tё mёsimdhёnёsve shqiptarё, rolin e kёshillit tё prindёrve, numrin e objekteve shkollore, mjeteve mёsimore e tё shumёҫkaje tjetёr qё ai e trajton nё planin konkret dhe statistikor, duke plotёsuar kёshtu rrethanat e nevojshme pёr ta kompletuar temёn tё cilёn merr nё trajtesё. Nё shtatё kapituj sa ka gjithsej libri, ai i mbetet aq besnik fakteve dhe tё dhёnave konkrete tё mbledhura nga terreni dhe nga dёshmitё e marra prej dёshmitarёve tё atyre proceseve, saqё rrёfimi bёhet tёrёsisht objektiv, dhe kёsisoj i qartё dhe i besueshёm. Kёto tё dhёna i referohen njё varg faktesh, duke nisur qё nga data e hapjes sё shkollёs sё parё shqipe nё Suedi (vjeshtё 1968), mёsuesit tё parё tё kёsaj shkolle (Bejzat Beqiri), mёsimdhёnёsit e shqipes nё qytete tё ndryshme suedeze, Kuvendi themelues i arsimtarёve shqiptarё “Naim Frashёri” nё Suedi (30. 05. 1992), Kongresi i parё mbarёshqiptar (Prizren, nёntor 2001), Konferenca e parё kombёtare e shkollave shqipe tё mёsimit plotёsues nё mёrgatё (Zvicёr, qershor 2003), procesverbale nga Kuvende dhe takime zyrtare, dorёshkrime autentike, aktvendime, fotografi dhe plot e plot materiale tё botuara nga gazetat e atjeshme, e qё tё gjitha kёto i sigurojnё veprёs njё bazament tё fortё faktik.

Vёnia nё spikamё e kontributit disadekadёsh tё veprimtarit tё palodhur Bedri Paci nё arsimimin shqip tё gjeneratave tё reja me banim nё Suedi, i vjen pёrshtati temёs sё botimit. Veprimet konkrete dhe tё njёpasnjёshme tё kёtij personaliteti nё ngritjen e vetёdijes sё popullatёs shqiptare, dhe krahas kёsaj nxitja e pёrhershme qё krahas ruajtjes sё identitetit shiptar tё vijohet natyrshёm me pranimin e vlerave dhe pёrshtatjen nё ambientin suedez, janё disa nga pikёsynimet kryesore tё aktivitetit tё tij. Ndikimi i autoritetit tё tij “e detyroi” tё hidhej nё politikё ku do tё influenconte me tё madhe idetё pёr njё shoqёri sa mё demokratike dhe tё vёmendshme ndaj pakicave. Karriera dhe aktiviteti i bujshёm i prof. Pacit kishte vetёm njё qёllim: t’i vinte nё ndihmё popullit tё tij nё mёrgim, dhe kёtё aksiomё nuk e shmangu asnjёherё nё jetё. Bile ngulmoi dhe arriti qё tё bёhen hapa tё koordinuar nё bashkёpunimin mes institucioneve arsimore nё Kosovё dhe instancave tё arsimit shqip nё Suedi; po ashtu u punua shumё nё vёnien e kontakteve me Mёrgatёn Shqiptare nё Europё pёr t’i furnizuar ata me tekstet shkollore shqipe tё botuara nё Suedi.

Intelektualё e veprimtarё tё devotshёm nuk i kanё munguar asnjёherё botёs shqiptare, ndaj nё kёtё prizёm autori i vё nё dukje emrat e atyre qё kontribuuan nё Suedi, dhe jo vetёm atje. Si rezultat i punёs sё vazhdueshme tё tyre, ai arrin nё konkluzionin se mёrgata shqiptare nё Suedi kishte mbledhur nё gjirin e saj intelektualё tё shumtё qё dinin, donin dhe punonin. Sidomos gjatё viteve ’91 – ’92 kur Suedinё e mёsyu njё valё e fuqishme refugjatёsh, roli i veprimtarёve gjatё kёsaj kohe ishte eminent nё: sё pari strehimin dhe mbёshtetjen e tyre, e sё dyti nё pёrkrahjen pёr t’u integruar si gjithё tё tjerёt. Ishte mёrgata shqiptare ajo qё pёr vite tё tёra mbajti mbi supe akumulimin e fondeve tё dedikuara pёr Kosovёn duke paguar “Trepërqindëshi”, ndёrmori aksionin “Ndihma pёr Pavarёsinё e Kosovёs”, ngriti Fondin pёr raste tё jashtёzakonshme, Ndihma zonave tё rrezikuara nё Kosovё (1998), pastaj më vonë “Vendlindja thёrret” etj.

Ёshtё i pashmangshёm fakti qё arsimtarёt punuan nё mёnyrё humanitare dhe pa pagesё, sakrificё e cila flet pёr shpirtin e kolektivitetit qё kishin kёta njerёz, tё cilёt duke kuptuar rrethanat dhe kohёn aspak tё volitshme, dhanё njё provim tepёr tё rёndёsishёm pёr sa i pёrket identitetit tё tyre si shqiptarё dhe misionit tё tyre si mёsues. Po ashtu njё betejё e vёrtetё ishte pёrballja me propagandёn serbe sё cilёs ata iu kundёrpёrgjigjёn si intelektualё tё vёrtetё, duke mos harruar se intelektuali ka mendjen dhe pendёn po aq tё fuqishme sa luftёtari armёn.

Promovimi dhe ruajtja e identitetit, gjuhёs amtare, kulturёs dhe shumёҫkaje tjetёr qё i pёrket ambientit shqipfolёs, pritej me interesim edhe nga vetё institucionet suedeze, pasi populli suedez e dinte se kur ishte fjala pёr popullin shqiptar, bёhej fjalё pёr njё ndёr popujt mё tё vjetёr tё Europёs. Pёr kёtё arsye, autori Ibrahimi, natyrshёm tregohet mirёnjohёs, falenderues ndaj mbёshtetjes qytetare dhe institucionale suedeze. Ai si shqiptar e djalё shqiptari qё ёshtё, duke pasur nё gen virtytin e fisnikёrisё dhe mirёnjohjes pёr njerёzit bujarё dhe pranues, tregohet falenderues ndaj njё shteti qё mirёpriti dhe ndihmoi nё nevojat e tyre tё domosdoshme pakicёn shqiptare, e cila asnjёherё nё ekzistencёn e saj nuk ёshtё mjaftuar me ushqimin nё tryezё, por sё pari i ёshtё dashur ushqimi atdhetar dhe ai kulturor.

Vetё autori i kёtij libri ёshtё njё nga bijtё mё tё devotshёm nё ndihmesёn e dhёnё pёr kombin shqiptar. Ai i ndihmoi ҫёshtjes shqiptare nga kёnde tё ndryshme duke nisur thjeshtё si njё emigrant, mandej si njё intelektual, pёr tё arritur deri tek kontributi si kryetar i Shoqatёs sё Shkrimtarёve dhe Artistёve “Papa Klementi XI Albani”, njё rrugё e gjatё kjo, nё tё cilёn ai u tregua njё shqiptar me zemёr tё madhe, njeri me energji tё pasosura ndaj kombit, me pёrkushtim dhe dinjitet tё pashembullt.

Edhe ky botim qё ai sapo vё nё duart tona nuk ёshtё gjё tjetёr veҫse vazhdimёsi e misionit tё tij, pёr t’iu pёrkushtuar pa kushte interesave kombёtarё. Puna e tij nё kёtё libёr ёshtё njё shembull i shkёlqyeshёm se si duhet tё trajtohen dhe tё evokohen periudha tё vёshtira tё ekzistencёs sonё, periudha nё tё cilat janё sprovuar vlerat e vёrteta. Urojmё qё njerёz tё tillё tё ketё sa mё shumё nё botёn shqiptare, intelektualё qё asnjёherё nuk presin se ҫ’do tё bёjё Atdheu pёr ta, por apriori ata bёjnё dhe japin shumёҫka pёr Atdheun.

MIGENA ARLLATI, MARATHONOMAKE E SHKRIMIT ME DRITË

April 5, 2016 by dgreca

Nga MSc. Albert Habazaj*/

Gazeta javore, letrare & kulturore “Nacional” më është bërë e nevojshme për shëndetin letrar dhe e kam kryekafen mëngjesore të çdo të hëne. Kjo ngjet, jo vetëm për faktin se fisniku Mujë Buçpaçaj ka çelur nga një dritarez për njerëzit e letrave, por se nëpërmjet faqeve të “Nacional-it” përshëndetem letrarisht dhe kulturalisht me dy nga mikeshat e mia më të respektuara: dr. Rovena Vata dhe dr. Migena Arllati. Jam i kushtëzuar, që, për poeten dhe kulurologen Migena Arllati të shkruaj tepër shkurt, kur dëshirën e kam të shkruaj gjatë, tepër gjatë, sepse e meriton. M. Arllati dritëron jo në një a dy, por në disa rrafshe letrare, kulturore, qytetare, atdhetare e universale. Studimtaria e saj përbën një opus më vete, që kërkon një përfillje të merituar për një vështrim kritik të vlerësuar, sepse i shërben përmirësimit cilësor dhe zbukurimit estetik të letërsisë shqipe në Kosovë e brenda kufijve zyrtarë të Shqipërisë. Në fakt, profili i Migena Arllatit mund të trajtohet në një studim monografik me pesë kre. Kreu i parë mund të trajtojë bukur prurjet letrare me poezi e prozë të autores Migena Arllati në letërsinë tonë bashkëkohore. Kreu i dytë mund të merret me shkrimet e Dr. Arllatit në shërbim të kritikës letrare, me parathëniet në librat e botuar të autorëve të tjerë, që profesoresha u jep krahë besimi për te lexuesi. Një nëndarje mund të shikojë redaktimet që ka bërë specialistja deri në trajtën përfundimtare të botimit (me ndreqjet, përpunimet e me ndryshimet e nevojshme). Një tjetër nënndarje mund të rrokë recensionet e profesoreshë Migenës për autorë të ndryshëm (poetë e prozatorë) në Shqipëri e në Kosovë; vlerësimet kritike me shkrim për veprat artistike, në të cilat është angazhuar; gjithashtu për punimet shkencore, për shfaqje etj., duke dhënë përmbajtjen dhe duke vënë në dukje anët e mira e të metat. Në çdo punim të botuar nga dr. Migena Arllati dallohen njohuri të plota të fushës nga artikullshkruesja, kompentencë, qartësi e bukuri, çka i japin autores statusin e një kulturologeje të spikatur. Kreut të tretë i qëndron bukur kostumi etnologjik dhe albanologjik i studiueses serioze, të hapur, këmbëngulëse dhe të guximshme M. Arllati. Vetëm libri më i ri “Patronimet në Gjakovë-mbiemrat, emrat familjarë” me bashkautor Muhamet Rogova kërkon studime të thelluara dhe hap shtigje për kërkime të reja shkencore, deri në rrafshin krahasimtar antropologjik në rajon, në Europë e më gjërë. Ndërsa në planin etnologjik, me koherencë dhe dashuri studiuesja promovon vlera të traditës si visare të trashëgimisë sonë kulturore. Me shembullin e saj, me talentin dhe shpirtin e kthjellët, ajo ka ditur bukur të na kujtojë dhe të propagandojë se Dita e Plisit, (e plisit të bardhë, që na dallon ne nga të tjerët, e qeleshes, kapuçit tipik shqiptar) është festa simbolike e shqiptarëve. “Shqiptarët kanë shumë festa tradicionale, historike, fetare, zyrtare, por – shkruan autorja – Festa e Plisit me misionin gjithëkombëtar që ka, meriton të quhet Kryefesta e Dinjitetit të kombit”. Shkrimet e saj janë artikuj shkencorë profesionalisht të realizuar, që mirëpriten jo vetëm nga letërsidashësit dhe lexuesit e kualifikuar, por merren si burime bibliografike nga albanologët dhe studiuesit e linjës përkatëse.

Kreu i katërt mund të trajtojë gjithë atë kontribut asaj zonje fisnike për emancipimin e shoqërisë shqiptare, evidentimin e gruas, si fillimtare e jetës dhe gurrë mirësie. Shpesh herë, parë në sotshmëri, në kontekst, portreti i Migena Arllatit më shëmbëllen me portretin e shkrimtares fisnike dhe humanistes dritërore Nermin Vlora Falaschit, stërmbesës së Plakut të Bardhë të Flamurit Kombëtar. Kreu i pestë mund të japë fasha drite nga humanizmi i botës së saj nënëterezane në shërbim të krijimit universal, ku shquhet roli i saj i dukshëm dhe mjaft i dobishëm me Lidhjen Ndërkombëtare të Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “PEGASI”, me krijimtarët e globit mbarë, e sidomos me ata në Kosovë, në Shqipëri, ku spikat puna e kulluar që Profesoreshë Migena bën me aq dëshirë e mjalt fjale për rritjen e shëndetshme të talenteve të reja. Shembullin e jep konkretisht hijshëm me familjen e saj, me gjakun e saj. Stafeta letrare vijon brezash. Bora Arllati është një emër premtues dhe i njohur poetik jo vetëm në Gjakovë. Gjimnazistja e talentuar Rina Arllati na mrekullon me atë zë brilant, kur interpreton poezi njëkohësisht shqip dhe anglisht, po aq ëmbël e bukur si në shqipen e nënës. Ajo ka lidhur jetën bashkëshortore me shokun e saj ideal muzikologun e dëgjuar, profesor Behar Arllati. Dy intelektualw me identiet, dy artistw tw formuar kanë ndërtuar një familje model, një familje të nderuar letraro-artistike atdhetare-kulturore, si pak kund ndër Shqiptarì. Ndër punët e mira të Migena Arllanit më bëjnë përshtypje tre redaktime, që për mua, përmbushin një simbolikë shkëlqimtare për botën e madhe të profesoreshës. Ajo ka redaktuar vëllimin “Përtej” me poezi e filoprozaikë të bukuroshes së vargut të ri Bora Arllati. Ka domethënie redaktimi i përzgjedhur i vëllimit: “Borxhi i Ali Podrimjes” me poezi të zgjedhura të autorit të njohur çam Namik Selmani, i cili një pjesë të jetës së tij ka banuar e studiuar në Elbasanin e Luleve, në vendlindjen e dashur të Profesoreshë Migenës. Gjithashtu ajo ka redaktuar studimin monografik “Mazllom Mejzini: jeta, vepra dhe roli i tij në traditën muzikore gjakovare”, që është një libër i mirëfilltë shkencor i bashkëshortit të saj Behar Arllati, i cili operon në thellësi e në gjerësi të këngës popullore gjakovare, të muzikës popullore dhe të biografisë së atyre që e kënduan, e ruajtën, e shpërndanë dhe e pasuruan më tej këtë shufër floriri të thesarit të fokloristikës sonë në veçanti dhe muzikologjisë shqiptare në tërësi.

Intelektualë dhe krijues të formatit të Migena Arllatit janë vërtet vlerë e shtuar për familjen shqiptare, për qytetarinë dhe kulturën kombëtare për t’u krahasuar me dinjitet me kulturat e tjera përparimtare, me krijimtarinë dhe studimtarinë europiane e globale, sepse Migena Arllati është krijuese e mirëfilltë dhe marathonomake e fjalës me dritë të bukur.

Vlorë, e hënë, 04. 04. 2016

*) autori i këtij shkrimi ëshë drejtor i Bibliotekës Qendrore “Nermin Vlora Falaschi” dhe kryetar i Shoqatës së Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve Vlorë, Albania

Ardhje serioze në poezinë e sotme

June 21, 2013 by dgreca

Kritikë letrare nga Migena Arllati për vëllimin “Lotët e ashtit” të autorit Shefqet Dinaj/

Vëllimi i parë me poezi i profesorit dhe studiuesit Shefqet Dinaj ishte më shumë se një surprizë. Autori deri tani na ka mësuar që ta lexojmë, ta ndjekim në botime të ndryshme me studime në të cilat ai i qaset me seriozitetin maksimal temave e çështjeve me rëndësi në letërsi, histori por edhe arealin tonë. Ndërsa tek “Lotët e ashtit” shohim poetin i cili nuk qëndron indiferent as ndaj vargjeve, duke e transformuar përjetimin e tij herë në epik e herë në liriko-epik. Ky vëllim mban në vetvete përpjekjen dhe ambicien e autorit për t’u bërë pjesë e pasurisë poetike sepse poezia si gjini është e tillë që lakmohet nga shumëkush, dhe atë s’mund ta zëvendësojë askush. Poezia e Dinajt vjen si një poezi simbolike. Ajo bëhet shoqëruese e autorit në fragmente të shumta të mendësisë dhe aktivitetit të tij. Ajo ndonjëherë kthehet në një hije që e ndjek atë nga pas duke mos iu shqitur, derisa të arrijë misionin e saj. Megjithatë ai është një poet që e mban kokën lart, edhe pse rreth tij nuk mungojnë njerëzit e ligj(lexo: Hija dhe poeti, Unë dhe hija). Kështu ai nis ciklin “Lakuriqët e natës” në të cilin s’do lerë pa goditur ata, mediokrit por s’do lerë pa shpërblyer as ata, lexuesit e ndershëm. Ato (vargjet) u bëfshin helm dhe plumba për kritizerët mediokër… ndërsa për artdashësit e botës poetike, vargje të nxehta për shpirtin e ri. Në të tjera krijime vargjet marrin nënkuptime rreth marrëdhënieve sociale mes njerëzve. Ai thumbon e shpon mediokritetin, injorancën, burracakërinë, ndërsa godet me shpatën-varg dreqërit me bisht e lakuriqët e natës. Të parët të tmerrshëm për rracën njerëzore, të dytët të zeza e mallkime bëjnë, për t’u ndalur fëmijëve frikën. Herë-herë poeti duket sikur del nga e sotmja dhe vendoset në një tjetër realitet, që atij i flet nga larg, i flet nga historia e legjenda. Ai i këndon kështjellës e cila gjarpëron kodrës shkëmbore, hijerëndë princeshë antike, me porta të hekurta dhe bedena guri dhe me plot famë e madhështi në pamjen e brendësinë e saj. Sigurisht krijuesi Dinaj ndjehet edhe vetë pjesë e asaj krenarie të lënë nga paraardhësit, ai edhe vetë ndjehet pjesë e asaj historie meqë aty është kështjella që tregon, evokon, dëshmon.

Tek cikli i dytë, “Dy sytë”, poezia bëhet më prekëse, më sociale, më e shqetësuar për disa prej brengave të vërteta të shoqërisë sonë, siç është gjakmarrja. “Gropë e errët, varr, morde, dhimbje,trishtim. Mbyllje, kullë ngujimi, frikë, ankth vdekjeje. Mbyllje për së vdekuri, mbyllje për së gjalli. Tragjedi e dyfishtë”. Autori e di se gjakmarrja ka qenë dhe mbetet një prej copëzave kanceroze të shoqërisë shqiptare ndaj e etiketon atë me fjalët më të errëta të fjalorit të shqipes.

Si një poet, sepse vetëm poetët dijnë të komunikojnë me të pashikueshmen, të padukshmen, të pazëshmen, ai komunikon me nocione të shenjta jo vetëm në planin personal por edhe në atë të përgjithshëm kombëtar. Ai pyet gurin, pyet Bjeshkët e Nemuna, pyet diellin për agimet e verdha dhe mbrëmjet e frikshme në trungun e tij. Është kjo poezia “Në pritje” ku të gjitha hamendësimeve të njëpasnjëshme iu përgjigjet vetëm njëri: poeti. Krijimi në fjalë sjell një qasje interesante edhe në aspektin gjuhësor, sepse autori rendit në vargje shumësi emrash të cilëve iu jep rol prioritar, për të emërtuar më shumë se sa për të tipizuar e vepruar. Tek krijimi “Dy sytë” ai sikur trembet dhe alarmohet për mbylljen e syve të të vjetrit, të plakut që i lodhur nga vitet, ka arritur deri në epilogun e jetës. Nuk bëhet fjalë për vetëm frikën nga largimi fizik por për ikjen e gjithë memories kolektive që ai mban në vetvete, ngaqë ka qenë dëshmitar i epokave ndaj të cilave brezat e rinj nuk duhet të bëhen harrimtarë.

Dhe vjen cikli i tretë: “Shqipe e plagosur”. Në këtë pjesëz rrugëtimi poetik, autori paraqet në nëntë tituj të gjithë backgraundin historik të shqiptarëve, si populli më i vjetër por pse jo, historikisht më fatkeq i Ballkanit. Udhëtimin e tij në këtë udhërrëfim, atij i pëlqen ta quajë jo shqiptar por arbdhetar. Dhe si në një revy imagjinare paraqet para nesh pellazgët, ilirët, dardanët, arbërit, për të arritur deri tek shqiptarët, duke mos fshehur aspak krenarinë e të qënit pjesëtar i këtij trualli mbushur me legjenda e mite trimërie. Në fakt në këto poezi unë vërej jo vetëm poetin por edhe historianin Shefqet Dinaj pasi këtu siç duket shkrihen në një, dy trasetë e tij profesionale: letërsia e historia. Sa simbolik po aq metaforik na vjen ai në krijimin “Kosova shqipe e plagosur” ku poeti na e paraqet Kosovën si balli, gjuha, gjumi, drita, varri, ashti, vullkani, dielli, ajri, për ta sublimuar së fundi me: Kosovë, shqipe e plagosur. Diku tjetër atë do ta shohë si flamur të qëndisur me shqirtëra engjëllorë. Një tjetër kulminacion përshfaqet tek ai në poezitë e kushtimit të cilat jo rastësisht i kushtohen: dëshmorit A.D, dëshmores Yllka Domi dhe mërgimtarit V.D. Janë ata, përfaqësuesit e popullit të tokës së djegur, në të cilën gëlonin zvarranikë, bolla, gjarpërinj e demonë vrastarë. Por: ofshamën e dëgjoi qielli/ hapi derën e parajsës/ mbylli derën e ferrit.

Dhe cikli i fundit, i katërti, është pikërisht ai që i ka dhënë titullin gjithë vëllimit. Këtu simbolika fiton kuptimin e saj më të lartë, duke dhënë para nesh në variante të ndryshme atë më të pandryshueshmen, të pazhdukshmen, atë që mbetet e tillë vite, dekada e shekuj pas ikjes fizike të njeriut. Janë ashti, eshtrat që na përcjellin në secilën prej pesë poezive të këtij cikli, teksa poeti ndërton muranë eshtrash me to. Ata janë të shenjtë, janë gjeneza dhe AND-ja jonë, të pandashme nga dheu e toka, nga balta e ëmbël prej ku mbinë dhe u rikthyen sërish. Autori kërkon drejtësi edhe për eshtrat, kur thotë: “Të kthehet eshtrat/ në tokë të vet/ nuk ndërrojnë formë/ janë të shenjtë”. Në një lexim vertikal të poezisë “Ashti dhe toka e tij”, ja se si e përshkruan autori mes foljesh rrugëtimin nga zanafilla deri tek ikja prej kësaj jete: lindët, u edukuat, u rritët, luftuat, u flijuat, prehuni, mbini, shkruani histori, mbillni liri. Dhe së fundi autori e quan Kosovën tokë varresh, jo pse është pesimist, jo pse është fatalist, por sepse çdo pëllëmbë e këtij trualli është mbushur me nga një varr të luftëtarëve të rënë në mbrojtje të tij. Prandaj poezia e Shefqet Dinajt është poezi me vulën e vërtetësisë, me vulën e patriotizmit dhe krenarisë, me vulën e së djeshmes dhe të sotmes. Poeti në këtë vëllim na paraqitet me lirikë të kursyer në tema, por jo në vargje. Edhe pse temat e krijimeve janë krejtësisht epike, realizimi i tyre variantizohet në epiko-lirik, duke bërë që të gjitha krijimet të jenë të lidhura me njëra-tjetrën si degët e një trungu. Vëllimin ‘Lotët e ashtit’ dua ta shoh si një ardhje serioze në poezinë e sotme, për të cilën pres, jo vetëm unë por edhe lexuesit, që autori të na konfirmojë në vazhdimësi në botimet e ardhshme. S’më mbetet tjetër veçse t’i uroj autorit udhë të mbarë në krijime të tjera poetike, të cilat do t’i plotësojnë atij dimensionin e lëvruesit të vargjeve.

Kumtesë nga mrs. Migena ARLLATI