*31 VJET NGA SHUARJA E GJON MILIT, MJESHTRI TE MADH TË FOTOGRAFISË BOTËRORE , VATRANIT QË PUNOI mË SHUMË SE NJË DEKADE NË RADHËT E VATRËS/
*Mjeshtri i madh i fotografisë Botërore, vecanërisht asaj artistike, shqiptari i shquar Gjon Mili, erdhi në SHBA më 1923, i sponsorizuar nga dajua i tij, Kocho Chekani. Ai ra në kontakt me Faik Konicën dhe vatranët e tjerë sapo shkeli në Amerikë. /
*E kujtojmë me rastin e 14 Shkurtit, ditës së ndarjes nga jeta, atë që i dha emër Kombit Shqiptar përmes fotografisë./
* Gjon Mili ishte për një mandate arkëtar I Federatës VATRA./
Nju Jork, 14 Shkurt- Si Sot 31 vite të shkuara, ndërroi jetë mjeshtri më i madh i fotografisë, vecanërisht asaj artistike, dhe i pari përdorues i flashit elektronik në fundvitet ‘30,(1937) shqiptari me famë botërore, Gjon Mili.
Ai u shua pas një sëmundje të rëndë të mushkërive, që për shkak të rëndimit nuk arriti ta kapërcente. Dha shpirt në Courtland Garden, në Stamford, Connecticut. Shërbimet mortore u kryen në Manhattan, qendra metropolitane e famshme në të gjithë botën, vecanërisht për galeritë dhe muzetë, ku Mili kishte shkëlqyer, duke punuar gati katër dekada për revistën e njohur”LIFE”.
Atë të premte shkurti të vitit 1984, në shtëpinë mortore Frank E. Campbell, në 81 Street dhe Madison Avenue, ne Manhattan-NY, kishte fare pak shqiptarë. Vlen të përmendet mikja e tij, zonja e Vatrës, kryetarja degës së për Nju Jork –Nju Xhersi dhe zëvendës/kryetare e Federatës, gazetarja dhe Shkrimtarja Nexhmije Zajmi, që ishte një nga shqiptarët e pakta që nuk I ishte ndarë deri në castet e fundit të jetës.
Po përse u ndodhën aq pak shqiptar rreth arkivolit të mjeshtrit, ndërkohë që në dekadën e parë të ardhjes së tij në Amerikë, i riu Gjon Mili kishte shpenzuar shumë kohë për cështjen Kombëtare dhe qe me aq krenari e kishte përdorur emrin e vet shqiptr GJON?!
Mili, i inkuadruar në rradhët e Vatrës, ishte një ambasador energjik i cështjes Shqiptare. Nga viti 1923 e deri në mesin e viteve ’30, atë e gjejmë nëpër shumë veprimtari të Vatrës, herë si vatran i thjesht, herë si arkëtar i përgjithshëm i Federatës Vatrës, herë veprimtar i Kryqit të Kuq Shqiptar, herë kryetar apo sekretar I mbledhjeve të Vatrës, degës 42 në Pistburgh në PA, herë si reporter, herë shoqërues i artistëve të famshëm amerikanë miq të Shqipërisë, që jepnin koncerte nëpër shtete të Amerikës me repertor shqiptar etj.
Në specialen që do të botohet në Diellin e printuar përgatitur nga editori, ju do të njiheni me jetën me detaje të Gjon Milit, kujtimet e tij për të atin, që sic shkruante Mili ishte me sjellje prej aristokrati te lindur, por që u nda nga jeta shpejt(1917), duke e lënë jetim Gjonin adoleshent, për nënën e tij Viktori, që kishte studiuar për mësuese, për martesën me ndërmjetës të prindërve te tij, për xhaxhanë Hristo, për motrën Costanca e vëllanë Vasil, për dajon Kocho, që e sponsorizoi udhëtimin e tij në SHBA, për njohjen me Faik Konizën dhe vatranët, miqësia me kryetarin e Vatrës dhe editorin e mesviteve ’20, Aqile Tasi, letërkëmbimi me Kryetarin e Vatrës të viteve ’60 Kristo Thanas, kontributi në gazetën Dielli(Theksojmë se Gjon Mili nuk ka qenë as kryetar I degës së Vatrës dhe as editor I Diellit, sic shkruajnë artikullshkrues në shtypin e Tiranës, po ashtu nuk ka shkruar tregime ne gazeten Dielli, sic kumton një tjetër, ai në përgjithësi ka përkthyer nga rumanishtja, në rastin konkret dy përralla, njërën prej të cilave e huazoi revista Studenti, që dilte në Torino, por pa i marr leje autorit, gjë që u kritikua ashpër nga Dielli, më vonë botoi korrespondenca, kronika të shkurtëra, letra, por jo gjini a zhanre të tjerë. Në shkrim do të sillen copëza nga jeta e Gjon Milit, nga Bukureshti në Pensilvany, nga Bostoni në NJ, ku ai pat ngritë edhe një studio në një kishë të braktisur në Montclair, NJ, nga kujtimet per djegiene studios, ku ai humbi 2 te tretat e arkivit dhe leterkembimin….
Na ndiqni në Diellin e printuar….