• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kurshumlia ishte vend shqiptar, sipas Mita Rakiqit

July 14, 2016 by dgreca

Se Toplicae Jabllanica kanë qenë banuara me shumicë shqiptare, për çudi gjejmë fakte dhe të dhëna edhe të disa autorëve serb. “Kurshumlia ka qenë çerdhe shqiptare; në të ka jetuar dhe sunduar vet shqiptari i pastër. Këtu kanë jetuar më të tmerrshmit, drejt me thënë, të pavarur.”/

 Shkruan: Ismet Azizi/

Me përfundimin e luftës Ruso –Turke 1876-1878, gjegjësisht edhe dëbimin e shqiptarëve nga  Toplica e Jabllanica dhe viset tjera të trevave të banuara me shqiptar, kryeshefi i repartit operativ pranë komandës qendrore  të ushtrisë serbe, gjenerali Kosta Protiq, shtabi i të cilit ishte në Nish,i mori disa hapa me qëllim të njohjes gjegjësisht hulumtimit sa më të mirët trevave sipas tij të çliruara nga  Perandoria Osmane. Ndërkohë ai caktoi disa personalitete për të hulumtuar gjendjen  agrare-juridike, atë monumentale të arkitekturës, mandej shëndetësinë arsimin dhe  çështjet tjera.  Generali Protiq, e caktoi  edhe Mita Rakiqin të hulumtonte gjendjen e  përmendoreve të letërsisë së vjetër serbe dhe për këtë të përpiloj raporte zyrtare. Për këtë detyrë ai ishte shumë i përshtatshëm.

Mita Rakiq jetoi shkurt, por megjithatë ai arriti që në disa vazhdime të shkruaj veprën “Putovanje po novoj Srbiji ( 1878dhe 18800)” (Udhëtimi nëpër Serbinë e Re).

Në vazhdim po japim vetëm disa pjesë ku ai përmend shqiptarët si popullatë me shumicë e cila ka banuar viset e Toplicës dhe Jabllanicës.

Përveç kushteve natyrore dhe vend ndodhjen e Kurshumlisë, ai shkroi edhe për popullatën e cila kishte qenë shumicë dërmuese . “Kurshumlia  ka qenë çerdhe shqiptare; në të ka jetuar dhe sunduar vet shqiptari i pastër. Këtu kanë jetuar më të tmerrshmit, thënë të drejtën, të pavarur.” Se shqiptarët kanë dominuar në çdo aspekt, ai shkruan:“Të gjithë udhëtarët, si dhe vet Han, i cili në rrugën e tij  gjithkund me nderime të larta është pritur dhe përcjellur, dinë të flasin shumë rrjedhshëm për frikën nga ta [shqiptarët]. ( Hahn. Reise von Belgrad, nach Selonik, f. 22). Ndërsa sa kanë qenë të fortë dhe  arbitrar, mund të gjykohet edhe në bazë të Mithad Pashës i cili  ka qenë i detyruar  të nxjerr ushtrinë dhe topat, mandej, përgjatë grykës së banjës, të prej rrugën  përgjatë lumit Llap drejt Prishtinës; dhe përsëri, me këtë rast, Arnautët( Shqiptarët), thuhet se ia kanë shkatërruar tërë njësinë ushtarake. Në të vërtetë arnautët kanë qenë të detyruar të jenë  të dhunshëm: fisi i tyre ka qenë i vendosur për gjatë tërë  Toplicës,  mund të thuhet se në tërë  anën jugore të Jastrepqevës, deri te kufiri ynë, ndërsa ana e djathtë e Toplicës, nën Petrovo Gorë, ka qenë tërësisht e banuar me shqiptarë “.

Edhe pse mundohet ta  përshkruaj periudhën  e para Nemanjiqëve dhe për të dhënë argumente se shqiptarët nuk janë autokton, padashje ai jep një argument që  tregon të vërtetën. Në mes tjerash duke përshkruar natyrën e këtij vendbanimi shkruan:“ Në anën e majtë të rrugës, bluan një  mulli në jazin e lumit Banjska; pak më lart këtij mulliri, në tarracë, dikur ka ekzistuar një han [bujtinë] në të cilin  njëherë Sh. Sava, kur kishte udhëtuar, kishte kaluar natën. Në mesin e punëtorëve të hanit ishte dhe një person i cili këndonte bukur, i cili  ishte shqiptar. Në skajin  verilindor të tarracës, në të cilën është çarshia e tashme, ka qenë, siç thuhet,njëfarë kishe “latine”.

Emri i Kurshumlisë sipas autorit  rrjedh nga Kisha e cila , siç thuhet , ka qenë e mbuluar me  plumb, të cilën shqiptarët, nuk dihet se në cilën kohë, e kanë  zhveshë, dhe nga kjo kohë ky vendbanim ka marrë emrin Kurshumli (Kurshumli do të thotë plumb). Këtë histori-tregim e kishte  dëgjuar edhe Hani.( Hahn. Reise von Belgrad, nach Selonik, p. 22), të njëjtën e përmend edhe  M. S . Millojeviq.( Putopis po staroj  (pravoj) Srbiji, I, 118).

Në ‘srezin’ e Kurshumlisë, autori thotë  se kur kanë hy trupat ushtarake serbe kanë numëruar  127 fshatra, nga të cilat janë krijuar 6 komuna. Shtëpi serbe  kanë qenë 572, turke  1956, ndërsa shqiptare nuk i dimë as sa kanë qenë ( sepse me hyrjen e ushtrisë serbe janë dëbuar v. I. A.).

Janë 2732 meshkuj dhe 2485 femra kurse serbë janë 4217.

Për gjendjen në qytetin e Kurshumlisë, ai jep këto të dhëna : “Ndërsa në qytet –Kurshumli, përveç ushtarëve tanë, absolutisht nuk ka asnjë banorë të vetëm”.

Edhe pse literatura serbe  ka manipuluar gjatë gjithë ekzistimit të saj, megjithatë aty-këtu hasim në të dhëna, për fat të mirë tonin, ku mund të gjejmë të dhëna faktografike, të cilat dëshmojnë për autoktoninë e shqiptarëve edhe në këto vise herët të spastruar nga ushtrisë serbe. Andaj na mbetet që në vazhdimësi të hulumtojmë. E vërteta duhet të dalë në shesh herë do kurdo.

 

 

 

Filed Under: Histori Tagged With: Ismet hazizi, Kurshumlia, Mita Rakiq, shqiptar

Artikujt e fundit

  • Shqipëtarët me besim të pakufishëm se Amerika se do të jetë miku ynë i përjetshëm
  • Eugene Pittard dhe kontributi i tij nё zbulimin e periudhёs sё Neolitit (7000-4500 p.Kr) nё Shqipёri
  • Argjentina një ëndërr e jetuar
  • “Kisha mesjetare e Shën Aleksandrit në Bokion (Pruell-Spiten): Historia dhe arkitektura”
  • 4 Korriku – Meteor i Demokracisë Botërore dhe Dritë Udhërrëfyese për Lirinë e Popujve
  • FEDERATA VATRA: AMERIKË, GËZUAR 4 KORRIKUN, 249 VJETORIN E PAVARËSISË
  • 10 arsye përse ne shqiptarët duhet të duam SHBA-në pa kushte
  • Jehona e Deklaratës së 4 Korrikut të vitit 1776 në SHBA dhe Shqipëria
  • Sotir Kolea, 4 shtator 1872 – 3 korrik 1945
  • Bajroni dhe dy këngë të Folklorit Shqiptar
  • Aty, ku fjala, kënga, vallja, lutjet, gëzimi e hidhërimi bëheshin vetëm shqip!
  • 7 Fakte Tronditëse Ujë me Akull ose me Temperaturë dhome
  • SHKOLLA VERORE SHQIPE NE KROACI, SELCE 2025
  • Drejtori Ekzekutiv i Institutit të Krimeve të Kryera gjatë Luftës në Kosovë Dr. Atdhe Hetemi priti në takim Dr. Elmi Berishën, kryetarin e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës, VATRA
  • Mësuesit e Shkollës Shqipe në Bavari

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT