Nga Keze Kozeta Zylo/

Në një ditë të dielltë me pak akullnajë të shndritshme janari shkuam si TV “Alba Life” pranë restorantit “Ç’ka ka qëllu” që ndodhet ne Bronx, të Nju Jorkut.

Që në momentin e parë, kur ndodhesh përballë ndërtesës, sa lexon emrin e restorantit ndjen emocion dhe doemos krenari që në një vend të madh si Amerika ka dhe shumë restorante me pronar shqiptar të pagëzuar nga ata me emra në gjuhën shqipe.  Shpesh një rrugë në Bronx me emrin “Artur” e kanë thirrur “Little Italy”, “Itali e vogël”por sot me të drejtë shumë amerikan e njohin si “Little Albany”, (Shqiperi e vogël).  Janë këta bij shqiptarësh që kur largohen nga Atdheu marrin ëndrrat e parealizuara me vehte dhe i ndërtojnë mrekullisht në Amerikën e demokracisë dhe të Lirisë.

Kjo ka ndodhur si në rastin në fjalë me pronarin Ramiz Kukaj me origjinë nga Vuthaj, por që jetoi vite të tëra në Pejë të Kosovës, i cili pasi u largua nga Lufta nga Atdheu dhe erdhi ne Amerike ne vitin 1995, shumë shpejt e gjeti vehten e tij dhe ndërtoi biznese të suksesshme, që jo pak kanë tërhequr dhe vëmendjen e gazetave amerikane.  Gazeta e famshme “New York Times” e ka vendosur midis restoranteve të preferuara dhe të rekomanduara nga shumë klientë të saj.

Dhe gazetat si dhe klientët kanë të drejtë, sepse shërbimi brenda këtij restoranti është shumë i kulturuar dhe me gatime shumë të shijshme.  Brenda mjediseve të rregulluara me plot kulturë nga tradita jonë e mrekullueshme sheh dhe prek me shpirt gjithçka shqiptare.  Fotografitë e varura në mur nga Marubi sjellin pranë klientëve të shumtë që nuk reshtnin së ardhuri botën shqiptare, botën e të gjitha trojeve shqiptare.  Pasi i shikon me radhe fotot te krijohet ndjesia se ke shkuar prane Fototekës Kombëtare “Marubi”, që ka lënë gjurmë të rëndësishme në historinë e Shqipërisë ne art…

Fotot me vlera të rralla historike, kostumet e larmishme brenda dollapeve me dritë në mure, mjetet e guzhinës që kanë përdorur stërgjyshërit tanë, si mulliri i kafesë, dybeku, talëri i rrahjes së qumështit, ena e shtypjes së kafesë, djepi ku janë rritur bebet shqiptare, ibrikët e çajit dhe të ujit, çikriku i puseve të ujit, xhevzeja dhe filxhani i kafesë në tabakanë e vogël të bakërt e shumë sende të tjera ta çojnë imagjinatën në retrospektivë dhe doemos sjellë fakte të ndryshme nga historia e traditës shqiptare.

Përballë dhomës komode të restorantit ndodhet nje mini bibliotekë e vogël ku dallohet libri i Poetit Kombëtar Gjergj Fishta si “Lahuta e Malcisë”.  E marr në duar dhe i them stafit se peshon sa shtatë kala…, ndërkohë ndjeva krenari që shumë prej nxënësve të Shkollës Shqipe “Alba Life” kanë interpretuar nga poema “Gjuha Shqipe” shkruar nga Fishta.

Djali prej Peje me plot botë për bizenese që la Atdheun nga Lufta gjeti paqen duke sjellë një Shqipëri të vogël me vehte dhe afron gjithë shqiptarët emigrantë kudo ku janë me bujarinë dhe mikpritjen që janë aq të ngjizura në shprehjen mikpritëse: Ç’ka ka qëllu”.  E vendosa kete emër thotë z.Kukaj, sepse shpesh e dëgjoja nga babai im që kushdo që vinte pranë vatrës sonë i thoshte: “Mire se të vini, urdhëroni me çfarë do gjëje që gjendet në shtëpinë tonë, mjafton zemra e bardhë dhe ne do të kemi çdo gjë, sepse ne shqiptarët themi me shpirt: “Bukë e krypë e zemër…”

“Edhe nëse nuk kemi asgjë, do të kemi dashuri, bukë dhe kripë do të vazhdonte z.Kukaj.”

Shumë familje që vinin grupe-grupe dhe që shumë shpejt vendet ziheshin, para se t’ju vinte porosia shkonin pranë fotove, pajisjeve shtëpiake, pamjeve të mrekullueshme nga Shqipëria dhe mësonin diçka nga Atdheu ynë, mësonin traditën dhe bujarinë shqiptare.

Kur Mrs. A. Amodio një kolege amerikane më pyeti se çfarë do të thote “Ç’ka ka qëllu”, pas përkthimit tim më tha se nuk habitem aspak që ju e keni këtë shprehje nga më bujaret në botë, nuk habitem, sepse kombi juaj lindi gruan më të madhe dhe më bamirëse të shekullit, Nënë Terezën, Gonxhe Bojaxhiun.

Z.Kukaj nuk eshte thjesht një biznesmen, por ai është dhe një patriot i madh, duke organizuar disa aktivitete në shërbim të çështjes kombëtare.

Së shpejti do të jetë një mbrëmje humanitare që do të organizohet, më datën 17 Shkurt në ditën historike të Pavarësisë së Kosovës, me moton “Vaji i burrit është kënga”.  Z.Kukaj thotë se mërgimtarët në Amerikë me krenari dhe dinjitet të lartë do t’u dërgojmë mesazh “Nënave në Gjakovë” të cilat edhe sot pas tërë këtyre viteve të pasluftës ruajnë nderin dhe amanetin e bijëve të tyre që si harrojnë kurrë!

Kanë qenë këto tradita dhe zakone bujare që do të vazhdojnë brez pas brezi, dua t’jua lë trashëgim fëmijëve të mi si Doruntinës, Kastriotit dhe Taulantit do të vazhdonte pronari i restorantit.  Këto tradita do të vazhdojnë dhe në vendet e huaja, ndonëse fati na ra që të largoheshim nga trojet tona, por kur ato mbeten në zemër vjen një ditë që i tregon dhe botës së qytetëruar se Shqipëria, Kosova, Dibra, Mali i Zi, Çamëria janë vende ku jeton një popull autokton me tradita dhe kulturë nga më të lashtat dhe historiket.  Ato janë vende me traditat tejet të bukura që mikut i thonë mik dhe bukës bukë, sepse shtëpia e shqiptarit është e Zotit dhe e mikut. Pasi largohemi me shijen dhe aromën e kafesë që derdhet nga xhevzeja në filxhanin e vogël tradicional me bisht që sjelë dhe pak romancë mikpritjeje krenohemi që vimë nga vende që mirëpresin bujarisht me shprehjen aq mikpritëse: Bujrum si në restorantin “Ç’ka ka qëllu…” në Shqipërinë e vogël në Bronx.