DEMARKACIONI ME MALIN E ZI PO IU MERR SHQIPTARËVE TË KOSOVËS NJË SIPËRFAQE TRE HERË MË TË MADHE SE ISHULLI I SAZANIT APO MBI SHTATË HERË MË TË MADHE
SE PRINCIPATA E MONAKOS?!/
Shkruan: Ramiz LUSHAJ/
1. Sivjet kena hy’ në të pestin vit të bisedimeve ndërshtetërore për vijën kufitare (demarkacionin) e Malit të Zi me Kosovën e, në kit’ prill 2015, kur Hashim Thaçi – zv/kryeministër e ministër i Jashtëm i Kosovës, mori titullin “Qytetar Nderi i Ulqinit”, i premtoi aty dhe presidentit malazez, Vujanoviçi, se kjo punë ka me u krye punë javësh. Komisioni Shtetëror i Kosovës me kryeshef Murat Meha (i Agjençionit Kadastral të Kosovës) po i jep dorën e fundit Raportit (antishqiptar) të shenjimit të kufinit me Malin e Zi, të çilin ka me e dorëzue në Qeverinë me dy krena (e në krizë) të Kosovës. Tashti, pas kalandimit, prej diktatit ndërkombëtar, pas disa humbjeve të fituara në bisedime me malazezët, ka një rrezik të madh panshqiptar: të ndodhemi para një tradhtie të re kombëtare të pritshme, që klasa politike e Kosovës me përnguti ka me i dhanë “legjetimitet” ratifikimit të Marrëveshjes për vijën kufitare me votimin (medoemos me 2/3 e votave) në Kuvendin e Kosovës.
Gati kurrkujt sa ka ia ndie aq fort në këto qeveritë vargavijë të deri sodit në Kosovë, anipse kadastra e gjeodezia e shtetit multietnik e shoven të Malit të Zi a ka don me çkye padrejtësisht territore të mëdha shqiptare vrri e bjeshkë në anë të Pejës me rrethina: veçanarisht në hapësira gjeografike rreth vendkalimit kufitar e doganor të Kullës, në pjesën rugoviane të Çakorit (qafa e të çilës të çon drejt komunave Plavë e Guci), në fshatrat vrri e bjeshkë të Hajlës (qafa gjatë e gjanë e saj i lidh Rugovën me malësitë e saj si fshatrat Dacaj e Husaj e deri në përtej Rozhajë). Kurrkush, nga të mëdhajtë e Kosovës 2015: as Jahjaga, as Mustafa, as Thaçi, as kryeparlamentari Veseli, nuk janë kanë me kambë e sy në këto troje etnike shqiptare që don me na i rrëmbye shteti malazez, sepse asnjani prej tyne nuk ka ndonjë pronë të veten aty. Edhe kryetari i Komisionit, dr. Meha, deklaron dhe pas 15 takimeve zyrtare me banorët skej kufinit: “shqetësime natyrisht që kanë”, po ai vet personalisht i ka mbi 700 mijë Euro tokë trashëgimi (10 ha) e të tjera (ha e ari) të bleme vitet e fundit e çka po i duhet me luftue shtetnisht me sakrifica e sfida për ato troje në tri komunat kufitare të Kosovës me Malin e Zi.
Si po (keq)ecin punët e demarkacionit, kur Qeveria e Kosovës iu thotë vitpasviti banorëve të vijës kufitare: “të presin”, “të kenë durim”, etj. dhe nuk iu premtojnë zgjidhje të shpejtë e të drejtë, dhe nga ana tjetër, kur vet Bashkimi Europian kushtëzon Kosovën me negociata për Status e për Vizat me caktimin në terren të kufinit Kosovë-Mali i Zi, atëherë, patjetër, siç kumton para disa ditësh dhe kryekomunari i Pejës, Ali Lajçi e të tjerë. do të kemi dhe protesta deri në ekstreme…
2.Kurrkujt mbi tokë mos t’i duket e tepërt ajo çka lypin banorët e Kosovës skej kufinit, pasi iu mbesin tokat e tyne vrri-bjeshkë në anën e shtetit të Malit të Zi. E kanë një thanie japonezët: Tokë, më fal që të shkel me kambë (!) E, pra, qysh me pranue këta me i shkelë me kambë dy qeveritë: e Kosovës dhe e Malit të Zi?! A pak toka i ka marrë truallit tonë kombëtar principata e mbretnia e Malit të Zi në dy shekujt e kaluem: XVIII-XIX., nga Ostrogu (1853) e Grahova (1858) dhe deri në vitet 1913-1925. Saktësisht, sot, ky shtet republikan gjukanoviçian, i ka mbi dy të tretat e territorit të tij me toka shqiptare nga Rozhaja e Plavë-Gucia deri në Ulqin e Tivar, etj. E, prapë po duen me na marrë padrejtësisht e paturpnisht toka etnike shqiptare dhe në shek. XX?!!
Ky, Ali Lajçi, vëzhgues e këshilltar në Komisionin e Kosovës për Demarkacionin e kufirit me Malin e Zi, në prill 2015 pohon se vija kufitare malazeze hyn deri në 5-8 km në thellësi të Kosovës, në Kullë, Çakorr, Hajlë, tue zbrit deri tek Ura e Zhlebit në Kullë dhe Kuqishtë e Leqinat në Rugovë, tue marrë bjeshkë e vendbanime nga ma të mirat e të shfrytëzueshme nga banorët. Aq ma keq kur kemi të bëjmë me raste të tilla: forcat policore të Malit të Zi hyjnë deri në 6 km në thellësi të territorit të Kosovës tue i pengue edhe shqiptarët e Deçanit, Pejës e Istogut të shfrytëzojnë bjeshkët e tyre, të dalin në stanet e tyre, të zotërojnë kullotat e pyjet e tyre. Nga zona e Rugovës, banorët e Shtankajve e Bogajve pse kanë deshtë të shfrytëzojnë tokat e tyre kanë pasë 5-6 arrestime nga forcat policore kufitare malazeze.
Ish ministri i Brendshëm i Kosvës, Bajram Rexhepi, pat’ thanë në Pejë, para mediave, në shtator 2010: “Çështja e demarkacionit është problem që do të zgjidhet, kufiri mund të luhet 200 ose 300 metra”(!!!). Deklarata e tij mbetet alarmante atë ditë e sot. Atëherit, nëse bazohemi në të dhënat e tij zyratare kemi një përllogaritje të tillë: Vija kufitare me mbi 79 km, me u luejt me 200 m apo 300 m. i bie që mesatarja të jetë 15 km2 apo 24 km2.
Të mos harojmë diçka: në historinë botërore për 15-24 km2 sipërfaqe kufitare ka pasë raste të shpërthimit të një lufte lokale apo rajonale ndërmjet shteteve.
Përndryshe: nuk janë pak as mbi 15 km2 apo rreth 24 km2, pasi ishulli strategjik i Sazanit – ma i madhi i Shqipërisë Londineze është vetëm 5.5 km2 dhe dihet nga historia mesdhetare se sa lufta janë krye nëpër shekuj në mbrojtje të tij. Pra, shtetit të ri të Kosovës i merren nga shteti i Malit të Zi, në secilin nga dy rastet e masipërme, rreth tre apo katër Sazanë(!) Nuk janë pak sikur të ishte dhe “një Sazan” i tillë.

3.Shqiptarët e Shqipërisë Londineze, më 8 qershor 2011, përgjatë një kilometri gjatësi hynë e zhvendosën 50 m. kufirin në lumin Gërçar të Gucisë (mesi i rrjedhës së tij është kufi mes dy vende fqinjë), po të nesërmen jehuan fortas gazetat malazeze si “Novosti”, etj. Nga kjo ndërhyrje shqiptare pati një reagim të madh mediatik, publik e zyrtar malazez, disa herë ma i lartë, ma i shpejtë, ma i fortë se sa bëhet nga Kosova apo Shqipëria në të tilla raste.
Shteti i Kosvës vepron pak, lehtë e dobët edhe kur forcat policore të Malit të Zi hyjnë deri në 6 km në thellësi të territorit të Kosovës tue i pengue shqiptarët e Deçanit, Pejës e Istogut të shfrytëzojnë bjeshkët e tyre, të dalin në stanet e tyre, të zotërojnë kullotat e pyjet e tyre. Nga zona e Rugovës, banorët e Shtankajve e Bogajve etj. pse kanë deshtë të shfrytëzojnë tokat e tyre kanë pasë disa herë arrestime nga forcat policore kufitare malazeze.
Në kohën e Ish-Jugosllavisë të Titos, në vitin 1974, kufiri ndërmjet Republikës së Malit të Zi e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës (KSAK) u vendos në dam të shqiptarëve të Pejës me rrethina edhe për faktin se kësokohe Pejën e drejtonte një malazez. Po tashti që tri komunat kufitare të Kosovës i kanë kryekomunarët shqiptarë sa po janë qëndrestarë me i ruejt pronat e veta për mos me ua marrë shteti i Malit të Zi?!
4.A thue a din’ ndokush prej nesh me i kallxue botës e vetvetes se sa kilometra katërore (km2) është sot sipërfaqja e shtetit të ri, të pavarur e sovran, të Kosovës dardane?!
Dhjetra km2 ia kanë marrë Patriakana e Pejës, Manastiri i Deçanit, etj. të cilët kanë status të veçantë? Manastiri i Deçanit, i ngritur mbi toka të shqiptarëve si Hasi Kuçit, mbi themele të Kishës së Gashit të Xërxës, me projekt arkitekturor të priftit shqiptar Vita i Kotorrit, etj. sot ka mbi dy (2.3) km2 territor të saj me status të veçantë e të mbrojtur dhe nga KFOR! Kjo nuk është sipërfaqe e pakët. Ma e madhe se Principata e Monakos. Apo jo?! Pothuaj sa gjysma e ishullit Sazan të Vlorës apo ma shumë se gjysma e ishullit Ada të Ulqinit. Tashti, ky manastir, nuk lejon me kalue shkurtaz nëpër extra-territorin e tij as auto-rruga ndërkombëtare Deçan-Plavë, po duhet me krahëmarr’ dikah tjetër (!)
Sivjet po donë me na i marrë dhe 15 km2 apo 24 km2 edhe me caktimin final të vijës kufitare Mali i Zi-Kosovë. Vështroni hartën e botës: Republika Nauru në Oqeani, shtet ishullor e antar i OKB-së, është vetëm 21 km2.
Kryeministri malazez Milo Gjukanoviç bën disa deklarata të tilla: “nuk ka kurrfarë probleme në kufizimin e Malit të Zi me Kosovën”, “Ekziston kontest i vjetër për përdorimin e kullosave nga njëra dhe ana tjetër e kufirit, por kjo nuk është problem i kufizimit”, “dikush dëshiron të krijojë disa probleme kufitare të Malit të Zi, në mënyrë që ta ngadalësojë integrimin e tij evropian”, etj.
Kosova, liderët e saj, i bajnë lëshime pa kushte Malit të Zi e Gjukanoviçit, si ngahera dhe në kit’ rast të demarkacionit të kufinit dhe mendësia e tyre në këto pesë vite pasqyrohet tek kjo thënie zyrtare: “Është një çështje që kërkohet edhe nga BE-ja për të treguar aftësitë dhe mundësitë e Kosovës për përkufizimin e shtetit sipas vijës e çila duhet të shënohet në terren”. Ndërkohë, ekspertë shqiptarë e ndërkombëtarë të kufirit, të cilët ishin edhe në “demarkacionin” tepër problematik e jo pak konfliktual Kosovë-Maqedoni, e përcaktojnë si ma të vështirë kufirin Kosovë-Mali i Zi.
Ndërkohë ekspertë ndërkombëtar të kufinit, që kanë punuar dhe për demarkacionin me Maqedoninë thonë se “vija kufitare me Malin e Zi është ma e vështirë”.
Predrag Bulatoviç, deputet i Partisë Popullore Socialiste, parti opozitare serbe, kërkoi nga foltore e Parlamentit Malazez, që, sipas tij,“duke pasur parasysh aspiratat shqiptaromadhe” të fqinjëve të lidhen me ta (Shqipërinë e Kosovën) të atilla marrëveshje që të garantojnë që çështja e kufirit me Malin e Zi të jetë zgjidhje e përjetshme. Ky sinjal (in)direkt duhet të jetë një tjetër paralajmërim për Tiranën e Prishtinën zyrtare që të jenë të kujdesshëm e të përgjegjshëm në marrëveshjet e tyre edhe me kufirin e kaltër e të gjelbër me Malin e Zi, me vijen kufitare shtetërore nga delta e Bunës në Ultinën e Epërme të Limit, nga Ulqini në Rozhajë. E, kur shovinistët malazez e lypin kësisoj, me përndjekje bulatoviçiane, duhet patjetër t’ua kallxojmë “kufirin tek dardha e thana”…