Nga Artur Vrekaj/
“Një dashuri e vrarë” është një nga romanet e fundit të shkrimtarit Shqiptaro-Amerikan Pierre- Pandeli Simsia i shkruar në New York me temë trafikimin e qënieve njerëzore. Është një krijim letraro-artistik që skalit me fjalë të qëmtuara botën e brëndshme të një vajze 17 vjeçare Dorinës, që është edhe personazhi kryesor. Ka një ndërthurje në vijimësi të situatave me mendime filozofike e ëndrra kaq të pafajshme, kaq frymëzuese për një jetë të arrirë, që ka si zanafillë dashurinë e salindur të saj me një korier trafikant, ish-bashkëqytetar i saj.
Autori vë në dukje me fjalët e Dorinës, të kësaj vajze-ëngjëll dëshirën e paanë, të shprehurit e saj të çiltër për një dashuri me të ardhme më të bukur nëpërmjet rrugës së dijes, të pandikuar nga mjedisi shoqëror ku jeton që pak e ndihmon të kuptojë se çfarë në të vërtetë ndodh përtej detit a më në veri të Europës Perëndimore me fatin e shoqeve të saj.
Merita e të shkruarit me vëmëndje për të përçuar përmes ëndrrës, monologut, dialogut, përshkrimit, kronologjisë, pamjeve vizuale të pamjes së jashtme të të shfaqurit të njeriut kur mundohet të maskohet të thotë të vërtetën, etj e ka bërë më të realizuar edhe romanin duke e përlidhur mirë të njohurën (Shqipërinë e varfër që është në mes të rrugës për fatin e saj) që përcaktohet me Dorinën dhe të panjohurën për të (trafikimin e qënieve njerëzore në botën perëndimore) që na sillet me Saimirin.
Dorinën e tregon një vajzë të rregullt, të dashur, të kujdesshme edhe në marrëdhëniet me prindërit, Agronin dhe Marjanën, me shoqet dhe mësueset, sepse nuk do që ti lëndojë ata. Ngjarjet në roman vijnë kaq natyrshmëm që të plotësojnë të gjithë dramën e dashurisë së sinqertë të kësaj vajze, që padyshim bie në sy nga prindërit, shoqet dhe njerëzit e mjedisit ku jeton, në fillesën e lidhjes dashurore me Saimirin.
Është ilustruar çdo episod me detaje të gjetura e joshëse, siç është sjellja “perfekte ” e Saimirit e zbukuruar me dhurata të shtrenjta, që i lutet dashurisht Dorinës të shkojë me të, jo “për të filluar jetën së bashku”, por vetëm e vetëm për të realizuar misionin e tij fitimprurës . Herë-herë autori nëpërmjet Dorinës dhe nënës së saj Marjanës ngre pyetje që duken vetvetiu të papritura, duke lënë të nënkuptohet se ka diçka të patreguar që fshihet pas emrit të këtij djali të qytetit të saj, që tashmë jeton në perëndimin e qytetëruar ku “parajsa” ka hedhur rrënjë edhe pikërisht nga veprimtaria kriminale e tij dhe shokëve të tij Shqiptarë.

Lënda e të gjithë romanit është vërtet e arrirë gjuhësisht, tejet prekëse për ne Shqiptarët që vërtetë kemi parë nga afër se sa të pikëlluara ishin familjet kur mësonin për rrëmbimet e vajzave në mes të ditës, me qëllim shitjen dhe shfrytëzimin në tregun e mishit të bardhë. Kjo lëndë është e krijuar me pasion për të shprehur të gjithë atë shqetësim për botën e panjohur të parajsës që premtonin trafikantët, që për fat të keq ishin njerëz me moral të degraduar, vampirë të vërtetë të ëndrrave dhe jetëve pa krye të sa e sa vajzave.

Ky roman i shkruar në Botën e Re, me shpirt të lirë është një përkushtim për të dëshmuar për ato ndodhi fatale që u sillte rrjeti ilegal i prostitucionit në botën perëndimore vajzave e grave të pambrojtura që ishin jo vetëm të kombësisë Shqiptare.
Vërejmë në të edhe tronditjen e shoqërisë Shqiptare fill pas rënies së regjimit totalitar nga shumë plagë sociale që e bënë kënetë jetën shoqërore. Dhe një nga plagët më të mëdha pa dyshim është dhimbja e madhe në familje dhe në shoqëri që shkaktoi rrëmbimi i maskuar me traditën dashurore i vajzave për të ushqyer tregun ilegal të prostitucionit në botën perëndimore.
Shoqëria Shqiptare dukej që ishte e lënë mënjanë nga gjithë mekanizmat e rregullimit të jetës me drejtësi, pasi udhëtimet e këtyre “mërgimtarëve me kulturë” kishin një mision vrasës të ndjenjave dashurore, por edhe të një shoqërie të paorientuar mirë në këtë botë të panjohur, që e gjente veten e saj të mundur përballë këtyre bishave që tregtonin jetët e pafaja, bashkëatdhetaret e tyre dhe në rastin më të keq bashkëqytetaret e tyre edhe pse familjet e tyre njiheshin. Në këtë terren shoqëror me një pabarazi të plotë socialo-ekonomike edhe romani bëhet më i besueshëm në të gjithë ndërtimin strukturor të tij.
Pena e autorit mërgimtar ndëshkon me shkrimin e tij një kriminilazim të plotë të rrjetit zinxhir që ndërlidhte në këtë punë të pistë njerëz të punësuar në shtet jo vetëm në Shqipëri,por edhe në botën perëndimore. Një përshkrim kërcënues që u bëjnë jetëve të rrëmbyera u dedikohet infektuesve të kësaj plage shoqërore, djemve Shqiptarë që e shfaqnin botën perëndimore si një parajsë të vërtetë duke përfituar edhe nga një gjëndje e lartë e varfërisë së familjes Shqiptare, sidomos në qytezat rurale ku edhe informacioni dhe lidhjet me botën perëndimore ishin më të pakta ose mungonin fare.
Në këtë vepër letrare jepen artistikisht disa drama: e Dorinës, e familjes së saj si dhe e mjedisit shoqëror duke sjellë sa më natyrshëm të tërën. Nuk ka krim më të madh se kaq, të përcjellur me një rrjedhshmëri artistike që e detyron Dorinën me shenjtërinë e dashurisë, të eci drejt ferrit pa e ditur dhe pa e prekur më parë të panjohurën, si në një ëndërr të vërtetë që mbaron me vdekje të pafajshme.
“Një dashuri e vrarë” është vërtetë një dramë tragjike Shqiptare që përmbyllet me një zgjidhje kaq të vendosur nga Dorina, një vetëvrasje e përthirrur në gjakun e saj të helmuar kur u vu përballë një realiteti vrasës në vënd të fillimit të ëndrrës së saj në parajsën e premtuar nga ai që i fali dhe virgjërinë. Akti i vetëflijimit të kësaj 17 vjeçareje është edhe një apel për lexuesin se vajzat Shqiptare të mirëedukuara në familje dhe në shkollë nuk janë nënshtruar kurrë. Pra, ky roman tregon për mua, një vlerë njerëzore për të shfaqur anën pozitive të vajzës që nuk e meriton një dashuri të tillë vrastare, një përmasë njerëzore e sjelljes së saj për të mos ulur dinjitetin e familjes së saj që mbijetoi mbi pafytyrësinë e sjelljes mashkullore.
Duke e lexuar ndjehesh si duke parë një film të vërtetë, që do të dëshiroja qoftë edhe këtu në Amerikë që filmbërësit Shqiptaro-Amerikanë ta shohin si një mundësi të artë këtë lëndë të këtij romani për ta ekranizuar. Ngjarjet e këtij romani rrokullisen me shpejtësi drejt së panjohurës për Dorinën, që mbetet në qëndër të aksionit si një portret i plotësuar me të gjitha dritat dhe ngjyrat duke e bërë lexuesin më tërheqës për ta lexuar me një frymë.
Është një temë kaq delikate kjo që trajtohet në këtë roman, e përzgjedhur me një motivacion të qartë nga autori, për të mos e lënë pa e ndëshkuar edhe në botën perëndimore ku jetojmë, sepse kjo plagë sociale për fat të keq ekziston edhe sot.
Për këdo nga lexuesit që është nënë dhe vajzë e ndjen patjetër së brëndshmi, se sa e madhe është kjo dhimbje, se çfarë ndjesie fatkeqe të sjell për jetën e Dorinës, por edhe për familjen e saj dhe për motrën e saj si dilema që mbeten të nënkuptohen në këtë roman-dëshmi, se nuk është vrarë vetëm një dashuri, por është në koma një shoqëri e tërë.
Ky është një roman vërtet i krijuar me dashuri e dhimbje, një vepër letrare që përfundon me një klithmë të madhe për të zgjuar shoqërinë të ngrihet përmbi këtë mjerim total, të gjejë rrugën e së nesërmes që femra të gëzojë respekt e dinjitet dhe të ndëshkohet krimi më makabër i kësaj shoqërie që sapo hedh hapat e parë në atë hapje me botën pa e njohur jetëzezën e vajzave të saj që bien viktimë e të shprehurit të dashurisë së sinqertë.
Ky roman është më shumë edhe një arritje në krijimtarinë e shkrimtarit Pierre – Pandeli Simsia, që përzgjedh tema të aktualitetit jo vetëm për botën Shqiptare. Fakti, që Shqiptarët sot janë prezentë në botën perëndimore me shëmbujt më të mirë të dashurisë për jetën, kulturën, gjuhën, punën e gjithçka në vëndet pritëse e bën edhe më të kërkuar këtë roman për të pastruar me qytetari këtë njollë të sjelljeve njerëzore në botën perëndimore.