Diskursi kulturor/
(Përkitazi në lidhje me nënshkrimin e kalendarit kulturor Shqipëri-Kosovë për vitin 2015)/
Shkruan: Dr. Nail Draga/
Ditë më parë mediat elektronike dhe të shkruara njoftuan se Kosova dhe Shqipëria do të kenë një kalendar të përbashkët kulturor për vitin 2015. Kështu më 20 shkurt në Prishtinë, Ministrja e Kulturës e Republikës së Shqipërisë, Mirela Kumbaro – Furxhi dhe Zëvendëskryeministri, njëherësh Ministër i Kulturës, Rinisë dhe Sportit i Republikës së Kosovës, Kujtim Shala, nënshkruan Protokollin e Bashkëpunimit në fushën e kulturës, duke rënë dakord për përfshirjen e aktiviteteve kulturore të dy vendeve në kuadër të Kalendarit të Përbashkët Kulturor.
Kështu, Kosova dhe Shqipëria hyjnë në vitin e dytë të bashkëpunimit me Kalendarin e Përbashkët Kulturor i cili vjen në bazë të Deklaratës së përbashkët për bashkëpunim dhe partneritet strategjik ndërmjet Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Qeverisë së Kosovës.
Nuk ka dilemë se nënshkrimi i Protokollit paraqet një vazhdimësi të bashkëpunimit të dy vendeve tona në fushën e kulturës me synimin e avancimit dhe promovimit të kulturës kombëtare brenda hapësirës shqiptare duke e konsideruar si nxitje për veprimtari të tjera në nivel mbarëkombëtarë, ku kultura duhet të jetë model për të tashmën dhe të ardhmen
Bëhet me dije se veprimtaritë e përbashkëta kulturore, sipas Kalendarit janë në fushën e librit, të teatrit, trashëgimisë, filmit, arteve muzikore e pamore etzj., qe mundësojnë prezantimin, njohjen dhe vetënjohjen shqiptare, qe paraqet nderim ndaj veprimtarisë kulturore kombëtare në përgjithësi.
Nuk ka dilemë se një akt i tillë është për tu përshëndetur, sepse është në favor të bashkëpunimit ndërshtetëror në përgjithësi dhe integrimit kulturor mabarëkombëtar në veçanti.
Por, me të drejt bëhët pyetja ku janë shqiptarët në Mal të Zi,Luginë të Preshevës e Maqedoni, dhe pse ata nuk janë pjesë e kësaj marrëveshjeje. Mungesa e qasjes së tillë edhe për keto mjedise shqiptare, del qartë se kjo marrëveshje është e mangët dhe nuk mund të gezojë epitetin e sintagmës mbarëkombëtare. Pse ka munguar një qasje e tillë nga ministritë përkatëse nga Tirana e Prishtina, përgjigja duhet të jepet pikërisht nga këta dy adresa..
Mendoj se është dashur në mënyrë taksative të shënohen obligimet në kalendarin kulturor, në rastin konkret edhe për shqiptarët në Mal të Zi. Kështu shfaqje të ndryshme nga teatri, ansamblet muzikore, apo ekspozitat e ndryshme artistike do të ishin të obligueshme të paraqiten para shqiptarëve në Mal të Zi.
Kujtojmë me ketë rast se gjatë verës në Ulqin, organizohen veprimtari kulturore mbarëkokbëtare por edhe ndërkombëtare siç janë Panairi I librit, Festivali “Skena verore” dhe “Kalimera poetike”. Ne këto veprimtari por edhe të tjera të veçanta, pjesëmarrja e ansambleve artistike, apo individëve të ndryshëm do të ishte e nevojshme, sepse si e tillë ka mision të dyfishtë(artistik dhe kombëtar).
Me sa jam i informuar deri me tash nuk ka ekzistuar ndonjë interesim për ndonjë takim për çështje të tilla as nga Prishtina apo Tirana, edhe pse përpjekjet tona nuk nuk kanë munguar. Por, duhet cekur se çdo iniciativë ne ketë aspekt, ishte jashtë ministrive përkatëse, pra me subjektet e ndryshme kulturore, për pjesëmarrje ne veprimtaritë kulturore në Ulqin.
Kujtojmë me ketë rast se ne Skenën verore në Ulqin ftohen dhe marrin pjesë vazhdimisht trupa teatrale nga Shqipëria e Kosova, por edhe piktor dhe grupe të ndryshme muzikore.
Duke marrë parasysh se në të kaluarën ka qenë e pamundur një angazhim konkret në ketë drejtim sepse ishin rrethana të tjera shoqërore, tash në pluralizëm, pesha bie mbi institucionet përkatëse ne lidhje me bashkëpunimin ne ketë drejtim.
Andaj, mendoj se ka ardhur koha për angazhim konkret ne ketë aspekt, sepse intergrimin kulturor nuk do të na bëjnë të tjerët. Inicues të kësaj çështjeje duhet të jetë Ministria e kulturës e Republikës së Shqipërisë, sepse një veprim i tillë është obligim moral dhe kombëtar qe është i mbeshtetur edhe në nenin 8 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.
Anashkalimi i shqiptarëve në Mal të Zi, të Luginës së Preshevës dhe ato në Maqedoni, ndoshta nuk është bërë me qellim, por mungesa e kësaj hapësire kulturore ne kalendrin kulturor të publikuar me 20 shkurt nuk arsyetohet më asgjë.
Ndryshimet ne ketë aspekt janë të nevojshme, e ate fillimisht në institucionet përkatëse si në Prishtinë ashtu edhe në Tiranë., sepse nëse nuk angazhohemi vet në ketë drejtim punët tona nuk do të na I kryejnë të tjerët.
Integrimi kulturor mbarëkombëtarë duhet të jetë mision parësor për ministritë përkatëse dhe institucionet shtetërore, ku me një koordinim të veprimeve nuk do të mungojnë as rezultatet konkrete, por fillimisht duhet të ndryshojë qasja dhe mentaliteti i personave përgjegjës në institucionet përkatëse.