Një shqiponjë në fluturim e çan erën e mendimeve…/

 Shkruar nga Pierfranco Bruni & Arjan Kallço/

Njëlloj sikur koha të mos kishte kujtime. Memoria ka faqe të gjata që mbeten si era në shpirt. Kujtimet janë të veçanta dhe të shtien në kurthe, duke trokitur çdo ditë në derën e mendjes. Por nuk ka kohë për kujtimet. Largohen në çastin ku janë gati të perceptohen dhe nuk të lënë mungesën e një diçkaje që ne kishim. Lënë zbrazëtinë. Ka një kapërcim zbaticash midis mungesës dhe zbrazëtisë.

Eci në anë të lumit dhe kujtimet janë këmbëngulëse. Njëlloj sikur ta kisha mbyllur gjithçka në një grusht të një dore. Vitet si retë. Janë si retë. Shkojnë, vijnë, ndalen dhe e lënë mjegullën në shikim.

Çdo fjalë nuk duhet ngatërruar më me shpresën që të thuash një fjalë tjetër. Unë tashmë i kam fjalët në sy. Gjithçka më duket tutje dhe çdo çast më duket se është jetuar…Jeta ime ka qënë gjithmonë një gërshetim i ditës me gjuhën e mendimit dhe çdo çast nuk e njeh kurrë relativen. Retë e Aristofanit, tek i përsërit, m’i shmang rrugët e nostalgjisë në një melankoni të paqetësueshme, janë ato që i vrojtoj nga një dhomë në det dhe që i gjeta në këngën e Fabrizio De André. Nuk ka trishtim në fjalët e mia.

Një herë një shaman që ruante palmën dhe ngjyrat e tokës së vet më tha: E humbe të qeshurën. Nuk qesh më. Mban në sy heshtjen e një ironie të lodhur.

Kapërceje këtë melankoninë tënde jo vetëm me qetësinë, por me kuptimin e vlerës së durimit. Në buzën dhe në vështrimin tënd nuk është buzëqeshja që njihja. Nuk të pyes përse. Të kërkoj vetëm të ndërgjegjësohesh për këtë.Më pas shamani u nis dhe nuk la tek mua zbrazëtinë por mungesën. Unë vazhdoj ta kërkoj dhe ndoshta edhe t’i imitoj gjestet e tij dhe t’i mbledh si heshtje, ashtu dhe durimin e tij. Përgjatë rrugëve të lumit janë ato që të çojnë në shkretëtirë dhe nëse nuk pushoj së gërmuari në Lindjet e mia, kjo sepse përpiqem ta zbuloj përse agu lind ku vdes perëndimi. Ende nuk ia kemi dalë ta kapim këtë mister…

Po i shmang udhët e mia, duke mos qënë relativ apo realitivist? Jeta jona nuk është një e vetme, edhe nëse nuk përpiqemi ta jetojmë me koherencë, është vetë jeta që zgjedhim dhe na drejton në rrugët e reja apo të vjetra. Zgjedhjet e mia i lajmërova në kohët antike. Si ai që beson tek “Revolta” ka nevojë që të mund të shohim përtej dritares në det dhe ta imagjinojmë një hotizont përtej horizontit që sapo arrijmë ta lexojmë.

Ndoshta në fund të fundit Homeri e pati guximin ta shpikte një kthim për të gjithë ne. Unë besoj se Uliksi na e hodhi me dëshirën e tij për t’u kthyer në Itakë. A kemi vërtet nevojë për një Itakë?

Mendoj shpesh për horizontin, por jam përsëri tek po sodit rrethin. Të vërtetën nuk e zotërojnë fetë. Kur do ta kuptojmë se Krishti nuk është fe, kthimi ynë në Itakë do të marrë tjetër kuptim. Tash bie një shi i hollë. Udhëtimet e mia i braktisin labirinthet e vetmisë dhe shndërrohen në fusha, fusha e shkretëtirës që bie pas erës dhe era formon dunat. Nuk e kam pranuar kurrë që të gjykohem. Nuk është fjala për mostolerancë, por të më respektojnë në shkretëtirat e mia, në heshtjen time, në zgjedhjet e mia.

Tashmë mbërrita tek limiti i kufirit që bëhet kufi ndarës…Bindem gjithmonë e më shumë se nuk jemi ne që kemi nevojë për kohë. Është koha që ka nevojë për ne. Ne na intercepton absurdi…

Përse nuk besoj tek fetë? Sepse besoj tek Krishti. Sepse e përjetoj me misterin, sepse është mister. Thjesht kërkoj që çdo e vërtetë e menduar si e tillë të ngjallë dyshime dhe çdo qartësi të ketë heshtjene e dashurisë. Fallxhori, duke ma shtrënguar dorën, një ditë më tha: Si mund të vihet rregull mbi të gjitha kontradiktat e jetës? Qartësia apo e vërteta? Dhe kështu e ndërpres ecjen time mes shtigjeve. Do të qëndroj në nënshkallën e syve të tu, e dashura ime, sipas Kalifanos, jo për të parë se çfarë fshihet, por që ta ruaj kohën që të është dhënë.

Përse vallë duhet të kthehemi në Itakë? Shamani më shikon. E dëgjon heshtjen time. Nuk flet. Ecën ngadalë. E njeh dashurinë time të fshehtë mes përthyrjeve të shikimeve të mia. Nga dhoma mbi det valët luftojnë me orët që e mbyllin të gjithë kohën e mundshme të jetuar dhe të mbetur pezull në një pikë shiu…

Një shqiponjë në fluturim e ndërpret mendimin tim…Jehona e një muzike, por sidomos zëri i Franko Kalifanos (këngëtari italian a.k) reciton:

Nuk të kërkoj…

E di së nuk do të jesh

Dhe nuk dua të të gjej…

Itaka! Itaka! Janë fjalët që ende sot e kanë jehonën e Uliksit, udhëtarit të pafat që nostalgjia e shtëpisë, familjes dhe vendlindjes e mbajtën gjallë në lundrimin e tij triumfues mes vështirësive të shumta. Itaka është atdheu i çdo njeriu që edhe pse ndodhet larg, në vësh i buçasin thirrjet e tokës mëmë. Itaka sot është çdo vend ku njerëzit jetojnë dhe punojnë, edhe pse mund të jetë atdheu i dytë. Itaka është çdo vend që kemi vizituar dhe ku kemi lënë një pjesë të zemrës sonë e sapo anija merr rrugën e largimit, vështrimi drejtohet detyrimisht i ngulur pas asaj cope toke, që sa vjen dhe zvogëlohet, derisa zhduket plotësisht nga sytë. Sa më larg të shkosh aq më afër je pranë tij. Por në jetë kemi Itakën e përjetëshme dhe Itakën e përkohëshme. E para mban një emër për të gjitha kombet, e shtrenjtë, e madhërishme, e pavdekshme, si vetë kombi.  E dyta është pjesë e pandarë e individëve që e shohin përkoshmërinë e saj si një shtyllë pas së cilës kapen fort që trazirat e kohës të mos i shtyjnë tutje në brigje tyë shkreta që nuk i njohin.

Itaka është kohë dhe hapësirë, është kohë e pakapshme për brezat, kohë tek e cila askush nuk mund të rikthehet më, sepse ikën dhe vetëm ikën. Itaka është hapësirë e pafund që për njerëzit e saj nuk ka moshë, ndoshta në shekuj mbetet e njëjtë, është vendi tek i cili dëshirojnë të kthehen gjithmonë.

Itaka është kujtim që nuk shuhet kurrë, memoria e pagjumë e një kombi, thirrje për të mos i harruar rrënjët, zgjim i identitetit të topitur nga fate historish.

E kemi edhe ne një Itakë që ka mbetur e ngulur thellë në memorien e kombit, Itaka jonë arbërore, Moreja e bukur në këngën 600 vjeçare, na shafqet një Itakë që mbeti ëndrra e pakthyeshme e qindra mijëra arbëreshëve që jetojnë në Itali, ëndërr që për ta nuk ka më asnjë shpresë rikthimi.

Moj e bukura More

Si të lashë e më s’të pashë…

Kjo është Itaka e dhimbjes dhe e ëndrrës që vazhdon të mbetet larg syve dhe jetës së tyre, Itaka (Shqipëria) e mikut me origjinë arbëreshe, Pierfranco Bruni, Itakat e mia tek të cilat rikthehem gjithmonë me mall e emocion. Poetët udhëtarë ndoshta janë njerëzit që në zemrën e tyre kanë shumë Itaka e tek secila, nëse jeta ta lejon, dëshirojnë të ecin përsëri mes kujtimeve të pashlyeshme të ngjizura dikur dhe të përjetësuara në vargje.

Jo, jo mos më pyesni sa Itaka
Unë kam në zemër,
Nuk e di, kurrë nuk i kam numëruar:
Çdo vend që më pret është një Itakë, por
Edhe të tjerat që ende s’i kam vizituar.

Po t’i vazhdoja më tej arsyetimet, çdo njeri i botës të paktën një herë në jetë është udhëtar drejt Itakave të panjohura, numëri i tyre do të ishte i pafund në një progresion që askush nuk do të kishte mundësi ta llogarsite numërin final të tyre.

A kemi nevojë ende në ditët tona për atë simbol metaforik, për Itakën?

Unë kam nevojë për Itakat e mia, për të gjitha pa përjashtim, sepse tashmë janë bërë pikat e referimit, të frymëzimit, të aventurave të mrekullueshme, saqë kur jam larg, një nxitje e brendshme më thotë gjithmonë: Itakat e tua të duan. Nisu. Koha është armiku yt, por nisu!

Kam nevojë të ndaj me kohën dhe njerëzit ndjenjat e pashpjegueshme deri në momentin e mbërritjes, rrugën e gjatë edhe pse shpesh të lodhshme, pritjet në hapësira të pafund apo të reduktuara brenda kontureve të qytetërimit, ashtu si Kavafisi i madh në vargjet e tij:

Kur të nisësh udhëtimin për në Itakë

Duhet të shpresosh që rruga të jetë e gjatë

Plot me aventura dhe përvoja.

Kur jam larg nga Itaka ime e parë dhe pandryshueshmja, vendlindja ime, të tjera ndjenja më shoqërojnë në kthim, të tjera ëndrra, të tjera shpresa. Është Itaka e papërsëritëshme, e dashur, e përlotur, plot brenga historike, halle, derte. Është Itaka jonë e lashtë sa vetë jeta. Është aty tek më pret, buzë bregut të detit Adriatik e Jon, edhe pse jo gjithmonë kënga e Luço Dalës kumbon:

Itaka, Itaka,

Në shtëpi unë dua të kthehem

Nga deti, nga deti…