Poezi nga Ahmet Kolgjini (1939-1999)/
Nxjerre nga cikli i fundit i vellimit me poezi nga Ahmet Kolgjini botue ne vitin 1999 nga shtëpia botuese “KOHA”/
Mbi kete cikel, autori shkruen: Cikli i fundit i këtij vëllimi “Prapë dhimbje” përbahet nga tri njësi: “Marku”, “Nana Zadrimore”, dhe “Lili”. Asgja në këtë cikël nuk asht e trillueme.
Asgja nuk asht sendërgjim i fantazisë për të krijue efekte pikante dhe fiktive me tërheqë lexuesin. Të gjitha janë realitete. Të gjitha janë përjetime.
“I vdekuni nuk ka miq” thotë një fjalë e urtë. E vërteta ka. Ka pasë dhe ka me pasë gjithmonë. Nuk duhet të shtiremi sikur nuk i njohim dhe nuk i dimë të vërtetat, sepse kjo do të ishte nji vetvrasje në llojin e vet. Tue i njoftë e tue i pranue të vërtetat, mund të ekzorcizojmë të keqen, mund të korrigjojmë gabimet dhe mund të shmangim pasojat. Heshtja përban nji pranim të të keqes dhe, gjithashtu, nji pajtim me të keqen. Pajtimi me të keqen asht ligësi, bashkëjetesa me krimin asht krim.
LILI
I
“Armiku e meriton pushkatimin.”
Këte përgjigje, ngado shkoi, i dhanë.
Çfarë nuk bani me shpëtue të vëllanë.
Pranoi, pa u mendue, propozimin…
Ia shtupoi nji duhmë e qelbët hundën
Sa zorrët iu trazuen mbrenda barkut…
Mërrudhun, u përplas, sipër jatakut
Turpshëm e përjetoi Lili dhunën.
Përskaj iu ul dhe e mbërtheu shtinjaku
“Mos më zhvish, të lutem, dhe mos më prish!”
Ia hoqi rrobat dhe, në dysheme, ia flaku.
Si panterë mandej iu turr në mish…
Lili e kuptoi tashma: kish ra në lak
Kur zhveshun e pau veten, ba cullak!…
II
Si qen ia kafshoi trupin me dhambë
Derisa u eth e u përndez përbindshi
At’ kurm të lakuriqtë e dërmishi…
Si farkë jehonte nji gulshim i randë
Rënkimi i përgjigjej si kuisje e gjatë…
Nja tri a katër herë djersët bujisën.
Kështu andërrat u shuen, u terratisën:
Me zhvirgjënimin jeta vdiq at’ natë!
N’mëngjes si hajdute ecën n’trotuar
Si u zhbi, u tret për nji natë ai hir
A asht ajo Lili siç ishte ma parë?
Vajti në dyqan, bleu nji torbë qymyr.
N’gushë e në gjoks i duket ndonji blanë
Qeskë e syve vjollcë, trupi-jargavanë…
III
Lot i pastër natën moti, qielli xham
I kaltër, mbushun prush me xixa ari
Dielli bujarisht dhuron rreze acari…
Makina e kobit uturon n’kalldram!
Potershëm kërset dera, i bien me shkelm
Gjyshja hukat duert të ngrime akull
Pa kujë e bujë hap derën, shpirtin helm
Policët sheh, luhatet, bie shakull
Pse keni ardhë, he, ju ardhtë gjama?!
Zoti paftë e gjoftë mor t’paftyrë
Ka për t’ju zanë, he, ju zantë nama!
Lili vdiq. E mbyti veten me qymyr…
Shtoja zullumin, Zot, këtij Jeziti
Djalin m’pushkatoi, Vajzën ma koriti!…
Shenim i autorit: Gjyshja e “Lilit”, nuse e re me nji djalë të vogël për dore vjen në Tiranë me nji grup të madh muhaxhirësh të Dibrës së Madhe. I shoqi ka mbetë i vramë atje, në Dibër prej serbëve (1913). Lidh shaminë e zezë dhe shtrëngohet me rritë të birin. E fejon dhe e marton. Këtij çifti, Zoti i fal dy fëmijë, nji djalë e nji vajzë. Por shumë herët këta dy fëmijë mbetën jetimë, vetëm me gjyshen. E ama u çmendet e përfundon në çmendinë. Mbas nja tre-katër vjetësh u vdes edhe i ati nga tuberkulozi. Gjyshja përveç punës që ban ditën si pastruese zyrash edhe natën ban punëdore për të fitue bukën e gojës me djersën e ballit…
I nipi mbas nji aksidenti në vendin e punës akuzohet për “sabotim ekonomik” dhe dënohet me vdekje. Lili, e motra që asht në fjalë për t’u fejue, ban çmos derisa bie viktimë e përkushtimit dhe e naivitetit. I vëllai pushkatohet dhe Lili mbyt veten me oksid karbon i. Gjyshja mbetet si nji pemë që i ka ra rrufeja. Kështu u fik edhe nji familje tjetër shqiptare.
Shqipnia vuen për nji Shekspir!
Këto janë vetëm grimca, përballë tragjedisë së madhe. Të gjithë kemi për detyrë me e pranue me e njoftë dhe me shpallë të vërtetën.