Hapi i parë në likuidimin e një populli është të fshini kujtesën e tij. Shkatërroni librat e tij, kulturën e tij, historinë e tij. Atëhere vini dikë të shkruajë libra të rinj, të krijojë një kulturë të re, të shpikë një histori të re. Para se të kalojë shumë kohë kombi do të harrojë se çfarë është dhe çfarë qe./Edward R. Morrow (1908-1965) Gazetar/
Shkruan: Ing.Ahmet Collaku/ Filadelfia/
Para ca vitesh, komunikova me Prof. Alfred Frasherin dhe midis te tjerave e pyeta si i vlertesonte keto procese koncesioniste me te huajit. Ne kushtet e globalizimit,-me thote ai,- investimet e huaja jane normale, problemi eshte si behen kontratat. Nese ne ekipet do punesohen specialist me miqesi, sic behet, te huajt nuk kane per te gjetur kurre nafte apo minerale xeherore, sepse me ato nje-dy vite qe rrine, sado profesore te zote te jene, ata kurre nuk do te arrijne te kuptojne gjeologjine e Shqiperise. Njezete vjetet e tranzicionit kete e kane vertetuar kater ciperisht, konkretisht nuk eshte gjetur asnje vendburim. Ne ekipet e tyre nuk gjen asnjehere specialiste shqiptare qe njeh zonen. Ka plote shembuje. Te huajit, shfrytezojne si mos me keq ato vendburime qe kemi zbuluar ne. Kjo eshte fatkeqesi per vendin, sepse vitet ikin, ata marrin copat me te pasura dhe me te lehta, konkretisht nuk zhvillohet industria per te punesuar shqiptaret! Kete u a kam thene te huajve qe ketu e 20 vite me pare ne nje kongres nderkombetar te EAGE-se ne Firence te Italise, si edhe disa kanadezeve qe kerkonin baker ne Shqiperi. Kjo do te thote te besh nje vrime ne uje… -Dhe me pas vazhdon,- Brezi i yne beri nje mal me pune, ne kemi detyre ta dokumentojme ate per brezat e ardheshem… Une kam zgjedhur shkrimin shkencor dhe ate popullor… Ku i dihet, ndonje dite te bukur me mbushet mendja te shkruaj edhe nje biografi per brezin tone sepse une e konsideroj vehten si pjese te ketij brezi. Brezi yne e gjeti naften me dije, me pune, me sakrifica, me dashuri te madhe, kurse keta te huajt po e grabisin sikur kjo Shqiperi te jete nje han pa zot…Kam shkruar dhe kam folur, po kush te degjon?!.
Prof. Alfred Frasheri ka qene prof. im ne kursin e gjeofizikes. Ishin vitet kur mori carje kampi socialist dhe shume student Shqiptare u kthyen ne atdhe pa mbaruar studimet, jashte shtetit. Nje prishje ne strukture dhe teksture. Ky vetepushtim shqiptare, cinik dhe egoist, lindi shume inisiativa. Njera nga keto inisativa ishte edhe ajo kolerja “gjithcka me forcat e veta”. Produkt I kesaj qe edhe ngritja e kursit special te gjeofizikes ne Fakultetin Gjeologji-Miniera ne Tirane. Sado deshiren e mire dhe perkushtimin e madh te disa pedagogeve dhe specialisteve te prodhimit, kjo inisiative la nje hije te keqe jo vetem ne aftesimin cilesor te studentave, por edhe ne personalitetin e tyre si specialiste shqiptare te zot dhe te depolitizuar. Disa pedagoge te ketij kursi special, ishte ne nivel te ulet, pa kualifikim te pershatsheme per ato lende specifike te pa njhohura deri ne ate kohe, pa tradite, pa baze material, pa laboratore, pa experience, te cilat, ndihen akoma edhe pasi kane kaluar shume vite. Shkollat e larta te shkencave special ngrihen ne bazen e nje tradite, kjo, sidomos per ato gjeologjike, te kerkim-zbulimit te naftes, te xeheroreve, e tjera. Ky vakum, nuk beri gje tjeter, vec se ngriti si nje ballon ne ajer, egoizmin e PPSH te atyre viteve, per te iu kundervene te pa perjashtim te gjitheve. Dhe e beri, dhe ballona u shpua pa u ngjitur dhjete metra ne ajer.
Por duhet thene se ne kete epidemic te keqe, midis padagogeve dhe specialisteve qe spikati per me mire nga gjithë te tjeret, ne kursin e gjeofizikes, ishte Prof. Alfred Frasheri. Prof. Alfred Frasheri, eshte nje perjashtim nga sindroma “me forcat e veta” packa se ai vete eshte me shume, nje specialis I vete kualifikuar, autodidakt, I vete perfeksionua duke kercyer nga shkolla ne perodhim dhe nga prodhimi ne fakultet…
Prof. Alfredi, ishte shume me larte, se I ndejri H.T. I cili per me teper kishte mbaruar ne Rusi dhe ishte emeruar drejtor ne Ndermarrjen Gjeofizike te Fierit. Ai ishte nga kuadrot e para gjeofizikante qe vinin ne Shqiperi, pasi kishin kryer studimet e plota ne jashte. Te ndjerin e caktuan te na jepte lenden e seismikes, shkencen kryesore te studimit te Tokes… Ajo fletore ngeli e bardhe, pa fjale, pa formula, pa vizatime…
Prof Alfred Frasheri, ishte shume me larte. Ne pamje te pare ai dukej shume serioz dhe I rende, dhe jo shume vite mbi ne. Shkumesi I konsumohej shpejte teksa shkruante ne derrase te zeze ato formula te gjata dhe te veshtira. Puna e tij ka lene hije ne Fakultetin Gjeologji-Miniera, ne ate godine gati te rrumbullaket mes atyre pemeve te gjelberuara qe thithen nje sekuence te rinise time. Tani, pas shume vitesh, ato pemet rrotull atij tempulli mungojne, nuk jane me. Perjashim bene ndonje peme e vetemuare, e tejplakur qe me kot mundohet ti rezistoje kohes dhe vandalizmit shqiptare. Te vjen gjynah qe ato peme jane cregjistruar nga memorjet e te gjitheve. Njeriu plaket kur nis ti kalbet memorja. Rreth kesaj godine te bukur, jane ndertuar apartamente te larte te cilet e kane burgosur sikur ajo te jete nje Vatikan per keq. I kane vjedhur horizontin nga te gjithë anet, te shkuaren, rinine. Tani aty jep mesim nje brez tjeter pedagogesh , specialiste te ardhur nga prodhimi, disa me tituje te larte shkencor, por qe nuk thone asgje per perspektiven e naftes Shqiptare, nuk vizatojne ndonje objekti konkret.
Po, le te vazhdojme me Prof Alfredin. Qe nga ajo kohe ka rrjedhur shume uje. Te gjithë, pa perjashtim te gjithë jane plakur. Prof.Alfredi eshte rritur por jo plakur. Pune, dhe vetem pune. Puna e madhe qe ai beri, e instaloi aty ne ate fakultet, kur dihet se ne Shqiperi cinizmi dhe lufta per karrige bene hatane, gradon dekane dhe rektore, shpalle akademike. Ai eshte krejte ndryshe. Edhe tani pas shume vitesh, po ta soditish me vemendje teksa ecen ne rruge, e merre per nje statuje levizese me cante varur ne dore. Ajo cante varur perjetesisht ne doren e tij, rendohet nga formulat sepse formulat jane nervat e tij. Keshtu dora dhe canta e tij, nuk kane tradhetuar kurre njera tjetren, as ne dimer dhe ne vere, as ne kohe gripi apo fushate zgjedhjesh, as ne kohen moniste apo ne kete kohe tranzicioni qe zgjatet dhe zgjatet si Seri Furie… Tirana sikur nuk mund te nenkuptohet pa Prof Alfredin, kurse Fakulteti Gjeologji-Miniera, e mban aty prane si nje statuje akoma te pa zbuluar… Qe ketej ngrihen klasiket, se klasike nuk ka vetem ne muzike, ne arte, ne letersi, ka klasike te punes individuale qe nuk e matin mohen me ore, po me faqe librash, apo me ore neper sallat dhe dhomat e bibliotekave. Librarite jane tempuje fetar, fe si muzika
Ai le rruget e rrugicat, pastaj bene majtas, djathtas, gjithmone duke u menduar, vret mendjen per te saktesuar nje studim. Sado qe ka shume zhurme, kjo hapsira e gjere e inspiron. Djajte kane hipur ne makina, i ngasin ato pa limit, si ne ekstaze. Ai ecen dhe interferon me te gjithë, po deri me sot nuk ka bere vaki qe ai te perplaset me dike. Prof. Alfredi, nuk leviz nga e tija. Cfare mendon? Nje Zot e di pergjigjet proverbi gjerman. Ai kurre nuk mendon te vjedh, apo te shes mend, sic bejne shume elitare ulur ne bangot majtas apo djathtas. Duke ecur, kembehet me lloje lloje njerzish. Me Diket. Prof. Alfredi u be zot I vetes sepse ai I qendroi korrekt mesimit latin se ne dituri shkohet nepermjet tri rrugeve, permes te menduarit, edukimit dhe pervojes.
I perpiket dhe autodidakt, ai nuk humbiste as nje minut rrugeve, ai ishte shume I sakte ne ato qe thoshte dhe ne ato qe kerkonte, apo shkruante, insistonte qe ne ti dinim te gjitha, edhe pozicionet e kondesatoreve apo te rezistence ne skemen elektrike te stacioneve te karrotazhit, I kerkonte ato sikur te ishin qenie biologjike… Me kujtohet kur ai hapte ate liber te madh ne gjuhen rusisht e qe andej shpaloste skemat elektrike e me pas ngulte gishtin ne nje nyje, e si per dreq, nuk e hiqte ate pa degjuar pergjigje…
Tek ai,lirizmi dhe humori jane te fshehuar, prandaj duhet ndonje detonator qe ato te shperthejne.. Por kur ai qesh, shembellen me nje femije qe mezi pret nje raste per tu degjuar. Ai ka graduar me mira specialiste te thjeshte dhe pasuniversitar, te gjithë ata te graduar kane pagezimin e tij.
Teksa shkruaj per prof. Alfredin, me kujtohen ata te elites, Ing.Sherif Toptati, gjeologu Prof. Luan Peza, mathematikani Prof. Osman Kraja, fizikanti Prof. Sotir Kuneshka, gjeologu Tomi Kristo, Prof. Ziver Meko, gjeologu Vangjel Melo… Nderi dhe vlera e tyre jane rrezatuese, sepse, me zgjaten doren, me hapen syte dhe me preken ne zemer, (sipas Jilly Cooper)
Para ca kohe I kerkova Prof Alfredit, ate te pjese te resumese se tij qe bene fjale kryesisht per perspektiven e naftes Shqiptare. E dua I thashe se do ta vendos ne librin tim. Resumeja e tij me la pa mend. Shume aktivitete shkencor dhe aplikativ ne disa fusha te gjeofizikes, te gjeologjise, te fizikes se tokes… Shume atrikuje dhe shkrime, libra, vite te tera pedagog, studime , kerkime ne punimet fushore, drejtues I disa shoqatave dhe organizmave shkencore Shqiptare, anetar ne disa shoqata
dhe forume nderkombetare, Ballkanike, Europiane, Boterore…
Prof. Alfredi eshte nje lloje Magellani Shqiptar, ai ka marre pjese jashte ne takime, konferenca simposiume, mbledhje. Jam I sigurte se planeti yne per te eshte shume i vogel. Natyra na ka bere te afte te mesojme thote Seneka. Kjo I shkon vecanerisht Prof.Alfredit. Vite me pare, u takova me Prof. Alfredin ne Glasgow te Skocise ne nje simpozium nderkomtar per naften. . Erdhi pak me vones, shume energjik. Paraqiti nje studim ne fushen e elektrometrise.
Ne disa raste Prof. Alfredi hap nje ombrele te madhe, aty turren te zene vend disa pseudoshkencetar qe bejne humor te shpifur duke qindisur ndonje resume servile ne fillim apo ne fund te ndonje libri qe nuk ka asgje personale. Profesor Alfredi ka zemer te madhe, shkenca ne disa pika takohet me artin, pamvarsisht se arti eshte pune individuale kurse shkenca dhe teknika, pune kolektive.
Prof. Alfredi eshte I ndjeshem si nje tel violin, ai dridhet sepse shume gjera nuk shkojne me ndergjegjen dhe me shpirtin e tij. Ata qe duhet ta degjojne kete personalitet te shkencave te Shqiperise, qeveritaret tane fshihen dhe heshtin. Kujdes nga njerzit qe fshihen thote Kafka. Profesori nuk ka vetem vlera profesionale, se pari eshte nje qytetare qe ecen me turmen, shikon, reagon, do te shpertheje por nuk mundet prandaj bene monolog. Ky monolog e vrete. Me shume dhembje me poston nje shkrim te gjate qe bene fjale per apologjine e Frashellinjeve, Abdylit, Naimit, Samiut, te cilet zene vend ne moralin dhe ndergjegjen e kombit tone ashtu si si Gete ne Gjermani, Hugo ne France, apo Shekspiri ne Angli…
Me shkruan se me 25 Maj 2013, ishte ne Frasher, ne perkujtimin te 167 vjetorit te lindjes se Naimit… Prof. Alfredin e trishton indiferrentzmi I qeverise ecila shkaterroi gjithë vlerat historike dhe ekonomike te Shqiperise. Shteti punon kunder Shqiperise, kunder Rilindesave tane, shkruan ai. Une jam plotesisht me Prof. Alfredin qe thote se konkretisht ne veprimtarit shqiptare vete perfshirese atdhetare-kultirore dhe shkencore gjate ketyre 22 viteve te tranzicionit nuk ka shkelur ne Frasher asnje minister. Cdo gje shkon drejte renimit, po rrenohet muzeu I Frashellinjeve, pa dyshim, kjo eshte edhe deshira e qarqeve te caktuara keqdashese greke, te cilet me 6 Maj te vitit 1914 dogjen 318 shtepi ne Frahsher…
Prof. Alfredi, jeton mes popullit tone, ai eshte shume I ndjeshem ndaj rrenimit te tejzgjatur. Une dhe Prof. Alfredi, ndiejme dhembje per shuarjen e gjithë atyre ndermarrjeve dhe istitucioneve te naftes dhe gjeologjise te cilat I jepnin gjake Shqiperise. Ai cdo vit shkon ne Frasher te Permetit per nder te Rilindasave Frasher. Ai nderon Shqiperine. Muzeun e Frashellinjeve, Qeveria Demokratike, e ka fshire nga memorja e kombit. S’ka me roje qe te kujdeset per te, kurse rojet personale per Berishen dhe per qeveritaret e tjere, jane shtuar si mizat… Keshtu, Prof. Alfredi, mbytur ne trishtim fundosur ne sedile, belbezon vargjet e Naimit per Shqiperine dhe shqiptaret, dhe I rrjedhin lot…
Profesor Alfredi per më shumë se 50 vjetë ka zhvilluar pa ndërpreje një veprimtari të gjerë pedagogjike, kërkimore e shkencore, ka bërë studime e botime të shumta, brenda e jashtë vendit, ai ka një kontribut të shquar në fushat e gjeoshkenave shqiptare. Tani se fundemi Prof. Alfredi ka shkruar dhe botuar nje liber te mrekullueshem, “Gjeomonumentet” ku shkenca mplekset me natyren, kurse meditimi pikon dhembje.
Me gezon dhe me le pa mend energjia e madhe e Prof. Alfredit… Ka plote njerez te zgjuar ky vend bere me kujdes nga Zoti, po si eshte puna qe qeverite, radhe-radhe, bejne sikur nuk I shikojne? Prof. Alfred Frasheri, nuk ka nevoje per qeverite, qeverite kane nevoje per te. Ky personalitet I shkencave te gjeologjise Shqiptare eshte I pa zevendesueshem. Ai ka dicka nga Frashellinjte. Pasardhesit tane me siguri do ndertojne atje ne Frasher te Permetit Muzeun e Shqiperise, me te madhin, me te larte se minaret e Stambollit, dhe me solemn se Akropili I Greqise. Shqiperia fillon atje ne Frasher te Permetit, me Frashellinjte.