Ramiz Lushaj – Page 19 – Dielli

SE VJEN NJË DITË, O MEHMET BERISHA?!

June 11, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Ç’ka më bane brè, o Mehmet Berisha, me “Lotët e Diellit”?! Po ku e gjete kit’ kryetitull për librin tand? Eu, si kështu?! Edhe Dielli i Gjithësisë, simboli ynë i lashtë ilir. po kajke mbi ditët tona “vargonj…nga toka tek retë” (f. 19) sa herë kena “dimër”, kur na sheh nji kësisoj “breza të djegur” mbi një truall ndoshta pa të dytë nga pasunitë e bukuritë natyrore. E, ma andej, tek poezia “Ringjallje” (f. 40), artnon vargjet se në udhën “Ku më shtegton jeta”, “Në pafuqitë ë zbehta”, “… i lodhur / Në gjirin e shpresës”, “Në krahët e heshtjes”, kur fare pranë të vijnë “Stërpikat e vdekjes” ky, Dielli me yjet, po u shtrika “mbi qerpik” si “Krahët e pulëbardhave”…
Diku tjetër po thue se Dashuria “Diellin e ban me rè” (f. 63). Apo tek ajo poezia “Në takim” (f.73) spektron, hapësinon, prognozon: “Ritmi i hapave / Re lëshonte / Dhe pse dita / Ish me diell / Në atë afrim / Trilli përgjonte / Shteg i buzës / U bë prill”. Galaktika poetike tek poezia “Burokratit të fejuar” (f.74) që e fut dashurinë në dosje diellon me figurat “Qeshin hëna”, “Yjet në dehje”, etj.
A thue Dielli ia ka ngjye edhe me lotët e vet penën poetit Mehmet Berisha me na e shkrue një libër poetik kaq të bukur?! Plot dashuri. Krejt ndjenjë. Me dritë. Gjithë bukuri. Lotët e Diellit janë rreze, shi, vetëtima, rrufe…janë mitologji, realitet, poetikë. I duhen Tokës, edhe Njeriut. Sepse poeti tek një nga poezitë e tij, ajo “Vallë për ku? (f. 109) dijenon se të gjithë njerëzit nxitojnë, të gëzuar a të hutuar, nxitojnë për diku, në “kërkim drite”, me “ëndrra në shtigje”, për të mos “lanë penge”, për të mos mbetë “honeve në harresë”. Poeti i ka vargjet sinkron, vizion, dëshirë…”Përse kështu / Të gjithë nxitojmë / Mos jeta na erdhi / E shkurtër, e rrëmbyer /Apo nga ajo / Kur shpirtin ta largojmë / Të mos thëmi: / Na mbeti edhe kjo pa e kryer”/. Ai, si shpirt poetik, i ngre edhe një pikëpyetje kohës: Të gjithë nxitojmë / Vallë për ku? / Të gjithë nxitojmë /Pse të hutuar / Është jeta kjo / Që na hedh diku / Apo është e nesërmja / Që na ngre me duar?”/.

“Njerëzore”, një titull poezie që thom se më përket edhe mue teksa e (për)malli dhe e pegasi veten në rrjedhën e saj. Poeti ujëvarit: Ecën në jetë / E kur pushon / Thua: Dje /”(f. 37). Bash nji kështu. Mbi katërdhjetë vite ma herët po më duken sikur Dje. Asokohe poeti Mehmet Berisha ishte gjimnazist i “Asim Vokshit” në qytetin e bukur alpin të Bajram Currit. E kishim “shef” të shumfishtë: I bibliotekës së shkollës, ku merrnin libra shpesh. I rrethit letrar të shkollës, ku isha i antarësuar qyshse në klasën e gjashtë të tetëvjeçares. I Gazetës së Murit “Bisqet e Gjelbra”. Aty i kam publikue vjershat e mia të para. Ende pa i çue në media të Tiranës. Ai ka qënë redaktori im i parë, botuesi im i parë. Asokohe, poeti ynë, M. Berisha, qytetar bregdrinas, nga Berisha e Brigjeve (Tropojë), na bante neve, letrarëve të rinj, të ndjeheshim “Thua: Jam Zot!”(f. 37).

Shkolla tetëvjeçare dhe e mesme “Asim Vokshi” ishte nga ato shkolla të rralla në Shqipëri që të çertifikonte kollos për në Universitet. Mjaftonte të përmendje emrin e shkollës apo të disa mësuesve e pedagogët nuk të dvetnin ma tepër. Dukej se ishin thanë të gjitha. Në historikun e saj kanë dhanë mësim gjithato personalitete të njohura: “Mësuesit e Popullit” Elez Gashi, Hasan Neza, Fahri Doçi, Mustafa Sh. Botusha. “Mësuesit e Merituar” si Ramë Mella, Elez Qerimi. Beqir Bala, Ibrahim Zhana, Mehmet Hyka, Rivë Qerimi. Veçohen edhe drejtues e mësues si Idriz Logu, Rrustem Qokaj, Rrustem Preçi, etj., etj. Ka pasë apo ende ka mesues edhe poetë, shkrimtarë, artistë të njohur si Ndoc (Anton) Papleka, Skënder Buçpapaj, Hamit Aliaj, Fatime Sokoli– Mjeshtre e Madhe e Punës”e “Mësuese e Merituar”, Feride Papleka, Haki Zllami, Bashkim Gjyriqi, Abdulla Gjongecaj, etj.

Nga dyert e kësaj shkolle me diell gjithata nxanës kanë dalë personalitete në udhën e kombit: Heroi i Demokracisë, Azem Hajdari, Lider i Lëvizjes Studentore të Dhjetorit ’90, kreu shkëlqyeshëm kit’ shkollë pa u shkëput nga puna e bile tue luejt edhe rol (v. 1981) në skenën e pallatit të kulturës “Dardania” të rrethit, tek drama “Familja e Peshkatarit”. Ai mbeti simbol kombëtar me jetën, veprën e vdekjen e tij. Shkrimtari, poeti e publicisti Besnik Mustafaj, i përkthyer në disa vende të botës, ish ambasador në Francë e UNESKO, u zgjodh edhe ministër i Jashtëm i Shqipërisë në kohë ngjarjesh të mëdha historike. Biznesmeni i “Ginessit Shqiptar”, Konsull Nderi i Përgjithshëm i Japonisë në Shqipëri, “Qytetar Nderi” i Durrësit, Avni Ponari, kryente disa orë rrugë për ta ndjek kit’ shkollë me nota meritore, me talent për të shkruar e i dhanun pas sporteve, i cili i ngriti vendlindjes së vet ekipin e basketbollit “Valbona” tue e çue fituese të disa kampionateve kombëtare, kupave të Republikës, etj. Poeti, analisti, shkrimtari, gjuhëtari, ambasadori Mehmet Elezi ka kap majat e udhës së vet, veçmas me veprën akademike “Fjalor i Gjuhës Shqipe” (2006) me 41 mijë fjalë. Aktori i talentuar, prof. dr. Petrit Malaj, është rektor i Universitetit të Arteve në Tiranë. Gazetari e regjizori i ekranit televiziv Ilir Buçpapaj në RTPSH ka vend nderi në memorien kombëtare me dokumentarët e tij të shumtë e cilësorë për historinë kombëtare, kulturën panshqiptare, marrëdhaniet shqiptaro-amerikane, etj. Po e shoh se me i përmend të gjithë me kontributetet e atributet e tyre më duhen shumë faqe. Janë mbi 100 personalitete kombëtare, rajonale e lokale. Ndaj po i përmendi me emna ata që mund të më vargavijnë në mendje kësi çasti shkrimor: veprimtari, artisti, publicisti, ish deputeti Azgan Haklaj – aktualisht president i Unionit Artistik të Kombit Shqiptar; poeti, shkrimtari, gazetari Arbër Ahmetaj në Zvicër, sëbashku me të vllain poet e shkrimtar, dr. Bislim Ahmetaj në Tiranë; publisti, përkthyesi e juristi Agim Nezaj – kryeredaktor i gazetas “Koha Jonë” në Tiranë; publicisti e politologu Afrim Krasniqi, ish deputet, pedagog në Tiranë e Durrës; prof. dr. Adil Neziraj, shoku im i klasës, tani ing., drejtues shkencor në Tiranë; prof. dr. Aleksandër Biberaj, ing., ish deputet, pedagog në Tiranë; prof. dr. Bashkim Lushaj, ing. “i gështenjave”në Tropojë, masivit ma të madh të tyre në Ballkan, e sot ing. i mjedisit në Tiranë; inxhinierët shkenctarë Çaush Elezi e Tahir Elezi, njëri në Tiranë e tjetri në Kinë; skulptori Isa Baliaj, poetin e njohur për fëmijë, Shkëlzen Zalli; romancieren Brunilda Zllami, poetin Lulzim Logu, prof. dr. Nezir Nokshiqin, Alfons Zeneli –drejtor i Radio Tirana; poetet Veneta Çallpani e Almona Bajrami, poetin e dramaturgun Azem Baliaj, kompozitorin Martin Progni, etj.

Një prej tyre është edhe poeti Mehmet Berisha, që pas librit me lirika “Puthja e djegur” (Tiranë, 2000), vjen me të dytin, me poezi, “Lotët e diellit” (Tiranë, 2013, 127 faqe), i financuem nga bajemiri Adil Kaloshi i Bytyçit, nënkryetar i AFCES në Austri. Mehmet Berisha ka në dorëshkrim në zyrën e tij të noterit, gati për botim, edhe 12 vëllime poetike. Titujt e tyre kanë domethanien e vet për autorin e tematikën e librave të tij: “Mos më harroni” (2004), “Prilli i ngarkuar” (2006), “2+M” (2007), “Mozaiku i dashurisë” (2007), “Ashkla zemre” (2008), “Ndaj po dal…” (2008), “Bunari i ri” (2009), “10 yjet” (2010), “Shpirti që nuk vdes” (2011), “Harresa të kujtuara” (2012), “100 copat e zemrës” (2013), “Haberet e merimangës” (2013).

Miku im, Mehmet Berisha është djaloshi i dy librave drejt nesh e i 12 të tjerëve në zyrën e tij të noterit në Tiranë, baba i tre fëmijëve: Violës, Euronit e Kushtrimit. Ai ka nderin të ketë bashkëshorten e tij nga dera e atdhetarit, pleqnarit e besimtarit Azem Hoxha (Dollapi), Hatixhen, çikën e Ali Hoxhë Dollapit, motrën e Demë Dollapit, veprimtar sakrifikues i kohës së sotme demokratike. Mehmet Berisha mbi 60 vjeçar, është i dyti ndër katër djemtë e Sylë e Rukë Berishës, vjen pas mësues Hazirit, që ka ndrrue jetë, dhe pas tij genevijnë ing. Agimi e shoferi elitar, Petriti, që i kushtohet ekonomisë familiare. Me thanë të drejtën, Mehmetit ia mora lejën me e ba publik një “sekret”: në fëmijërinë e tij është aksidentue në njanën kambë e tashti është invalid i pathyeshëm. ecën me paterica si ma i miri e ma i forti djalë, kreu Universitetin e Tiranës për Drejtësi, ka punue gjyqtar e kryetar gjykate në vendlindjen e tij e timen, në Tropojën e mrekullive natyrore e njerëzore. Tani, prej vitesh, avokat, e sëvonit, noter në Laprakë të Tiranës. Poeti Mehmet Berisha është autor i disa tekteve të kangëve të kënduara nga Sonila Malaj qyshse në klasën e parë në qytetin e Alpeve, nga Fatime Sokoli, Fatmira Breçani, etj. Ai ka shkruar edhe parodi e skeçe, disa sish me regji të Sali Doçit, Azem Baliajt, Hysni Prengëzit, etj. ka qënë sufler në disa drama në skenën e pallatit të kulturës “Dardania” të Tropojës, ka gjithato botime në mediat shqiptare ndër dekada. Si poet, është vlerësuar me çmime.

“Lotët e diellit” i poetit Mehmet Berisha me plot 85 poezi ndahet në disa cikle: Loja e dritëhijeve, Hëna e ditëve të ikura, Ik prej ëndrrës sime, Kantatë e harruar, më lini të jem ai që isha, Unë e njoh valën e lumit, Po vjen fshehtaz muzgu, Valbonën e kam me vete çdo çast, Garderoba e maskave, që në tanësinë e tyne e bajnë librin një ansambël poetik.

Poeti Mehmet Berisha teksa ujëvar në rrjedhën e vet poetike “Lotët e diellit” nuk e lenë pa fol edhe për Globin (f. 117), i cili rrotullohet “Rreth boshtit të tij / Asnjëherë s’ngatërrohet / Se nuk është njeri…”/. E po të ishte i tillë? E thotë ashiqare poeti në tana ato vargje të kësaj poezie: “Do tundte Parlamentin / Për të shpikur ligje /Do digjte testamentin / Për të pushtuar brigje…”/. A thue jena të tillë?! Po, edhe ndodh. Tek “gjanat e vogla” jena mësue ngushtësisht me “ta ba të madhen”, aqsa për një vijë ujë e vret të vetin dhe për një vijë kufini shqiptar me fqinjët sllavë e helenë jo rrallë herë “mbetemi të vegjël”. Ne, Shqiptarët etnik e biblik, nuk mund ta rrotullojmë Globin se nuk i kemi fuqitë natyrore e fizike, po mundet t’i kemi në duart tona fatet tona kombëtare, udhët tona jetësore nga antikiteti ilir deri tek interneti, bota e sotme globale. Tashti jena shpërnda nëpër Glob si elektronet rreth bërthamës, e lumnisht, tue e pasë ma së forti për orbitë Shqipërinë Etnike.

Si shqiptar, rrit’ në kohën e djeshme të prirur drejt internacionalizmit proletar e në kit’ të sotmen të kapun prej kozmopolitizmit modern, boll i kena randue vetes, tokës e breznive tue u keq/edukatë: nuk jena shovinist, irridentist… Kësisoj i kena trus’ njerëzit, i kena rrudhë tokat tona etnike. Me ‘i fjalë tue u (m)burrë: kurrniherë nuk kena bā luftna pushtuesve ndaj të tjerëve… Jena kanë mbrojtës(!). Edhe në futboll mbrojtja ma e mirë është sulmi. Nejse. Shqipëria jonë, sipas kësaj mendësie jo të mirë, shkoi tue i hup tokat e veta. Nga mbi një milion km2 në antikitetin pellazgo-ilir uzgapën e çapën deri në mbi njëqind mijë km2 para tre shekujsh. Dhe, mbetëm në 28.000 km2 para njëqind vjetësh. Sot, në shek. XXI, gjithë fqinjtë na kanë marrë nga tokat tona etnike: Mali i Zi, Serbia, Maqedonia, Greqia, të cilat kur vjen puna me hy në Europën e Bashkuar (BE) i futin njana pas tjetrës e, ne, Shqipërinë e Kosovën, mbrojtëse të Europës e të Vetëvetes, na lanë pas derës (!). Ta shohim kësaj here. Këtij qershori a do jenë pjekë qershitë?!

Çka me iu thanë breznive: as si bio-histori nuk i kena ngā vetëvetes. A keni kqyr si ban njeriu i çdo vendi e kohe? Sapo lind, në ma të parën sekondë të jetës, i haparav duart, kërkon me e pushtue legenin e ujtë e me dalë prej tij. Lyp të pushtojë territore përrreth vetes. Tue kajt me të madhe i piskat kohës së lindjes: “Bota është e Imja”! Në vitet e rritjes ec kambadorë e ca-ca po nuk i del e mjaftë as oda e as shtëpia. Kur rritet me dalë me kambët e veta në oborr, me ngajt me shoqninë e vet, me ndjek arsimimet në kopsht a shkolla, lyp gjithqysh me u turravrap fushës e malit, me e djerg diellin tek kambët e veta, me i rrok malet me sy e dorën e tij. Përtej moralit, jashtë politikës, larg mëkateve: kërkon sa ma shumë territore. Prapë i thotës botës: “je e Imja”! E don për vete, për të tijët.

E jena rrit me dëshirën e madhe për me shkue nga Malësia e Gjakovës përtej Qafës së Morinës për në Gjakovë po atëherit kur ishim të rinj na thoshin se “na e ka marr Serbia…!”. As me e kapërcye Qafën e Previsë për me ra nga Çeremi i Tropojës së sotme për në Vuthaj të Plavë-Gucisë nuk mujshe kurrqysh, se thoshin: “Mali i Zi na i ka marrë Tokat Tona…”!.

Koha e komunizmit shqiptar të epokës së gurit, e pati nëpër ta ndonjë të mirë, po ndër të këqijat e tij të mëdha është fakti euro-lindor, sllavo-kuminist: Gjithçka shtetëzim deri në teprim. Toka sado që të ishte e madhe kthehej në arëz të vogël, bagëti sado që të kishe të mbeteshin vetëm një tufëz… Kur hyni Demokracia dolëm nga Malësia e Gjakovës e ramë në Tiranë, në metropolin shqiptar. Gati pa kurrgja. Pothuaj gjithçka nga e para. Plot sakrifica të ngulimit e integrimit në metropolin shqiptar. Kësisoj, sipas këndvështrimit tim shpjegimor, tue hulmue poemthin “Se vjen një ditë” (f.6) po mrizoja kumtime të tilla. “Asgjë s’është e jotja / Asgjë s’është e imja /Dhe pse mbi këtë dhè /Bashkë jemi rritë / Ishim të rinj / Tani me thinja / Se vjen një ditë…”/. E, asokohe, kur ishim të rinj thoshim kolektivisht “Asgjë s’është e jotja”(!) e tashti që jemi me thinja, ndonëse të rritur mbi kit’ dhè shqiptar, e përkthej poezinë sikur asgjë s’është “e imja”, në kuptimin se diçka na lanë trashëgim breznitë paraardhëse e tepër pak po iu lamë të tjerëve pas nesh. Se, pavarësisht sa gram ishim e çfarë gradash kishim, shiheshim disi si Numërorë të Kohës…Aspak si Pasanik të Pronës. Se kurrkush nuk na e la “hisen e komunizmit”, sipas pleqnisë të Pal Kokrrit të Neçajve, që ta ndërtonim vet, pavarësisht se dekretonim se po e ndërtojmë Atë me Forcat Tona. Ne e kishim shpirtin për mirë, vullnetin e pa sosun, sakrifica të pa fund për me e ba jetën tonë edhe ma të mirë, për me e ba “Shqipërinë të Madhe, Natyrale, Etnike”, po nuk na lanë të Tjerët, si dje në Komunizëm, edhe sot në Demokraci. Disi ka ndikue vakti se jena kanë vlla pa vlla e mbetem tue i thanë gjithkujt “vlla” në përkohësi. Po veç na ka bullnis e hujnis, na ka tjerr e bjerr, edhe fakti tjetër, edhe “një të keqe të vogël” mes nesh e kena shkye, shlye e shpague barbarisht me një të keqe ma të madhe, etj. Poeti Mehmet Berisha kumton për mirë, prej zemrës së plasur, prej zemrës së mirë: “Planetet, hapësirat / Pse janë me mijë / Si lodra fëmijësh / Ai i ka zbrit /T’ia trashëgoj / Brezit pas tij / Se vjen një ditë…”/(f. 8). Ai don me i zbrit në tokën e jetën shqiptare edhe diellin, edhe yjet e Galaktikës sonë. Gjithçka. Poeti Mehmet Berisha, miku im i prejkoshëm, tek i apelon kohës, më ngjan realisht se më drejtohet si poet misionar edhe mue krejt mirësisht: “Ti dhe unë / Që erdhëm në k’të botë / T’ua heqim shpirtërave / Padrejtësitë / Jetën të duket /Se pimë me gotë / Se vjen një ditë…”/. Dhe po vjen o Mehmet Berisha, kjo ditë e madhe, panshqiptare, euro-atlantike, sëbashku me librat e tu të mirë që na sjellin e përcjellin Diell e Tokë, Shkëlzen e Valbonë, dashuritë e kohës sonë, qëndrime ndaj padrejtësive ndaj nesh, amanetet e breznive shqiptare drejt të nesërmes.

LULZIM BASHA, PRURJE EURO-ATLANTIKE

June 5, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Kryeherët, qyshse në vitet ’90, Lulzim Basha, asokohe gjimnazist i “Sami Frashërit” në Tiranë, mori pjesë në manifestime, protesta e veprimtari të Partisë Demokratike me devizën “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”, etj.. Ai do të ishte dhe me mandatin e vëzhguesit të saj në zgjedhjet e 22 marsit 1992.
Kjo kohë e fillimeve demokratike shenjon edhe fillesat e autobiografisë politike të Lulzim Bashës në PD e në politikën e madhe të kohës panshqiptare.
U rrit politikisht në moshë e karierë në kohën e demokracisë në Shqipëri, Hollandë e Kosovë. U rrit sëbashku me partinë e tij, Partinë Demokratike, prej nga simpatizant, veprimtar e antar i saj dhe deri në kryetar i saj i sotëm.
Lider i themeleve të PD, lider i themeltë i saj.
2.
Politikani i ri Lulzim Basha është diplomuar (1993-‘99) në të Drejtën Europiane dhe Ndërkombëtare në Universitetin 379 vjeçar të Utrechtit, ma i madhi në Hollandë e i klasifikuar një ndër 50 universitetet ma të mira të botës.
Pra, përveçohet si i vetmi lider i derisotëm i një partie politike shqiptare që i ka nis e krye studimet e larta universitare në Perëndim.
Jo vetëm kaq. Edhe bashkëshortja e tij, Aurela Basha, është diplomuar për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin e Utrechtit dhe ka një MBA nga Universiteti i Amsterdamit në kryeqytetin hollandez.
Një shembull të tillë, si ky i çiftit bashkëshortor Basha, të universitaruar në Perëndim, nuk e kemi në asnjë rast tjetër në historinë politike shqiptare, ndër gjithë liderët liderët politik partiak shqiptar.
Të dy sëbashku, Lulzim Basha e Aurela Basha, me shkollimin e tyre universitar në një nga vendet perëndimore ma demokratike të botës, si raste të përveçëm, si brumim, rrezatim, realizim, përbajnë sot një model emblematik, si të thuash, një “institucion” pro perëndimor më vete, në përkushtim të kohës demokratike, drejt të ardhmes euro-atlantike.
3.
Si asnjë tjetër politikan kryepartiak shqiptar i derisotëm, Lulzim Basha, vjen në politikën zyrtare të Shqipërisë Londineze me një karierë të shumfishtë mbi pesëvjeçare (1999-2004) në institucionet ndërkombëtare.
Fillimisht, ky euro-atlantik, punoi për Gjykatën Ndërkombëtare për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi, për Gjykatën e Hagës, ku përgatiti akt-akuzën për krime lufte ndaj Sllobodan Millosheviçit. Pastaj, këshilltar ligjor i Misionit UNMIK të OKB-së, një nga shtyllat e ndërtimit të shtetit të ri të Kosovës euro-atlantike. Njëkohësisht, ndihmoi në krijimin e Ministrisë së Drejtësisë në Kosovë.
Kjo udhë drejt Perëndimit euro-atlantik, CV e tij elitare, janë përvojë e trashëgimi e thesartë, jo vetëm për Lulzim Bashën 40 vjeçar (12 qershor 1974), po edhe për Partinë Demokratike, janë edhe pjesë e strategjisë për ta promovuar liderin e vet si kryeministrër i ardhshëm i Shqipërisë.
4.
Lulzim Basha ka ardhë në politikën zyrtare të Tiranës si një prurje euro-atlantike risore, meritore, aktive, cilësore, si një frymë e re në PD e politikën panshqiptare.
Si i tillë ai kreu detyrën e Kordinatorit të Komitetit të Orientimit të Politikave (KOP), që ishte shtysë efektive e lartësim elektoral i fitores së PD-së më 2005. Njëherash ishte edhe Zëdhës i Fushatës Zgjedhore të PD më 20015. Kandidat për deputet i PD në Tiranë. Sigurisht, afirmativ e përballës me të majtën e figura politike të saj në debate televizive të Elektoriadës 2005.

5.
Ndryshe nga të gjithë ministrat e PD-së në katër mandatet qeverisëse të PD-së (me koalicionet e saj), Lulzim Basha ka sjell gjithato prurje euro-atlantike e shënon plot arritje euro-atlantike. Si ministër i Transporteve ishte përballës politik, nismëtar i flaktë e në disa menaxher i talentuar i Rrugës së Kombit (Autostrada Durrës-Kukës) për integrim me Kosovën shqiptare, i Tunelit të Krrabës të lidhjes së Tiranës me Elbasanin e Shqiptarët e Shkupit Dardan, etj. Si ministër i Punëve të Jashtme u zgjodh në një kohë kur për herë të parë Shqipërinë e vizitoi një President në detyrë i SHBA-së, Xhorxh W. Bush, në kohën e marrrjes së Ftesës e antarësimit në NATO, Hapja e Negociatave për Liberalizimin e Vizave, përshpejtimit të objektivave për marrjen e Statusit të Vendit Kandidat në BE, për Shpalljen e Pavarësisë së Kosovës (17 shkurt 2008) e njohjet ndërkombëtare të saj, etj. Si ministër i Brendshëm (2009-2011) kur Shqipëria përmbushi të gjitha kushtet teknike për liberalizimin e vizave me vendet e Bashkimit Europian, etj.
Tash tre vite kryebashkiak i metropolit shqiptar (2011-’14) po punon me përkushtim, projekte transformuese e realitete ndryshuese për ta kthyer Tiranën në një qytet modern dhe europian.
6.
Kryetari aktual i PD-së, euro-atlantiku Lulzim Basha, i zgjedhur në korrik 2013, në ma të parën garë në kit’ parti sipas parimit “1 antar – 1 votë” mori mbi 80 për qind të votave në elektoriadën partiake. Ky është një mandat i fuqishëm për sipërmarrje politike prej tij për t’u dhënë shqiptarëve jo vetëm një opozitë të forte, krijuese dhe të vendosur, në mbrojtje të interesave të tyre por për t’i dhënë vendit alternativën e shpresës dhe forcën ta mbyllë trazicionin, pas përballjes me qeverinë e veseve të vjetra Rama-Meta. Ndoshta për ka kryer në kohë e lartësi kit’ mision duhet që Basha të mos kandidojë për një mandat të dytë në krye të Bashkisë së Tiranës, po të jetë tërësisht e krejtësisht në krye të PD-së.
Ndoshta duhet një organizim anglo-sakson i PD-së. Puna ka nisur…me antarësinë, themelin e partisë. Pastaj vijnë zgjedhjet për kryetarët lokal të saj. Kjo është si të thuash “çatia”. Në kit’ rrugëtim Basha po mbështetet fort tek vizioni, kurajo dhe qëndresa historike e themeluesve, tek energjia e pamatë e anëtarëve dhe militantëve ndër vite, tek pasuria e paçmueshme e vlerave të lidershipit historik të Sali Berishës.
7.
Kauza e Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë është rrugëtim i gjatë historik, në gjithato stacione të historisë. Para 800 vitesh e patën si dukuri e praktikë Dinastia Progoni e shtetit të Arbrit. Ma i pari si e ktheu në platformë politike e shtetërore ishte Skënderbeu, Heroi ynë Kombëtar. Shqipëria është një vend i sponzorizuar shpeshtas e efektshëm kundër kuazave të tilla të mëdha, të shenjta, siç ishte ”Kauza Enveriadë” e Orientimit Pro Lindor të Shqipërisë, e cila po shfaqet sot egërsisht me promovimin e figurës së Enver Hoxhës, strukturave të tij të shumfishta e në brezni bio-politike.
Kam shfletuar gjithë shtypin shqiptar të Tiranës (janar 1988-dhjetor 1990) e kurrkush nga figurat e shtetit shqiptar në këto tri vite të fundit të sundimit komunist nuk kishte kritika e sulme ndaj Amerikës, përveçse vejusha e Enverit, Nexhmija Hoxha, e cila në Kongresin e VI-të të Frontit Demokratik të Shqipërisë (Qershor, 1989) i turrej sikurse i shoqi i vet në gjallje të tij. Përpjekjet e mazhorancës së sotme qeverisëse për rivlerësimin e rikthimin e figurës së E.Hoxhës në teskte shkollore, në përmendore, në tubime, etj. janë largim nga Orientimi Pro Perëndimor i Shqipërisë.
Tri ngjarjet antikombëtare të 1 qershorit 2014 në mes të Tiranës, dëshmojnë për sponsorizimin kundër Orientimit tonë Pro Perëndimor, kundër marrëdhanieve të mira me SHBA, kundër PD si alternativë e vendit e shpresë për shqiptarët, etj. E para, kryepeshkopi i Serbisë, Irinej, deklaroi: “Kosova dhe Metohija për ne serbët është pjesa më e shenjtë…”. E dyta, u ngrit para Katedrales Ortodokse nga një grup të rinjsh flamuri i Serbisë. E treta, ishte në përurimin e Katedrales Greke edhe ultra nacionalisti grek, Nikolas Geixh, i cili lëshoi thirrjet provokative e të pabaza: ”Himaren ta çlirojmë edhe me armë”?! Tek shprehje e sjellje të tilla gjenden edhe rrënjët e qëndrimeve e protestave antiamerikane në Shqipëri, në një nga vendet ma proamerikane në botë. Këto tre ngjarje kanë ndodh ndërmjet Monumentit të Skënderbeut e Shtatores së Ismail Qemalit, të Adem Jasharit e Hasan Prishtinës, në afri pak metra nga selia e Partisë Socialiste, Ministria e Mbrojtjes e ajo e Brendshme dhe Gjykatës së Lartë.
Lideri euro-atlantik Lulzim Basha, kryetar i PD-së e kryebashkiak i Tiranës, me qytetarinë e tij të lartë e kombëtarizmin e tij të sprovuar, duke u përballë me të tilla raste, fenomene, demonstrime, etj. po ngrihet denjësisht në lartësi epokale të mbrojtjes e lartësimit të kauzës të Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Natyrisht Lulzim Basha është një nga Apostujt e Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Kjo shprehimohet dhe në dekorimin e tij “Qytetar i Lirë i Londrës”, në cilësimet ndaj tij si “Princ i Integrimeve Euro-atlantike”, “Golden Boy i Demokracisë”, “Yll në ngjitje” etj.
Lideri emblematik Lulzim Basha është jo vetëm prurje euro-atlantike për PD, për të Djathtën Shqiptare, për Shqipërinë, për Kombin, po edhe ka sjellë prurje euro-atlantike në zhvillimet kombëtare politike panshqiptare në vitet e demokracisë.

RAMUSH HARADINAJ, PA “100 DITËSHIN E RUZVELTIT”

June 2, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.
Lideri qytetar i politikës së sotme panshqiptare e ballkanike, Ramush Haradinaj, ky Hero i Kosovës, legjendë e gjallë e Kombit, është gjeneral i luftës së UÇK, po i tillë u tregua edhe në Hagë, e kit’ gradë e ka edhe në politikën e Kosovës, prej kryeherit, prej nga fill vitet ’90 deri në shekullin e ri, XXI, sidomos në detyrën mandat pambaruar të kryeministrit të Kosovës, në drejtimin e AAK-së e në Elektoriadën e 8 Qershorit 2014.
Kur ishte kryeministër me mandat të papërfunduar, kur shkoi në Hagë herën e parë dhe të dytë, kur u kthye në Kosovë, i ka si medalje gjithato vlerësime ndërkombëtare si nga ish ministra të jashtëm të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Madlen Ollbrajt, i Mbretërisë së Bashkuar të Britanisë së Madhe, Robin Kuk etj. Disa herë edhe ish senatori e tani Zëvendës President i ShBA, Joe Biden ka mbajt qëndrime të drejta për mirë ndaj Ramush Haradinaj, edhe kur u thirr në Hagë qyshse herën e parë, edhe kur u lirua i pafajshëm në bankën e nga dyert e saj.
Ai është një politikan i formatit të madh (ndër)kombëtar. Dhjetra qytete në Kosovë, Maqedoni, Shqipëri, etj. e kanë shpallë “Qytetar Nderi” të tyre si Kruja e Skënderbeut, Gjirokastra e Argjirosë, Vlora e Ismail Qemalit, Tropoja e Sali Berishës, etj. Një grup kryengritësish revolucionarë i “Aleanca Forca Demokratike” në Uganda të Afrikës në shkurt 2009 e ka lyp “gjeneralin e politikës” Ramush Haradinaj që të jetë ndërmjetës në bisedime ndërmjet tyre e Qeverisë Ugandase në Kampala.
Ish kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj, i deçanas, kryetar i partisë Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës dhe qytetar i lagjes “Arbëria” në Prishtinë, është nga ato personalitete kombëtare, nga ata burrështetas shqiptar, që qëndron në vargni e lartësi nga germa A tek ZH e Lirisë dhe Pavarësisë të Kosovës.

2.
Lideri historik e biblik Ramush Haradinaj ka një mision të pambaruar.
Vetëm 96 ditë ndejti kryeministër i Kosovës.
Nuk e plotësoi as 100-ditëshin e parë të qeverisjes, “100 ditëshin Ruzveltian” të përcaktuar sipas presidentit amerikan Franklin D. Ruzvletit (Ruzvelti i LDB).
Nuk ia mbrrini me e ba bilancin e mirë të punëve të tij si kryeministër.
Nuk pati kohë e mundësi të na e baj publike ai vetë, sepse shkoi vullnetarisht në Hagë, në një mision tjetër për Kosovën e Kombin.
I vetmi kryeministër në botë që e ka krye një akt të tillë, që në kushte të tilla (ndër)kombëtare mbeti pa e përmbushur “100 Ditëshin Ruzveltian”.

3.
Ramush Haradinaj në 8 vite emigrant kryesisht në Zvicër kontribuoi në (i)legalitet me sakrifica në përgaditjet për Luftën e Kosovës, të Maqedonisë e të Preshevës, sëbashku me Ali Ahmetin, Hashim Thaçin, e gjithata të tjerë të diasporës shqiptare.
Ramush Haradinaj ishte nga ata strategë ushtarak që kur drejtonte e luftonte me UÇK-në në Rrafshin e Dukagjinit, në kohë “Betejën e Koshares”- në këtë “Termopile Shqiptare”, i kontribuoi thyerjes më 9 prill 1999, pas një gjysëm shekulli, të kufinit shqiptaro-shqiptar në mes Shqipërisë e Kosovës.
Ramush Haradinaj me 8 vite qëndrestari e apologji në Gjykatën Ndërkombëtare në Hagë, pas dy burgosjeve e gjyqeve të gjata, me lirinë e pafajësinë e tij, u kthye në një tjetër faktor (ndër)kombëtar të çertifikimit të luftës të UÇK-së në Kosovë.
Ramush Haradinaj ka plot një çerek shekulli veprimtari kombëtare politike kontributore meritore në Zvicër e Hagë, në Deçan e Prishtinë, në çdo vis të Kosovës, si edhe në gjithato vise të trojeve etnike shqiptare në Ballkan, në disa diaspora shqiptare në botë, saqë është kthye në një “De Gol Shqiptar”.
Kosova, kombëtarët e saj, politika e saj, ia ka borxh moral, politik, kombëtar Ramush Haradinajt rivazhdimin e mandatit të tij qeverisës si kryeministër i Kosovës, pasi është një nga emblemat kombëtare, politike, ushtarake e shoqërore të Kosovës që në rrugëtimin e tij bashkëkohor burimon energji e vitalitet, prodhon ide, udhëheq veprime, ka plot vizione për të shkrue Alfabetin e tij politik të ndërtimit e zhvillimit të Kosovës së pas Pavarësisë.

Gjakovë, 2 qershor 2014

KATËR POETË NË SOFRËN E DIELLIT

May 30, 2014 by dgreca

QAZIM SHEHU/

RIT…/
E lexuam jetën si një libër/
me frikën të mbërrinim tek faqe e fundit/
ndonëse fundin e dinim,/
me pafundësi përkundemi./

Faqe më faqe i kthehemi shpesh,
me nënvizime të mëdha,
Aty na duket se afër nesh,
Jeta ndjehet ,dhurata mba.

Sa mësohemi egër me to,
Sa na bezdisen dhe i lëmë,
Në faqe të tjera kalojmë,
Kotësinë e dhuratave ndjejmë.

Kështu gjithnjë vazhdon ky rit,
Rit i leximit të lodhur,
Pa u menduar, pa pasur frikë,
Për fundin që ka për të ndodhur…

THIKË HARRIMI
Me çelikun e saj që thinjet nga prerjet,
Thika në dorë njeriu loz.
Në lojën e saj të verbër,
Pret instiktin verbosh.

Kam parë gjithnjë si e nxjerr
Një prerës molle, një kriminel,
Gjak i harrimit i errët
Ngrihet lart si një shtjellë.

Dhe bie poshtë e na pllakos,
Si një vullkan nga qielli,
Dhe thika durimin vulos,
Në një urrejtje prej të vjelli.
DASHURIA
Po të ishim gjithnjë të dashuruar,
Dashurinë kishim me e mallkuar.
Po të ishim në zemër të saj,
Do ishim shkrirë me të pafaj.

Edhe kur i largohemi pak,
Ajo na thërret e na vë lak,
Na vë stërkëmbsha dhe leqe,
Viktima mbetemi me pengje.

Më tepër se trup mbetet dalldi,
I shpirtit që trupat shkri.
… ato mos shkrihen të rrinë në këmbë,
Largohet pak e vjen na godet rëndë

ZHVESHJE E HIJSHME

Mu në mes të një gjiri,
Rri një kokërr kalliri..
Nuk desh të copëtohej në mulli,
Erdh e mes gjirit rri.
Kafshuar me dhëmbë dëshire,
Brilant i ri prej lashtësie.
+++
Dua të të zhvesh si një kalli,
Nën natën me hënë.
Hijen madhështore të tij,
Ta vesh ty, moj hapargjendë.
A hijen tënde t`ia jap kallirit,
Me hir tundues që të çmend,
Kur vjen kokrra mes gjirit,
Plumb i ckërmitur me dhemb…
+++
Lëngu i tokës për tek kalliri,
kalliri u paqtua,
lëngu i mashkullit fluturoi tek gjiri,
Gjiri u tërbua…

+++
Kur botën zhveshim, veshim me fjalë,
Kur fjalën zhveshim e turpërojmë,
Harrojmë se jemi njerëz të gjallë,
Në sosje të moralit jetojmë…

NGJYRA
Në gjakun e bardhë të heshtjes,
Terrohet hija e një kobi të zi,
Ngjyrë e bardhë për të mos iu dorëzuar vdekjes,
Kthehet në gri…

HESHTAT
Heshtat e vështrimeve mbi kështjellë të indiferencës,
Ranë.
Në tym të epshit u kryqëzuan,
U thyen
Ti kërkoje harkëtarin,
Të hapje portën sekrete,
Ndërsa heshtat hidheshin,
Shi që s`di nga vete…

***
RAMIZ LUSHAJ/
LUTJE MBI ATLANTIK /

Kushtim D…./

Me Diellin e Mëngjezit
Po ta çoj një grusht dhè
Nga trolli i Plavë-Gucisë,
Nga Monumenti Natyror i Luftës në Nokshiq…
Nga Varri i fshehur i Masakrës së Previsë.
Vnoje në prehnin e Statujës së Lirisë.

Vrellomë Diell Atlantiku,
Si Hark Triumfi Alpin e Arbnor,
Mbi Lim e mbi Moraçë…
Po na kapicë e zeza Natë.
Due t’ja flladiti sytë Lirisë…
T’ia lajë plagët e reja Gjergj Elez Alisë…

“KRYEQYTETI” I LURËS

Nga Ramiz Lushaj/

Malet e luginat alpine i ngjasojnë njana-tjetrës
Lura në etno-histori i përnget vetëm vetëvetes.
Miq e udhëtarë i presin sikur të ishin mbretër
Po për mbret ata njofin t’vetin e askënd tjetër.

Lura – Illuri, emer i lashte, burimor nga iliret
Mendja lurase ndritë në Alpe e nëpër vitet.
Aty gjen Platon, Aristotel, Ciceron, Sokratët…
Lulojnë e thinjen në Amfiteatrin e Fjalës.

Lura -herë Mal, herë Dheu, herë Bajrak.
Njerëz e male i rrijnë kryelartë.
Lurasit në vetëqeverisje janë aristokratë.
Pleqtë si Parlament, Dhetarët si Senat.

Lura nën një kulm kulle pati edhe dy fe…
Në zemrën e vet gjithmonë vetëm një Atdhe
Nuk i them kujt se është më i bukuri në botë
Po Lura është ndër vendet më të rralla mbi tokë.

Si “Amerikë e Vogël” kjo Lura me vrri e bjeshkë
T’ardhunit nga gjithato vise aty hodhën rrënjë e degë.
Çdo fis i Lurës hyjnore e ka “Itakën” e vet.
Ata, në shekuj, e banë kit’ Lurë “Kryeqytet”.

Shqipëri Etnike, 29 maj 2014
***
PERPARIM HYSI/
1. Ku venë pulëbardhat? Ku venë?

Ku venë pulëbardhat? Ku venë?
Pse s’më marrin dhe mua me vete?
S’e shohin që jam bërë ujem?
S’e shohin që unë jam me “ethe”?

Ku venë pulbëardhat? Ku venë?
Ato që fluturojnë mbi dete
Pse s’më marrin mua e t’më çojnë
Tek mikja që ka ikur, sa vjete?
Ka vjete ajo që ka ikur,
Po mua peng më ka marrë
Për syrin e saj të ndritur
Sa herë syri im ka qarë.

Pulëbardhat ikin, fluturojnë
Nga toka unë i ndjek me sy
O shpirti im si duron?
O shpirt si nuk fluturon dhe ti?

Krahë nuk kam si Ikar
Po malli për miken më bloi
Ah, s’duron dot një kokëbardhë
Mike, moj, të dashuroj.

Tiranë, 30 maj 2014

2. U takuam përsëri

U takuam përsëri
Pas sa vitesh? Pas sa vitesh?
Unë i thinjur jam tani
Thinjur ti ( s’ke pse çuditesh?!)

U takuam përsëri
Po sa mall që zbrazëm sot
Zbrazëm mall e dashuri
Puth e puth e s’ndaheshim dot.

Malli fshehur nën sy
Mu si lumë dol nga thellësia
Pllaq e plluq unë e ti
Se vërshonte dashuria.

Dashuri që s’e zbehu koha
Por e ruajti në thellësi
Dhe regëtimë të dy nga “oha!”
Oh, nga shpirti dashuri.

Eh, se ç’vajti nga takimi
Nga takimi përsëri
E zu qiellin Përparimi
Qiellin e zure dhe ti.

Tiranë, 29 maj 2014

3. Kur vije

Kur vije sa për një konsultim
Kuptohet: diçka fshihje në thellësi
Më thoshe: – Si do t’ia bëj, Përparim?
Dhe skuqeshe sikur bëje blasfemi.

Konsultën ta dhashë sinqerisht
Dhe thashë: – Audienca mbaroi.
Po ja tek ktheheshe sërish
Dhe pyetje e “sqarime” gjithëfarësoj.

Kështu një ditë, dy apo tri
Dhe java gjithësesi kështu
Po durimi a nuk ka kufi?
Dhe skuqja vazhdonte “pupu!!!”

Një fshat që duket nuk do kallaus
Moj mike që vije për “konsultim”
Dhe unë s’jam nga ata që rrija “sus”
Pas konsultës, të mora në “provim”.

“Provimin” e dhe me sukses
“Konsulta” ia arriti qëllimit
Ia dole mbanë dhe more “lincencë”
Urime me këtë vjershë prej Përparimit.

Tiranë, 28 maj 2014
***
***
PETRIT DERRAJ – SMOKTHINA

EDHE TY TË VRANË, MOJ PËLLUMBESHË
Pëshëumbeshë, moj, që shëtit dynjanë
Që çdo ditë shpërndaje paqe
Ç`patën që të vranë, a gjeçin belanë
Si moj ta gjakosën, ty të bardhën faqe?!
Pëllumbeshë, moj, që shkon në çdo anë
Që çdo herë po lind pëllumba
O sa keq, moj, ç`patën që të vranë
Edhe përmbi ty moj derdhën plumba?!

BËJ Ç`TË BËSH, E BËMË DERMAN
Qerpikët si halë gruri
Të ndrit balli të qesh nuri.
Balli yt si hënë e plotë
Unë për ty mos s`duroj dot.
Faqe të kuqe si shegë
Mos më hidh degë më degë.
Shtai yt moj si selvi
Sytë e tu një mrekulli.
Dhe të faqia një nishan
Bëj ç`të bësh e bëmë derman.

VAGU IM I POEZISË

Vargu im i poezisë
Ngjan me pjergullën e hardhisë
Është me rrokje e me rrimë
E shpesh vjen si cicërimë
Të tërheq e të bën mik
Asnjëherë nuk të thot ik
Ka dhe maje edhe thumb
Herë të grish e herë të tund
Me shpoti e me lezet
Të qëllon po nuk të vret
S`është bombë e s`është predhë
Ngjan me pjergullën që do vjelë.

Humoristike
SELIM MËNDJEFIRAUNI
Selua gjith jetën bëri prapësira
Gjith jetën gjerdhe shkeli.
Bëri aq punëra të ndyra,
Sa sevap do bën ta mirr Exheli.
Ai kaloi gjerdhe e prishi punë,
Por… njëherë si për dreq
Atij, Selos, mëndjefiraunë
Një hu e grisi në vend të keq.
***

KURORA E DYTË E LURËS

May 28, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.
Zogu, Mbreti i Shqiptarëve, në një takim të thirrun në Tiranë në vitet ’30 të shek. XX me krerë nga “Malet e Dibrës” e krejt Veriut iu drejtue atyne zyrtarisht me fjalët emblematike: “0 Male…!” E, Lura, qyshse nga Mesjeta, kryesisht në Principatën e Kastriotëve, siç theksohet edhe në veprën shkencore “Llesh Zef Doçi i Lurës…” (Nikollë Loka, ShB Emal. Tiranë, 2014) ishte një nga Nëntë Malet e Gegënisë, sikurse Dibra, Mati, Martaneshi, Kurbini, Fusha e Arbërit, Benda (Malësia e Krujës), Tomadhea (Malësia e Tiranës), Çermenika (f. 10) Lura përmendet si vend i lashtë i historisë iliro-shqiptare edhe nga autorë antik grekë e romakë si Polibi, Stefan Bizantini, Tit Livi dhe është i provuar si i tillë nga gjetje arkeologjike të derisotme. Në kit’ vend u ngritën kala të kohës ilire e bizantine, si ajo “Illuri” e ndërtuar nga perandori romak me origjinë ilire Justiniani i Madh, e përshkruar nga Prokopi i Çezaresë, etj.
Dera e Doçit, si Derë e Parë e Kreu i “malit”, “dheut” e “bajrakut” të Lurës, qyshse nga Epoka Skënderbegiane germëton e lartnon në histori, në istikame e anale të saj. Gojëdhana ligjëron e ujëvaron se kreu luras Prengë Nikollë Doçi ishte një ndër pjesëmarrësit e Kuvendit të Beslidhjes së Lezhës të 2 marsit 1444 (f. 64). Kjo edhe për faktin se Lura ishte e lidhun shumëfish me kryeheroin shqiptar, Skënderbeun, pasi nëpër trollin e saj etnik e epik rrugëtoi me ushtri të vet nga Dibra për në Bregdet. Në hulme legjendash i besohet rrëfimit e vizionit sikur kali i Skënderbeut i ka lanë ngultas në Qafë Lurë gjurmët e tij. Lura shihej si vend mjaft strategjik e fort bestar nga Skënderbeu, ndaj dimnave pa luftë e linte në Lurë një pjesë të madhe të ushtrisë së tij. E, përpos këtyne, aty, në livadhin e Xharrit, i farkëtonin armët. Lurasit ishin pjesë e historisë shumplanëshe të Skënderbeut, u rritën në vargbrezni me lavdinë e saj. Në etno-kulturën e Lurës ka ba vend Kanuni i Lekë Dukagjinit po nxenë vend edhe Kanuni i Skënderbeut.
Historiani mirditor e meritor, mrs. Nikollë Loka, në monografinë e tij historike, filozofike e kulturore “Llesh Zef Doçi i Lurës, forca e mendjes, pesha e fjalës” e skalit me penën e tij edhe një tjetër “varg/mal” të Lurës, atë të Derës të Doçit. Derë e Parë e Lurës. Përndryshe, nëpër shekuj, edhe kreu i Lurës.
Ky varg/mal lisnajë niston me Prengë Nikollë Doçin e epokës Skënderbegiane, me Llesh Nikollë Doçin, me Dodë Llesh Doçin, me Kolë Bush Doçin, me Bibë Kolë Doçin, me Doç Gjergj Doçin, me Llesh Preng Doçin, me Kolë Bibë Doçin…e dekteri tek Zef Llesh Doçi, që ndrroi jetë në fundshekullin XX, në dhjetor 1999, i përcjell me ritin e vajit: “…vet ke qënë një shqipe mali / t’pat rrit nana sokol djali / djalë i mençëm i shpisë Doçit / nip i mirë në derë t’Oroshit” (f.165). Dinastia lurase Doçi po ecë mirë, fort, shpejt edhe në shekullin e ri, XXI.

2.
Lura, si “Mal”, “Dhe” apo “Bajrak” kishte Vetëqeverisje me inde e damarë ilir. Përngjashëm me aristokracinë ilire. Në truallin e saj kryesor e lartësor ishte “Kuvendi i Dheut të Lurës”. Në periudhën e tretë osmane ishte Bajraktari, Menajt e Lurës. Institucion më vete. Nga ky trung genetik e kam njoft në vitet ’90 të sojshmin Ramiz Mena, mbretnor i devotshëm. Ishin krerët. Kreu i Parë ishte Dera e Parë e Doçit, ndërkohë e ligjëruar edhe si “Derë Zabiti” tue marrë edhe fuqi ushtarake prej nga koha e Dodë Llesh Doçit dhe “Derë Vojvode” prej nga koha e Kolë Bibë Doçit. Lura kishte Pleqtë, plot dymbëdhjetë, një numër biblik, simbolik. Këta ishin “Parlamenti i Lurës”, të cilët kishin çekiçët, mbështetës, këshilltarë. “Pleqtë me vulë” mbanin peshë të madhe. Pastaj ishin Dhetarët. Gjashtë gjithsej. Ishin “Senati i Lurës”, me vendimmarrje të parevokueshme. Zgjidheshin rast pas rasti. Thirreshin edhe “Raja”, “Shkopi i Dheut”, etj. Një institucion tejet demokratik. Rradha vinin edhe esnafët e dorëzanët, etj.
Dera e Parë e Doçit, Kreu i Parë i Lurës, lyp/te jo veç me kanë në krye të vendit, po edhe me iu dalë në krye punëve të Lurës. Lypte me e përfaqësue në rolin e vet e me forcën e vet krahinën autonome etno-historike të Lurës jo vetëm në vendet për rreth si në Dibër e në Mirditë, në Lumë e në Mat, po edhe në evente (ndër)kombëtare.
Nga Dera e Doçit morën pjesë në kuvende ndërkrahinore, rajonale e kombëtare: Preng Nikollë Doçi mori pjesë në Beslidhjen e Lezhës (1444). Kolë Bush Doçi ishte një nga krerët firmëtarë në projektin politik të përbashkët për një Principatë të Veriut (sëbashku me Ali Menën, Dedë Vladin, Hasan Ajazin–daja i Preng Bibë Dodës të Mirditës, Ali Limanin). Bibë Kolë Doçi ishte një nga krerët lokal në kuvende e luftime në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit (1878-1881), si dhe përfaqësues i Lurës në Kuvendin e Dibrës të vitit 1899. Major Gjon Bibë Doçi mori pjesë në Kuvendin e Lurës, të organizuar nga nacionalistët më 1-3 gusht 1943.
Veçojmë edhe Llesh Zef Doçin, misionar i Misionit të Pajtimit Mbarëkombëtar “Nënë Tereza”, pjesmarrës në Kuvende të saj, i dekoruar me Urdhërin e Artë të Misionarit të Pajtimit. Ky ishte një përfaqësues dinjitar i Lurës e i Shqiptarisë. “Avokati i Lurës” e cilëson lurasi Osman Vladi (f.230). “E ndjente shumë sedrën e fisit”, do të pohonte kusherini i tij, Skënder Doçi (f.225). “Ishte luras fisnik”, e përcakton Mentor Muça, ish sekretar i Komitetit të Partisë të Dibrës (f.215). “Po e përseris se nga Llesh Doçi nuk i ka ardhë askujt ndonjë e keqe në Dibër, as sa një qime floku”- deklaron Hajri Hoxha, n’gjithato vite ish sekretar i Parë i Komitetit të Partisë të rrethit e kryetar i Komitetit Ekzekutiv të KP të rrethit, i cili, mes tjerash (f. 214) nënvizon prapë për lurasit: “Kam njohur gjatë viteve shumë kuadro nga Lura. Nuk mund të harroj Ahmet Përlekën, Llesh (Zef) Doçin, Murat dhe Halit Vladin, Lekë Rajtën dhe Nezir Bucin. Ata ishin të përkushtuar dhe gëzonin virtytet më të mira të malësorit”.

3.
Të jesh Derë e Parë, “Shtëpi e Parë” në Lurë është nder i madh, përgjegjësi e lartë, vështirësi sakrifikuese, pasi aty ka gjithato fise (degë fisesh) rrënjase e të ardhuna ndër shekuj. Hysen Dervishi i Cerenit i etnon si “konaqe të Lurës” (disa grupime fisesh). Është konaku Doçi-Ajazi, Prija (e drejta e Kreut) – Haldeda, Bushkola, Markola, Nikolli, Bibëçupi, Gjikola e Duka-i mbështetur si vlla trojesh. Konaku Tollja – Mena (Bajraktari), Përleka, Kaçorri, Buci, Cuku, Batalli. Konaku i Vladit – Peka, Marlleshi, Gjoçi, Rajta, Skana, Koçeku. Konaku i Gjurrës – Nezha, Gjegja, Murati, Deda, Kalia, Kallaba. Konaku i Burijes: Kaçi, Hoti (të ardhun, edhe njëri nga liqenet e Lurës thirret liqeni i Hotit), Loka, Bruçi, Dodgjini.
Dera zamadhe e Doçit, paraardhësit e Llesh Zef Doçit të Lurës, ishin në krye të kryengritjeve, në ballë të betejave, i dhanë Lurës lavdi dhe gjakun e vet. Disa përfaqësues historik të kësaj Dere të shquar morën përmasa legjendare. Iu qëndruan në kambë kohnave nga ma të vështirat. Edhe në luftë me otomanët, edhe me sllavët, edhe në vitet e pushtimit fashist e komunizmit, edhe në kohën e sotme të demokracisë.
Kreu i Parë i Lurës, Dodë Llesh Doçi udhëhoqi kryengritjet lurase antiosmane në vitet 1707-1708 dhe 1712-1713 e Sulltani deshti me e burgos në Nish po e mbajtën e mbrojtën malet e veta, të cilat kanë lidhnajë toke të pandame vrri e bjeshkë, me njerëz fisnik e besnik. Kreu tjetër i Lurës, Kolë Bush Doçi udhëhoqi forcat luftarake të Lurës kundër ekspeditës turke të Hajredin Pashës në vitin 1843, etj.
Nga dera lavdiplote e Doçit të Lurës ka disa martirë të krahinës e kombit. Kreut luras Llesh Nikollë Doçit në luftën e “300 duvakëve” iu vranë në përpjekje me serbët dy vëllezërit: Deda e Gjoka. Një tjetër luftëtar i Derës së Parë të Doçit ishte Doç Gjergj Doçi, që u vra në luftë me serbët e varri i tij gjendet në shtetin e sotëm të Malit të Zi. Akti i tij u përjetua edhe në kangët historike: Ndal’ kadalë o biri i shkinës / se këta janë djemtë e Shqipnisë” (f.76).Kreu i Lurës, Llesh Preng Doçi, stërgjyshi i Llesh Zef Gjetë Lleshit, u vra barbarisht nga serbët sëbashku me disa luras. Këta lisa luras i trupalidhën në lisa natyror, i torturuan, pas vrasjes i shpuan me bajoneta. Kreu vojvodë i Lurës, Kolë Bibë Doçi, luftoi si prijtar në luftën kundër serbëve në Kolesjan. Ma mbrapa, u vranë ma i pari ndër 108 malësorë të pafajshëm nga Lura, Reçi e Dardha. Kanga popullore ligjëron: Kush u vra për herë të parë / Çaj’ Kolë Biba (Doçi) me të vëllanë” (f. 78).
Një luftëtar i shquar i Derës së Parë të Doçit ishte edhe Nikollë Keq Doçi u vra në mbrotje të Plavë-Gucisë në kohën e LSHP, në Luftën e Ultinës së Epërme të Limit (dhjetor 1879-janar 1880). Zyber Doçi me 30 bashkëluftëtarë luras u internuan nga austro-hungarezët në Kotorr (Mali i Zi), ku vdiq atje nga kushtet e randa të punës e të jetesës. Dera e madhe e Doçit të Lurës kishte edhe zyrtarin ushtarak e civil, martirin, Zef Bibë Doçi, Major në rezervë i kohës së Zogut, Krahinar i Lurës (1924-1939), arrestohet me luras të tjerë si Hakik Mena, Ibrahim Gjoçi, Dalip Kaçi, si edhe matjanë e dibranë,të cilët i lirojnë pas gjashtë muajsh, kurse Zefi vdiq i helmuar në spitalin e burgut më 20 korrik 1940.
Emblemë e engjëll mbrojtës i Derës së Parë të Doçit në kohën e komunizmit ishte Heroi i Popullit, Gjok Preng Doçi, i rritur jetim në sofrën e kullën e kushërinit Zef Bibë Doçi e Patër Zef Simonit, i shkolluar në Shkodër, ku bie në kontakt me idetë komuniste, lider të saj, e sakrifikon jetën për idealet e lirisë. Dha kontribute në Shkodër e Elbasan. Doli partizan në Çetën e Dumresë (1942) e u zgjodh për meritat e tij zv/komisar i saj (1943). Me 73 partizanë të Batalionit të Çermenikës inkuadrohet në Brigadën e Parë Sulmuese e në korrik 1943 caktohet komandant i Batalionit të Katërt të saj. Më 20 nëntor 1943 vritet në ballë të luftës në Mallakastër (f. 80-81).

4.
Llesh Zef Doçi i Lurës (1927-1999) ka një emër ripërtëritës të Derës së Doçit, një emër mbajenderës të fisit të vet. Si të thuash, është “Lleshi IV”, që tanë jetën pati Paqe me Zotin, Pakt me Tokën, Besë me Njerëzit. Në gjallje të vet e pati përpara, ballas, lart emrin e vet, ndërsa në jetën e përtejme të tij na e la pas emrin e vet të mirë, të ‘dritshëm, të ndjekshëm.
Në germafjalë të kësaj monografie 300 faqëshe veneroj se kah fillshekulli XVIII, ndoshta dhe ma herët, hyn e vjen në histori Llesh Nikollë Doçi (Lleshi I) i të rrallës “Luftë të 300 duvakëve” me jehonë deri në Stamboll e Rusi. Tjetri, “Lleshi II”, Llesh Preng Doçi, stërgjyshi i tij, u vra nga serbët në vitin 1913 në Qafë të Mërkurthit, sëbashku me luras të tjerë: Isuf Ajazin, Isuf, Osman e Rrahman Bucin, Marku Ndue Markolën. “Lleshi III”, nacionalisti Llesh Bibë Doçi (1905-1946) ka dek qëndrestarë në dy javë tortura të randa në burgjet komuniste e u rivarros me nderimet e kohës së re e fisit të vet të moçëm në ma të parin vit të demokracisë.
Në faqet e kësaj monografie të historianit Nikollë Loka gjejmë gjithato vlerësime nga bashkëkohës për figurën dijetare, qëndrestare e veprimtare të Llesh Zef Doçit. Ish kryetari lokalitetit të Sllovës, Halil Robi, jep një opinion përcaktor: “Llesh Zef Doçi ishte njeri dinamik, i aftë dhe i gatshëm të përballej me detyra e vështirësi” (f. 242). “Burrë dhe kuadër me personalitet”, e portretizon Bardhok Gjikola, “Qytetar Nderi” i Rrëshenit.(f. 252). “Ishte burrë i drejtë” – thotë Halil Karahasani nga Kastrioti i Dibrës (f. 217). Bashkvendasi Bardhok Lekë Rajta, ing. elektro-energjitik, ish kuadër drejtues në Dibër, na flet (f. 259) për katër tipare të qytetarit Llesh Zef Doçi “i denjë, fisnik, burrëror e zemërgjërë”.

5.
Kreu i Derës së Doçit me dy djemë të Vladit në kryeshekullin XVIII shkoi në Stamboll për “Dekën e Sulltanit”, me marrë pjesë në ceremonitë përcjellore të tij. Aty, oborrtarët otomanë të sulltanit të vjetër e të riut në fron vnun re se Kreu i Lurës me të vetët nuk e uli flamurin në gjysmë shtizë sikur të tjerët në homazhet e atyshme. E dvetën ma mbrapa. Doçi i Lurës iu tha: Pse ka vdek Mbreti nuk ka vdek Kombi. Ne nuk e ulim flamurin” (f. 65-66). Fjala mori dhenë prej Shkupi në Shkodër, e dheu i tokës amësore arbnore tue ua pa edhe paritë e kreut e trimnitë e breznive iu dha kurorën simbolike “Sulltani i Lurës”, ndryshe: “Doç Sulltana”. Ky fakt burimon në gurra dokumentare edhe nga Nikollë Loka, Moisi Murra, Xheladin Ali Tollja, Ahmet Përleka, Ali Koçeku, Halit Doçi, etj.
Kjo simbolikë në çdo kohë ishte emblematike, reale, me domethanien e vet, me forcën, magjinë e madhështinë e vet. Jo veç kreu Llesh Nikollë Doçi i “Luftës së 300 bajrakëve” apo djali i tij pasardhës, Dodë Llesh Doçi, ishin “Sulltan i Lurës” po dekteri edhe Llesh Zef Doçi e pesë djemtë e tij: Gjeta, Prenga, Doda, Gjoni, Deda, po edhe Mark Zef Doçi me djemtë Zef e Ndue e vajzat: Pashkë, Rutë, Prenë e Mrikë janë të tillë. Edhe sot, janë një “Sulltan” apo“Sulltanat” modern, pasunar, kulturor, qytetar. Llesh Zef Doçi ishte një “Sulltan”, jo në kuptimin otoman e konceptimin komunist, po në realitete e akte të pavarësisë së tij dhe në qëndrime e veprime përballë Kohës, Antivlerave, Antinjeriut. Ai erdhi e iku nga kjo botë i tillë: “Sulltan” i kullës së vet, i trollit të vet luras, i qëndresave kundër klaneve oktapode e (ri)ngritjeve të madhërishme. Si gjithmonë. Dje. Sot. Nesër.
Kulla e kreut Llesh Zef Doçi i ka në mbajemendje për mirë Nikollë Ndue Vorfin, nipin e gjyshes së vet nanëmadhe, përkushtuese e sakrifikuese; familjet e Xhemë Dullë Vladit apo ato të Tahir Abaz Vladit e Ali Han Vladit; shtëpitë e Dodës në Tejmollë e të Çokut në Lajthizë; kusherinjtë e vet si Bibë Kolës, Can Doçit, Ahmet Doçit, etj. Me thanë të drejtën historiani i penës dimensionale e veprave kombëtare, Nikollë Loka, ka ba mirë që ia përmend shoqërinë e afërt brenda krahinës Llesh Zef Doçit, ku veçojmë: Ahmet Pekën, Çup Ali Çupin, Zenel Musën në Arrmallë; Abaz Zyber Bucin në Vlashaj, Ali Hamid Vladin e Mehmet Xhetan Ajazin në Sumaj. Shoqërinë jashtë Lurës si Ramadan Can Pogën prej Tejmolle, Zenel Dodën nga lagjja Dodaj, Gjon Çokun prej Lajthize, etj. Shoqërinë në qendrën e rrethit si Jashar Menzelxhiun, Mentor Muçën, Selim Alliun, Lekë Rajtën, etj. Ai, ndër Doçët e vet, kishte ma afri edhe shoqërore me Halitin e Gjon Doçit, me Skënder Doçin, Can Doçin, Dedë Doçin, etj.
Autobiografi e Llesh Zef Doçit janë edhe gjithato fjalë vlerësuese për kontributet e atributet e tij, që aq me vend e rend na i përcjell Nikollë Loka në kit’ monografi të vyer. Prof.dr. Bashkim Lleshi tek gazeta “Rruga e Arbërit” (Tiranë, nr. 4, 12 prill 2007) mirë gdhend portretin e tij: “Llesh Zefi (Doçi), kryetar i lokalitetit në Zallë-Dardhë, si malësor i drejtë dhe i ndershëm që ishte në sistemin e kaluar ka pasur dhe përplasje e peripeci të shumta, po malësorët e atune anëve ma kishin përshkruar portretin e tij ashtu siç ishte, një burrë i gjatë, me trup të fuqishëm, trim, tëzgjuar dhe mikpritës”. “Lleshi ruante tiparet e të parëve tanë”, thotë Dedë Doçi (f. 238).“Përballonte situata të vështira”, thotë Eshref Visha i Cerenit (f.241). “Llesh Zef Doçi ishte dalluar për zgjuarësi natyrore”thotë Ali Koçeku në monografinë e tij për Lurën. Hajri Hoxha, kuadër i lartë e i shumëkohshëm në Dibër për aktin ekstrem klanor të përjashtimit të tij nga PPSH dokumenton se “Llesh Doçi u ndëshkua padrejtësisht, një dukuri që ka ndodhur edhe me shokë të tjerë” (f. 191), kurse Mentor Muça, ish sekretar i Parë i Dibrës thekson: “Jemi takuar shpesh se na lidhte puna, kemi pirë kafe së bashku, madje e bëra mik dhe e ftova në shtëpi, duke e vlerësuar për burrërinë dhe fisnikërinë që kishte” (f. 191) dhe vijon ma tej: “Llesh Zef Doçi është ngritur në detyrë për meritat e tij. Na folën që ishte burrë i zoti dhe i zgjuar. Nuk ishte e lehtë të gjendeshin drejtues të aftë në atë periudhë. Lleshi ishte provuar në aktivitete dhe shokët e rrethit nxorën përfundimin se kishte aftësi të mira drejtuese… Për mendimin tim Lleshi u ndëshkua nga sinqeriteti i madh, vetëm për burrëri e karakter…Një nga vërejtjet tona ishte kjo: të gjitha gjërat kërkonte t’i zgjidhte me mirëkuptim. Lleshi kishte një parim: ta gjejë nga ndonjë tjetër…”f. 215-216).
Personalitetit Llesh Zef Doçi i hijeshon vepra si pleqnar e misionar, pasi është rrit në një trevë me tolerancë mes fiseve të shumta të atyshme, në mes hormonisë të feve katolike e muslimane, ku ngultojnë edhe breza shehlerësh. Shembulli ma domethanës është ajo e figurës emblematike të Shpalljes së Pavarësisë, zv/kryeministrit të parë të saj, Don Nikollë Kaçorri, i luras, që e kishte babën katolik e nanën muslimane. Kapedani i shquar i Mirditës, Bibë Dodë Pasha, i krishterë, u martue në Lurë me çikën mulimane, Hiden e Hasan Ajazit nga Arrmalla. Brezat e Doçit të Lurës, të rritun në mes muslimanëve, ky i sotmi, i kanë dy halla të martueme në shtëpi muslimane, etj. Tradita shqiptare vazhdon nga para koha e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit deri tek epoka e antarësimit të Shqipërisë në NATO e në Bashkimin Europian.

6.
Pak ditë pas Pavarësisë së Shqipërisë, më 23 dhjetor 1912, u hap në mjedise të kishës shkolla e parë shqipe në Lurë e mësues i parë i saj ishte martiri i kombit, Kolë Bibë Doçi, veprimtaria patriotike arsimdashëse e të cilit kishte marrë jehonë deri në Vjenë, Bullgari, Stamboll, etj. Gazeta “Drita” në Sofje (Bullgari) shkruante se “shpërndaheshin libra shqip edhe në Lurë” (30 nëntor 1901). Ippen, Konsulli Austro-Hungarez në Shkodër e njoftonte Ministrinë e Punëve të Jashtme në Vjenë se në mars 1902 ndër krerët e Dibrës që morën pjesë në një mbledhje për arsimin në Shehër ishte edhe Kolë Bibë Doçi nga Lura dhe aty u vendos “të ngrejnë shkolla shqipe në vatrat e tyre” (f. 77).
Bash në trungun e Llesh Zef Gjet Llesh Preng Doçit është edhe Lekë Gjet Llesh Preng Doçi, (Lekë Margjini) i shkolluar në Orosh, të cilin me kërkesë të Car Ferdinandit etj. Abati i Mirditës, Prend Doçi, e çoi në Sofje të Bullgarisë. Atje, në Pallatin Mbretëror, i mësoi Shqipen princit Boris të Bullgarisë, tevona Mbreti Boris III i Bullgarisë. Asokohe i ndoqi studimet ushtarake e mori graden kapiten dhe në kit’ cilësi ishte një nga oficerët mbrojtës të Kongresit të Lushnjës, emigroi në Itali bashkë me Bahri Omarin, u martue me çikën e atdhetarit korçar, Sotir Pecit, shërbeu si Nënprefekt i Strugës (1941), u burgos nga gjermanët në Kampin e prishtinës (1943), e jetën e mbylli si cigareshitës pranë kinema “Majestikut”.
Historia përseritet në Derën e Doçit të Lurës, pasi një nga trashëgimtarët ma të shquar të saj, Llesh Zef Doçi në vitet e pas çlirimit do të ishte ndër mësuesit e parë të Lurës. Mbasandejna në shkollën e Lajthizës, në Arrëmallë (Sheshdoçe), në Fushë Lurë, e drejtor shkolle në Brezhdan. Ai kishte marrë arsimim të mirë në shkollën e Oroshit, pasi aty kishte mësues si Prenk Jakova, viheshin në sekën drama të Molierit, etj. Vazhdoi Shkollën e Bashkuar të Oficerëve në Tiranë (1953-1955), ku nuk ia mundësuan as shkuarjen me studime në Bashkimin Sovjetik. Ndër vite ishte zyrtar i shtetit si kryetar lokaliteti në Lurë, Kastriot, Sllovë, Zallë-Dardhë, si edhe në seksionit e financës të Komitetit Ekzekutiv të Dibrës, etj. Ky intelektual shumëdimensional punoi edhe punëtor krahu e kreu edhe sipërmarrje pune për të mbajt lart emnin e begatinë e kullës së tij e të Derës së Doçit, me u mbrojt nga mbyllja e shtigjeve nga hjekësi e ligësi klanore të kohës, me iu dhanë rrugë fëmijëve të vet e të vllait, Markut, që të dy sëbashku ishin nji, si model i vllaut për vlla. Fisniku dinjitar e përballës, Llesh Zef Doçi gjithë jetën e tij u ndie krenar për zonjën e vet, Dilën e Gjokë Ndoit të Mërkurthit e të Marës të Marcerajve në Bisakë të Fanit, fis i parë i këtij bajraku të njohur. Jo rastësisht të dy kishin një datëlindje, veçse Lleshi dy vite ma i madh. Edhe Dila në moshën 89 vjeçare ndihet e privilegjuar, e rinuar, e lumturuar nga emri i Derës së Doçit, nga atributet e të shoqit, Llesh Zef Doçi, nga përkujdesjet e fëmijëve e të nipave e mbesave të saj.
Llesh Zef Doçi ishte “ndër nxënësit më të mirë të shkollës së Oroshit”, kujton shoku i tij i kësaj shkolle, Gjergj Bibë Lala (f. 212). “Mësuesi i përjetshëm”, e çertifikon avokati Nikoll Kola (f. 247), ndërsa Mal Cani, kreu i Misionit të Pajtimit Mbarëkombëtar “Nënë Tereza”, përcakton se “do të përmendet gjatë në dardhë” ( f.244). Gazetari e telekronisti i Mirditës, Xhelal Marku, jep detaje e tipare të tij: “Lleshi e ruajti me fanatizëm të madh mënyrën estetike të veshjes, me një stil të veçantë, që i shkonte shumë me atë fizik që kishte. Atëherë kur pardesytë e bardha ishin të rralla në treg, Llesh Zefi do të gjente patjetër pardesynë e tij sepse ishte i fiksuar në estetikën e veshjes… Shtatëlartë si lisat e atij vendi (Lurës), estetik në veshje, i fjalës e muhabetit, i matur, i mençur, i arsimuar, por edhe me një zgjuarësi natyrale për t’u admiruar nga të gjithë”(f. 253).

7.
Dera e Parë e Doçit, kulla e tyre historike, ka nxjerrë mendtarë të shquar, që i kapërcejnë kufijtë e Lurës e krahinave për rreth, hyjnë në visare e vlera kombëtare shqiptare.
Në Dibër të Epërme përmendet “Kanuni i Bibë Kolë Doçit”, na dijenon Nikollë Loka në veprën e tij tue na e dhanë portretin e tij si “shumë i zgjuar dhe dallohej për ndarje pleqësishë jo vetëm në Lurë, por edhe në Dibër, Mat, Lumë dhe Mirditë.Shumë krahina për për çdo konflikt të vështirë për t’u zgjidhur merrnin Bibë Kolën” (f. 75). Studiuesi Ali Koçeku në monografinë e tij për Lurën thotë se në atë kohë se “S’ka lind burrë në këto zona që të jetë i zgjuar si Bibë Kola”. Xheladin Ali Tollia në monografinë e tij për Lurën dokumenton se “T’u bëftë goja si Bibë Kolë Doçi, thuhet edhe sot në Dibër”.
Nikollë Loka i ka pjek dy (krye)fjalë në ballinën e veprës për Llesh Zef Doçin teksa e medaliaon mrekullisht e hyjnisht si “forca e mendjes, pesha e fjalës”. Në kit’ amë, përgjatë kësaj rrjedhe, ecën me penën si daltë e artë në tana ato faqe e kapituj të këtij libri kushtim meritor. Ai na e mirë paraqet si Llesh Zef Doçin si “Pleqnar” e “Misionar”. Na jep shembuj konkret. Na sjell urtësi prej tij. Ai na ka lanë mjaft fjalë të arta, apo si jemi mësue t’i quajmë “fjalë të urta”. Të gjitha këto, të mbledha nga Nikollë Loka, të rrëfyera nga Osman Vladi, Zef Mark Doçi, Bardhok Rajta, Nikoll Kola, Gjokë Beci, Ruta Legisi (Doçi), etj. kanë vendin e rolin e vet në fondin kombëtar shqiptar. Nikollë Loka e të tjerët na e dëshmojnë edhe një tipar të përhershëm të Llesh Zef Doçit: humanizmin e tij, që e manifestoi deri në ditët e fundit të jetës së tij.
Pleqnari e Misionari Llesh Zef Doçi “ishte filozof popullor”, sipas Mentor Muçës (f. 95), “burrë humanist i një dere fisnike” sipas Nikollë Lokës (f. 95), “Rilindas nga mendimet”, sipas Pjetër Markut, kryetar i degës së Lidhjes të Shkrimtarëve e Artistëve të Mirditës (f. 219), “ishte njeri shumë human”, sipas Abdulla Zenelhasanit nga dehoshishti i Dibrës (f. 240), “njohës i mirë i Kanunit dhe i Traditës”, sipas Sherif Pekës, kuadër drejtues në Lurë (f.257), etj.
Kaherë i kisha thanë historianit Nikollë Loka se kam me shkrue për librat e tu, shumë sish të nivelit kombëtar. Para disa ditësh ma dhuroi dorazi monografinë shkencore “Llesh Zef Doçi i Lurës, forca e mendjes, pesha e fjalës”, me redaktore Ruta Doçi (Legisi) e recensent Ramiz Lushaj. I thashë se sot ma ke pru prapë të gjallë para syve e përballë kohës atdhetarin Llesh Zef Doçi i Lurës, një lis i madh edhe në kohë të vështira, një pleqnar i fortë e misionar i lartë, tek i cili flinte mendja e ndritte mirësia…E pata njoft qyshse në vitet ’70 në Fierzën e dritës, kur kish ardhë me i pa njerëzit e vet e veprën. Asokohe punoja zyrtarisht me rinënë e tropojës e Fierzës e vullnetarisht me shtypin e Tiranës. I pata folë mirë për djalin e tij, Dodën, fisnik e gjallnik, i përkushtuar ndaj punës, shkollimit, veprimtarive. Zemra iu ba sa 12 liqenet e Lurës. Ai ishte njeri që mbante forcë, i vnonte bisedës skaj e majë, ishte njeri tek i cili mund të peshoje me besë e shpresë. I qëndroi kohës në kambë edhe kur ajo i ndejti jo rrallë mbi krye. Ai, Llesh Zef Doçi i Lurës, si e germagrand Nikollë Loka, ishte “burrë që i pat hije edhe vdekja” (f. 164), pasi në varrimin e tij mortor madhështor kishin ardhë malet e Malësive, lisa e lisnaja të kohënave, nga metropoli i Tiranës e shtete e treva shqiptare në Ballkan, aq sa i tërhjeki edhe disa danesë të merrnin pjesë në homazhe. Ata kujtonin se ceremonia në Kodër Kamëz ishte për ndonjë personalitet të lartë shtetëror e jo për një pensionist, për një lis dinast të Derës të Doçit të Lurës, ndaj në një gazetë daneze botuan shkrimin “Vdekja e një njeriu të pushtetshëm pa pushtet”. (Rrëfim nga Ruta Doçi-Legisi, f. 165).
Dera e Parë e Doçit të Lurës është dinasti kreu, parie, misionare e mendjes, pushkës, penës, me lisa të mëdhenj në mbi gjashtë shekuj, në kohë të vështira, me rrënjë e degë të fisme nga Prengë Nikollë Doçi deri tek Llesh Zef Doçi me pasardhësit e tij dinjitar. Janë lisnajë. Këta, sëbashku me lisat epope e epokal nga luftëtarët luras të Skënderbeut e të Lekë Dukagjinit, të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e të Pejës, të kryengritjeve e luftërave kundërosmane e kundërsllave, nga Sheh Murati i Parë i Lurës deri tek Don Nikollë Kaçorri i Pavarësisë, e dhjetra të tjerë, më përngjasojnë me lisa, me lisnajë të një “Kurore të Dytë të Lurës”, që ma të lartit mal natyror të Lurës (mbi 2.100 metra lartësi mbidetare), malit “Kurora e Lurës”, ia shton bukurinë, fisnikërinë e madhështinë.

Tiranë, 28 maj 2014