INTERVISTA/ Flet ing. i naftës Sazan Guri/
-Sot, babëzia për fitim është më e madhe se madhështia për punë, ndaj ndodhi tragjedia/
-Faqet e pusit ishin të dobëta, jashtë inxhinieringut, me parametra më të vogël se presioni i lëngut ardhës/
-“Gjakut” të pusit i ishin ulur parametrat, për shkak të gazifikimit të saj nga çlirimet e posit/
-Asnjë gjë dhe asnjëherë nuk ndodh pa paralajmërim natyror/
– Në puse nga drejtuesit çdo shtrese duhet ti njihet energjia, presioni, sasia e mundshme e lëngut hidrokarburë/
-Kjo ishte një pakujdesi, një shkelje e rëndë e rregullave më të lehta të sigurimit teknik/
– Në anamnezat e banorëve të zonës nuk vërehen përmirësime ose ulje të numërit të tyre me karbon në gjak/
-99% e njerëzve, më saktë banorëve të zonës janë të prekur nga sëmundjet si karboni në gjak/
– Anemia, problemet me frymëmarrjen, me zemrën, me sistemin tretës bëjnë që mesatarja e jetës në këtë trevë nuk kalon të 57 vjetët/
– Patjetër, kompania të fillojë nga rehabilitimet shëndetësore/

Nga Albert Z. ZHOLI/
Shpërthimet e fundit në Marinëz kanë tërhequr vëmendjen e shumë intelektualëve, shoqërisë civile, shoqatave të mbrojtjes së ambientit dhe ish inxhinjerëve të naftës që kanë punuar në këtë sektor. Sipas tyre në këto shpërthime fajin kryesor e ka firma që ka në administrim puset e naftës. Problemet në këtë zonë janë teëpr shqeëtsuese. Krysore është ase ato gazra ndikojnë në shëndetin e njeriut në mënyrë shumë të rrezikshme. Sipas z. Guri, 99% e njerëzve, më saktë banorëve të zonës janë të prekur nga sëmundjet si karboni në gjak, menjëherë mbas të cilës vjen anemia, problemet me frymëmarrjen, me zemrën, me sistemin tretës aq sa mesatarja e jetës në këtë trevë nuk kalon të 57 vjetët
Z. Guri, ju si një inxhinier i mirëfilltë nafte a mund të na thoni se çfarë ka ndodhur realisht në zonën e Marinzës?
Të gjithë u njohëm me faktin se ditët e fundit në vendburimin e Marinzës gjatë aktivitetit të shpimit të një pusi kërkimor brenda një zone naftëgazmbajtëse shumë të njohur tashmë shpërthen një pus, prej të cilit ujë me baltë e gaz ‘të ëmbël‘ u ngrit në havadan. Arsyeja ishte shumë e thjeshtë. Sepse, vetitë e lëngut të argjilës që ushtrojnë presion ndaj faqeve të pusit ishin të dobta, jashtë inxhinieringut, me parametra reologjik si peshë specifike dhe viskozitet më të vogël se presioni i lëngut ardhës siç ka qenë gazi dhe uji.
Po si mund ta dijë kompania këtë?!
Asnjë gjë dhe asnjëherë nuk ndodh pa paralajmërim natyror. Sigurisht, që me dosmosdo, peshës specifike të argjilës, gjakut të pusit duhet t’i jenë ulur parametrat, për shkak të gazifikimit të saj nga çlirimet e pusit, dhe menjëherë një doktor (lexo inxhinier apo teknik i lëngut larës) do ta vërente këtë tension të ulët të gjakut (lëngut argjilor) dhe menjëherë do të reagonte.
Si, qysh?!
Duke i “trashur” parametrat që të ushtrohej një presion më i madh ndaj mureve mbajtës të pusit apo duke iu përgjigjur me një presion më të lartë presionit të gazit të ardhur qoftë edhe si kapele gazore të një shtrese nafte ose të një thjerze të caktuar gazmbajtëse. Ndaj guxojmë si një inxhinier gjeolog nafte prej disa vjetësh në puse kërkimi, dhe jo në puse si të vendburimit të Marinzës, ku janë deri më sot, më tepër se 2000 të tillë, ku çdo shtrese i njihet energjia, presioni, sasia e mundshme e lëngut hidrokarburë, të themi se kjo ishte një pakujdesi, një shkelje e rëndë e rregullave më të lehta të sigurimit teknik. Dhe kur, sot, dhe pse, sepse babëzia për fitim është më e madhe se madhështia për punë.
A mund të ishte e evitueshme ky aksident dhe c’pasoja ka në shëndetin e banorëve dhe në mjedisin përreth?
Evitimin e thashë më lart, ndërkohë tashmë Kompania do të paguajë për pasojat që vijnë nga ky aksident i fundit, por edhe për ato të historisë së saj, ndoshta edhe për ato të historisë së Albpetrolit. Me plot gojë që e kemi mbajtur të trembur për kaq vite, sepse nuk na ka lenë Drejtori (Shteti) ta themi, por kur tashmë natyra foli e para pse të mos flasim ne gjoja intelektualët që na ka paguar ky popull për të menduar, folur e për të shkruar. Po le të themi njëherë të vërtetën, duke i parë banorët në sy dhe jo tinëz, duke ia kujtuar shtetit dhe çdo qeveritari që fshihet pas kompanisë, madje hapur se në anamnezat e banorëve të zonës nuk vërehen përmirësime ose ulje të numrit të tyre me karbon në gjak. 99% e njerëzve, më saktë banorëve të zonës janë të prekur nga sëmundjet si karboni në gjak, menjëherë mbas të cilës vjen anemia, problemet me frymëmarrjen, me zemrën, me sistemin tretës aq sa mesatarja e jetës në këtë trevë nuk kalon të 57 vjetët. Edhe kjo përbën kosto mjedisore që e përkthyer ndryshe do të thotë kosto shëndetësore dhe mjedisore. Ndaj, me plot gojë mund të themi se mbetjet e naftës janë të shtruara bashkë me ushqimin në sofrën myzeqare.
Si e mendoni zgjidhjen për rastin konkret, por edhe për aktivitetin e kompanisë së huaj në këtë vendburim?
Kontrata me këtë kompani na jep pak dorë të korrigjojmë gabimet e së kaluarës, madje shteti ynë ‘pronari i dyqanit – tokës, vendburimit’ nuk ka të drejtë të kontrollojë se çfarë i bën ai kësaj prone. Imagjino, që pas shpërthimeve, ne si shtet (AKBN-ja, Albpetroli, apo kushdo qoftë) nuk kemi të drejtë të marrim kampione, të flasim për treguesit e saj, nëse gazi është i helmët apo i ëmbël, sikurse na u tha. Le të ngelemi të rrugët e zgjidhjes. Kompania është përballë faktit që ka bërë një krim mjedisor, duke vrarë gradualisht dhe me shumicë njerëz të pafajshëm. Me patjetër, kompania të fillojë nga rehabilitimet shëndetësore, duke shpjeguar më parë lidhjet e sëmundjeve të banorëve me ndotjet e ardhur nga mjedisi pranë. Të ndreqë dhe të ulë menjëherë ndotjet në ajër, të ulë ritmet e prodhimit të naftës, të gjejë mekanizma për uljen e zhurmave dhe të vibrimeve ndaj banorëve pranë, dhe t’ju sigurojë banorëve ujë të pijshëm në çdo rubinet. Dhe së fundi, të përgjigjet ligjërisht dhe financiarisht për dëmin e shkaktuar nga shpërthimi i fundit.
Kohët e fundit, Ju kini shpallur kandidimin tuaj për qeverisjen e bashkisë së Tiranës në postin më të lartë të saj, sic është ai i Kryetarit të bashkisë. Cilat janë ambiciet tuaja?
Ne përfaqësojmë një forcë politike e quajtur Aleanca Ekologjike Europiane, të cilën e aktivizojmë më shumë gjatë fushatave zgjedhore, sepse kemi kuptuar në lëvizjet tona se qytetarët nuk para e kanë qejf të qenurit partiak apo punë partie. Qytetarët na kanë ndjekur në beteja e kauza në mbrojtje të mjedisit, për shkak se kemi qenë lëvizje qytetare apo qytetarë të përpjekur, të cilët shpesh harrohen. Pikërisht këtë kuptuam, që qytetarët janë të pa përfaqësuar në zgjedhje dhe në zgjidhje apo vendimmarrje. Dhe menduam që gjithë këtë klasë jo militantësh, që nuk janë pak, por 60%, sepse na rezulton se të dy partitë e mëdha sigurojnë 20% secila të votuesve shqiptarë apo Tiranas. Po 60% të qytetarëve ku do të venë, kur 30% prej tyre i përkasin pjesës së zemëruar, së anuar, së pakënaqur dhe 30% tjetër përfaqësojnë pjesën eklektike të elektoratit si kudo. Pra, janë 60% të votuesve që nuk dinë apo nuk duan apo nuk mundin të venë diku deri më sot. Pjesëmarrja jonë do i sensibilizojë ata, do t’i orientojë drejt një kutie të tretë apo të katërt, do t’i bëjë të ndjehen mbret një ditë, do t’i bëjë që të mendojnë se ka shpresë. Ndaj dhe lajtmotivi ynë është TIRANA E SHPRESËS.
A mendoni ju se do të krijoni hapësirë për vendimmarrje politike për të mbrojtur dhe zgjeruar hapësirat publike, sigurisht edhe ato të gjelbërta.
Një nga pikat e forta të programit tonë është ‘Ndërtime zero’ brenda unazës së njohur të Tiranës, që do të thotë pikësëpari ruajtje të hapësirave publike të këtyre që kemi. Më pas do te mendojmë se si këto hapësira të pa personalizuara do t’i kthejmë në hapësira territoriale, publike, sportive çlodhëse. Hapësirat ‘toke djerr’ në midis pallateve janë ende të shumta, po ashtu edhe ish ndërmarrjet apo industritë e braktisura që presin të kthehen në betone, ndërkohë që politikat tona do të jenë zotërimi apo blerje nga institucioni bashkiak i këtyre hapësirave dhe kthinmi i tyre në zona të gjelbërta, pse jo pyje të vegjël që do të rrethojnë komplekset e ndërtimit. Motoja do të jetë që gabimet urbane do të korrigjohen nga gjelbërimi vertikal që do të thotë se pemët do të jenë më të larta se lartësia e pallatit dhe hapi tjetër do të jetë rrethimi i Tiranës me kurorë apo kolinë të gjelbërt.