Albert Z. Zholi – Dielli

Festivali i 8-të “Bylispolifonia”

September 25, 2018 by dgreca

Përfundon me sukses të jashtëzakonshëm Festivali i 8-të “Bylispolifonia” /

Nga Albert Z. ZHOLI/

Një Festival plot gjurmë dhe histori. Një Festival unik në llojin e vetë ku morën pjesë 28 grupe Polifonike nga Shqipëria, Maqedoinia, Greqia, Italia, Bullgaria. “Bylisi dhe Polifonia”, me të cilat krenohemi dhe që identifikohemi si komb, u bashkuan, në Kuvendin e Polifonisë, në edicionin e 8-të në tempullin e Ilirisë ”Nikaja” pranë fshatit Hekal dhe Klos. Shtegtarja e pa moshë e njerëzimit, si thesar shpirtëror kënga vendçe shqiptare, në datat 21-22 shtator 2018, trokiti në portat e lashtësisë, ku si në gjirin e Perëndisë, ushtoi me tërë madhështinë e bukurisë dhe forcën e saj identare. Polifonia e bukur, duke demonstruar larmishëm edhe folk si dhe kostumegrafinë karakteristike të secilës trevë përfundoi me sukes. Jo më pak se 28 grupe polifonike nga të gjitha trevat shqiptare konkurruan para një jurie prestigjioze në këtë kuvend madhështor unikal si bashkim zërash dhe zemrash ku nuk mungouan dhe pjesëmarrja e të ftuarve nga grupe të huaj Ballkanik dhe Europa që ka shërbyer e do të mbetet, si një urë lidhëse kulturore shpirtërore fqinjësore tepër specifike. Si zakonisht, ky event tashmë, me fizionominë e tij ka marrë vlerësimin e shumë studiuesve të njohur, Etnomuzikologëve, Historianëve, Arkeologëve si dhe admirimin e publikut të gjerë artdashës. Veç kësaj ka marrë dhe impenjimin e gjithë artistëve për të qenë të gatshëm në edicionet e tjera. Dasmën e bën i zoti i shtëpisë, ndaj dhe Kryetari i Bashkisë Mallakastër z. Agron Kapllani edhe këtë radhë si zakonisht me kontributin e tij plot modesti dhe thjeshtësi, mundësoi vazhdimësinë e këtij eventi me ambicie që të kurorëzohet në lartësinë e duhur artistikisht dhe në të ardhmen. Për mikpritjen e tij fisnike në sofrën bujare mallakastriote, si patriot, ai ka fituar respektin dhe dashamirësinë e gjithë artistëve dhe publikut të mrekullueshëm që e dashuron dhe ndjek me nostalgji këtë pasuri që ne e gëzojmë sot nga të parët tanë. Organizimi i këtij festivali i thelloi më shumë lidhjet e popullit me këtë këngë magjike shumzërësh pa instrument. Tashmë që ky Festival përfundoi me sukses edicionin e VIII, themi se vazhdimësia e tij është e sigurt. Në këtë festë të rrallë ,falënderimet shkojnë për pushtetin Vendor të Qarkut Fier, z. Agron Kapllani, z. Fatos Pashollari, z. Baki Bala, deputetin z.Ismet Beqiri, z. Armando Subashi, për kujdesin e zhvillimit të këtij aktiviteti i cili jo pak po tërheq vëmendjen e të huajve në këtë park turistik kombëtar që mban mbi supe një histori të rrallë 4000 vjeçare “Bylis”. Aktualisht për Polifonin problemet janë serioze dhe me atë sy duhet ti shohim. Ky tranzicion po ndikon shumë dhe në polifoninë e bukur dhe të shenjtë shqiptare. Shihet një venitje e saj. Duhen ruajtur vlerat e merituara që ka. Ky Festival e çoi Polifoninë në Altarin e Pavdekësisë. Urimet më të mira shkojnë për organizatorin dhe Presidentin e Shoqatës “BylisPolifonia” z. Yzeir Llanaj. I papërtuar, kërkues, i dashuruar marrëzisht pas Polifonisë ai arriti ta përfundojë me sukses këtë event kaq të rrallë.Vërehet një fenomen, ku, polifonia shqiptare mbas tranzicionit ka filluar të bastardohet dhe të gllabërohet nga turbo- folku. Është mëkat të cenosh polifoninë shqiptare, këtë perlë të kulturës kombëtare. “Nuk jam në kundërshtim për evoluimin e muzikës, por duhet të përqendrohemi më shumë tek tabani kombëtar. Tek ai folk i mrekullueshëm që e ka rrjedhën e vet që nuk duhet ndalur por të rrjedhë ashtu siç ka dale nga burimi. Desha që ti bëj thirrje të gjithë atyre korifenjve të polifonisë, atyre që sot janë edhe të plakur, duhet të flasin për këtë trashëgimi dhe jo të rrinë indiferent, sepse doktorata e atyre që e këndojnë, e trashëgimisë, vjen direkt nga rrjedha e ujëvarës, siç rrjedh nga maja e malit dhe ne duhet ta mbajmë të pastër. Polifonia është arti shpirtëror më i veçantë i kombit tonë dhe si i tillë duhet ngritur duhet ruajtur si thesar në piedestalin që i takon që koha ta lartësojë edhe më shumë. Ky visar mbetet udhëndricues i historisë së një kombi më të vjetër në botë me vlera shpirtërore tepër të rralla”.-thekson Llanaj.

Veçohet

Festivali Ndërkombëtar “Bylispolifonia” u zhvillua me mbështetjen e kryetarit të Bashkisë së Mallakastrës, z.Agron Kapllanaj, Drejtor Organizativ ishte intelektuali Fatos Klosi, bir i Mallakstrës, Drejtor Artistik i këtij Festivali ishte dirigjenti i talentuar Ermir Dizdari, regjisor, Milto Kutali, drejtues shkencor Prof. Pirro Miso, Zhani Ciko dhe historiani Kastriot Bezati. Sipas studiuesve, për ruajtjen e polifonisë nuk duhet vetëm puna e një shoqate, por dhe e shtetit, grupeve të ndryshme të polifonisë dhe ata festivalin e fundit e quajnë një risi dhe një rrugë te re për njohjen e “Bylysit” si qytet turistik brenda dhe jashtë atdheut. Por mbi të gjitha duhet vlerësuar roli i z. Yzeir Llanaj që si organizator bëri një prezantim dinjitoz të Polifonisë së bukur shqiptare.

Grupet Polifonike pjesëmarrëse:

1 – Rrajca
2 – Gora
3 – Kërraba
4 – Kuçova
5 – Saranda
6 – Lunxhëria
7 – Hormova
8 – Bijtë e Tepelenës
9 – Derveni
10 – 10 Shqiponjat e Tërbaçit
11 – Kalivaçi
12 – Lotë Kurbeti
13 – Buronjat labe
14 – Drashovica
15 – Velça
16 – Çamët
17 – Bashkimi
18 – Dushkaraku
19 – Fiershegani
20 – Demir Zyka Skrapar
21 – Maqedonia
22 – Suhareka
23 – Gostivari
24 – Janina
25 – Pogoni

Juria: Zhani Ciko, Pirro Miso dhe Kosta Loli
President Nderi i Festivalit Ndërkombëtar “Bylis Polifonia” z. Agron Kapllanaj

Shoqata “Iliria” në Slloveni; Flamuri dhe gjuha dy simbolet Kombëtare

March 11, 2017 by dgreca

Intervista / Flet Kryetari i Shoqatës “Iliria” Slloveni”, Heset Ahmeti: Flamuri dhe gjuha dy simbolet tona/

Pinjolli Bruti, nga familje fisnike durrsake, u martua, me Orean, mbesën e Skënderbeut/

– Si festuam 9- vjetorin e pavarësisë së Kosovës në Slloveni me të nderuarin Bexhet Pacolli

– Margarita Xhepa, Roza Anagnosti, Tinka Kurti, Irini Qirjako, Vitore Sallaku, Silvana Braçe, ngritën në këmbë Slloveninë/

Nga Albert Z. ZHOLI/

Është lindur e rritur në Sllatinë afër Ferizajt ku ka kaluar fëmijërinë e hershme. Ishte 5 vjeç kur u vendos në Shkup për të jetuar. Një pjesë të rinisë si dhe shkollën fillore e ka bërë atje, në Shkup. Më vonë u kthye së bashku me familjen në vendlindje ku ka mbaruar shkollimin. Arsyet e ndryshme si ekonomike apo politike e bënë të largohet nga Kosova e shtrenjtë në vitin 1984 ku u vendos në Koper të Sllovenisë. Më vonë aty solli edhe familjen ku jeton dhe sot.

– Si ishte pritja që ju bënë dhe a ke ndjerë shenja racizmi në Slloveni?

Në kohën që emigrova ishte akoma regjimi komunist e s’mund të them se pati dallim në racizëm, por sigurisht nuk më pritën as me tufa me lule. Thjesht ju nënshtruam ligjit apo rregullave të qeverisë në fuqi ku as bëhej fjalë për të festuar ndonjë festë kombëtare tonën, apo të mbanim flamurin kuq e zi, simbol i indetitetit tonë, etje. Kjo faktikisht ishte shumë e rëndë për të gjithë ne emigrantët që ishim në Koper, apo në mbarë Slloveninë. Kur u nda Sllovenia në vitin 1991 , them të drejtën ne ishim stabilizuar. Me këtë dua të them se sapo u vendosëm në Koper, unë dhe familja ime (kam parasysh dhe pjesëtar të tjerë të familjes që erdhën me ne), ju përveshëm punës për të siguruar jetën tonë dhe të fëmijëve. Në traditën familjare, të parët e mi kanë qenë punëtor të kualifikuar në ndërtim, zanat që e mora dhe unë dhe mbasi hapa firmën time të ndërtimit. Puna po jepte rezultate. Në vitet që pasuan firma dhe puna u zgjeruan, fëmijët u rritën nën edukatën familjare tonën, ku, zonja ime, (që më është bërë krahë i djathtë gjithë këto vite që unë i jam kushtuar kombit tim) ka mbajt përgjegjësinë më të madhe në edukimin e fëmijëve apo mbarëvajtjen e shtëpisë me nevojat e saj. Ne të dy, mbollëm tek të katër fëmijët, atë që prindërit tanë kishin kultivuar te ne, pra dashurinë e pakufishme për kombin tonë të copëtuar, për Kosovën tonë të dashur dhe për gjuhën shqipe. Sepse gjuha, himni dhe flamuri janë indetiteti i një kombi .

-Ju keni një shoqatë Kulturore Atdhetare, cila është kjo shoqatë dhe kur u formua?

Shoqata emërtohet “Shoqata Kulturore e shqiptareve të Istres, Sllovene “ILIRIA”. Shoqata u themelua në vitin 1998, atëherë kur vendi ynë kishte nevojë për ndihmë e edhe ndihmën e ne, mërgimtarëve. Në atë kohë bënim grumbullimin e mjeteve materiale dhe evidentonim vullnetar për të ju dalë krah djemve dhe vashave që ishin ngritur në këmbë për të çliruar vendin dhe dërgonim edhe ndihma të tjera. Ishim dhe jemi shumë shqiptarë me familje të vendosur këtu në Koper. Madje ka nga të gjitha trevat shqiptare por më shumë dominojnë shqiptar të Kosovës dhe Maqedonisë. Të gjithë shqiptarët në këtë qytet kanë hapur aktivitetet e tyre si ëmbëltore (që janë aq të preferuara për sllovenet apo turistët) , furra buke, restorante , argjendari, etj. Pra nga kjo anë jemi pothuaj të gjithë të sistemuar por mungonte diçka… dhe kjo “diçka” ishte organizimi midis nesh, që ti tregojmë Sllovenëve se dhe ne jemi DIKUSH! Se dhe ne kemi traditat dhe kulturën tonë aq të pasur sa në vitet që nga formim i shoqatës tonë e deri më sot e treguan këtë kulturë të moçme që kemi. Në bisedë me disa shokë atëherë (disa jemi ende) si Naser Krasinqi, Bashkim Ziba, Fadil Vatovci e shume tjerë, kishim dëgjuar për themelimin e një shoqate shqiptare me emrin “Migjeni” që vepronte në Lubjanë dhe kishte bërë disa aktivitete. Pra ishin iniciatorë të hapjes së shoqatës shqiptare për herë të parë në Slloveni. Ndaj dua të them se ka qenë kjo shoqatë që na nxiti, kështu që dhe ne me shokët, vendosem të ngremë shoqatën tonë në Koper duke përfshire dhe shqiptarë nga gjithë qytetet bregdetare që ka Sllovenia, e kështu u bë. E pagëzuam me emrin e shumë, kërkuar në shekuj nga Kosova ime pra “Iliria” dhe filluam menjëherë nga puna e organizimit. Meqë kishim shumë të rinj që u regjistruan si anëtarë të saj dhe me kërkesën e tyre, formuam ekipin e futbollit kuq e zinj, me uniformë me ngjyrën e flamurit. Ishin djem të përgatitur që u klasifikuan disa herë në vendin e parë në Ligën Rajonale. Pastaj u formua grupi artistik. Detyrën e drejtimit të këtij grupi ju lamë anëtarëve të kryesisë Fazli Hoti dhe poetit Mexhid Hoxhaj, ku në këto vite ky grup ka marrë fromën e një Ansambli duke dhënë shfaqe te ndryshme qe pëlqehen aq shume edhe nga publiku slloven. Ky Ansambël i ka dhënë një gjallëri të jashtëzakonshme komunitetit shqiptare këtu në Koper, Portorozh, Izolle, Piran, etj ku ne organizojmë tubime të ndryshme kombëtare dhe ku pas tubimit, grupi i valleve popullore i kënaq me vallet karakteristike të të gjitha trevave tona.

Në vitet në vazhdim shoqata u zgjerua shumë si në aktivitete dhe veprimtari si dhe në kërkesa e nevoja për tu hapur një klase e gjuhës shqipe, ku tre vjet më parë e kemi realizuar me mësuesen Magbule Behrami dhe dy ndihmëse të saj studente, motrat Liridona dhe Egzona Kabashi. Na ka ndihmuar shumë Ministria e Diasporës Kosovë me librat përkatëse. Mandej 2 herë kemi organizuar Kuizin e diturisë që mbahet në shumë shtete të botës dhe finalja mbahet në Prishtinë. Nxënësit e mësimit plotësues të shoqatës sonë kanë zënë vendin e parë në Slloveni dy vjet dhe kemi shkuar në finale në Prishtinë. Kemi përkrahjen edhe nga ambasadat, si ajo e Shqipërisë dhe e Kosovës. Këtu do ndalesha pak për të falënderuar shumë ambasadën e Shqipërisë, që nga ambasador , Sandër Kovaçin, më vonë konsullin Adrian Simoni, e së fundi Ambasadorin, Dr. Pëllumb Qazimi, që na kanë qëndruar shume afër, jo vetëm duke marr pjesë në të gjitha aktivitetet tona, por edhe duke na udhëzuar apo ndihmuar në ndonjë kërkesë e nevojë që kemi pasur. Po kështu edhe ambasada e R. së Kosovës na ka qëndruar pranë në të gjitha aspektet duke filluar nga ambasadori i parë Anton Berisha, mandej znj. Mimoza Ahmetaj e tani ambasador, z. Nexhmi Rexhepi.

– Sa njihet sot Shoqata “Iliria” në Slloveni?

Pra, shoqata “Iliria” ka marrë zgjerim dhe është shumë e njohur në gjithë Slloveninë ku frymon shqiptari dhe ku në çdo aktivitet të saj, marrin pjesë të ftuar nga organizata të ndryshme sllovene. Para dy vjetësh me iniciativën tonën të kryesisë i bëmë një kërkesë bashkiakut të Koprit për një objekt të vjetër që na e dha menjëherë. Brenda një kohe të shkurtër prej 20-ditësh e ngritëm në këmbë dhe sot është qendra kulturore dhe po aty kemi selinë e shoqatës Iliria. Në këtë kullë (se kështu e quajmë), ka një dhomë të veçantë (Oda) me oxhak, ku vet dhoma ka karakterin e një ekspozite të vogël me veshje kombëtare nga krahinat tona me sofrën karakteristike, me shilte e qilima, tamam si dhomat e burrave një herë moti, ku s’mungon as çiftelia apo sharkia. Karshi saj, në një dhomë tjetër kemi bërë një bibliotekë të pasur me libra shqip nga shkrimtarë të njohur apo edhe nga diaspora, ku herë pas here bëjmë dhe promovim të librave.

Si i mbani lidhjet me atdheun?

Drejt me thënë, në aktivitetet tona jemi ne që thërrasim qeveritar apo funksionar të ndryshëm e sidomos nga Ministria e diasporës së Kosovës që na kanë vizituar shumë e ndihmuar për problemet tona. Jemi munduar ne ti qëndrojmë afër atdheut, qoftë dhe me ndihma, pasi të gjithë e dimë aktualitetin Kosovar dhe problemet e tij, por ne si shoqatë e komunitet shqiptar jemi munduar e mundohemi ta mbajmë lart indetitetin tonë, ku prej vitesh, që në themelimin e shoqatës është bërë aq i njohur për publikun Slloven, si kultura si traditat si dhe bujaria shqiptare, që nëse nëpër botë e ka humbur sensin, te ne shqiptarët qëndron akoma fjala e parë që i themi atij që na troket në derë “Hajde urdhëro!”.

-Me cilat personalitete të artit shqiptar bashkëpunoni dhe kanë ardhë mes jush për aktivitete?

Ne kemi shumë bashkëpunim me të gjithë artistët dhe artistet e shquara shqiptare. Lidhje të vazhdueshme kemi pasur dhe kemi me gratë e Fondacionit “Nermin Vlora Falachi”, dhe ne kemi krijuar degën e fondacionit “ Nermin Vlora Falaschi” për Slloveninë ku vajzat tona të mrekullishme u zgjodhën në kryesine e degës së fondacionit, kur në delegacionin e fondacionit ishin artistet e mëdha të Kombit si Margarita Xhepa, Roza Anagnosti, Tinka Kurti, legjenda e polifonisë së jugut këngëtarja Irini Qirjako, Vitore Sallaku, Silvana Braçe. Atëherë ishte dhe komiku famoz Skënder Sallaku së bashku me Presidenten e Fondacionit, gazetaren Zenepe Luka. Në këto aktivitete është gjithmonë e pranishme “Nanë Loke”, Zonja Vitore Stefa, e cila është një ure lidhëse mes shqiptareve dhe shoqatave në gjithë diasporën dhe në këto 27 vjet nuk ka shqiptar që nuk e njeh dhe e do “Nanë Loken”. Unë personalisht e njoh që në fillim të krijimit të shoqatës tonë, e cila na u bashkua që në orët e para duke ardhur kastile nga Trieste ku banon. Veç kësaj, lidhja me të u bë më e fortë në kohën e luftës në ndihmë të familjeve të shpërngulura apo marrëdhëniet e saj me luftëtarët e UÇK-së.

-Si e festuat atë ditë mes këtyre personaliteteve të artit shqiptar?

Ato dy ditë që formuam degën e fondacionit këtu në Slloveni, janë ngulur në kujtesën time se e kthyem sallën e hotelit ku i pritëm zonjat, në një copëz, Shqipëri të vogël ku buçiste vallja e kënga shqipe nga këngëtaret e njohura Irini Qirjako dhe Ludmilla Baballëku. Nga çdo anë valonte flamuri shqiptar kuq e zi, flamuri Kosovës dhe i Sllovenisë, ku morën pjesë jo vetëm shqiptarë nga gjithë qytetet sllovene por dhe nga Italia, Zvicra, si dhe miku i popullit shqiptar deputeti Luka Bertoli nga Verona.

-Në këto aktivitete a jeni njohur me ndonjë lidhje mes shqiptarëve të hershëm dhe sllovenëve?

Në këto dy vitet e fundit aktivitetet janë zgjeruar më shumë për arsye se një miku im udhëheqës i bibliotekës Koperit, Pjeter Shtoka, më dërgoi ftesën për të marrë pjesë në Simpozium që shënonin 300- vjetorin e Pallatit Bruti dhe në promovimin e librave të ipeshkvit, Augostin Bruti, të përkthyera në sllovenisht. Me atë rast, më flet në lidhje me disa dokumente të vjetra që ka zbuluar në këtë bibliotekë, që unë u interesova menjëherë të dija çafrë fshihej. Mund të them se është gjëja më e madhe, që kemi zbuluar dhe na bënte të krenohemi e të ecim akoma më shumë me kokën lartë. Pra Pallati ku është biblioteka e qytetit quhet Pallati Bruti, dhe i takon familjes, Fisnike Bruti me origjinë nga Durrësi. Por më interesantja është se aty zbuluam një kuriozitet, se, një nga nipërit e tij, u martua me Orean, mbesën e Skënderbeut. Unë kam arritur të nxjerr në dritë një histori të këndshme për Familjet shqiptare Fisnike që kanë jetuar në Istren të Sllovenisë dhe kanë bërë krushqi me fiset më të shquara të Fisme sllovene. Përpos familjes fisnike Bruti edhe shume familje të tjera Fisnike siç janë Brati, Bruni, Borisi, Dukagjini kanë lidhje me familjet shqiptare. Unë kam bërë 2 Simpoziume këtu dhe kam mbledh shumë historianë për këto lidhje duke ftuar dhe qeveritarët vendas, pasi faktet janë shumë interesante.

– Kush është aktiviteti i radhës dhe çfarë qëllimi kanë këto aktivitete?

Së fundi festuam 9- vjetorin e pavarësisë së Kosovës ku të ftuar veç ambasadorëve apo personalitete të ndryshëm si dhe përfaqësues të bashkisë së Koperit patëm mes nesh dhe të nderuarin Bexhet Pacolli. Ai është miku ynë dhe merr pjesë gjithmonë në festimet tona. ..

Flet stilistja dhe koleksionistja Stela Skënderaj

November 2, 2016 by dgreca

-Populli turk nuk ka paragjykime për figurën e Skënderbeut, mund të ketë individë/

– Përgatita veshjet me simbole, ku shqiponja tre dimensionale ka në një krah Ismail Qemali, në krahun tjetër Skënderbeu, në mes Shqipëria e bashkuar.– Këto punime i kam punuar vet, janë më shumë se 100 punime kryesisht portrete patriotësh/

– Populli turk ka një fjalë që më ka pëlqyer gjithmonë “Të duash nuk je i detyruar, por të respektosh po”. /

– Ishte një veshje që bëri një tërheqje shumë të madhe tek vizitorët, nga populli dhe mediet turke ku e shprehën “veshja që tregon historinë e Shqipërisë si një libër”/

– Vetëm për përgatitjen e shqiponjës që ka përmasat 3 m gjerësi dhe 3.20 gjatësi u përdor 8 kg material për tu qëndisur/Nga Albert Z. ZHOLI/

Stela është një stiliste dhe koleksioniste që ka më shumë se 20 vjet që jeton dhe punon në Turqi. Ajo ka hapur disa ekspozita me veshje tradicionale popullore shqiptare të punuara me dorë, ku mbizotërojnë portretet e personaliteteve tona kombëtare në shekuj. Këtë radhë ajo në Stamboll dhe Ankara do të hapë një ekspozite tepër specifike më shumë se 100 punime, ku këto veshje do të pasqyrojnë historinë e kombit shqiptar me anën e simbolikës. Vetëm për përgatitjen e shqiponjës që ka përmasat 3 m gjerësi dhe 3.20 gjatësi u përdor 8 kg material për tu qëndisur

Një projekt interesant si erdhi si ide?

Nga profesioni kreatore që kam më kanë tërhequr shumë veshjet popullore shqiptare, kanë një larmi mahnitëse ngjyrash modelesh. Çdo krahinë ka kostumet karaktetistike të saj. Kur po punoja një ditë pashë një video që fliste për xhubletën. E kisha parë si veshje por nuk e njihja me shumë hollësi. Koleksionistja tregonte lulet e xhubletës kësaj veshje që është një thesar i vërtetë i popullit tonë i trashëguar deri në ditët e sotme. Ajo që më tërhoqi vëmendjen ishte thënia “Femrat bënin në të historinë e tyre”. Kjo ishte ajo thënie që më dha idenë… Një veshje shekullore ku bëhet fjalë për një histori 4000 vjeçare dhe konsiderohej veshja e perëndive. Atëherë përse mos të bëja historinë e Shqipërisë në të? Fillimisht doja të hyja në librin e rekordeve duke përgatitur veshje me 2000 motive, por kushtet që ndodhesha ishin pak të vështira për sigurimin e tyre, pasi jetoj në Turqi. E nisa edhe e-mailin në Londër por ishte i vështirë sqarimi pasi është një libër më shumë për gara se sa vlerash artistike.. . Për 6 muaj u mora me kërkimin e motiveve, çfarë do përdorja dhe njëkohësisht isha ne kontakt të vazhdueshëm me një mikun tim profesor i degës së etnografisë në universitetin e Prishtinës z. Bashkim Lajqi, pa ndihmën e të cilit nuk do ishte e mundur sigurimi i motiveve origjinale të kostumeve popullore.

Ku do bëhet prezantimi i kësaj veshjeje, ekspozitë?

Prezantimi do të zhvillohet në Ankara dhe Stamboll, kjo është ideja. Por le të ecim, rruga do na tregojë vetë.

Përse këtë prezantim kaq dinjitoz do ta bëni vetëm në Turqi?

Prezantimi në Turqi pasi unë këtu ndodhem, këtu jetoj, punoj dhe këtu është duke u punuar I gjithë materiali. Është i vështirë transporti i saj në vend tjetër pasi do një organizim vërtet serioz qoftë edhe për transportin pasi përmasat janë vërtet të mëdha. Performanca në tërësi ka një gjatësi prej 10 m dhe gjerësi 5m, e cila është komplet e mbushur me portrete të historisë që i përkasin popullit shqiptar në shekuj. Po ashtu ka motive karakteristike të veshjeve popullore. Vetëm për përgatitjen e shqiponjës që ka përmasat 3 m gjerësi dhe 3.20 gjatësi u përdor 8 kg material për tu qëndisur…Për veshjen përdora 30 m copë. Për përgatitjen e portreteve, rruazat janë përdorur në sasi të madhe. Është një investim serioz kohor dhe financiar .

A mendoni se do të ketë paragjykime për figurën e Skënderbeut në Turqi?

Sigurisht që jo. Unë kam 20 vjet që jetoj në Turqi. Populli turk nuk është popull me paragjykime të tilla aq më tepër çfarë ka ndodhur para 500 vjetësh. Në të është edhe portreti i Ali Pash Tepelenës. Populli turk ka një fjalë që më ka pëlqyer gjithmonë “Të duash nuk je i detyruar, por të respektosh po”. Dhe kjo është mëse e vërtetë. Po e respektove të respekton, pasi kjo është kultura e këtij vendi. Paragjykimet për Skënderbeun unë vetëm nga shqiptarët i kam dëgjuar por jo nga populli turk. Në vitin 2013 në panairin ndërkombëtar të kulturës në Izmir, mora pjesë me koleksionin e veshjeve me simbole, ku midis tyre ishte edhe shqiponja tre dimensionale që e përgatita për 100 vjetorin, ku në një krah ishte Ismail Qemali dhe në krahun tjetër Skënderbeu, në mes Shqipëria e bashkuar. Ishte një veshje që bëri një tërheqje shumë të madhe tek vizitorët, nga populli dhe mediat turke ku e shprehën “veshja që tregon historinë e Shqipërisë si një libër” . Në atë veshje ishin ndërthurur edhe himni i flamurit dhe emblema e Besëlidhjes Shqiptare më 1444. Pra, nuk pata asnjë lloj problem, përkundrazi i vlerësuan dhe i konsideruan si vepra arti. Po ta konsiderosh dikë armik ai armik bëhet, po ta konsideroni mik, po, mik do bëhet është kaq e thjeshtë. Unë bëj vepra arti, jo nacionalizëm ekstremist. S’ka kuptim. Shqiptarët paragjykimet e tilla për të kaluarën duhet ti lënë pas dhe të shikojnë përpara si vepron bota. Izraeli me Gjermaninë kanë marrëdhënie të mira kur as 100 vjet s’janë mbushur nga masakrat e Hitlerit, athere përse ne të kemi frikë se mos na paragjykojnë për heroin tonë Kombëtar që ka jetuar para 500-vjetëve? Nuk ka logjikë.

Si do ta organizoni këtë projekt?

Ky projekt është ı ndarë në 4 faza ku mendohet të përdoren rreth 100 figuracione nga arkeologjia, legjenda, historia, kultura. Këto do jenë të ndërthurura në një veshje të vetme nga e cila erdhi edhe ideja e këtij projekti. Veshja quhet XHUBLETA. Por çfarë është xhubleta? Një veshje tepër e lashtë në histori që është shfaqur para 2000 vjetësh. Veshje që ka qenë e përdorshme në zonën e Ballkanit deri në Kretë. Kjo veshje ka mbetur e izoluar vetëm në zonën e Shkodrës. Është veshje me një stil tepër konservativ dhe tepër të mahnitshëm..Bashkë me pelerinën të jep përshtypjen e kalorësve të kryqëzatave ,apo pamjet e perëndeshave të lashta. Në pamjen e pare jep përshtypjen e një kambane kishe. Në të janë ndërthurur simbole tepër mistike të cilat janë trashëguar brez pas brezi por që sot s’mundem dot ti deshifrojmë këto mrekulli (thesar i trashëguar nga lashtësia në këtë veshje mistike). Sfondi qëndron i zi sikur ndërthuren me kodet universale me një stil tepër të pasur artistik. Dikur femra shqiptare në këtë veshje me an te simbolikës pasqyronte dhe historinë e saj familjare. Por, për fat të keq këto thesare të pazëvendësueshme kulturore janë varrosur sipas traditës. Kur varroseshin femra e varrosnin bashkë me këtë veshje. Këto veshje pasqyronin në të dy dimensionet pra dy botët jetën e sotme dhe të përtejme ndoshta e si dhe jetën pas vdekjes ndoshta edhe kjo ishte një nga arsyet që femra shqiptare varrosej bashkë me këtë veshje. Është një veshje që mora frymëzimin për këtë thesar kulturor dhe shumë pak të njohur nga vet shqiptarët.

Në themel të kësaj ekspozite çfarë ideje do të përcjellësh tek vizitori?

Këto punime i kam punuar vet. Janë më shumë se 100 punime Në këto veshje vendosa të pasqyroj historinë e kombit shqiptar me anën e simbolikës. Ashtu sı femrat shqiptare kanë qëndisur në tërë historinë e tyre. Për realizimin e kësaj veshje janë ndarë ne 4 faza. një fazë është përgatitja e 35 figuracioneve ku do jenë Shenjtorja shqiptare Nënë Tereza, Luftëtari ı Kosovës Adem Jashari, simbolika e lirisë sı dhe Mic Sokoli mbi top. Alı Pash Tepelena. Heroi legjendar Gjergj Kastriot Skënderbeu, rilindësit Migjeni, Fan Noli ı cili jo vetëm Shqipërisë por edhe ka lënë thesar të madh literaturës botërore. Është luftëtari Çerçiz Topulli. Kurse nga periudha e mitologjisë është hyjnia e zonës së Çamërisë “TANAGARA” është “PANI” hyjnia e blegtorisë e cila ka qenë ne zonën e Butrintit. Do jetë “Kafka” mistike Ilire që sot ndodhet në dorën e një koleksionısteje në SHBA. Do jetë “DEA e Butrintit” një nga thesaret kombëtare simbol i femrës shqiptare. Është legjenda e shqiponjës, e cıla e nxori njeriun ne dimensionin e sotëm. Legjenda e lashtë e periudhës se kreshnikeve MUJI DHE ZANAT. kurse nga pjesa e folklorit do jen te pasqyruara veshje te zonave te ndryshme te Shqipërisë. Bashke me këtë si vallet dhe instrumentet popullore pasi edhe vet veshja e XHUBLETES s’mund të ketë kuptim pa lahutën dhe pa kullat e lashta te cilat janë simbole trimërie simbole trashëgimie te një kulture shumë të lashtë. Këto figuracione do jenë të lidhura me njëra tjetrën në formën figurative të “DNA” të cilat tregojnë rrjedhën e shekujve të ndërthurur në një veshje përreth një flamuri ı cili është një simbolik e mistershme të cilës i thonë shqiponjë por mënyra e transmetimit të tij është po aq mistik sa ky popull dhe qëndron në një ngjyrë të kuqe me shumë e ngjyrës së kuqe universale. Dhe më interesantja është se me shekuj ndryshon lëvizjen e krahëve të saj. Prandaj në këtë veshje do jetë me një madhësi 9 metër katror por akoma nuk është e qartë pasi përmasat e këtij simboli mund të ndryshojnë. Përgatitja e këtij simboli me këtë përmasa kaq të mëdha duke menduar se do qëndiset me dorë do ketë fazën e dytë të përgatitjes së këtij model projekti me vlera të mëdha artistike dhe historike. Faza e 3 do jetë përgatitja e pjesës së historisë ku do jenë të rreshtuara njëra pas tjetrës periudhat historike Pellazgët, Ilirët, Arbërit, deri tek shqiptarët, e sotëm dhe festimet e 100 vjetorit. Në këto pjesë do jenë të pasqyruara simbole të trashëguara nga historia gjetje arkeologjike si dhe simbolet e vet veshjes së xhubletës të cilat janë tepër mistike, gjë që tregojnë një prejardhje të një kulture tepër të lartë artistike si dhe informative të cilat ı krahasoj edhe me formën e piramidave dhe trashëgimet e pasqyruara në muret e saj. Përgatitja e fazës së 4 është qepja e kësaj veshjeje dhe montimet e këtyre figuracioneve të përgatitura. Në bel do jetë e pajisur me një brez të pasuruar me simbolikën ilire sikurse edhe pelerina ku do jenë luftëtar ilirë si dhe priftërinj të cilët mbajnë simbolikën e vjetër ilire, 2 gjarpërinjtë të cilët e kanë konsideruar si ekuilibri ı jetës dhe ylli me 10 cepa simboli i kultit ilir. Për më tej, Dielli ı cili është mbajtur nga Aleksandri ı Madh më pas. Ky simbol ka historinë 12 mijë vjeçare. Kurse kapuçi ı pelerinës do jetë simbolikë e helmetave ilire ku është dashi në të dyja anët. Kjo veshje ka një ndërthurje tepër të madhe simbolikash, ku janë të pasqyruara vlera e 3 muzeumeve .

Sa ditë do të zgjasë ky aktivitet?

Nuk do zgjasë shumë vetëm një ditë pasi po diskutohet të jetë pjesë e festimeve të ditës së flamurit të organizuar nga ambasada shqiptare në Turqi.

Të pathënat e takimit të Nënë Terezës me Ramiz Alinë

September 2, 2016 by dgreca

… dhe Nexhmije Hoxhën/

-Bujar Kore: Ju rrëfej takimet e mia me Nënë Terezën. Të pathënat e takimit të Nënë Terezës me Ramiz Alinë dhe Nexhmije Hoxhën/

-Mu dukën të çuditshme përgjigjet e Ramiz Alisë dhe Nexhmije Hoxhës për fenë dhe misionin e saj/

-Ramiz Alia nuk lejoi që motrat e saj të çelnin misionin në Shqipëri në vitin 1989/

-Nexhmije Hoxha iu shmang kërkesës së Nënë Terezës, duke thënë, nuk vendos unë/

-Jam i pari operator shqiptar që kam filmuar vizitën e saj të parë historike më 1989/

-Kam mbi 10 orë xhirime me Nënë Terezën, por në arkiv është vetëm një orë, ish-drejtuesit i kanë shitur/

-19 tetor 2003 në Sheshin e Shën Pjetrit për lumturimin e Nënë Terezës, u njoh botërisht kush ishte Shqipëria/

Nga Albert Z. ZHOLi/

Ai mbetet në historinë e operatorëve shqiptarë, operatori i parë, i cili xhiroi vizitën e parë dhe të dytë të Nënë Terezës në Shqipëri. Emocionet e tij për këtë figurë gjigande shqiptare janë të jashtëzakonshme. Ai përshkruan me detaje të gjitha mbresat, takimet, lëvizjet, urimet, bekimet, komunikimin, dëshirat. Por e veçanta e tregimit të tij është se ai loton kur flet për këtë figurë të shquar, aq impresionuese kanë qenë ato xhirime. Për të, momentit magjik kur Nënë Tereza doli nga dera e avionit, bëri që Bujari për disa momente shtangu nga rrezatimi i figurës së saj, për disa momente nuk e vuri në lëvizje aparatin. Një nga momentet më magjike të saj është pritja që i bëri Papës në Rinas. Aty pa se si Nënë Terezën, Papa e puthi në ballë dhe nuk e lejoi t’i puthë dorën, pasi shenjtëria e saj ishte më e madhe, ndaj theksoi se “Nënë Tereza është Nëna e të gjithë Botës”.

–Kur e keni takuar për herë të parë Nënën Terezë?

-Për herë të parë Nënën e Madhe të gjithë njerëzimit, e kam takuar në vitin 1989, kur ajo zbriti për herë të parë në aeroportin e Rinasit, në tokën shqiptare. ishte një vizitë historike, ku shtypi i huaj i dha rëndësi të madhe ndërsa media jonë e kaloi përciptazi. Ajo ishte e shoqëruar nga disa motra të saj. Ajo që më ra në sy ishte se atë nuk e priti asnjë zyrtar i lartë i kohës. Pra asnjë anëtar i Byrosë Politike apo Kryeministër, ndërkohë që në çdo vend të botës ku ajo shkonte pritej si Perëndi. Ishte një pritje e thjeshtë, tepër modeste për një grua të madhe. Ajo zbriti në Rinas ashtu shtatvogël por që linte pas një ndriçim prarues që të dukej se diçka ndriste në çdo hap që hidhte. Ecja e saj, veshja e saj, shikimi i saj ishte magjeps. Me të vërtetë ajo të shtangte. Bëja çudi kur një botë e tërë çohej në këmbë para saj në Shqipëri kjo lavdi ishte thuajse inegzistente. ishte koha kur ende feja në Shqipëri ishte e ndaluar dhe kultet fetare nuk ishin hapur dhe besimtarët luteshin fshehurazi nëpër shtëpi.

Kush e priti Nënë Terezën në Rinas?

-Ishte zv.minsitri i Shëndetësisë së asaj koha dhe kryetari Komitetit Ekzekutiv të Tiranës dhe nja dy tre të tjerë. Ishte një pritje e thjeshtë, pa shumë zhurmë dhe pa shumë ceremoni. Ajo ishte shoqëruar nga disa motra të Misionit te saj.

Ju atë kohë ishit i vetmi televizion në Shqipëri, si u ndjetë që ishit i pari operator, që keni xhiruar Nënë Terezën në Shqipëri?

-Sot kur e mendoj dhe e shikoj në retrospektivë them se kam lindur me fat së bashku me gazetarin Ferdinand Samarxhi. Ndoshta atë kohë atë moment duke pasur parasysh sistemin nuk pata ndonjë emocion, por sot kur shikoj famën, respektin, mirësitë, lavdinë e saj them se ndihem tepër i përkëdhelur. Por edhe ato moment i bëra shumë pyetje vetes. P.sh si ka mundësi që e presin një grua me emër dhe nuk i japin rëndësinë e duhur? Pse nuk pritet si priten shumë kryetarë partish komuniste apo anëtarë të Byrove Politike të vendeve ish-komuniste? E dija që feja ishte ndaluar tek ne dhe ajo ishte një shenjtore, por përderisa e linin të vizitonte Shqipërinë pse të mos bëheshin nderet e duhura?

-Si u ndjetë kur ajo zbriste shkallët e avionit?

-Kisha shumë kureshtje, kisha shumë mendime në kokë. Pritej një shenjtore. E mbaja kamerën në duar dhe prisja momentin të filmoja. Kur ajo zbriti shkallët e avionit për një moment u stepa. Nuk e shkela këmbëzën e filmimit. Kisha shumë kureshtje pasi hera e parë që isha në një pritje të tillë. Sa bëri hapat e para i thirra mendjes. Duhej të lija kureshtjen dhe të bëja detyrën. Unë nuk isha si ët gjithë pro me një detyrë specifike. E çoja kamerën me kujdes ku ajo shkelte. Prisja një gjigante, por ajo ishte e shkurtër e dobët, por kishte forcën e shpirt të madhe. Të impononte dëshirë për ta ndjekur, me atë fytyrë engjëllore dhe veshje specifike më bëri të tërin për vete.

Cili ishte qëllimi i vërtetë i Nënë Terezës në Shqipëri?

-Me sa mora vesh ajo kishte qëllim që misionin e Motrave të saj ta hapte dhe në Shqipëri. Donte patjetër që vendi ynë të ishte pjesë e këtij misioni fisnik. Por atë kohë ishte tjetër ideologji, jo çdo gjë mund të bëhej me një firmë. Feja ende ishte opium, ishte tejet e ndaluar. Ne në këtë drejtim ishim vendi më i pa fe në botë. Feja ishte tabu absolute.

Me cilët pati takime në atë kohë Nënë Tereza?

-Pati shumë takime, por unë do të veçoj dy. Takimi i parë ishte me Ramiz Alinë, vazhduesin e veprës dhe rrugës së Enverit (pra Sekretar i Parë i Komitetit Qendror të PPSH) dhe së dyti me Nexhmije Hoxhën. Takimi i parë u bë në zyrën e Ramiz Alisë dhe takimi i dytë në shtëpinë e Nexhmije Hoxhës. Në takimin me Ramiz Alinë Nënë Tereza i kërkoi shefit të PPSH për një vend apo ndërtesë për të hapur përfaqësinë e misionareve të saj në Tiranë. Të njëjtën kërkesë ja parashtroi dhe Nexhmijë Hoxhës.

Çfarë përgjigje i dha Ramizi dhe Nexhmija?

-Ata i dhanë afërsisht të njëjtën përgjigje. Ramizi i tha se nuk janë pjekur kushtet ën Shqipëri për ligjërimin e fesë dhe të misioneve të tilla fetare në Shqipëri, pasi është e ndaluar me Kushtetutë propaganda fetare. Ndërsa Nexhimja “më me diplomaci” ju përgjigj se nuk kishte ajo autoritetin dhe firmën për një diçka të tillë. Pra si duket ato ishin marrë vesh për të mos e lejuar hapjen e një misioni të tillë të Motrave në Nënë Terezës në Shqipëri. Por me sa shihja Nënë Tereza u habit dhe u mërzit shumë me këtë përgjigje, i dukej absurd. Kjo më tepër se misioni i Motrave të saj ishte përhapur në gjithë botën ku ajo respektohej si një Presidente. Më vinte keq shumë kur shihja fytyrën e saj që shprehte habi. Kishte besim se diçka pozitive do të ndodhte. Por…

A u dha lajm-kronikë në TVSH kjo vizitë?

-Eh…S’di ç’të them, por e vërteta ishte se u dha një kronikë vetëm 40 sekonda. Kronika përcillte se “ Sot në Tiranë erdhi për një vizitë Nënë Tereza….”. Pra shkurt, shkurt fare sikur bëhej fjalë për mbjelljen e domateve në një ndërmarrje bujqësore. Lajmin e përgatiti gazetari Ferdinand Samarxhi.

Ju, sa orë filmuat kur e shoqëruat (total)?

-Ju thashë që pata fatin dhe nderin e madh që të filmoj këtë vizitë. Ajo ishte një Hyjneshë e zotit. E filmova në të gjitha vendet ku shkoi dhe takimet që bëri. E filmova kur zbriti në Rinas, kur Takoi Ramiz Alinë, kur takoi Nexhmije Hoxhën dhe në disa vizita që bëri në veri të vendit. Kam shumë kujtime të bukura dhe foto me të. Kur më prekte dorën apo më afrohej më dukej sikur zoti vetë më merrte në mbrojtje. Kishte një frymë të shenjtë. Shumë takime nuk u dhanë por unë i kam në arkivin tim. Shumë të tjera i kanë marrë televizionet e tjera dhe i përcjellin tek shikuesi si të tyre, pa emër autori. Kam bërë mbi 10 orë xhirime, njëra më e mirë se tjetra. Xhirime që më kanë lënë mbresa të mëdha. Por sot në arkivin e RTSH nuk gjen as një orë xhirime. Ish-drejtorët e asaj kohe me radhë i përvetësuan dhe nuk e di ku i kanë çuar këto xhirime për përfitime personale.

Kur ka ardhur për herë të dytë Nënë Tereza?

-Për herë të dytë ka ardhur kur proceset demokratike kishin sjellë demokracinë në Shqipëri. Ishte 18 gushti i vitit 1992, kur President ishte Sali Berisha dhe Kryeministër Aleksandër Meksi. Tashmë shumë gjëra kishin ndryshuar. Në këtë vizitë Nënë Tereza u shpreh hapur se “Shqipëria është toka e gjakut tim” dhe “Në vend të urrejtjes dashuri”. Asaj prej shumë vitesh i ishte mohuar e drejta të vizitonte Shqipërinë dhe varrezat e të afërmve në Sharrë që nga viti 1928 kur ishte larguar. Ajo nuk kishte vendosur një tufë me lule në varet e të afërmve të saj në Sharrë. Ajo zhvilloi takime me Sali Berishën dhe me Aleksandër Meksin, të cilët i dhanë mbështetjen për hapjen e misionit të saj të bamirësisë së Tiranë.

Po takimi i tretë?

-Vitit 1993! Nënë Tereza priti Papa Vojtilan në Rinas. Më bëri çudi për rëndësinë dhe dashurinë e madhe që tregoi Papa ndaj Nënë Terezës, Ajo donte ti puthte dorën ndërsa ai u ul paksa dhe i puthi kokën (ballin). Një gjest shumë human dhe vlerësues. Papa theksoi se Nënë Tereza është simboli i gjithë shqiptarëve por edhe të gjithë njerëzve të vuajtur. Ajo i ka bërë shqiptarët të njohur kudo në botë me veprën dhe punën e saj. Shërbimet e saj për të varfrit kudo në botë janë shumë të mëdha tha Papa. Ai e quajti Nënë Terezën Nënë të të gjithë Botës.

Kush ishte e veçanta e Nënë Terezës?

E veçanta ishte se ajo nuk bënte dallime në besimet fetare. Ajo të gjithë i quante njerëz dhe takoi krerët dhe besimtarët e të gjitha besimeve fetare, mysliman, bektashinj, ortodoks apo katolik.

Nga xhirimet për të dhe gjatë vizitave të saj, çfarë të veçante do të kujtosh?

-Janë shumë, shumë. Mbaj mend se në takimet që mbajti në Pukë me popullin, një njeri e kishin sjellë me barela pranë saj pasi nuk ecte. Për çudi, sa e vendosën barelën pranë saj, ai i habiti njerëzit përreth kur u çua për disa moment në këmbë. ishte një mrekulli. Ajo vetë nuk e besonte. Por dua të veçoj thjeshtësinë dhe bujarinë e madhe të saj. Sa herë shkonte në Vatikan, afër tij Nënë Tereza kishte dhomën e saj të gjumit. ishte dhoma më modeste që kam parë në jetën time. Unë kam filmuar shumë detaje të jetës së saj pasi ne bëmë një dokumentar me gazetarin Engjëll Ndocaj. Në atë dhomë kishte një krevat të thjeshtë, një tavolinë një frigorifer, perde të zakonshme dhe mbulesë të zakonshme që mund ti ketë dhe njeriu më i varfër në botë. Ajo që më ka bërë përshtypje në këtë dhomë ishte një zemër e improvizuar plastike ku brenda kishte formën reale të zemrës së saj, ku nëpërmjet gypave plastik dukej ose përcillej ngjyra e gjakut të saj. Pra një simbol i dashurisë njerëzore.

19 tetor 2003 në Sheshin e Shën Pjetrit për lumturimin e Nënë Terezës, cilat ishin të veçantat?

Kjo ditë ishte historike. Gjithë bota në këtë ditë njohu më shumë Shqipërinë. Në këtë ditë flamuri shqiptar zaptoi Vatikanin. Vetëm flamuri kuq e zi mbizotëronte. Në Sheshin e Shën Pjetrit ishin mbi 10 mijë vetë ku pjesa dërmuese ishin shqiptarë. Një moment historik. Gjithë bota njohu se kush ishte Shqipëria. Kishte shumë njerëz që se njihnin dhe morën vesh se çfarë figure të madhe nxori një vend i vogël.

E veçanta e bekimit të Kishës së Shkodrës?

Kur në Shqipëri u zyrtarizua feja dhe besimtarët u çliruan nga izolimi shpirtëror 50-vjeçar, Nënë Tereza nëpërmjet ish-zv.ministrit të Jashtëm shqiptar të vitit 1991 dërgoi ujë të bekuar, për të bekuar muret e kishës së Madhe në Shkodër. Ky gjest u diskutua shumë në botë.

Në Ditën e Lumturimit

Më 19 tetor 2003, në Sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan, të mbushur përplot me shqiptarë të ardhur nga të gjitha viset, së bashku me qindra mijëra shtegtarë të ardhur nga mbarë bota, Papa Gjon Pali II e shqiptoi formulën kanonike të Kishës që e lartonte Ganxhe Bojaxhiun – Nënën e Madhe të të varfërve të mbarë botës, në nderimet e altarit. Ja fjalët e çastit kulmor, shqiptimi i Formulës së Lumturimit nga Papa Gjon Pali II atë ditë të paharrueshme të 19 tetorit 2003:

“Ne, duke përmbushur dëshirën e Vëllait tonë Lukas Sirkar, Kryeipeshkëv i Kalkutës, si dhe të shumë vëllezërve të tjerë në Episkopat e edhe të shumë besimtarëve, pasi kemi marrë mendimin e Kongregatës për Çështjet e Shenjtërve, me Autoritetin Tonë Apostolik pranojmë që Shërbëtorja e nderuar e Hyjit, Tereza e Kalkutës, tani e tutje të quhet “E Lume” e që festa e saj të kremtohet në vendet e sipas rregullave të caktuara nga e drejta kanonike, çdo vit, në ditën e lindjes së saj për qiell, më 5 shtator”.

VIZITA E ISMAIL KADARESE NE STRUGE

August 28, 2016 by dgreca

Flet detari strugan, Ajrush Miftari: Ju tregoj vizitën e jashtëzakonshme të Ismail Kadaresë në nëntor 2002 në Strugë/

-Erdhi thjesht për vizitë personale, por rreth tij u mblodhën pa u lajmëruar qindra nxënës shkollash/

-Nxënësit i kërkuan autograf Kadaresë në çanta, libra, bluza, fletore, blloqe/

-Prof. Nexhat Mustafa kur e pa u befasua, fërkoi sytë të shihte qartë/

– Prof. Nexhat Mustafa, në vitet 1970 I kishte vënë qeleshen në kokë Titos/

-Këtë gjest të tij e komentuan të gjitha gazetat serbe” Tito me qeleshe shqiptare”/

– Në mëngjes Ismaili fshurazi meje dhe Helenës, shkoi tek ura ku rridhte Drini se i bëri përshtypje

-Problem ishte fjetja, pasi duhej një hotel i sigurt, isha i frikësuar

-Fshehur prej tij ne qëndruam afër Hotelit dhe pse e siguruam në hotelin “Aakuarius” të nëj shqiptari

-Në takimin me intelektualët e Strugës, një mësues e provokoi duke e quajtur largimin e tij në Francë tradhti

Nga Albert Z. ZHOLI/

Takimi me aktivistin dhe detarin Ajrush Miftari në Strugë ishte një befasi. Një patriot i vërtetë që ngjarjet në Shqipëri I njihte më mirë se ato në Maqedoni. Ajrushi ishte ndër mbështetësit kryesorë në zonës të luftëtarëve të UCK dhe ka organizuar ardhjen në Strugë të shumë personaliteteve të artit, kulturës dhe politikës shqiptare dhe Kosovare në këtë qytezë të bukur shqiptare. Por nga të gjitha organizimet e tij ai veçon si një festë, si ëndrrën më të bukur të realizuar, vizitën e Ismail Kadaresë. E kërkoi vizitën e tij si thjesht personale, por me ardhjen në Strugë Kadareja u ndesh me mijëra nxënës, intelektualë, qytetarë të thjeshtë që e njohën sikur të ishte vendali dhe nuk ju ndanë ëpr orë të tëra. Nxënësit e shkollave lëshonin lot gëzimi dhe nuk largoheshin pa marrë një autograf në çantë, libër, bllok, bluzë, këmishë ku të mundnin. Ajo vizitë edhe sot (sipas tij) mbetet një histori me vete, si një pikë kulmore në jetën artistike por edhe politiko-atdhetare të qytetit të bukur të Strugës. I shoqëruar nga gazetari palodhur Mehmet Latifi, nuk mund të lija pa marrë impresionet e kësaj vizite të madhe të Kadaresë në qytetin e kaltër të Strugës, kur merr jetë lumi më I madh I tokës arbërore Drini I Zi.

=A e kishe menduar ndonjëherë takimin me Kadarenë dhe pse e kishe ideuar këtë takim apo organizim në qytezën tuaj?

E kisha pasur ëndërr të realizoja një vizitë të shkrimtarit të madh Ismail Kadare në Strugë. Vazhdimisht kërkoja të gjeja mundësinë të realizoja këtë ëndërr me të njohurit e mi në Shqipëri. Por kjo ëndërr u bë realitet në vitin 2003 kur një miku im nga Pogdardecari, Ilia Disho (miku im)shoqëronte në Ohër Ismail kadarenë. Ishte nëntor i vitit 2003. Së bashku me një shokun e tij Ilia kishte marrë në veturë Ismail Kadarenë dhe Elenën për një vizitë në Ohër. Ishte dëshira e Ismailit vizita në Ohër. Kur mbërritën ën Ohër dhe ndenjën disa orë miku im Ilia Disho më merr në telefon dhe më thotë se jam në Ohër me Ismail Kadarenë. U befasova. Mora makinën dhe u nisa menjëherë në hotelin ku më tha miku im. Pasi u takova I thashë dhe i bëra prezent Ismailit ëndrrën time që ai të vinte në Strugë. Për shumë minuta ai nuk më ktheu përgjigje. Dukej haptazi që nuk donte. Por këmbëngula ime e habiti. Përse kërkon me insistim më tha? Sepse dua që qytetin tim ta vizitoj shkrimtari që e kanë zili të gjithë maqedonasit dhe serbët I thashë serbes. Ai u çudit me përgjigjen time. Më pyeti se sa shqiptarë ka Struga. I thashë mbi 50 % (para13 viteve sepse sot dominimi është absolute) dhe pjesa tjetër ka nga disa kombësi. U bind. Gjatë rrugës më tha, duhet at kesh të qartë që vizita ime është thjesht personale, pra për vizitë pa asnjë angazhim vetëm për të njohur këtë qytet shqiptar. Dakord i thashë. Gjatë gjithë rrugës nga Ohri në Strugë ai më bënte pyetje të ndryshme, për marrëdhëniet me maqedonasit, për gjuhën, shkollat, punën, për klimën, etj….Ishte kurioz për çdo gjë. Shihte me vëmendje çdo gjë që I kalonte para syve.

-Ku ndaluat kur shkuat në Strugë?

-Së pari ndaluam tek lokali im “Dredhëza”. Pimë nga një kafe dhe filluam biseda të ndryshme. Unë po I përmbahesha dëshirës së tij dhe nuk bëra asnjë lajmërim tek intelektualët dhe njeërzit e tjerë të ketrave në Strugë.

-Si vazhdoi vizita e mëtejshme në qytet?

-Kur u çlodhëm disi dhe pimë kafetë me rehat Ismaili më thotë të dalim dhe të vizitojmë me këmbë qytetin. Shumë dakord i thashë. U nisëm përgjatë rrjedhjes së Drinit. Ai tek ura e Drinit të Zi ku zë fill lumi më i madh i joni pyeste dhe shikonte me kërshëri. Habitej me çka shikonte. Pyeste për detaje që as unë si çoja në mend. Nga vinte uji, si rridhte, ku kalonte, a kishte pengesa, sa i thellë ishte, , sa metër kub në sekondë ishte rrjedhja normale, kur ishin ndërtuar kaskadat, e shumë pyetje të tilla. Kur hymë në shëtitoren kryesore të qytetit kurioziteti i tij për çdo gjë që shikonte shtohej dhe më tepër. Në këtë kohë na del përpara Prof, i kimisë dhe biologjisë Nexhat Mustafa. Ai kishte një simpati të jashtëzakonshme për Ismail kadarenë. Ishte me nipin. Kur pa Ismailin shtangu. Nuk e besonte dhe filloi të fshinte sytë. Tek ai u pa një gëzim i jashtëzakonshëm, që se kam parë kurrë tek një njeri tjetër në jetën time të gëzohej aq shumë, kur takohet me një shkrimtar si Ismaili. Ju turr duke harruar për një moment edhe të nipin. Kadareja ën fillim u tkurr pasi nuk e priste atë vrull takimi. Menjëherë Nexhati u prezantua dhe I shprehu simpatinë. Filluan të bisedonin. Pastaj Prof. Nexhati u shkëput për të çuar nipin në shtëpi dhe më pas nuk u nda nga ne. Prof. Nexhati ka qenë një ndër emrat më ët spikatur intelektual të Strugës. Ai ka pasur një moment shumë domethënës gjatë një vizite që ka bërë Tito në Strugë rreth viteve 1970.

-Çfarë moment ka qenë ky?

-Eh, ishte një moment që ka bërë bujë në mediet e kohës. Dihet që Tito ishte me autoritet të jashtëzakonshëm. Atij nuk I afrohej njeri. Madje shoqëruesit e tij ishin tejet të rreptë. Gjatë vizitës në Strugë ai shoqërohej nga një eskortë e fuqishme që nuk lejonte takime të drejtpërdrejta. Madje askush nuk e mirte mundimin ta takonte dhe jo më të bisedonte. Por ja ndodhi ajo që nuk besohej. Në një moment kur do shkonte pranë makinës, Prof. Nexhati i afrohet dhe i vë një qeleshe në kokë. Në fillim të gjithë shtangën. Dihej kudo në ish-Jugosllavi qe qeleshja ishte pjesë e veshjes kombëtare shqiptare, madje veshje specifike kombëtare shqiptare që nuk e ka asnjë vend tjetër në botë. Pra kjo qeleshe e bëri Titon të indetifikohej si personalitet shqiptar. Duke parë guximin por dhe stepjen e shoqëruesve, Titua për të ndryshuar atmosferë dhe të mos e jepte veten para kamerave të shumta, buzëqeshi. Ky gjest ngjalli shumë diskutime, por kryesore ishte se veprimi I Prof Nexhatit në të gjithë qytetin u konsiderua si akt heroik dhe atë e vlerësonin shumë në qytet. Për këtë frymë atdhetare ai dallohej gjithmonë ndaj dhe e shprehu dhe në takimin me Kadaranë e madh që ai e kishte idhull.

-Si vazhdoi shëtitja e Ismailit në shëtitoren e Strugës pas ëktij takimi?

-Sa u ndamë nga Prof. Nexhati, u nisëm lart për tek lokali im “Dredhëza” në qendër. S’kishim bërë as dhjetë metra rrugë kur rreth Ismailit u mblodhën qindra nxënës të shkollës 9-vjeçare. As unë nuk e besoja që pa i lajmëruar njeri, pa ditur a ishte ai, ju mblodhën rreth si buqetë me lule. Befasi! Kjo besoj nuk ka ndodhur as në Tiranë. Ku e njohën ata fëmijë të vegjël, aq më tepër që s’kishin pasur kurë kontakt fizik me të? Fëmijët e Strugës të njihin si të ishin rritur afër shtëpisë së tij Kadarenë e madh askush nuk e besonte. Ata nuk shkuleshin nqs nuk merrnin një autograf në çanta, libra, bluza, fletore, blloqe. Kjo situatë zgjati mbi dy orë. U bë një miting i rastit. Përreth u mblodhën mbi 600 veta. Policët erdhën disa herë për të parë çfarë bëhej. Kur dëgjonin dhe panë Kadarenë rrinin sit ë shushatur. Kjo tregonte se dhe ata e njihnin mirë shkrimtarin tonë të madh. Madje shprehnin admirim nëpërmjet gjesteve të ndryshme.

-Gjithë kjo dëshirë për takim, Ismaili nuk e pa të arsyeshme një takim?

-Kur u ulëm për kafe rreth nesh erdhën shumë intelektualë. Ata kërkuan një takim të domosdoshëm me të. Pas një mëdyshje Kadareja pranoi dhe ne pamë orën 18-00 të mbrëmjes për takim. Takimi do të bëhej në sallën e Kulturës. Në këtë takim erdhën të gjithë intelektualët e qytetit ku do të veçoj, Prof. Nexhat Mustafa, dr. Nuhi Vinca, dr. Rahmi Tuda, Nuri Mazari (ose Komandant Struga), Xhemal Hajredini (Prof. i gjuhëve të huaja) Agim Mlita, etj..

-Cilin ishin pyetjet kryesore/

-Pyetjet ishin mbi gjendjen politike në Shqipëri, Kosovë, por edhe në Maqedoni. Pati edhe pyetje me karakter letrar. Por pyetja më e rëndë që rrezikoi deri diku takimin ishte e një mësuesi, I cili pasi e pyeti pse u largove në vitin 1990 nga Shqipëria, vazhdoi duke thënë: A nuk ishte kjo një lloj tradhtie në atë kohë? Përgjigjen e kësaj pyetjeje Kadareja u mundua ta sqaronte me korrektësi dhe durim dhe pse e pikasi që ishte provokuese. Por argumentet e tij ishin shumë të qarta dhe të besueshme. Ky takim zgjati mbi dy orë. Ishte një takim, i gjatë, i lodhshëm, por shumë I domosdoshëm. Aty mësuam shumë gjëra dhe ky takim ka hyrë në historinë e qytetit. Me thënë në shumë pyetje kishte tendenca provokimi, dhe unë u befasova me qetësinë e Kadaresë. Ai u dha shpjegim për çdo pyetje.

-A e patë veten ngushtë në ndonjë moment gjatë kësaj vizite?

-Në çdo moment isha në siklet. Në çdo moment prisja të ndodhte diçka. Isha ën siklet se e kisha marrë unë përsipër këtë vizitë. Kadareja kishte bujtur në shtëpinë time dhe unë isha përgjegjës për çdo gjë. Kisha frikë nga ndonjë maqedonas provokator, kisha frikë nga ndonjë shqiptar besnik I Enverit. Pra në çdo rast isha në siklet. Por mbi të gjitha ajo ishte një vizitë personale dhe u kthye në një miting disa orësh. Situata në çdo sekondë mund të dilte nga kontrolli. U bëra me dhimbje zemre (qesh).

-Ku fjeti atë natë Kadareja?

-Ah ky ishte sikleti më i madh. Ta mirja në shtëpi nuk kisha besim pasi ata kanë jetën e tyre, kërkesat e tyre dhe nuk do ndiheshin qetë. Bisedova me shumë miq dhe vendosëm ta çonim tek Hotel “Akuarius” i cili ishte në pronë të një shqiptari. Kështu e hoqëm këtë siklet duke biseduar me recepsionistin që deri ën të gdhirë të mos e shqetësonte njeri. Madje unë me disa shokë qëndruam tek bari Hotelit deri në mëngjes.

-Nuk pati ndonjë incident?

-Ah! Të nesërmen nga ora shtatë shkova në hotel. Qyteti gumëzhinte. Marr në telefon dhomën e Kadaresë. Më del Helena. Pasi e pyes si e kaluan natën I them ku ndodhet Ismaili. Më tha se më njoftoi do dal tek bari hotelit. Shtanga. Aty nuk kishte njeri. U nisa me vrap përgjatë shëtitores buzë Drinit. Nxitoja tek kryqëzimi I liqenit me lumin. Nga larg e pashë tek ura e Drinit që e këqyrte me shumë vëmendje. U lehtësova. Ku nuk më shkonte mendja. Pas disa minutash rreth tij u mblodhën shumë njerëz, por tashmë isha I sigurt.

-Si u shpreh kur u largua?

-Më tha se ishte një ndër vizitat surprizë të jetës së tij. Nuk e priste këtë mikpritje dhe tha se do të vij sërish. E presim.

-Keni pritur shumë personalitete të tjerë shqiptarë?

-Kam pritur, por më shumë vitet e fundit kam pritur intelektualët patriotë, ata që luftuan për lirinë e Kosovës, por edhe luftëtarët tanë të UÇK. Patriotizmi duhet mbajtur lart. Pa patriotizëm do humbasim çdo gjë që kemi fituar. Këtu kanë ardhur shumë veteran të luftës në Kosovë, ku mes tyre do të veçoj dhe Nënë Loken, Vitore Stefa Leka, e cila ka qenë pjesë e kësaj lufte. Gjaku i derdhur për atdhe nuk duhet harruar kurrë. Ne kemi ruajtur gjuhën në situate të vështira jo më sot. Ndaj e kujtoj gjithmonë vizitën e Kadaresë, pasi aty [pamë se si na lidh gjaku. Aty pashë se si e njihin të vegjlit, kur unë në rrethana të tjera edhe mund të mos e njihja.