Nga Fahri XHARRA/
(Ja edhe një arsye që Serbisë t`i shemben gënjeshtrat : Nije “šota” šiptarska( Vallja e “Shotes” nuk është shqiptare ).
Për derisa Ahmet Qeriqi,shkruan: Vallja e shotës, valle autoktone shqiptare e Kosovës, që përshkoi si rrymë tëra vendet e Ballkanit e më gjerë’ Vallja e Shotës, është njëra ndër vallet e cila luhet, por edhe këndohet në Kosovë, Shqipëri, në Bosnje, në Serbi, Kroaci, Maqedoni, Turqi, Bullgari e madje edhe në Greqi, jo vetëm te arvanitasit. Nuk besoj të jetë shënuar në muzikën e popujve ballkanikë një valle aq e luajtur dhe aq e përhapur sa “Shota”, e cila është e vetmja valle, që ka depërtuar edhe në muzikën
serbe, ndërsa në muzikën boshnjake është po aq e mbase edhe më e përhapur se te ne. Nuk e saktësojmë dot kohën kur është luajtur për herë të parë në Shqipëri, por e dimë me siguri se në Kosovë është luajtur edhe para luftës së Dytë Botërore. Gjyshet tona, një pjesë e madhe prej tyre, sidomos në Drenicë, kanë ditur ta luajnë vallen dhe e kanë luajtur e kënduar nëpër dasma.‘
Serbët shkruajnë :” ŠOTA nije albanska reč, ni albanska pesma, to je čisto srpska pesma, Šotka i Šotan su srpski bračni par koji očekuje prinovu.” ( Shota nuk është fjalë shqipe e as këngë shqipe, kjo është këngë e pastër serbe. Shotka dhe Shotani tek serbet quhet çifti i ri bashkëshortor , që e pret lindjen e fëmiu të parë).
Më tej në burimet serbe lexojmë: “ Të fillojmë nga emri. Emri “Shota” nuk ekziston në gjuhën shqipe dhe nuk e ka asnjë kuptim. Cili është ai popull normal ,i cili e quan një valle të tij kombëtare , emri is ë cilë në atë gjuhë nuk do të thot gjë? Edhe nëse kjo është valle shqiptare (šiptarska igra ), atëherë pse shqiptarët nuk e kanë asnjë valle tjetër kombëtare. Pse nuk ditën të bëjnë diçka tjetër të mrekullueshëm si vallen e Shotës? Ndoshta ka lindur ndonjë kompozitor tjetër që të bënë një “Shotë” të re? Shqiptarët(Šiptari ) nuk kanë vargje të shkruara në gjuhën shqipe që të krijojnë një vepër të tillë arti , si vallja “Shota” . Cili popull i bën këngët e tija kombëtare në një gjuhë tjetër , e cilat bile as që nuk ngjajnë ndër veti ? ( Upss “Anila Omari dhe gjuha shqipe , fxh ) ? Nisu, valjda, Šiptari pravili pesme na srpskom jeziku?( Vallë , shqiptarët të bëjnë një këngë në gjuhën serbe ?)
Burimet shqiptare:“Shota është një valle karakteristike e luajtur nga valltarët, me tërë energjinë dhe me ritëm të shpejtë, e cila zakonisht luhet nga dy valltarë, mashkull femër, (apo edhe në më shumë çifte), është valle që përshkohet me një ritëm impresionues që zgjon peshë emocionet si nga lëvizjet e shpejta ritmike, që nuk është mjaft karakteristikë e valleve shqiptare, por në këtë valle kemi karakteristika të cilat mendojmë se kanë disa veçori, që paksa dallojnë nga vendi në vend.” Vallja e Shotës ka qenë edhe në repertorin e Orkestrës Filharmonike të Beogradit, versioni i përpunuar nga kompozitori i njohur kroat, Josip Sllavenski, pastaj Rexho Mulliqi e të tjerë.”.
Pastaj lexojmë : Në emër të kësaj valleje, e cila ka simbolizuar dhe shprehimisht ka nënkuptuar Shote Galicën, Lidhja Socialiste e Popullit punonjës të Kosovës, qysh në vitet e para të pushtetit popullor jugosllav e kishte themeluar ansamblin e këngëve dhe valleve, dhe qysh atëherë ishte emërtuar Ansambli me emrin, “Shota”, ansambël i cili aktualisht financohet nga Kuvendi i Kosovës, por nuk ka një aktivitet të përhershëm në paraqitje para publikut. Ky ansambël tipik aktivizohet shumë rrallë dhe nuk ka arritur ta ruajë vazhdimësinë dhe simpatinë e shikuesve që kishte pasur dikur. Edhe pse i konceptuar si ansambël i këngëve dhe valleve të kombeve dhe kombësive të Kosovë-Metohisë, ky ansambël tuboi rreth vetes valltarë virtuozë dhe këngëtarë të njohur nga Kosova e më gjerë, por nuk e ka arritur asnjëherë nivelin e Ansamblit të Këngëve dhe valleve të Shqipërisë, apo ansambleve të tjera kombëtare të popujve të Ballkanit, në radhë të parë për shkak të mungesë së profesionalizmit dhe konceptit të qartë kombëtar.
Ky ansambël po thuajse në çdo shfaqje fillon me ekzekutimin dhe interpretimin e valles së “Shotës” vallja më karakteristike dhe më e njohur te të gjithë popujt e Ballkanit, e vetmja valle që ka depërtuar te të gjithë popujt dhe që mbijeton edhe sot, çuditërisht po thuajse edhe në të gjitha shoqëritë kulturore e muzikore të Serbisë. “ (» Ahmet Qeriqi: Vallja e shotës, valle autoktone shqiptare e Kosovës, që përshkoi si korrent tëra vendet e Ballkanit e më gjerë )
Duke parë se kjo valle është futur aq thellë në popull dhe duke qenë se nuk ka grup folkloristik që nuk e kishte pasur, dhe nuk e ka në mesin e këngëve e valleve për interpretim, publiku serb, duke mos pasur rrugë tjetër, ka filluar ta përvetësojë si valle të moçme të serbëve të Kosovës, duke u mbështetur në emrin e valles e cila sipas tyre i përket gjuhës serbe.
Histeria serbe vazhdon: “ Sikur të pyenin të huja se e kujt është Shota” Pergjegja kishte me qenë : e serbëve. Fjala “„šota” në folmen e serbëve te Kosovës (žargonu kosmetskih Srba) do të thot gruaja shtatëzanë që i ngeh këmët si “shota” Kënga e “Shotës ka lindur në rrethin e Prizrenit , luhet në taktin 7/8 sikur se kënget tjera serbe të kosmetit : „Razgranala grana jorgovana”, „Cveto, kalušo”, „Baš mi je merak”.Edhe unë kisha dashur që të konsultohet këgëtari i Prizrenit ( shqiptar ortodoks) Jordan Nikoliqi i cili sipas serbëve paska qenë themelues i Ansamblit “Shota “ se e kujt është kënga dhe vallja “Shota”.
Ne serbëve iu themi : Fenomeni dhe tipologjia muzikore artistike e ritmike e kësaj valleje, e cila me lehtësi i ka përballuar kohës, duke u radhitur si valle emblemë, në mesin e valleve si “Vallja e shqipeve”, “Vallja e burrave” “Vallja e shpatave” dhe valle të tjera karakteristike, ka veçantitë dhe veçoritë e veta në kohë dhe hapësirë, në sinkroni dhe diakroni. Fakti se kjo valle luhet dhe këndohet te të gjithë popujt e Ballkanit e më gjerë, jep për të kuptuar se kemi të bëjmë me një fenomen që nuk është vetëm muzikor, aq më pak i rastit, por sipas mendimit tim lidhet me traditën historike, me një apo disa personalitete të caktuara të historisë së rezistencës shqiptare, e cila i akordon traditës të pashkëputur të historisë sonë kombëtare, e njohur për kontributin madhor që ka thënë femra në jetën shoqërore, dokesore, në historinë e shtetit, të rezistencës dhe të luftërave çlirimtare. Në të gjitha luftërat tona çlirimtare prej kohës së Skënderbeut e deri te lufta e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, femra ka luajtur rolin e vet historik, të pamohueshëm.
Ne serbëve iu themi, mos e rreni botën se edhe vallja “Shota “ si dhe hanjitë tjera që ia keni bërë këtij populli , me të futur Kosova në Unesko , do të iu dalin në shesh . Po i kuptoj të mjerët se ndoshta përfundimisht e vërteta shqiptare e Kosovës në mënyrë të dokumentuar do të del në shesh.
Unë po e vazhdoj shkrimin tim me karakteristikat e popullit tonë e në këtë rast të “shotëgalicave: historike shqiptare: “Po ta krahasojmë këtë fenomen me rolin e femrave te popujt e tjerë, sidomos te popujt ballkanikë, vërehet pa dyshim se roli i femrës shqiptarë në luftë dhe në rezistencë, që nga koha ilire, fuqimisht ka qenë më i shprehur, sesa roli i femrës bullgare, serbe, rumune, kroate e të tjerë. (Ahmet Qeriqi ) Vetëm në kohën antike, femra ka lënë emër të paharrueshëm dhe të pakrahasueshëm. Femrat e njohura të asaj kohe, sipas Homerit dhe dramaturgëve grekë janë: Helena, Andromaka, Elektra,Penelopa, Antigona, Medea e shumë të tjera. Në luftërat e Greqisë kundër Turqisë njihet vetëm një femër, Bubulina Laskarina, por ajo është me origjinë suljote, arvanitase. “
Pra , puplat apo pen`lat e rrenave kanë filluar të biejnë për tokë , ato mbanin nxehtë por ishin të huajat.