Nga Artur Vrekaj/
Shqiptarë nga Worcester dhe Boston u mblodhën këtë fundjavë të 16 Nëntorit 2013 në një veprimtari përkujtimore që organizoi Shoqata KOMBI për nder të 105 vjetorit të Himnit Kombëtar dhe figurës së Rilindasit Aleksandër Stavre Drenova, ASDRENI.Veprimtaria u çel me Himnin kombëtar të kënduar nga Spiridon Ilo dhe Xhuzepe Mauro që u përcoll edhe nga të pranishmit.
Ligjëratën kryesore me temën “Himni kombëtar” e mbajti shkrimtari Aristotel Mici. Ai përcolli një punim studimor që nga rrethanat që e shtynë Asdrenin për të shkruar tesktin “Betimi mbi flamur”. Gjithashtu ai nënvizoi se si një simbol i mbarë shqiptarëve edhe himni kombëtar shtegtoi me këngën e tij të kënduar në të katër vilajetet Shqiptare dhe në Diasporë. Zoti Mici ka shkruar dhe një libër me titull “Himni Kombëtar” ku përfshihet dhe trajtesa historike që shpjegoi për të pranishmit. Ndërkohë, ai ju përgjigj edhe pyetjeve për disa ndryshime që u propozuan në 100 -vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë, të cilat do tja prishnin anën historike sepse Himni ishte 104 vjeçar tashmë e breza të tërë ishin rritur duke e kënduar atë që nga Malësia e Madhe e deri në Çamëri, plus emigrantët në Europë dhe Amerikë.
Për mesazhin që na jep poezia e ASDRENI-t për ditët e sotme foli poetja Eriketa Tabaku. Ajo vlerësoi punën e ASDRENI-t si një rilindas i madh që shkroi se unë nuk dua të bëhem i famshëm, por të mbetem një Shqiptar i mirë.
Por në fakt, fama e tij mbeti, sepse hyri në histori jo vetëm me tekstin që u përzgjodh për himnin kombëtar por edhe me shkrime e korrespodenca me patriotë të tjerë në Stamboll e Shqipëri për një përzgjim të Shqiptarëve kudo në trojet Shqiptare apo Diasporë që të përbashkohen nën flamurin e Skënderbeut.
Veç kësaj, ai zë një vënd të veçantë midis Lasgushit dhe Naimit. Për nga tematika e poezive me temë dashurinë për vëndlidnjen që shkroi për Shqipërinë ai mbeti i kënduar për sa e sa e breza.Edhe sot, me këtë veprimtari atdhetare e letrare ne e bëjmë më koherente veprën e tij- përfundoi zonja Tabaku.
Zoti Sotir Pani, djali i Vasil Panit, kryetarit të Vatrës në Boston përcolli poezi të ASDRENI duke e bërë më të ndjeshme dashurinë për vëndlindjen sipas vargjeve të Rilindasit.
Më të larmishme këtë veprimtari e bëri edhe shfaqja e filmit dokumentar për ASDRENI me skenar Kolec Traboini që ka fituar dhe kupën e festivalit të filmit Shqiptar më 1976.
Jani Plasa, shkrimtar vlerësoi botimin këto ditë të librit të shkrimtarit Pandi Manço me titull “Drenova dhe bijtë e saj”. Sepse Drenova ka nxjerrë figura atdehtare si ASDRENI që vërtet i kanë bërë krenarë për veprën e tij.
Mbi jetën dhe veprimtarinë e atdhetarit, këngëtarit dhe piktorit Spiridon T. Ilo dhe Thima Nashi foli poeti Artur Vrekaj. Përshkrimi i figurës së kudondodhur të Spiridon T.Ilo sa me Nolin kur u dorëzua prift në New York më 1908, sa me Ismail Qemal bej Vlorën më 5 Nëntor 1912, në Bukuresht në mbledhjen ku u vendos Pavarësia e Shqipërisë e më vonë kur firmosi Aktin e Pavarësisë të 28 Nëntorit 1912 kur solli dhe flamurin nga Bukureshti në Vlorë, sa me Xhuzepe Mauron në New York kur këndoi e regjistroi Himnin kombëtar me kompaninë Colombia si dhe më 1923 kur e regjistroi me kompaninë e tij diskografike Albanian Phonograph Records Co.
Worcester i Massachusetts (SHBA) ka qënë djep i shqiptarisë. Këtu Thoma Nashi, muzikant që studjoi në Shkollën e Muzikës në Boston themeloi në Dhjetor 1916 bandën muzikore që më vonë Konica e quajti Banda kombëtare VATRA. Më 1918 Thoma Nashi botoi tesktin e himnit kombëtar të përshtatur për piano dhe orkestër. Njëkohësisht koret e kishave shqiptare në Massachusetts këndonin himnin e flamurit edhe me ndihmën e maestros Thoma Nashi.Një përshkrim i kësaj veprimtarie u përcoll edhe në radion me program tetëdhjetë vjeçar Ora Shqiptare të Worcesterit që drejton Andrea Tanaça.
Për rëndësinë e përkushtimit të Asdrenit në Çështjen Kombëtare Shqiptare foli shkrimtari Jani Papandile që solli fakte letërkëmbimesh të ASDRENI me patriotët në Shqipëri, Boston, Sofje dhe Stamboll duke e bërë më të gjallë e më të dokumentuar këtë veprimtari atdhetaro-letrare.
Programi vazhdoi me një shfaqje fotografish ( slideshow) që tregonin tematikën e veprimtarive të Shoqatës KOMBI gjatë këtyre gjashtë vjetëve ku spikat fryma e atdhedashurisë dhe promovimit të simboleve, figurave dhe ngjarjeve kombëtare si dhe përfaqësimi në qytetin e Worcester ku banojnë afër 10 mijë Shqiptaro-Amerikanë.
Me vëmëndje të veçantë u përcoll edhe përshëndetja që kryetari i Shoqatës Çamëria Sali Bollati në New York përcolli për takimin e sotëm të shoqatës KOMBI në Worcester,MA. Të dashur e të nderuar Bashkë! Ju përshëndes me dashuri e respekt të madh juve për ftesën e përzemërt atdhetare, ju faleminderit shumë!
Sot, jemi këtu bashkarisht për të nderuar një ndër Rilindasit tanë të shquar, ASDRENIN e himnit kombëtar. Dhe ngjarje të tilla atdhetare edhe neve të moshuarëve (nipi im, 10 vjeçar me emrin Lis, korrigjon ndonjë nga mysafirët kur më quan plak), na rinojnë duke na mbushur me krenari kombëtare.
Hymnin e flamurit Shqiptar të Skënderbeut e kam kënduar për herë të parë me zë të lartë më 1941, kur isha vetëm 4 vjec. Ne të vegjlit e këndonim duke kërcyer , ndërsa të moshuarit e këndonin me lotë në sy.
Kjo ngjarje e shënuar festohej në Paramithi të Çamërisë që padrejtësisht fuqitë europiane e ndanë nga trungu i nënës Shqipëri. Por shpirti Shqiptar jo vetëm nuk u shua asnjëherë, por përkundrazi, si përgjigje ndaj poshtërsive të grekëve ndaj neve Shqiptarëve të Çamërisë, krenaria e të ndjerit Shqiptar forcohej!
Këtu në Worcester,MA ku jeni vendosur juve , me shumë të drejtë krenoheni se edhe emrin e Shoqatës e mbani me emrin KOMBI, pra kombi Shqiptar.
Vetëkuptohet se sa më larg Atdheut të ndodhemi, aq më shumë e duam dhe krenohemi me të.
Këtu, para afro 100 vjetësh erdhën edhe shumë Shqiptarë nga Çamëria, dhe krijuan Shoqatën Çamëria, prej nga krenoheshin si Shqiptarë, por edhe i drejtoheshin Presidentëve Amerikanë dhe udhëheqësave europiane për të drejtat e mohuara të Shqiptarëve atje në Çamëri .
Prandaj me shumë gëzim e pranova ftesën tuaj. Unë jam si ai gur i rrokullisur, linda në Çamëri ku mbeta jetim, u rrita tek Nëna Shqipëri, mbarova studime të larta në ish-Çekosllovaki dhe tashti nga fundi, ky gur i rrokullisur gjeti vend këtu në Amerikë.
Amerika si vend mbështetës i Shqipërisë e që nga krijimi i asaj Shqipërie të vogël më 1912, me Çlirimin dhe Pavarësinë e Kosovës është bërë në të vërtetë një atdhe i Dyte yni. Prandaj, sot që jemi mbledhur të festojmë 105 -vjtorin e Himnit kombëtar kam shumë shpresa që do të vijë dita që këtë flamur të shenjtë ta shohim të valëvitet me krenari në trojet etnike.
Në fund u ndoq dhe kënduam së bashku himnin kombëtar të regjistruar nga kori i shkollës mbarëkombëtare Udha e Shkronjave në Tiranë me drejtor Artur Shkurti.
Ishte kjo veprimtari një zgjim për të çelur stinën e veprimtarive për 101-vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë në Massachusetts.