Nga Faik Konica/
Njeriu që e shkon kohën me ëndrra të pëlqyera ka frikë të zgjohet. Dëshira që vendi të lulëzojë të bën pak nga pak të ëndërrosh se lulëzon, dhe largimi i gjatë të këllet ca më thellë në gjumë dhe ta shpie shpirtin dhe mendjen në një botë të bukur, e cila s’ka trup dhe s’ndodhet gjëkundi, veçse në tru të ëndërronjësit. Po le të marrë fund gjumi dhe menjëherë e sheh veten të rrethuar me gjëra të shëmtuara. Të do zemëra të futesh përsëri në gjumë e të kthehesh në botën e lulëzuar nga e cila sapo dole, po më kot! Një ëndërr e zhdukur nuk përsëritet. Kjo pikërisht më ngjau nja gjashtëmbëdhjetë vjet më parë.
I kasha bërë Shqipërisë ca shërbime, dhe dija se këto shërbime ishin të njohura, në mos të çmuara. U ngrita, pra dhe shkova në Shqipëri, i bindur se do të gjeja një botë aq të pëlqyer e të hijshme, sa ajo që u kisha përshkruar të huajve. Zgjimi qe i tmerrshëm dhe qesharak. Pas disa muajsh shëtitjeje në mes turinjsh të thartuar e të parruar, një mëngjes të Vjeshtës së Tretë 1913 mora në Durrës një biletë, e shkruar turqisht e në një stil xhandari, më urdhëronte, “Të thyesh qafën e të shkosh me vaporin që niset sot për në Brindisi, se s’kemi nevojë këtu për njerëz si ty”. (Xhandarët do të ishin habitur shumë, sikur t’u kisha thënë që isha fare në një mendje me ta dhe u jipja plotësisht të drejtë kur thoshin se s’kishin nevojë për mua. Duke qenë se ata dhe unë rrojmë në dy botë shpirtërore të ndara me miliunë male dhe dete njëra nga tjetra, ç’nevojë mund të kishin ata nga unë ose unë nga ata?)
Të tilla plagë s’shërohen plotësisht kurrë dhe në qoftë se mbyllen, lënë për jetë një shenjë në shpirt të njëriut. Po kanë edhe një të mirë: bëhen një mësim për të pastajmen,-dhe ky mësim e bën njerinë më të fortë e më të zotin të durojë të tallurat e fatit.