Dr. Arbër Mehmeti specializant në Shëndet Publik nga Universiteti i Helsinkit, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, gjëndjen e pandemisë globale në shtetin e Finlandës. Me Dr. Arbër Mehmetin bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.
FINLANDA PËRBALLË PANDEMISË GLOBALE
Situata e epidemisë Covid-19 në Finlandë është qetë për momentin. Numri i rasteve të reja është zvogëluar gradualisht dhe tashmë ka disa disa javë incidenca e rastëve është diku përafërsisht 1 për çdo 100. 000 banorë. Krahasuar përshembull me situatën e para dy muajve kur incidenca ka qenë 10/100 0000 banorë. Për momentin në tërë Finlandën janë në spital vetëm 19 pacientë me Covid-19, prej të cilëve vetëm 1 në trajtim intensiv. Për shkak që situata është aq e qetë këtu, thuajse të gjitha kufizimet e mëhershme janë hequr. Por ende këshillohet që qytetarët të kenë kujdes, t’ju mbahen distancës, të testohen me prag të ulët në qoftë se kanë simptoma etj. Situata është normalisht në përcjellje të rreptë të zyrtarëve dhe në qoftë se prapë do të rritët numri i rastëve, pritet reagimi i shpejtë me kufizime të reja apo me mënyra tjera të manaxhimit të epidemisë. Fatkeqësisht po shohim edhe relaksim të tepërt tek njerëzit me tubime, anashkalime të vetëizolimeve etj dhe kjo normalisht përbën rrezik real në rritjen e rastëve.
COVID-19 SI KËRCËNIM GLOBAL
Zakonisht studimet shkencore për vaksina marrin kohë me vite, mesatarisht mbi 10 vite. Për shkak se Covid-19 është aq problem i madh edhe global më financime të mëdha dhe numër të madh të shkencëtarëve që janë duke punuar me zgjidhjen e këtij problemi, momentalisht janë disa vaksina kundër Covid-19 që janë në testim e sipër. Por zakonisht ky proces testimi të vaksinave anti-covid është shumë i rëndësishëm dhe merr kohë. Testimi bëhet në 3 faza ku në secilën rritët numri i njerëzve që testohen dhe zgjerohen kriterët e njerëzve që merren në testim. Pa testim nuk e dijmë a ka vaksina efekt apo jo edhe a ka ndonjë efekt anësor. Pacientet në Finlandë po trajtohen me trajtim standart për arsye se për momentin nuk ka ndonjë trajtim specifik. Finlanda merr pjesë në SOLIDARITY i cili është studim shkencor i trajtimeve të ndryshme për COVID19 organizuar nga Organizata Botërore e Shëndetit. Ka dhe disa studime tjera ma të vogla. Fatkeqsisht të ardhmën nuk e di askush por për shak që rreziku i valës së dytë të epidemisë qëndron, atëherë duhet të jemi vigjilent dhe të reagojmë shpejt me kufizime të reja. Shpresojmë që studimet shkencore të rezultojnë në një vaksinë efektive ose trajtim efektiv sa më të shpejtë dhe efektiv.
SHQIPTARËT NË FINLANDË
Situata e epidemisë të komuniteti shqiptar këtu në rrethinë të Helsinkit është e mirë dhe e qetë, njësoj si situata e tërë popullatës. Edhe pse shumica e rastëve të COVID19 kanë qenë në rrethinë të Helsinki-t, situata tashë është e qetë. Nuk e dijë a mund të flitet specifikisht për modelin finlandez të luftës ndaj Covid-19 pasi reagimet shtetërore që nga muaji Mars për menaxhimin e epidemisë nuk kanë qenë të veçanta po kanë qenë vepra që u morën nga shumica e shtetëve që ballafaqohën me ketë pandemi. Në Finlandë u mbyllën restorantët, shkollat, bibliotekat, u ndaluan tubimet, njerëzit udhëzohëshin të qendrojnë në shtëpi, të mbajnë distancë etj. Këto mënyra u treguan shumë të sukseshme në Finlandë. Këtu ma merr mendja luan rolë të rëndësishëm disa gjëra. Një, Finlanda reagoi shpejt në vënien në fqui të kufizimeve. Dy, finlandezët si popull janë të shkolluar, të vetëdijshëm dhe ju përmbahen rreptësisht rregullave të udhëzuara nga autoritetet. Tre, Finlanda ka densitet të vogël dhe kjo me siguri ka luajtur një rol në mospërhapje të epidemisë me të madhe në vazhdim. Sidoqoftë vëtëm studimet shkencore më vonë do të na tregojnë që cilat vendime të marra kanë pasur ndikim në mbajtjen nën kontroll të epidemisë dhe cilat jo. Edhe nuk duhët harruar që pandemia ende është duke vazhduar edhe ndoshta ka nevojë prap të vihen kufizime në vazhdimësi të percepitimit të situatës në vazhdim.
MESAZHI JUAJ PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË USA
Fatkeqësisht në SHBA situata e epidemisë nuk po duket që është aq e mirë sa shpresonin se do ishte. Mesazhi im për disporën në SHBA por edhe për gjithë botën do ishte që të kemi ende kujdes të madh se pandemia e Covid-19 ende nuk është as afërmi të kaluarit. Prandaj këshilloj që të minimizohen kontaktet sociale aq sa është mundësia, të mbahët distanca fizike me të tjerët, të mbahen maskat sidomos aty ku mbajtja e distancës nuk është e mundur dhe ti pastrojmë duart shpesh.
