La Ameriken per Shqiperine. Punoi me shpirt për t’i shërbyer vendit të tij, por një ditë ndjeu prangat në duart e lodhura. U akuzua si “agjent” i Fulcit…/
NGA SOTIR LACO/Detroit/
Në një rrugicë qorre të rrugës “Mihal Duri”në Tiranë, deri aty nga fundi i viteve “80” jetonte një burre me trup të bëshëm,i shtyrë në moshë, që në çido stinë të motit, me krahët dhe duart e tij plot kallo, në vetminë e lumtur që jep puna pasionante në pronën tënde,”qëndiste”kopshtin me drurë fruytorë,me barishte, me shpendë e me bletë.Ishte Jovan Morçika,specialist i mekanikës bujqesore dhe i bujqesisë përgjithshme,një puntor,sistematik në përsosmëri dhe praktik deri në hollësi,i cili punoi pa fjalë e pa orar, me rendiment të lakmueshëm,kudo që e hodhën dallgët e jetës.
U lind në Drenovë të Korcës më 3.1.1900.Ishte i biri i Ristos dhe i Angjelinës,Drenova është
Një fshat ne jugëlindje të Korcës 5 kilometra larg.Është fshat me tradita të larta Atdhetare dhe Patriotike,arsimore e kulturore,këto tradita ja kanë krijuar burrat e fshatit që ishin në kurbet dhe
Ishin antarë të shoqërive te Sofjes,Bukureshtit dhe Shoqërisë “Bashkimi” në Worchester MA
USA. Që nga vendet ku ishin sollën të rënë përparimin dhe me kursimet e tyre ndihmuam fshatin e
Tyre nga cdo pikpapmje.Në Drenovë ka lindur dhe poeti ynë Kombëtar ASDRENI që i këndoju atdheut,punës flamurit dhe është autori i Hymnit tonë Kombetar “RRETH FLAMURIT”që sa herë këndohet në raste frestash në ngrihemi në këmbë dhe nderojmë këtë hymn.Një hijeshi të bukur fshatit i japin dhe manat shekullorë që me to prodhohet rakija e manit, që një gotë të pish të kënaq me aromën të clodh dhe të bën me humor.Po le ta lemë fshatin e te vazhdojmëme jeten e Jovanit.
Familja e Jovanit që kishte rënë në sy brez pas brezi,si puntorë të ndershëm e kokë ulur.Në
vitet e Luftës Ballkanike ,për të shmangur rekrutimin me detyrim në ushtrinë greke në moshë ende të re,Jovan Morcka së bashku me të dy vëllezërit e tij më të mëdhenj,emigrojnë në SHBA ku më parë kishtë qene dhe i ati i tyre.Atje në dheun e largët,me vullnetin dhe aftësitë e tij, nis të punojë,po dhe të shkollohet.Bëri disa lloj punësh krahu.Punoi dhe si berber,por më shumë punoi pranë një shkolle bujqësore në rrethinat e Neë Yorkut,ku mësoi shumë nga prakticizmi dhe pragmatizmi amerikan,si në teori dhe më shumë në praktikë,ku ishte i prirur dhe fizikisht i fuqishëm.Studimet e larta i kreu në fakultetin e Agronomisë së Universitetit COLUMBIA ne Neë York,duke dhe punuar vijimisht për të siguruar dhe mbijetesën.Ka qënë nje jetë intesive,duke punuar ajo e Jovanit të ri,kur cdo ditë me cantën e librave në dore,punonte me rendiment dhe studijonte me sukses.Me përfundimin e Fakultetit,iu afrua punë në Amerkë .por atë e digjte malli për tokën mëmë dhe nje nditë vere te vitit 1925,zbriti në portin e Sarandës.Me diplomën e Universitetit në gji,së bashku me të vëllanë e tij solli në atdhe të parin traktor të markës “FORDSON”.
Duhet të gjente nje punë që t’i përshtatej formimit dhe karakterit si njeri me prirje praktike.
Dhe shpejt e gjeti .Ishte një rast fatlum dypalësh ai,kur Harri T.Fulc e pranoi mësues në shkollën e tij dhe shpejt e bëri përgjegjës të fermës së shkollës në Laprakë afër qytetit Tiranës atëhershme.
Jovan Morcka drejtues i praktikave mësimore bujqësore e blegtorale,ishte shtyllë e fuqishme e sigurte për mbarëvajtjen e punëve të shumta të shkollës së mirënjohur.Falë aftësive dhe formimit me kopetencë profesionale dhe metodikë pragmatiste,punës së tij nuk nihte orar dhe lodhje, ndershmërisë dhe thjeshtësisë,Jovan Morcka erdhi duke ja rritur dhe forcuar më shumë,para nxënësëe dhe sidomos ndaj drejtorit amerikan.
Në shpegimin e mësimit ai u dallua për kopetencë të shumanshme (politeknike) talent pedagogjik,qëndresë dhe palodhshmëri në qartësimin e lëndës,që shkonte deri atje,sa që
Nxënësve dhe mënyrën e lëvizjes së gjymtyrëve të trupit gjatë praktikës mësimore,që energjitë e tyre të shfrytëzoheshin në mënyrë sa më racionale.Duke pasur gjithnjë për bazë ruajtjen e shëndetit,ai bëntë dhe analizat e proceve biokimike,të cilat ndodhnin në organizmin e njeriut,gjatë ritmikës së punës dhe të clodhjes.(Te plote lexojeni ne Diellin e printuar)
ME 21 TETOR NISI BOTIMI I GAZETES SE VATRES “SHQIPTARI I AMERIKËS “ NË KORÇË
Nga Dalip Greca/
Gazeta Shqiptari i Amerikës botohej në Korçë. Vendimi për të nxjerrë një gazetë të Vatrës në Shqipëri, u mor në Kuvendin e Vatrës të vitit 1922. Gazeta u vendos që të ishte e përjavshme. Numri i parë i “Shqiptari i Amerikës” doli me 21 Tetor 1922. Gazeta botohej në shtypshkronjën e Dhori Kotit, që ndodhej në rrugën që mbante ermin e Presidentit amerikan rruga “Presidenti Wilson”. Editori i gazetës ishte Loni Kristo, ndërsa sekretar ishte Loni Nini. Menaxher i gazetës ishte Hasan Bitincka.Në një letër që Faik Konica i shkruante bashkëthemeluesit të Vatrës, deputet i Korçës, Kristo Kirka, i shkruante me 10 gusht 1922:
” Zotërisë së Tij
Zotit Kristo Kirka, Deputetit të Korçës,
I dashur Atdhetar,
“Vatra”, siç e dini, vendosi të botojë një gazetë në Korçë, “Shqipëtarin e Amerikës”, dhe për Manager që ta qeverisë gjithë punën emëroj Zotin Hasan H Bitincka.Jemi të bindur se do t’i jepni të gjithë përkrahjen e duhur. Përveç kësaj, do t’ju lutemi të veproni si zëvendës i Imzot Nolit, kur ky të mos ketë nge’, për të kqyrur hesapet një herë në katër muaj, duke qenë se ne s’munt t’I auditojmë për së largu.
Besojmë se do ta merrni përsipër këtë mundim patriotik.
Mbetem juaji me besë,
Kryetari i Federatës “Vatra”
Faik Koniza
Në numrin e parë të gazetës “Shqiptari i Amerikës” u botua edhe një mesazh përshëndetjeje nga Faik Konica, qw atw kohw ishte kryetar i Vatrws. Kjo gazetë botohej me tetë faqe. Gazeta ishte oponente e qeverisë së athershme siç ishte dhe vetë Vatra. Në atë kohë edhe gazeta Dielli hynte në Shqipëri dhe kishte një jehonë të jashtzakonshme. Ajo pritej si ujët e pakët në shkretëtirë. Mirëpo duke qenë se edhe Noli edhe Konica i kishin”armët e mbushura” kundër gabimeve qeverisëse, gazeta Dielli u ndalua të hyjë në Shqipëri. Këtë njoftim na e ka përcjellë gazeta “Shqiptari i Amerikës’ në numrin e katërt të saj me titullin”Guverna Shqiptare ndaloi hyrjen e Diellit në Shqipëri”. Ndalimi kishte hyrë në fuqi në Dhjetor 1922. Ky nuk ishte ndalimi i parë i Diellit, kishte ndodhë edhe në kohën e Xhon Turqëve më 1910. Ndërkohë, siç njoftonte “Shqiptari i Amerikës” , Guverna kishte hedhë në gjyq edhe editorin e gazetës së Vatrës në Korçë”Shqiptari i Amerikës”.
Pas vendimit të Guvernës, Faik Konica, komentonte:”…
U lumtë! Se provuan edhe një herë se ç’janë. Provuan që janë xhahilë të Ballkanit dhe jo njerëz të qyetëruar.’…”Kanë frikë se mso mbjellin në zemër të popullit dashurinë e përparimit dhe të lirisë.”
…“po le të dinë një gjë:fara u mboll, dhe me as një mënyrë s’mund ta çkulin. Populli e di se kush është miku i tij, e di mirë se cili është armiku.’
Dielli u lejua sërish të hyjë në Shqipëri me rastin e amnistisë së Guvernës me rastin e festës së Pavarësisë.Ndërkohë, menaxheri i “Shqiptarit ët Amerikës” u dënua nga Guverna me 20 ditë burg. Më pas ky vendim u anullua.