Kanë kaluar mbi 24 vjet kur Shqipëria kaloi nga diktatura komuniste në një sistem demokratik. Midis shumë problemeve të lëna në harresë ishte dhe ajo e çështjes çame. Qysh në fillimet e demokracisë, Shqiptarët e Çamërisë u organizuan në shoqatën “Çamëria” dhe shpalosën hapur qëllimin e tyre: Njohjen e genocidit dhe kthimin e pronave në Çamëri. Kishte shumë entuziazëm, shumë patriotizëm dhe shumë vullnet nga krerët e kësaj shoqate vullnetarësh. Më vonë komuniteti çam vendosi që shoqata të kthehej në parti me kryetar, z.Tahir Muhedini.
Kronologji e shkurtër e politizimit të çështjes çame
• Në vitin 2006 partia e re mori emrin PDI, Partia për Drejtësi dhe Integrim. Programi saj ishte po ai i Shoqatës Çamëria por me disa ndryshime të vogla. Çamët menduan se krijimi i PDI-së do të rriste shanset e zgjidhjes së problemit të tyre, duke pasur përfaqësuesit e vet në parlamentin shqiptar. Sipas deklaratave të kreut të PDI-së Tahir Muhedini, në vitin 2006 u dërgua në Strasburg dosja e shkeljeve dhe mohimit të të drejtave të çamëve nga shteti grek.
• Në vitin 2009, në zgjedhjet parlamentare të qershorit, krahun e të majtëve nga lista emërore fitoi deputeti socialist Shpëtim Idrizi dhe në të djathtën Dashamir Tahiri. Pas zgjedhjeve, për arsye të ndryshme, dy deputetët, Dashamir Tahiri dhe Shpëtim Idrizi krijuan partinë e re PDU-në, Partia për Drejtësi dhe Unitet, që edhe kjo do të merrej me problemin çam. Në ato kohë, Idrizi dhe Tahiri premtuan mjaft për zgjidhjen e çështjes çame. Ata shkuan në SHBA, ku takuan kongresmenë e senatorë të shumtë dhe prej andej sollën lajme se Departamenti Amerikan po shqyrton çështjen çame. Nuk kemi parë deri më sot ndonjë prononcim nga DASH-i as nga ndonjë senator apo kongresmen qoftë dhe privatisht nga ata që takuan krerët e rinj çam. Idrizi dhe Tahiri deklaruan më shumë se një herë për pajtimin e një studioje avokatie me qendër në Britani që do të merrej me çështjen çame por asnjëherë nuk është deklaruar emri i kësaj studioje.
• Në shkurt të vitit 2011, përfundimisht të dy partitë u shkrinë në një të vetme, Partia për Drejtësi, Integrim dhe Unitet. PDIU, me kryetar Shpëtim Idrizin, nënkryetar Dashamir Tahirin dhe president nderi ish-kryetari i PDU Tahir Muhedini.
• Një parti “e re çame” shfaqet në horizont në vitin 2013. Para kësaj, Partia Aleanca Popullore (më pas Lëvizja Çame) ishte një konglomerat 12 mikropartish që drejtohej që nga 2001 nga Erjon Softa. Aleanca Popullore ftoi të gjitha shtresat e popullsisë, të lodhura tashme nga një politikë 20 vjeçare e një tranzicioni të tejzgjatur, “të bëhen pjesë e saj për tu dhënë udhë ëndrrave shumvjeçare të këtij populli me një të shkuar të lavdishme por deri tani pa një prespektivë për te ardhmen”. Që prej prillit 2013, kjo parti drejtohet nga zoti Artur Dojaka, i cili ishte në koalicionin e majtë me PS. Në podiumet partiake, kjo parti ishte mjaft kritike ndaj PDIU dhe drejtuesit të saj, por nuk arriti të ndryshonte dot as kushtet e qeverisjes por as edhe ndërkombtarizimin e çështjes çame.
Në zgjedhjet lokale të vitit 2011, 66.562 e shtetasve shqiptarë iu vleftësuan votat për dy partitë kryesore, PDIU dhe AP, që kanë marrë si përgjegjësi politike në zgjidhjen e problemit të shqiptarëve të Çamërisë. Këto dy parti u kyçën në koalicionin e djathtë Aleanca për Qytetarin.
lamentare të vitit 2013, 54.104 shtetasve shqiptarë iu vleftësuan votat për PDIU dhe AP. Këtë rradhë këto dy parti u gjendën në 2 koalicione të ndryshme. Aleanca Popullore në grupimin e majtë Aleanca për Shqipërinë Europiane dhe PDIU në grupimin e djathtë Aleanca Për Punësim, Mirëqënie dhe Integrim. Koalicioni i djathtë humbi thellësisht pasi populli e gjeti veten të zhgënjyer nga pushteti i S. Berishës. Falë angazhimit të gjerë në fushatën e 2013, PDIU arriti të sigurojë 5 deputetë, kryetarin Shpëtim Idrizi (Fier, lista e Partisë Demokratike), Dashamir Tahiri (Vlorë), Aqif Rakipi (Elbasan), Omer Mamo (Fier) dhe Tahir Muhedini (Tiranë).
Çështja Çame në Vend Numëro – PDIU: flip-flop i pazakontë
Ndërsa problemi mbetet i pazgjidhur, përgjegjësia, llogaridhënia dhe barra e transparencës bie mbi drejtuesit e partisë të cilët po e zvarrisin çështjen çame. Me gjithë prononcimet e deputetëve çamë në lidhje me çështjen, PDIU-ja është në koalicion me PD-në prej vitit 2009, por pas dy vitesh ajo nuk ka arritur të jetë realisht në qeveri dhe është mjaftuar me ndonjë drejtor të policisë ndërtimore apo asaj të patentave të makinave. Në tubimet elektorale të PDIU-së dhe AP sallat e teatrove janë plot e përplot me ata njerëz të mirë, të ngulur prej më shumë se shtatëdhjetë vitesh në qytete si Durrësi, Vlora, Elbasani e Saranda që ende lotojnë për kthimin në shtëpitë e pronat e tyre. Ndërkombëtarizimi i problemit çam nuk shihet asgjëkundi dhe situata është shumë herë me keq se në fillimet e themelimit të “Shoqatës Atdhetare Çamëria”. Pavarësisht se kurrë nuk u bë e njohur përmbajtja e dosjes së Strasburgut, pas 9 (nëntë) vjetësh nuk ka asnjë përgjigje nga Gjykata e Strasburgut(?!).
Sot, pavarësisht nga qëndrimi politik, si në pozitë dhe në opozitë, veç projekteve të konsiderueshme sensibilizuese për njohjen e problemit çam, asnjëra nga këto dy parti ka vënë në zbatim rezolutën bazë për zgjidhjen e çështjes së popullsisë çame në rang politik kombëtar. Për rezolutën çame pretendohet se është miratuar në vitin 2004 dhe futja e saj në parlament nuk u paraqit e vërtetë. Kjo letër nuk nxori as një rezultat e madje u spekulua gjërësisht me të. Asnjë nga këto parti nuk ka mundësuar hyrjen e lirshme e dinjitoze të Shqiptarëve të Çamërisë për të kryer vizitat e nevojshme civile e ligjore për zgjidhjen efikase të përshtatshme të problemeve të tyre. As Komisioni Parlamentar për Politikën e Jashtme i kuvendit popullor është angazhuar për këtë problem me qeverinë greke.
Në nivelin ligjor dhe ndërkombëtar, veç premtimeve për një studio ligjore angleze, asgjë konkrete s’është implementuar nga premtimet elektorale të këtyre 10 vjetëve. Qytetarëve të lindur në Çamëri tashmë shtetas të Shqipërisë s’u lejohet të hyjnë në Greqi me pasaportat që përmbajnë emrat e vjetër të qyteteve të tyre si Filat, Gumenicë etj. Ata janë keqtrajtuar në pikat doganore dhe janë përzënë nga autoritet me sjellje shoviniste greke.
Gjithashtu ekzistojnë opinione se krerët e PDIU-së përdorin votat e çamëve për poste e përfitime dhe merren me të kur kanë kohë, pa patur bosht ideologjik të qëndrueshëm. Kjo vjen pasi në koalicionin e majtë gjendet dhe partia antikombëtare PBDNJ e cila e ka mohuar dhe mohon haptaz çështjen çame. Tanimë thuhet se Partia për Drejtësi Integrim dhe Unitet e Shpëtim Idrizit nuk do të jetë më pjese e opozitës, por do të garojë në një koalicion me Partinë Socialiste në zgjedhjet lokale të 21 qershorit 2015. Kjo shënon edhe fundin e marrëveshjes se PDIU me të djathtën (PD). Pritet që marrëveshja e PS me PDIU do ti sigurojë dy-tre bashki të vogla komunitetit çam.
Opinionistë e gazetarë sugjerojnë se këto parti duhet të heqin dorë nga përfaqësimi çam dhe të vazhdojnë të hapen për të gjithë, përndryshe do të vazhdojnë të dobësojë edhe më çështjen çame. “Çamëve u duhet një shoqatë ose parti që të merret vetëm me çështjen çame, ashtu si ka qenë” – shkruan Gëzim Zilja. Ndryshe votat çame do të shpërdorohen si deri tani dhe do të shërbejnë për nja dhjetë, njëzetë apo pesëdhjetë çamë dhe jo çamë, për të plotësuar qejfet e tyre siç po ndodh realisht me të zgjedhurit në qeverisjen lokale. Historiku dhe veprimet e PDIU-së flasin për një “qasje’’ shembullore pas qeverisë së Berishës dhe tani pas asaj të Ramës. Qysh nga kthimi i krerëve çam nga Amerika, shtator 2010, për çështjen çame nuk është lëvizur as edhe një hap para qoftë në rrafshin kombëtar qoftë dhe atë ndërkombëtar. Gjithashtu votat e këshilltarëve çamë në gjithë bashkitë, komunat e qarqet kalojnë sa majtas, djathtas për favore të vogla dhe interesa vetjake, që nuk kanë të bëjnë fare me problemin çam.” Andaj, nevojitet një alternativë e re politike e cila do të japë rezultate jo vetëm të kutitë e votimit, por edhe tek zemrat e drobitura të kësaj popullate fisnike.
______
Organizata jo-fitimprurëse Shqiptaro Amerikane Çamëria (AAOC) ka synim të arrijë një zgjidhje efikase dhe optimale të të drejtave të njeriut e Shqiptarëve të Çamërisë Misioni ynë është promovimi i çështjes çame dhe ruajtja e trashëgimisë kulturore, historike dhe etnike të Shqiptaro-Amerikanëve nga Çamëria të cilët kërkojnë drejtësi nëpërmjet standarteve ligjore demokratike amerikane për dënimin e genocidit në Çamëri dhe rikthimin dhe rivendosjen në Çamëri.
(Postuar nga Organizata jo-fitimprurëse Shqiptaro Amerikane Çamëria (AAOC)