Nga Gëzim Llojdia/
1.Autori Tafil Skëndo Caca ka sjell një libër interesantë i cili vlen të hulumutohet për natyrën e problemit që ai mbart.Emërtimet pjellë e natyrës e cila ka si qëllim një studim të hollësishëm për të shqyrtuar prejardhjen e mjaftë prej emrave si dhe vendeve më së shumti në Shqipërinë e jugut dhe më gjerë saj.Është një përpjekje serioze dhe që kërron vëmëndje për punë që ka nisur autori.Kjo është një fushë e gjerë dhe në rradhë të parë kërkon gjykim shkencor që më së miri duhet bërë nga studies të kësaj fushe ,por që në vendin tonë janë mjaftë të rrallë si vet fusha.Autori ka sjell në disa kapituj gjykimet etij për mjaftë nga emrtimet të cilat ai i ak grupuar në 10 kapituj.Vendosja e emërtimeve sipas zhurmave,emërtime sipas ekzistencës së ujit,emërtimet sipa pamjes dhe karakteristikat e terrenit apo vendit.Emërtimet në bazë të klaave ndërtuar në atë territory,emërtimet sipas numrit tre.Roli i pranisë së bimësës në emertimet e vendeve duke vijuar kjo me emërtimet për ekzistencën ekafshëve,njerëzve,mbiemrit etj.Autori ka synuar të rrok një fushë të gjerë të madhe dhe të pafund.Pra ai ai ka synuar të prek fillesën e një rruge shkencore.Është e kuptueshme që dëshira dhe qëllimi ka qenë i madh ashtru si edhe realizmi që sjell autori.Të mos harrojmë se kjo udhë në dukje e thjeshtë është ndoshta më e vëshitra për tu aritur edhe pas kuafikimeve shkencore.Madje edhe debate në këtë udhë kryehet mes autorëve të kësaj fushe për të mos devijuar në udhë të tjera të përngjashme me të.
2.
Ajo që dua të them është perpjekje serioze dhe një dëshirë e madhe për të arritur në një fushe që kërkon shumë disiplinë shkencore.Një autore shqiptare si Nermin Vlora bëri një sprovë të futej në këtë fushë duke sjellë si sintezë të mendimit të saj se shqipja ishte celësi i gjuhëve,gjë për të cilën nuk u vlerësua.Pra autorja pati një sprovë pavarësishtë rezultatit.Nuk mjafton që një libër një botim, të japi rezultat por përfundmin shkencor e sjell dhe e japin konferenca shkencore të këtij profili dhe vendimi i tyre mbasi është debatuar vihet në zbatim që do të thotë quhen të gjitha përfundimet cka sjell një autor për një gjykim të caktuar.
Në këtë kuadër autori ka kërkuar të futet në një fushë e cila në vendin tonë i ka të rrallë shkencëtarët e saj pas vdekjes së cabejt.prof myzafer korkuti kur gërmonim në orikun e lashtë më tha se problemi ishte nuk kemi një gjuhtar për të shqyrtuar mjaft nga toponimet që dalin sot .
3.
Si një botim që vlen të lexohet me interes edhe ky libër duhet parë se ai është shkruar nën mendimet e autorit dhe gjykimit të tij pavarësisht se shkon aty caku shkencor.
Është në natyrën e toponimit,shkruan Ardan Vehbiu që të zërë vend mirë në atë masë që nuk motivohet menjëherë prej folësve; sepse, si rregull, toponimi – dhe emri i përveçëm në përgjithësi – nuk kanë lidhje me karakteristikat e sendit ose të vendit ose të personit të cilit i referohen. Si rregull, sendi vjen së bashku me emrin e vet – p.sh. libri ose djathi. Përkundrazi, emri i përveçëm nënkupton një akt emërtimi, ose pagëzimi. Një vajzë e quajtur Shega nuk ka gjë të përbashkët me shegën si dru frutor; kuptimi i emrit ka të bëjë drejtpërdrejt me arsyet ose motivet e pagëzuesit, jo me kuptimin e fjalës përkatëse.
Se pse janë, bie fjala, huazime sllave, këta emra vendesh, kjo është punë e gjuhëtarëve dhe historianëve që t’i shpjegojnë.
E vërteta është që, sidomos në Shqipërinë e Jugut, toponimet me prejardhje sllave mbizotërojnë. Lexuesi jospecialist mund t’i pikasë këto toponime nga prapashtesat -ovë, -icë, -grad. Shumë prej tyre kanë qenë në përdorim prej më shumë se njëmijë vjetësh.
Dua të them me këtë se, kur analizojmë funksionin social të toponimeve, nuk duhet të ngatërrojmë kuptimin e tyre (ose tërësinë e udhëzimeve për përdorimin e tyre) me motivimin e tyre, ose etimologjinë.
4.
Profesor Eqrem Çabej, thoshte se “emrat e vendeve janë më autoktonë e më të qëndrueshëm dhe më të lidhur me hapësirën e truallin, sesa emrat e personave që janë më të lëviz¬shëm e më të shtruar ndaj modës së kohërave”.Sipas tij, dihet se arrijmë shpeshherë në një situatë gjuhësore shumë më të vjetër se ajo që dëshmohet me burime të shkrimit, ato paraqesin si të thuash pika të ngulëta brenda lëvizjeve të popujve e të gjuhëve, prandaj ndihmojnë në rindërtimin (rekonstruksionin) e situatave të mëparshme.Ndërsa studiuesit e toponomastikës shqiptare, që mo¬rën në vështrim emrat e qyteteve, emrat e rrje¬dha¬ve të ujit, maleve, shkëmbinjve, luginave etj, që shpjegohen përmes zhvillimit fonetik të gjuhës shqipe, po ashtu paraqesin një shtresë të lashtë të toponomisë që nga koha antike e deri më tani.Arsyetim ky se onomastika ishte lëndë e parë që hapi shtigjet e hulumtimeve historiko- gjuhësore rreth vazhdimësisë së pandërprerë iliro-shqiptare, e cila u përdor nga albanologët e huaj, e më vonë edhe nga studiuesit shqiptarë.Është në natyrën e toponimit,shkruan Ardan Vehbiu që të zërë vend mirë në atë masë që nuk motivohet menjëherë prej folësve; sepse, si rregull, toponimi – dhe emri i përveçëm në përgjithësi – nuk kanë lidhje me karakteristikat e sendit ose të vendit ose të personit të cilit i referohen.
5.
Klubi i shkrimtareve “Petro Marko” Vlore organizoi promovimin e librit Emertimi pjelle e natyres dhe librave me poezi te autorit nga qyteti Sarandaes Tafil Skendo Cacaj.Promovimin e këtij takim e hapi Myrteza Mara-Kryetar i klubit” Petro Marko” Vlorë i cili trajtoi problemet e poezijnës në botimete Tafil Cacaj.Më pas Gëzim Llojdia foli rreth botimit Emertimi pjelle e natyres. Diskutuan Idajet Jahaj për poezine e autorit.Kujtim Lila recitoi një poezi kushtuar autorit të librit.Faslli Kociaj i dorëzoi autorit një diplomë nderi ne emër të shoqatës Isuf Bushi.Artisti i Popullit Albert Verria duke i dorëzuar diplomën foli për dy librat e autorit.