INSTITUTI SHQIPTAR I MENDIMIT DHE I QYTETËRIMIT ISLAM/
ALBANIAN INSTITUTE OF ISLAMIC THOUGHT AND CIVILIZATION/
Pjesë qendrore e Muzeut të Trashëgimisë së Kulturës Islame në Institutin Shqiptar të Mendimit dhe të Qytetërimit Islam është Arkivi, i cili përmban kryesisht relike të ruajtura nga familjet shqiptare para dhe gjatë kohës së diktaturës, por edhe libra e dorëshkrime të vjetra në gjuhë të ndryshme, siç janë gjuha shqipe, gjuha arabe dhe gjuha osmane etj. Disa nga eksponentët më të vlefshëm të këtij arkivi janë një dorëshkrim i Kuranit që daton në shekullin XVII, kanunorja (osmanisht) e esnafit të tabakëve (lëkurëpunuesve) e shekullit XVIII, dorëshkrimi arabisht i librit “Delail el-khajrat” (shek. XIX) i punuar bukur artistikisht me shkronja ari etj.
Ky arkiv po pasurohet vazhdimisht nga dhurata që bëjnë miq, dashamirës dhe bashkëpunëtorë të AIITC, në përgjigje të fushatave që Instituti zhvillon kohë pas kohe. Një dhuratë e çmuar kësaj radhe erdhi nga qyteti i Kavajës, nga z. Xhevdet Blakçori. Pinjoll i një familjeje me tradita patriotike e fetare. Z.Xhevdet Blakçori ka trashëguar nga gjyshi i tij Muharrem Blakçori tre dorëshkrime të vyera: një përkthim të komentit të Kuranit në gjuhën shqipe, një doracak të fesë islame dhe një fletore që përmban një fjalorth të shkurtër termash fetare shqip-arabisht.
Sipas z. Xhevdet Blakçori, gjyshi i tij i ka shkruar këto materiale mes viteve 1960-1968, kur po ndiente se regjimi komunist në Shqipëri po e sulmonte fenë dhe po shkonte drejt ndalimit të saj përfundimtar. Për këtë arsye i ndjeri Muharrem Blakçori i hartoi veprat e mësipërme për t’u lënë në dorë familjarëve të tij mësime të fesë islame. Ajo që bie në sy, është se këto vepra përmbajnë mësime të mjaftueshme për të dhënë një konceptim të plotë rreth Islamit dhe njohurive të tij themelore.
Përkthimi i kuptimeve të Kuranit me 1167 faqe është, në fakt, përkthim i komentit të tij dhe jo përkthim i fjalëpërfjalshëm. Ai shtrihet në katër vëllime, nga të cilat xhuzin e parë e ka të shkruar në një fletore, ndërsa xhuzet e tjera i ka të përmbledhura në tre vëllime të lidhura me kopertinë të fortë. Doracakun e fesë islame autori e ka shkruar në një vëllim me 227 fletë fletoreje të lidhurave me kopertinë të fortë. Aty përfshin të gjitha njohuritë themelore rreth besimit dhe dispozitave islame, të ndara sipas mënyrës tradicionale të ilmihalëve që janë përdorur për mësimin e besimit nëpër mejtepet dhe shkollat fillore islame. Ndërsa fjalorthi përmban 2000 fjalë dhe terma fetarë, të cilat autori duket që i ka mbledhur gjatë punës së tij për hartimin e veprave të mësipërme.
Autori është me origjinë nga Peja, ku lindi në vitin 1894. Aty kreu edhe arsimin e mesëm fetar, në medresenë e qytetit. Por pasioni për fenë dhe për gjuhët orientale bëri që t’i plotësojë e t’i përsosë më tej njohuritë e tij në këto fusha të dijes. Ishte ky pasion që e shtyu, mes të tjerash,të hartonte veprat e mësipërme në kushtet e kufizimit deri në ndalim të çdo veprimtarie dhe praktike fetare nga pushteti komunist.
Përkthimi i komentimit të Kuranit nga Muharrem Blakçori është cilësuar si nga të parat përkthime të plota në shqip të njohura deri tani. Gjithsesi, në të ardhmen ky përkthim dhe veprat e tij do të studiohen nga specialistë të fushave përkatëse për të nxjerrë në pah vlerat e tyre si një pjesë e vyer e trashëgimisë diturore islame në gjuhën shqipe.