DOLI NGA SHTYPI LIBRI MË I RI I ANTON ÇEFËS/

Anton Çefa vjen me librin e tij më të  ri me titull “Fjala shqipe si zjarri i shejtë” nën siglën”Botimet FISHTA”. Ky është libri i 19-të i Çefës. Po sjellim për lexuesit parathënien e librit.

***

Testament poetik i Anton Çefës/

Libri”Fjala shqipe si zjarr i shejtë” dëshmon pjekurinë artistike të shkrimtarit Anton Çefa dhe konsolidim të stilit të tij krijues!/

Nga Dalip GRECA/

Libri i ri shkrimtarit Anton Çefa “Fjala shqipe si zjarr i shejtë” përgjatë leximit të përcjell ndjesinë e një testamenti shpirtëror e poetik njëherazi, sa artistik aq edhe atdhetar. Të krijohet kjo ndjesi sapo troket në libër, në esenë-prozë poetike, ATDHEU YNË SHQIPERIA, apo tek mbush fort mushkëritë me ajër për të lexuar me një frymë dhe deri në fund vargjet e mrekullueshme tek “Filli i Fjalës” apo “Atdheu”,- të bashkuara me thënien brilante të Apostullit të Shqiptarizmit, Mithat bej Frashërit, që përcjell aksiomën e dashurisë për Atdheun: “Kriter për veprimet tona kemi dashurinë për Atdheun, dashurinë pa kufi, pa kushte, dashurinë si ajo e mëmës për fëminë e saj . . .  Kundrejt Atdheut kemi vetëm detyrë,  asnjë të drejtë, përveç të drejtës që ta adhurojmë.”…

Edhe Anton Çefa e adhuron Atdheun, herë me dashuri e herë me dhimbje që të këput shpirtin e ta drithëron zemrën. Tek proza poetike, autori ndërsa zbërthen kuptimin leksikor të emërtesave”Atdhe”-“Mëmëdhe”,duke i pagëzuar në gjuhën shqipe me emrat e prindërve, përcjell lidhjen e fortë dhe të pandashme me Atdheun, ashtu si fëmijët kanë me prindërit. Përmes një gjuhe të lëmuar, si mjeshtër i shqipes, Çefën e ndihmon dhe stili i tij i veçantë i të shkruarit, kur herë-herë përsëritet fjala bazë që përmbanë mesazhin, ndërkohë që fjalia ka një ritëm të brendshëm që të mrekullon: “Atdheu është toka jonë, trojet tona, trojet e dheut, trojet e shpirtit, trojet e gjakut, trojet e frymës, trojet e gëzimit, trojet e dhimbjes; të dhimbjes nga dashuria, të dhimbjes nga vuajtja, të dhimbjes nga dhimbja.”…Bukur! Komenti është i pavend.

Autori ndjehet krenar për historinë e Atdheut të vet dhe ka mall për të. Edhe pse të duket sikur një tis patetizmi është hedhur mbi Atdheun, ai është origjinal, është i besueshëm, është njerëzor: “Kur jemi afër, të shohim me sy, të prekim me dorë, të puthim me buzë; kur jemi larg, të shohim me mall, të prekim me afsh, të ndjejmë me dhimbje…” Është krejtësisht e vërtetë. Kush nuk i ka përjetuar këto ndjesi?!

Edhe në poezinë “Filli i Fjalës” poeti vrapon prej fëmijërie në dashuri të pafund për Atdheun: Përtej dashurisë, nana./ Përtej flijimit, Atdheu….

Ndërsa në poezinë “Atdheu” ka një bashkëbisedim poetik të tij me Atdheun të ngjajshëm me atë të një djaloshi të dashuruar me vashën e tij të zemrës: Nemitem para bukurisë…. Lule të trëndafilta elbaroze/ Bien mbi ballin tand, / Kundërmim gjethesh e bari të blerë. /Në folenë e buzëqeshjes tande, /Gugatë nji jetë n’shperthim./ Dhimbje që grafullon në shpirt./  Dhe para gjithkohësisë sate…/

Poezia ëshët e ndërtuar mbi dy linja, atë të dashurisë së pakufi ndaj atdheut dhe mesazhin e mos harresës. Poeti nuk shan, nuk bërtet, nuk inatoset me Shqipërinë e vet, por e porosit atë që të mos i harrojë; ulurimat, britmat, krimin, rënkimet e ajrit, shiun që pikonte gjak, derisa shpërthen:

Shqiperi, ti dhimbje e thekshme, /Shqiperi, ti dashuri e përjetshme,/ Shqiperi, ti mall i pamatun,/ A ndigjon, ti, zanin e erës / Si dikur, Ulurimat, britmat ? /Mos harro ! / Kurr mos harro/ Krimin që nuk njihte vllanë,/ Rrënkimet e ajrit, /Shiun që pikonte gjak prej qielli,/ Mos harro natën e gjatë /Me putrat e randa të errësinës ! Fal, Po mos harro!/

Anton Çefa në përshkrimin poetik të 100 viteve të Shqipërisë në “Kryqzimin e kohëve”, ndalet krenarisht tek 28 Nëntori i Pavarësisë(1912)-kur Atdheu u nis në rrugën e tij/ Të dritës,/ Të Flamurit,/ U dridh nga gëzimi dora e shejtë e Plakut/ Dhe i dha fluturimin valëvitës shqiponjës/ Dhe shtizës dridhjen….Por, ah, : Shtizë që nuk qëndron si duhet/ Në kryqëzim të ernave e kohëve./

Në pak vargje poeti thotë shumë, aq sa historianit do t’i duheshin vëllime.

Më pas ai ndalet tek viti ters-1913, kur: U çanë qielli e malet / Mbi teh të ndarjes, / U nis lumi e bjeshka,/ Kullat, kasollet e zemrat u nisën./ Loti i bigëzuem i Shqiponjës/ Kulloi dhimbje,/ Prizreni mbeti diku/ Dhe Vlona në emnat e fëmijëve.

Metaforikisht poeti i ka thënë të gjitha, sërish në pak rreshta. Ai vetëm denocon dhe vuan vendimin e Europës, që në nxori në treg 2/3 e territoreve shqiptare, ndau Prizrenin me Vlorën…dhe Vlora, Berati, Saranda, Shkumbini, mbetën në emrat e vajzave dhe djemëve kosvarë!

Por tragjeditë s’kishin të sosur për shqiptarët. Vjen 1944-ra, kur : Në skenë të kohës/ Shkëlqen kamë e Makbetit/ Dhe ne / Autorë dhe aktorë të nji tragjedije/ Të turpshme…

Shiheni, autori përdor shumësin: “Ne”…në fakt ishin “Ata”! Paçka pse autori qe dënuar dhe vetë me heshtje…

Në pak vargje, poeti përcjell 45 vite dhimbje, gremisje në greminën e kohës absurde(1945-1990), kur shqiptarët të vetëizoluar përjetuan të tjera tragjedi: Natë me shti gishtat ndër sy, /Por duhet me i thanë mëngjes, /Mëngjes me diell, bile. /Oh sa t’i  merrka dielli sytë…/ Ecim përpara , me hapin lart, marshojmë,/ Me kangë në gojë, në buzë!/ S’e dijmë ku shkojmë, /Por të gjitha rrugët të çojnë atje . . . . . / n’greminë…/

Poeti së bashku me të gjithë popullin e vet përjeton andrrën e zgjimit më 1991, kur: Shpirtnat/ Të humbun prej kohësh / Zgjohen në kërkim t’vetvetes…Por, medet, se një natë e erërt, e kobshme, po vinte…Viti i mbrapshtë- ’97-ta, kur: Me duer mizore/ Nekrologjinë i ban/ Flamurit Vlona./ Shpirti i Shqiponjës dihat/ Në buzë të honit….

Po sot, ku është Shqipëria? Poeti nuk flet, veç sjell dy citate. Lexuesi e nxjerr vetë përfundimin:

Shqiperia sot

“Pa demokratë nuk ka demokraci”- Fukuyama

“Ma të zi se komunistat janë vetëm komunistat antikomunista” – Vaclav Havel

Edhe pse libri”Fjala shqipe si zjarri i shejtë” ka një ndërthurje të gjinive të krijimit, poezi dhe prozë,ai ka të përbashkët stilin poetik dhe mesazhin qytetar dhe artistik që përcjell.

Do të veçoja për realizim artistik: NË KËRKIM TË FJALËS SË URTË; NËN KUPOLA SHPELLASH (Atë Pjeter Bogdanit); “MË KA ZËNË SHQIPJA” (FAN NOLIT); KU TA VE EPITAFIN ? (P. Gjergj Fishtës); ZBARDHUN NGA BRENGË E FJALËS (Prof. Eqrem Çabejt), JU S’KENI  EMNA( MARTIRËVE TË DIKTATURËS), IKE MBAS DYERSH MERMERI (FREDERIK RRESHPES); etj…

Ndërsa për poezitë erotike do të thoja se ato janë perla të rralla, që do t’i krahasoja me ata stolat e rrallë të vendosur në një park për t’u shlodhur vizitorët. Kështu dhe në këtë libër, lexuesi pasi përjeton dhimbshëm shqetësimet, dhimbjet dhe dashuritë e poetit, e gjenë qetësinë tek poezitë erotike….Janë të mrekullueshme, pak lasgushiane, por të Antonit.

Libri dëshmon pjekurinë artistike të shkrimtarit Anton Çefa dhe konsolidim të stilit të tij krijues!

* Parathënia e librit