Nga Gëzim Llojdia/
1. Mortja nuk ngjiste në Goronecë . Afrohej si vetëtimë . Vejushë në të zeza . Shfaqej qartë pamja e saj. Rrëshaja si hije . Përpara mugut . Kullonin sokakët , lot Kërciste çatmaja. Xhindosej vivari. Kyçnin portat goronecarët . Një erë e marrë frushullonte . Në pritje , vdekje me plagë të thella . Binte trazimi i gjakut te mortja . Kthehej , përhumbsh dhe zhdukej . Kaurkat thoshin , prifti i tyre e largonte mortjen .
-Një ditë do të kthehem tek ju , ishte thirrja në kohë-mungesën e saj .
Goroneci mbylli varrezën e Gjohelmit .
E premte . Mëngjesi i ftohtë shoqëruar me një cipë vese. I hirtë mëngjes , survejohej përtej qelqeve . Roja i vuri kyçin.
-Sot mbyllim varrezën, tha ai solemnisht , nga të ikurit afër zemrës .
Pleqësia e xhivarrit morri në dorë një raport të rojtarit të varrezave.
2. Raporti fillonte me fjalët:
“ Nëse ne e ndjejmë dhimbjen , lotët tanë bëjnë një oqean vuajtjesh për ta . Një shtresë e hollë mjegulle na vendos koha si distancë nga ndarja . Në buzët tona që dridhen lexon ikjen tuaj. Në dorën tuaj , shtrihet mbretëria e heshtjes….Shifra nga raporti:80% e pleqve të Goronecit ishin në fushnajën e madhe të harresës . Mendimi i tyre ishte thyer në mes . Ishin tepër të sigurt se një ditë plakat e Goronecit . Çantën e teshave në supë,do të shkonin në fushnajën e madhe , ndërsa do ti prisnin me “mirëardhëshi”…
3.Plakat mbetën në Goronecë . Mortja hidhte hapin mendueshëm në mugëtirë . Do ta mortonte Goronecin . Lot i ngrohtë befas të bulëzoj .
-Perëndi , tha prifti , lutemi të ik vdekja nga Goroneci ynë . Të iki silueta e saj .Të humbas frika në mëndje , në zemër.
Në atë tokë belikë diku thellësisht nuk u desh të shkonte . Askush nga plakat e Goronecit.
U kërkua nëpër thellinat e një depoje të vogël tek varret . U gjet në dyshekun ku dremiste rojtari . Plakat , thaheshin në vitet e Goronecit mitik . Ndërsa si në rinin e tyre . Gjelbëronin. Në perëndim të jetës . Plakat e Goronecit po agonin , sikur të kishin dalë nga vesimi i mëngjeseve.
4.Rapsodi i fshatit Bert Ruzhaj mbasi korri barin,shiu grurin në lëmë,shkroi ndoca fjalë,për raportimin e rojës së varrezave.
”Unë Bert Luzhaj me profesion rapsod i përjetshëm po kumtoj këtë poemë .Poema ka 6 strofa.Titull mbreslënës.Xhivari ynë,në mot të motit,e ka quajtur mortja:

Gdhiu mug në xhivarin e Kunjovës
një zë klithi frikshëm:-Erdhi mortja,
klithma,plakash në kor,në mëhallën tonë,
u lëkund nëpër magji,xhivari i poshtëm.

Rrugicat u shkretuan. Vuvosën dyert.
si erë mbi re i ndoqi frymë e keqe.
-Sonte dhe vetëm sonte vjen mortja,
njerëzia vraponin,të ngujoheshin

-Ç’është kështu-thirri kryeplaku
-Futu brenda po arrin mortja,
ç’orë,ç’minutë do të thermojë jetët
e zeza,që s’ka shërim mortja.

Po vjen me këmbë me duar,
nuk i ndjen dridhjet sizmike, frika
kush mund ti thyej sonte, eshtrat tona,
mellan i zi po rrjedh nëpër rrugica.

S’dua të më fshiheni nën dhera,
me hapin tim ecin muret,dallgët bëhen hi,
copëra pasqyrash,ditën e grisin,
degë e heshtje, det me qiellin e zi.

Nuk pati derdhje ujërash,u tkurrën burimet,
as furrat nuk punuan ,tymtarët qëndruan kot.
-Ç’bëhet kështu-pyeti prifti i Kunjovës,
është kohë e vesës për të derdhur lot.

Nipi pyeti gjyshen: Ç’farë është mortja ?
E largët. E shurdhueshme. E tmerrshme.
Me zëra vuajtjesh,këmbëkryq. Gjithçka e ftohtë.
Pa zhurmë ,e përhumbshme,ulur përmbi heshtje.