Shqiptar, shmangu prej konfliktit sa më tepër që të mundesh! Por, nëse të detyrojnë, atëherë lufto si një burrë.
Nga Aurel Dasareti*/
Unë nuk kam hyrë në politikë, por flas për politikën. Unë dua që çështja të jetë e njohur në vend që unë të jem i njohur.
Ariu i Karpateve nuk është duke fjetur: Para disa ditësh mijëra ushtarë shënuan Ditën e Fitores ruse të Luftës së Dytë Botërore në Sheshin e Kuq, Moskë. Putin tregon muskujt. Paradë ushtarake më e madhe që prej Luftës së Ftohtë. Pjesë e qartë në rrugën e Vladimir Putinit drejt qëllimit për rivendosjen e Rusisë si një fuqi e madhe.
Jo rastësisht. Kohët e fundit patriotizmi në Rusi është i madh. Demonstrimi i fundit është një pjesë e rëndësishme e propagandës së luftës së Putinit, dhe një mënyrë e qartë për të treguar muskujt.
Kjo është pjesë e një plani më të gjerë…
– Shumë punë mbetet, por ne do të arrijmë të kalojmë nëpër të gjitha vështirësitë, sepse ne jemi të bashkuar. Dhe, kjo do të thotë se ne jemi edhe më të fortë, – u tha Putini masave që ndoqën paradën.
Ne duhet të kujdesemi që të mos mendojmë se rusët janë “qesharak”. Me sa duket ata e kanë mbajtur nivelin e mbrojtjes së të tyre më mirë se sa Evropa Perëndimore…
Ndërkaq, edhe shqiptarët kozmopolitë do të zhvillojnë paradën në bulevardin “Dëshmorët e Kombit” në Tiranë, 17 Maj. Megjithatë, në paradën e shqiptarëve, nuk do të marshojnë Forcat e Armatosura të Shqipërisë, me tanke e raketa, por homoseksualët – me biçikleta.
***
Psikologët në të gjithë botën janë duke punuar drejtpërdrejt me njerëz të cilët kanë qenë viktima të luftës dhe abuzimet e të drejtave të njeriut, ish- ushtarëve, fëmijë, gratë që janë përdhunuar si pjesë e luftës, dhe me grupe të cilët janë të detyruar të largohen nga pragu shtëpiak dhe të jetojnë në pasiguri. Më me kompetencë se të tjerët, ata mund të flasin në lidhje me marrëdhëniet midis ndihmës psikologjike, masa ndëshkuese kundër atyre që janë përgjegjës, dëmshpërblimit të viktimave dhe rindërtimin e institucioneve që mbrojnë drejtësinë dhe shëndetin.
Veteranët e luftës pa strehë mbi krye
Pas luftërave të Ushtrive Çlirimtare Shqiptare (1998-2001) në Kosovë, Kosova Lindore dhe FYROM, shumë nga veteranët e luftës vuajnë me probleme të shëndetit mendor si rezultat i pjesëmarrjes së tyre në luftime kundër armiqve sllavo-ortodoks.
Unë di për shumë të tillë. Vuajnë nga Çrregullime të Stresit Post Traumatik.
Heronjtë e harruar: Ata kanë marrë pjesë në operacionet e ndryshme luftarake me Flamurin Shqiptar në uniformë. Shumë prej tyre kanë rrezikuar jetën për Atdhe dhe e shkatërruan më tej jetën e tyre pas përfundimit të luftërave. Papunësia, mungesa e ndihmave sociale, mungesa e shërbimeve shëndetësore, mungesa e një strehe mbi krye për veten dhe familjen, janë këto problemet kryesore të pjesës më të madhe të veteranëve. Kjo situatë ka ndikuar shumë që stili jetësor dhe shëndeti i tyre fizik dhe psikik të dobësohet për çdo ditë më tepër.
Përjetimet në beteja, rikujtimi i situatave dramatike të pakëndshme nga koha e luftës, shpesh kthehet në pagjumësi dhe një përdorim të lartë të alkoolit. Nga mjerimi i gjithanshëm, ngushëllimet i kërkuan në abuzimin e alkoolit, të lëndëve narkotike…
Janë të margjinalizuar në shoqëri.
Shumë prej tyre nuk janë në gjendje për të lexuar as gazetat, të dëgjojnë radion apo të shikojnë lajmet në TV.
Qeveria e Kosovës, partitë shqiptare në FYROM dhe Kosovës Lindore domosdoshmërish të nisin një plan për të siguruar një fond për çështjen, dhe zbatimin e masave, ashtu që veteranët (shumë prej tyre invalid të luftës) të ngrihen në një pozitë më të mirë. Shoqëria shqiptare e ka obligim të trajtojë me respekt heronjtë e harruar, vëllezërit e mi të fushëbetejës.
Veteranët kanë kontribuar me gjak për të siguruar paqen dhe lirinë, janë krenaria e kombit.
Nuk do t`i zhgënjejmë heronjtë e luftërave çlirimtare.
Ne gjithmonë do të kujdesemi për këtë të vërtetë të shenjtë, e cila nuk zbehet dhe ne nuk do të lejojmë që heronjtë të përbuzen, diskriminohen, tradhtohen apo harrohen; ata që nuk u kujdesën për veten e tyre por u sakrifikuan për të siguruar lirinë dhe paqen në Atdhe dhe botë.
***
Po, ti mund të kuptosh
Ushtarët nuk kanë një monopol në historinë e asaj se çfarë është lufta, i rrëfehem gruas time.
Unë kurrë nuk mund të imagjinojë atë përmes të cilës ke kaluar, më thotë ajo.
***
Tani disa rreshta (nga Ditari im luftarak: “Dera e pestë e ferrit” … Ndokund në Evropë, Gusht 1995). Kjo sa për ilustrim, për ata që nuk kanë qenë pjesëmarrës në luftëra, t`i kuptojnë pak më mirë veteranët.
Bari i verdhë-gjelbër mund të jetë 2-3 metra i lartë. Frynë erë e butë. Në këtë qilim kodrinash janë transporti me ushqim, veshje, medicinë dhe armë, municion…
Shumica prej nesh kanë peshë të rëndë në shpinë. Ecim përpara të uritur dhe rraskapitur. Bari i ashpër ndeshet me fytyrat tona. Era është e fortë. Do të ishte shumë e kotë sikur të përpiqemi ta largojmë atë nga fytyrat. Me kohën mësohemi ta durojmë, ka shumë gjëra tjera për të cilat duhet të kujdesemi.
Shkelim edhe mbi pengesa drurësh dhe gurësh, kjo kërkon vigjilencë të vazhdueshme të mos pengohemi dhe rrëzohemi. Nuk është e mundur për të parë më shumë se një ose dy ushtarë përpara. Bari është si një mur.
Nga lart duhet të jetë një pamje e mahnitshme, kjo kolonë luftëtarësh në formën e gjarprit që marshon përpara. Por detyra jonë është shumë sekrete, askush nuk duhet të na shoh ndonjëherë nga ajri, edhe pse ka shumë që përpiqen.
Pandërprerë duken në qiell aeroplanë zbulimi, aeroplan bombardues dhe sulmues. Para se ata të kenë një shans për të na zbuluar, shtrihemi afër njëri-tjetrit në barin e dendur. Bimësia në këtë vend na jep një mbrojtje të mirë kundër agresorit.
Nga koha në kohë ne duhet të kalojmë nëpër zonat e hapura. Atëherë tërë kolona e batalionit prej 473 ushtarësh ndahet në grupe më të vogla. Natën vendimtare për aksion kaluam lumin. Ne kemi ardhur me vonesë, në mesnatë, dhe batica është tashmë në rritje. Më tepër se gjashtë orë jemi të shtrirë duke pritur momentin e volitshëm që të mundemi me kujdes të depërtojmë në territorin e pushtuar nga armiku…
Ushtarët nikoqir i shtrojnë batanijet dhe shtrihen aty për të ra në gjumë. Ata nuk shtrihen kudo, por në një unazë rreth nesh, vëllezërve të mi të fushëbetejës, 14 luftëtarë të ardhur nga përtej oqeaneve. Zgjati do kohë derisa unë dhe miqtë e mi e kuptojmë se luftëtarët vendas na respektojnë dhe kujdesen më shumë për ne sesa për vetveten. Zgjohem pas disa orë gjumi dhe mendja ime pikërisht fillon të bredh mbi armikun që është i pozicionuar vetëm pak kilometra nga ne dhe betejës që afrohet…
Batalioni rreshtohet. Jepet “Urdhri luftarak për aksion”, u them:
“Luftëtarë, vishni gjithë armatimin e Perëndisë, që të mund të qëndroni kundër kurtheve të djallit. Sepse ne nuk luftojmë kundër gjakut dhe mishit. Por kundër okupatorëve, terroristëve, principatave dhe pushteteve, kundër sunduesve barbar të këtij terri. Nuk do të kursejmë fëlliqësirat. Toleranca bëhet një krim kur zbatohet kundër së keqes. Është dhuna e organizuar në krye ajo që krijon dhunën individuale në bisht. Fituesi ka të drejtë, sepse ai shkruan ligjet.”…
Një ushtar përpiqet të dezerton vetëm disa minuta para fillimit të përleshjes. I afrohem. Është i moshës time, 18 vjeçar, beteja e parë e tij. Dridhet. Më vjen keq. I pëshpëriti: “Shmangu prej betejës sa më tepër që të mundesh! Por, nëse të detyrojnë, atëherë lufto si një burrë.” Dhe, luftoi si burrë…
***
Veprimet e dhunshme janë punë e një ushtarit, suksesi apo mossuksesi i atyre veprimeve përcakton aftësinë e dikujt në këtë profesion. Nuk mund të ekzistojë asnjë çlirimin kombëtar para se forcat nacionaliste të ndërhyjnë për dhunën çlirimtare. Nuk ka popuj në botë të cilët kanë qenë viktima të forcave të pushtimit të huaj, që pa gjakderdhjen e tyre kanë arritur çlirimin dhe siguruar fitoren përfundimtare për çështjen e tyre – një pavarësi të vërtetë kombëtare.
Mjerisht, në luftërat e drejta çlirimtare ka gjithmonë vrapues që e shohin mundësinë e fitimit të shpejtë financiar në bashkëpunim me armikun. Por, shumica përfundon si ky vrasës i moshuar:
Sherri për një vrasës plak: Përmes më shumë se pesëdhjetë vjet, Ruud e ka kryer punën e tij si një vrasës i paguar në një mënyrë të përsosur dhe të lehtë. Megjithatë, një ditë ajo shkon keq. Viktima është vrarë vetëm disa minuta para se të arrijë Ruud, dhe kur ai dëgjon sirenat që afrohen, e kupton se dikush e ka joshur atë në një kurth. Papritmas ai nuk është më gjuetari, por ai të cilin e ndjekin…
Kjo nuk është një qasje që ne duam. Por ne jemi të gatshëm për të përmbushur sfidën.
* Ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike (dasaretiaurel@yahoo.com.au)