Shkruan Ramiz LUSHAJ/

1.

Ma së parit më lejoni që me dinjitetin e malësorit e si nxanës i dijes të përulem me mirënjohje para veprës së vyer të historianit Selim Matoshi, përballë tre librave të tij për arsimin, për kulturën e për sportet në trevat e Tropojës.

Një nga shenjtëritë e fjalës poetike shqipe, Hamit Aliaj, këta tre libra të Selim Matoshit, në parathënien e veprës për sportet, i cilëson si një “triptik madhështor, kujtesë kombëtare, vlerë kombëtare…”.

Parasëgjithash, me këto tre vepra shkencore historiani Selim Matoshi ka punue si një akademi më vete, ka ba një punë akademike, ia ka qitë dhe ia ka rritë ma mirë kontributet e atributet Tropojës dhe ka nderue vetëveten dhe vendlindjen e tij.

2.

Kur e lexon veprën e fundit për sportet në viset e Tropojës kujton se je kah hyn në një minierë të rrallë. Aty, faqe pas faqeje, dalin medalje ari, medalje bronxi, medalje argjendi, të meritueme nga sportistët e Tropojës në veprimtari kombëtare e ndërkombëtare në gjithato shtete të botës, në Australi, në Kinë, në Kolumbi, etj.

Aty gjejmë emnat e mëdhenj të sportit krenari tropojane e kombëtare si Arkand Mehdi Qerimaj dy herë kampion bote në peshëngritje, dy herë nënkampion bote, tre herë kampion Europe, etj.  Mundësi Ndoc  Qokaj, gjashtëmbëdhjetë herë kampion kombëtar. Mjeshtrit e Merituar të Sportit në qitje: Rexhë Ndreu, Sadik Azem Kuçana. Sportistët e atletikës: Zhujë Bajko (Breçani) e Valbona Gani Lauka. Alpinistët Azem Malë Hyka e Nuredin Elez Seci. Karateisti Ramiz Ali Ismailgeci, tetë herë kampion kombëtar. Vllaznit Gega në futboll. E të tjetër, e të tjerë.

Aty gjejmë arritjet në sportet kolektive si ekipi i basketbollit “Valbona” pesë herë kampion kombëtar, këtar herë fitues i Kupës së republikës dhe katër herë i Super-Kupës.

Këto figura emblematike të sportit shqiptar dhe dhjetra të tjerë e kanë pasurue “minierën” e sporteve, në të cilën ka pasë rast e fat të punojnë historiani Selim Matoshi për të na e dhanë këtë vepër.

Nëse nga minierat e nëntokës së Tropojës shkojnë duke u pakësue e nxjerrin mineral për ta shitë jashtë, sportistët tanë po i pasurojnë çdo vit “minierën” e vlerave sportive e njerëzore me medalje që i mbeten në gjerdanin e krenarisë së saj.

Tropoja ka dy vargmale paralele: njëri janë vargmalet natyrore dhe tjetri janë vargmalet me figura emblematike të sportit, të kulturës e të arsimit në Tropojë, për të cilët ka folë Selim Matoshi në tre veprat e tij, që mbeten piedestale e autostrada për brezat e sotëm e të nesërm.

3.

Në veprat e Selim Matoshit ka vlera kulturore, arsimore e sportive, po edhe njerëzore.

Veçoj njanin prej tyne: në janar 1980 alpinistët banë një ngjitje dimërore në malet e luginës së Valbonës, në Grykat e Hapuna. Aty, mjeshtrit të merituar të sportit, Aleksandër Bojaxhi, i humbi ora në thellësi të borës. Më 5 maj 1980, pas katër muajsh, alpinistët tropojanë, mjeshtrit e sportit, Nuredin Seci e Hazir Malaj, ribanë një ngjitje alpinistike të veçantë në këtë lartësi alpine vetëm për të gjetë orën e mikut të tyre alpinist, të cilën ia çuan në dorë menjëherë.

Në vitin 1978 në Majën e Arapit, 2.217 metra mbi nivelin e detit, mjeshtri alpinist, tropojani Azem Hyka do t’i shpëtonte jetënn Mariodon Hitos të ekipit “Studenti”.

Veprat e Selim Matoshit janë shumëdimensionale, prandaj i qëndrojnë kohës, ecin në tri fusha pothuajse të pashkeluna nga të tjerët, prandaj sjellin vlera, iu ngrejnë hymn figurave emblematike prandaj do të përcillen në breza.

Besojeni se Selim Matoshi e ka tepër të vështirë që në tre vepra të përfaqësojnë gjanësisht të gjitha figurat emblematike, sepse Tropoja i ka aq të shumtë e të mëdhenj sa nuk i nxanë kaq libra, kjo sallë, kjo kohë. Ata janë të të gjitha kohërave që ikën e të atyne që vijnë në ardhmëri.

4.

Shpesh e kam ndigjue shprehjen se Selim Matoshi e ka justifikue veten e vet për 11 vite si shef i arsimit, kulturës e sporteve në Tropojë, pasi i ka botue këto tri vepra të suksesshme. Përndryshe, këta duan me thanë edhe kështu: “Selim Matoshi e ka hallall bukën e shtetit”.

Po sikur ne të themi anën tjetër të medaljes: Shteti po ia hanë djersën e thinjave e të dijenive Selim Matoshit, sepse nuk e ka vlerësue punën e tij me titullin “Qytetar Nderi” në qytetin tonë alpin apo në komunën e Tropojës, nuk iu ka dhanë Urdhëri “Naim Frashëri i Artë” të Klasit të Parë, etj.

Në miradijen time Selim Matoshi në asnjë kohë nuk ka punue me marrë vlerësime të tilla, ashtu sikurse çdo kohë i mbetet borxhli punës e veprës së tij.

Selim Matoshi, ashtu sikurse i vllai i tij, Dr. Ramë Matoshi, astenjë kohë me problematikat e veta nuk e ka marrë tepër seriozisht, ashtu sikurse në çdo kohë në gjanat ma të rëndësishme është tregue naltësisht serioz, dinjitar.

Këtë e dëshmon edhe me këto tri vepra që nuk i kap bryma e as nuk i rrëmben vorbulla e politikës, në të cilat i përmbledh tana epokat nga lashtësia deri më sot, pa cungime apo fragmentizime, etj.

Më lejoni që në këtë ditë të librit të gashjanit Selim Matoshi të shpreh mirënjohje për djemtë e Gashit: shkenctarin Xheladin Gosturani, gjuhëtarin e publicistin Avdyl Sula, studiuesin Veli Haklaj, vllaznit krijues Baliaj (Isai, Azemi, Artani, Adriatiku), poetin e çmimeve kombëtare, Shkëlzen Zalli, gazetaret Valentina Madani e Afwrdita Haklaj, poetin e prozatorin Skënder Haklaj, poeten Manjola Brahaj, publicistin Azgan Haklaj, studiuesin Halil Hajdari, fotoreporterin Beqir Drejtova, poetin Riza Haklaj, e të tjerë.

 

5.

Në të tre veprat e Selim Matoshit, në ballinën e fundit, ka një pasakëtsi të “vogël” në dukje, po me vlerë të madhe. Selim Matoshi po don me na e mbush mendjen se ka lind në vitin 1934, se është 77 vjeç.

Historiani Selim Matoshi në moshën 70 vjeç na e dha veprën shkencore për arsimin në Tropojë, ndërsa në moshën 74 vjeç na e dha veprën tjetër shkencore për kulturën në Tropojë, kurse në moshën 77 vjeç veprën e sotme shkencore për sportet në Tropojë. Pra, kësisoj, në shtatë vjet kohë vjen me tri vepra shkencore, për të cilat ka punue 70 vjet, nga hapje e Abetares deri tek kjo punë akademike e vyer në breza. O miku ynë, Selim Matoshi, kur të vini me veprën e katërt shkencore, duhet të kesh pak kujdes se mos na thue se je, fjala vjen, 80 vjeç.

Latinët e kanë një thanie të moçme: Heronjtë vdesin, po shkrimtarët e historianët kurrë. E tillë do të jetë vepra shkencore e Selim Matoshit dhe emni i tij si autor i tyre.

O Selim Matoshi, paç moshën e tri veprave të tua!

Tani, në përmbyllje, fjalën e parë dhe të fundit po i përmbledh në një të vetme, me një kryefjalë: Faleminderit, o Selim Matoshi!”