“Të veçantat e vitit mësimor 2023-2024”, Vera Ivanaj, mësuese e gjuhës shqipe në klasën e gjuhës shqipe që zhvillohet në Kishën e Shën Palit, Rochester Hills, Michigan, në një rrëfim për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon për lexuesit: përpjekjet për mbajtjen gjallë të gjuhës shqipe në mërgatë, gjuhën shqipe si pasuri kombëtare dhe identitare, rolin e mësimit shqip te rritja e ndjenjës patriotike te fëmijët.

PËRPJEKJET PËR MBAJTJEN GJALLË TË GJUHËS SHQIPE NË MËRGATË

Si çdo vit të ri shkollor, emocionet dhe ndjesitë janë tepër pozitive, si për nxënësit ashtu edhe për mësuesit, por në të njëjtën kohë është edhe ndjenja e përgjegjësisë për të arritur maksimumin në procesin e mësim dhënies, si nga ana e mësuesit, ashtu dhe të nxënit nga ana e fëmijëve. Synimet janë të mëdha nga të dyja anët, e mësuesve dhe nxënësve, por çelësi për arritjen e tyre, në radhë të parë, është vullneti dhe puna sistematike e nxënësve për të mësuar dhe praktikuar gjuhën shqipe, jo vetëm në klasë por edhe në familjet e tyre. Gjuha larg trojeve amtare është si bima, nëse nuk e ushqen dhe nuk e ujit vazhdimisht, ajo do të thahet. Mbajtja hapur e klasës së gjuhës shqipe pranë kishës së Shën Palit, tregon se është një përpjekje e vazhdueshme për ta mbajtur gjallë gjuhën tonë. Procesi i mësimit është i njëjtë më atë të viteve të kaluara. Teksti bazë për nivelin fillestar është Abetarja dhe libri i ushtrimeve, ndërsa për nivelin e dytë, janë përzgjedhur pjesë nga gjuha shqipe e klasës së dytë.

EKSPERIENCA, ARRITJET KRYESORE, EFEKTI TE FËMIJËT

Pa dyshim që është një eksperiencë shumë e bukur. Ajo që vlerësoj më shumë gjatë këtyre viteve, është dëshira e madhe e një pjese të mirë të fëmijëve, për të mësuar gjuhën e bukur shqipe. Më kanë mbetur në kujtesë shumë fëmijë që mezi prisnin të vinin në klasë. Në sytë e tyre pasqyrohej etja e madhe për të thithur çdo fjalë të re. Ndrojtja e fëmijëve në fillim të vitit, ngadalë dhe pa u kuptuar vjen e tretet dhe ata çlirohen krejtësisht, aq sa mezi presin tu vijë rralla që të flasin e të lexojnë. Arritja kryesore është që fëmijët të përvetësojnë gjuhën shqipe, gjë që nuk është e lehtë të arrihet kur jeton në vend të huaj, por me vullnet e punë çdo gjë arrihet. Gëzohem shumë, kur prindërit më thonë se fëmija i tyre shkruan mesazhe apo flet në gjuhën shqipe me kushërinjtë që ka në Shqipëri, Kosovë, Malësi apo kudo që ata jetojnë.

MËSIMI I GJUHËS SHQIPE RRIT NDJENJËN E KRENARISË KOMBËTARE

Vetë prania e tyre në klasën e mësimit të gjuhës shqipe, tregon se ndjenja e patriotizmit dhe atdhedashurisë është e fortë brenda tyre. Mësimi i gjuhës e rrit edhe më shumë ndjenjën e krenarisë kombëtare dhe dëshirën për të vizituar gjithnjë e më shpesh tokën amtare, për ta njohur historinë e Shqipërisë edhe më mirë.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E RUAJTJES SË TRASHËGIMISË GJUHËSORE E KULTURORE KOMBËTARE

Një popull që nuk ruan gjuhën e tij, është i destinuar të zhduket. Faktori kryesor i ruajtjes së identitetit kombëtar dhe kulturor të çdo kombi, është gjuha. Një nga vlerat më të mëdha që ne gëzojmë si komb, është ruajtja e gjuhës dhe përcjellja e saj ndër breza. Është pikërisht gjuha ajo, që shpalos vlerat kombëtare si historinë, kulturën dhe traditat e çdo vendi. Vendi ynë ka një pasuri të jashtëzakonshmë të trashëgimisë kulturore jo vetëm materiale por edhe shpirtërore, si folklori, gjuha e pasur, traditat, njohuritë tradicionale, etj. Nëpërmjet gjuhës janë përcjellë ndër breza gojëdhënat, legjendat, këngët, historia e hershme e të parëve tanë dhe vendit tonë.

THIRRJE PRINDËRVE: SILLNI FËMIJËT TE KLASAT E GJUHËS SHQIPE

Në bazë të statistikave që publikohen, thuhet se numri i shqiptarëve në emigrim, është më i madh se i atyre që jetojnë në trojet amtare shqiptare. Rreziku i asimilimit të këtyre familjeve shqiptare është përherë i pranishëm. Janë prindërit, që kanë peshën kryesore për ta shmangur këtë rrezik, t’iu mësojnë fëmijëve gjuhën, duke kumunikuar shqip dhe vetëm shqip në familje. Vizitoni sa më shpesh të jetë e mundur vendlindjen bashkë me fëmijët tuaj, mundësisht që ata ti kalojnë atje pushimet e verës me kushërinjtë dhe të afërmit e tyre, kjo i ndihmon jo vetëm të mësojnë gjuhën, por të duan edhe më shumë vendin dhe të afërmit e tyre. Të gjithë ne që jetojmë jashtë trojeve amtare, e dimë shumë mirë se sa e shpejtë është e përditshmja, vetë jeta, sa e paktë është koha që kalon me familjen, por pavarësisht kësaj, me aq sa të mundeni, mos u dorëzoni duke e lënë pas dore gjuhën tonë shqipe. Në çdo vend të botës ku jetoni, nëse keni afër një shkollë ku mësohet shqip, mos hezitoni t’i dërgoni fëmijët tuaj aty sepse është investim me vlerë për të ardhmen e fëmijës tuaj, i formimit të tij dhe ruajtjes së identitetit tone kombëtar.

Vera Ivanaj, mësuese e gjuhës shqipe në klasën e gjuhës shqipe që zhvillohet në Kishën e Shën Palit, Rochester Hills, Michigan, në një rrëfim për Diellin e Vatrës në New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon për lexuesit: organizimin e mësimit shqip në Michigan, përpjekjet e prindërve për t’iu mësuar gjuhën shqipe fëmijëve, gjuhën shqipe si një ndër faktorët kryesorë të ruajtjes së identitetit kombëtar dhe kulturor, sfidat e mësimit shqip mes teknologjisë, pandemisë dhe vështirësia e fëmijëve me dy gjuhë dhe gjuhën shqipe si trashëgimi shpirtërore dhe identitare kombëtare.

KLASA E GJUHËS SHQIPE NË KISHËN E SHEN PALIT, ROCHESTER HILLS, MICHIGAN

Si fillim, dua t’ju falenderoj për këtë intervistë, për interesin që ju shprehni ndaj gjuhës sonë. Do të ishte një mrekulli të kishim një shkollë, por aktualisht kemi vetëm një klasë të gjuhës shqipe, e cila zhvillohet në Kishën e Shen Palit, Rochester Hills këtu në Michigan. Në vazhdimësi, janë bërë përpjekje nga bashkëatdhetarët tanë këtu, për t’iu mësuar gjuhën shqipe fëmijëve të tyre. Në disa qytete të ndryshme këtu në Michigan, janë hapur klasa të gjuhës shqipe. Për mua është viti i tretë që jap mësim. Fëmijët mësojnë alfabetin, si të shkruajnë dhe si të lexojnë gjuhën tonë të bukur, marrin njohuritë elementare të komunikimit të përditshëm.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP, TEKSTI BAZË:  ABETARJA E PËRBASHKËT SHQIPËRI-KOSOVË

Në klasën e gjuhës shqipe mësimi zhvillohet për moshën 8-16 vjeç, një herë në javë, dy orë. Kohëzgjatja e mësim dhënies është 9 muaj, shtator – maj. Teksti bazë është  Abetarja e përbashkët Shqipëri-Kosovë, e Shtëpisë Botuese “Pegi”. Do të ishte shumë më frutdhënëse po të zhvillohej mësim 2-3 herë në javë, por fëmijët përveç shkollës, angazhohen edhe në aktivitete të tjera sportive e artistike dhe e kanë të pamundur më shumë. Praktikimi i gjuhës shqipe në familje është shumë i rëndësishëm, kjo është pika e dobët që unë diskutoj gjithmonë me prindërit. Fëmijët që kanë ecuri të mire, kalojnë në nivelin e dytë në vitin pasardhës. Materiali për këtë klasë është marrë nga libri “Gjuha Shqipe” për klasën e dytë, por pjesërisht e jo i plotë, sepse duhet përshtatur me nivelin e njohurive të marra nga fëmijët.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR

Gjuha, është një ndër faktorët kryesorë të ruajtjes së identitetit kombëtar dhe kulturor. Ruajtja e gjuhës përbën në mënyrë absolute një nga vlerat më të mëdha që ne gëzojmë si komb, dhe përbën elementin parësor kombformues. Asnjë komb nuk mund t’iu mbijetojë kohërave pa një gjuhë të tijën. Nëpërmjet gjuhës shpalos vlerat kombëtare si historinë, kulturën, traditat e me rradhë. Një popull që nuk ruan, zhvillon dhe përcjell gjuhën e tij ndër breza, herët a vonë, është i destinuar të zhduket.

A KANË PRINDËRIT INTERES  TË MADH QË FËMIJËT E TYRE TË MËSOJNË GJUHËN SHQIPE ?

Kjo pyetje ngre shumë pikëpyetje brënda kokës time, kryesisht për të ardhmen, nëse do të kemi një shkollë të mirëfilltë të gjuhës shqipe apo jo. Është folur shpesh për këtë, pasi komuniteti shqiptar në Michigan është shumë i madh, dhe shkolla shqipe shihet prej shumicës së prindërve si e domosdoshme për fëmijët e tyre. Të shpresojmë që në një të ardhme të afërt të konkretizohet në vepër dhe jo të mbetet thjesht një bisedë rreth tavolinës. Vullneti për një bashkëpunim të mirë e frutdhënës mes prindërve e nxënësve nuk mungon, por që të jem e sinqertë, faktori “Kohë” e zbeh pak atë. Shumica e prindërve janë shumë të zënë me punë, sidomos në këtë periudhë. Koha u mungon të gjithëve, duhet të vraposh që të kapësh kohën. Megjithatë, është për tu vlerësuar shumë, që pavarësisht kësaj, prindërit kanë një interes shumë të madh që fëmijët e tyre të mësojnë gjuhën shqipe.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Në rrethanat e emigrimit jashtë vendlindjes, gjuha është faktor kyç në mbijetesën e komunitetit shqiptar, në ekzistencën e tij dhe mos asimilimin. Diaspora shqiptare, e në veçanti arsimi shqip jashtë vendit, përballet me shumë sfida dhe vështirësi. Pa dyshim se ekzistojnë shume faktorë që janë të ndërlidhur me këtë gjendje, por problemet më të mëdha janë të lidhura me faktorin njeri. Ndihet një mungesë e theksuar e vetëdijësimit të një pjese të konsiderueshme të prindërve shqiptarë, për rëndësinë e ruajtjes së gjuhës shqipe si formë e vetme e ruajtjes së identitetit kombëtar jashtë shtetit. Shumë familje shqiptare emigrante janë në dilemë se: a duhet të dërgohen fëmijët e tyre në mësimin e gjuhës shqipe apo jo? Njëra prej arsyeve të shpeshta është se fëmijët duhet të mësojnë gjuhën e vendit ku jetojnë dhe se dygjuhësia është pengesë dhe ngarkesë për ata, gjë që për mendimin tim nuk është aspak e vërtetë, përkundrazi, fëmijët që flasin dy gjuhë kanë një zhvillim më të theksuar të intelektit të tyre dhe rritje të ndjenjës së krenarisë kombëtare. Në lidhje me teknologjinë…, është e dhimbshme ta them, por sipas mendimit tim, efekti i saj te fëmijët është shumë negativ. Pjesën më të madhe të fëmijëve i sheh të lidhur ngushtë me internetin, ku shpeshherë marrin informacion që më shumë i dëmton se i ndihmon. Interesi për të lexuar libra, çka ndikon shumë pozitivisht në formimin e tyre, është tepër i zbehtë. Pandemia po ashtu, ka dhënë efektin e saj negativ, si kudo tjetër. Kur përhapja e saj ishte në pikë kritike, jemi detyruar të ndërpresim mësimin komplet. Shpëshherë fëmijët vazhdojnë të mungojnë për këtë arsye, kur ata vetë ose një pjesëtar i familjes së tyre është infektuar. Normal që kjo ka pasojat e veta, por shpresojmë dhe lutemi që kjo situatë të kalojë sa më shpejt dhe jeta në tërësinë e saj t’i kthehet normalitetit.

GJUHA SHQIPE SI TRASHËGIMI SHPIRTËRORE DHE IDENTITARE KOMBËTARE

Gjuha jonë shqipe është një nga gjuhët më të lashta të Gadishullit të Ballkanit, ilirishtes. Gjuha është elementi kryesor dhe më i rëndësishëm që mban gjallë një komb. Nëpërmjet gjuhës, manifestohen kultura, traditat dhe zakonet e tij, ç’ka përbëjnë trashëgiminë kulturore shpirtërore kombëtare. Që të ndihemi dhe të identifikohemi shqiptarë, duhet që gjuhën shqipe, të dimë ta ruajmë dhe t’ua përcjellim brezave. Duke e ruajtur dhe përcjellë ndër breza gjuhën e bukur shqipe, ne kemi ruajtur identitetin, kulturën dhe krenarinë tonë kombëtare, e si rrjedhojë kjo bën që të jemi më të nderuar e më të respektuar përballë kombësive të tjera, por mbi të gjitha ndaj vetvetes tonë, të parëve tanë si dhe brezave që do të vijnë.

KUSH ËSHTË VERA IVANAJ, FORMIMI, KARRIERA, POZICIONI, ANGAZHIMET…

Unë jam nga një fshat i vogël por shumë i bukur i qytetit të Lezhës, Ishull Shëngjin, i cili rrethohet nga lumi Drin, deti Adriatik, Laguna e Kunes dhe qyteti i Lezhës, me kalanë e Skenderbeut në sfond. Zoti më ka bekuar që të rritem dhe edukohem nga dy prindër vërtetë të jashtëzakonshëm, malësorë të ndershëm e  fisnikë, Gjok dhe Gjyste Ivanaj, të cilëve do t’iu jem mirënjohëse gjithmonë, duke u munduar t’iu ngjaj sa më shumë. Në vitet 70-të, kur Shqipëria përjetonte kulmin e ferrit të diktaturës komuniste, e cila depërtonte thellë si një hije e frikshme në çdo familje shqiptare, ata pavarësisht kësaj, si mua edhe vëllezërit e mi, na rritëm me shumë dashuri. Gjithmonë na thonin; “Kurrë mos harroni se kush jeni dhe nga vini”. Si malësorë e katolikë të devotshëm, na mësuan se si ta duam njëri tjetrin, vendin, gjuhën, zakonet e traditat e të parëve. Shkollën fillore, 8-vjeçare dhe gjimnazin i kam kryer në qytetin e Lezhës. Kam kryer studimet e larta në Universitetin e Tiranës, Fakulteti Histori Filologji në degën Gjeografi. Jam diplomuar në Master Shkencor për Trashëgimi Kulturore po në të njëjtin Universitet. Mbetet një peng për mua që nuk arrita të studioja në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë si dy vëllezërit e mi, piktorë të mirënjohur, Nikolin e Frederik Ivanaj, por gjithsesi e kam ushtruar pikturën me shumë pasion. Kam punuar gjithashtu edhe në gazetën e pavarur “Koha Jonë” në Lezhë dhe në Tiranë. Vitet e fundit para se të vija në Shtetet e Bashkuara, kam punuar në Ministrinë e Kulturës në Tiranë për një periudhë disa vjeçare, fillimisht si asistente e zëvendësministrit të kulturës dhe më pas, po në këtë ministri, si specialiste e trashëgimisë kulturore. Aktualisht, përveçse përpiqem t’iu mësoj fëmijëve gjuhën tonë të bukur shqipe, punoj si Sekretare e Kishës së Shen Palit në Rochester Hills, si dhe në një kompani shqiptare shumë të suksesshme, NIKO’S Home Design Center. Pasionet e mia janë piktura, natyra dhe udhëtimet.