Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Të paidentifikuarit” – Përgjegjësia përkrime lufte

by

(Një drejtësi e vonuar, një drejtësi e mohuar… është në pritje….)/
Nga Violeta MIRAKAJ/
Ditën e enjte , mbasdite me 3 Mars 2016 . në 1539 Longworth House Office Building, Washington D.C. u promovua filmi dokumentar : –  “The Unidentified” :– Përgjegjësia për krime lufte.  Çfaqja e këtij filmi dokumentar ështe realizuar prej rrjetit të gazetarisë ivestigative BIRN‘s, organizuar nga komisioni Tom Lantos – shqyrtimi i të drejtave të njeriut.
“Të Paidentifikuarit” heton disa prej krimeve më të egra,të rënda dhe tëpazgjidhshme deri tani, tregon dëshmi nga civil shqiptarë, jep skenat makabre që kanë përjetuar në këtë kohë kosovarët, kanë përjetuar në trojet e tyre. Sekuencat e filmit – dokumentar na çojnë në disa fshatra rreth Pejes, ku u vranë më shumë se 180 shqiptarë të cilët u masakruan në mënyrën mëbarbare nga paraushtarakët e ushtrisë Serbe, të urdhëruar nga shteti. Trupat e masakruar ose i dogjën ose u zhvendosën, dhe një pjesë e tyre u gjendëndy vjet më vonë në disa qendra të trajnimit policor në Serbi. Skenat e këtijfilmi– dokumentar, të ngjethnin dhe të dukej se po kalonim solsticin e dimrit, një natë të gjatë dimri….
Dokumentari për krimet ne Kosovë ishte si rezultat i punes dyvjeçare të njëgazetareje nga Serbia, Marija Ristic. Ajo ka mundur të mbledhë dëshmi tëparaushtarakëve serbë, të cilët kanë marrë pjesë në krime gjatë konfliktit nëKosovë ne vitin 1999. Skenat dëshmuese të krimit në këtë vend vijnë njera pas tjetrës, pavarësisht arësyes përse kanë dëshmuar, të bën përshtypjedëshmia e disa paraushtarakëve kriminel, gjë që fakton natyrën çnjerëzore tëngjarjeve të vitit 1999, në Kosovë, si dhe ata nuk kanë qenë vetëm, po kanëqenë të shumtë, të cilët jetojnë të qetë dhe të patrazuar…
Pas dhënies së filmit – dokumentar pati pyetje dhe diskutime nga tëpranishmit, të cilët ishin nga kombësi të ndryshme. Midis të tjerave, Marije Ristic thekson se ajo ka bëre një film për kriminelet që bënë krimet dhe ende shetisin të lirë, për krimin në Kosovë. Një ndër të pranishmet, e cila padyshim që nuk mund të mungonte në këtë event, ishte Vlora Çitaku,Ambasadore e Republikes së Kosovës në U.S.A ; midis të tjerave kërkon t’u kujtojë të pranishmëve dhe të gjithëve se krimet u bënë nga të gjithë palët epërfshirë në këtë luftë, por ekziston një ndryshim i madh mes krimeve tënxitura nga shteti dhe akteve individuale. Ajo që kishim në rastin e Serbisëishte një krim i mbështetur nga shteti jo vetëm në Kosovë, por edhe nëBosnje e Kroaci , dhe ishte  po e njejta infrakturë institucionale, e njejta udhëheqje.etj.. Diane Orentlicher, Profesore e të drejtës Ndërkombëtare teUniversiteti Amerkan, bëri një përshkrim si dhe theksoi  luftën kundër krimit dhe krimineleve
Fatos Bytyqi, dëshmon për tragjedin personale familjare, se në këtëraprazalje ka humbur tre vëllezer, Ylli, Mehmeti dhe Agron Bytyqi; secili ka qenë qytetar amerkan. Ata janë ekzekutuar dhe hedhur në një varr masiv nëKorrik 1999.  Për vite me rradhë, ai së bashku me vellain e tij, Ilirin, për 17 viteme rradhë kanë avokuar për drejtësin e vëllezërve të tyre. Pra një drejtësi e vonuar, një drejtësi e mohuar… është në pritje
Ariton Ismaili, banues ne Uashington shprehet se dhe ai ka humbur disa pjesëtarë të familjes në këtë barbarizëm,edhe se në të gjithë botën  ndodhin krime, krime ka kudo, por më vjen mirë që dikush ngrihet dhe ngul këmbë qëkëto krime dhe të tjera  duhen të denohen, pavarësisht se ku ndodhen ,e sado larg janë….Nuk ishin gjëra dosido, por shume të rënda …tragjike.
Ky film – dokumentar si dhe nga bashkebisedimi midis te pranishmeve, ne Longworth House Office Building, theksohet se krimi, dhe veçanërisht krimi shtetëror duhet ndëshkuar. Por duhet të nënvizojmë dhe një herë thënien e Ismail Kadares, shkrimtarit tonë të shquar se: “ Bota do t’i vlerësojëshqiptarët aq sa Shqiptarët vlerësojne veten.”

Mbrëmje Artistike – Kulturore , organizuar nga stafi i festivalit të fëmijëve “Zërat e Rinj 2016”

by

Nga Violeta Mirakaj/*
Nju Xhersi, SHBA, 27 Shkurt 2016/
Në mbrëmjen e 27 shkurt 2016 në “Grappa 46 Restaurant” u organizua :Fund raising Event, për të mbledhur fonde për realizimin e festivalit të fëmijëve në diasporë “Zërat e Rinj 2016”.
Mbrëmjen e hapën dy prezantuese , Julia Ilirjani (Aktore) dhe KozetaTorishta (Gazetare)(qe kete mbremje kishte ditelindjen dhe mori urime te ngrohta.)
Kozeta shpreh kënaqësinë që ju dha rasti për të drejtuar dhe prezantuar këtëmbrëmje artistike – kulturore, dhe se ky Fundraising Event është për tëmbledhur fonde ,për të realizuar për fëmijët tanë, për fëmijet shqiptarë,festivalin e këngës shqiptare “Zërat e Rinj 2016”.
Ideatorja dhe drejtuesja e muzikës , Pranvera Çobo në emër të stafit tëfestivalit, falenderon të gjithë të pranishmit, të gjithë përfaqësuesit e shoqatave , prindët e fëmijëve që ndodhen të pranishëm dhe po mundësojne këtë aktivitet, këtë Fundraising Event, e cila do të mundësoj realizimin edhe këtë vit festivalin e katërt, për të katërtin vit, festivalin e fëmijëve të diasporës, “Zërat e Rinj 2016”. Ajo thekson se rruga deri tani nuk ka qenë e lehtë, se ky lloj aktiviteti në komunitetin tonë është një risi e re; por që krijoi dhe po krijon mundësinë që fëmijët e familjeve shqiptare, tëcilët kanë lindur dhe po rriten në mjedisin amerikan, në kulturën amrikane, tëkëndojnë këngët e tyre të moshës fëminore edhe në gjuhën amtare tëprindërve të tyre, në gjuhën shqipe.
Nën drejtimin e aktores Julia Ilirjani në një atmosferë shumë të gëzuar dhe festive u dha nje program artistik ku u ndje profesionalizmi i këngëtarëve dhe muzikanteëve. Vajza e re, Besa Buçaj , si përfaqësuese e brezit me të ri të antarëve të “Vatrës”, e shoqëruar ne pjano nga i riu i talentuar Lorivert Çobo interpretojnë këngën “Think of Me”. Shumë qarte dhe lehte muzika ndezi zjarrin e shpirtit te publikut.
Programi vazhdon me këngë nga festivali “Zërat e Rinj 2013” “Unë Bari e Ti Baresh”  kënduar nga Engjëll Junçaj dhe Enesa Dedinca, e pasohet me këngën e çmimit të dytë, “Brezi me Kapuç të Bardhë” kënduar nga motrat Enesa dhe Jona Dedinca. Me këtë këngë erdhi  përsëri drama kosovare. Ajo erdhi si një histori, ajo erdhi si një kujtim, ajo erdhi si një betim. Kjo këngë i kushtohej gjyshit të dy vajzave që e këndojnë këtë këngë, gjyshit të zhdukur nga masakrat serbe në Kosovë. Ato e interpretojnë këngën me ndjenjën e dashurisë dhe të respektit të paharruar për gjyshin, dhe për të gjithë martirëte kombit tonë.
Përshëndetje të veçanta u bënë për praninë dhe ndihmën e- Federata Pan Shqiptare “Vatra” me kryetar Z. Gjon Buçaj si dhe anëtaret dhe përfaqësuesit e saj. Gazeta “ Dielli” me Z. Dalip Greca; Albanian Culture me Z. Adem Belliu, Rrjeti televiziv me shpërndarjen e kanaleve shqiptare në diasporën e Amerikës, TV ALB me përfaqësuesit e tyre,  Radio Emigranti me president Z. Bekim Xhaferri. – Prindërit e ansamblit artistik “Kënga dhe Vallja shqiptare” që kanë mundësuar realizimin 70% te 3 festivaleveparardhës.
Pati përshëndetje për stafin organizues me drejtuese artistike dhe ideatore Pranvera Çobo , Lorend Çobo si koordinator organizativ dhe të tjerët.
Këngëtari Ervin Bushati, i ardhur nga Shqipëria për këtë event, si njëkëngëtar i rritur në skenat e festivaleve që në moshën fëminore këndonkëngën “Ja na erdhi Pranvera”O moj ti me sytë e zi” ; këngëtari  KujtimShehu këndon “Po vijnë Pamporët”, kurse këngëtarja Entela Ilirjanikëndon “Bishtalecat Palë -Palë” si dhe dueti Ilrjani- Shehu interpretojnë“Sagapo.”
Atmosfera e mbrëmjes gjithmonë e më tepër bëhet më e ngrohtë nga interpretimet dhe koloriti i ngjyrave të këngëve, hiteve shqiptare… dhe nxorrimjaft mirë në pah se – muzika eshte gjuha e vertete e te gjitheve.
Zëri i ëmbël i Mariza Sheldia solli përpara nesh këngën “Vetëm një Lule” e kenduar ne Festivalin ‘Zërat e Rinj 2015” e cila u pasua nga “Vallja e Shotes”– koreografia Albana Graca, solist Lorivert Çobo dhe Enesa Dedinca – Ansambli “Kënga dhe vallja Shqiptare”
Nën tingujt dhe zërin e ëmbël të këngëtarëve u këndua dhe u vallëzua
” Valsi i Lumturise” si dhe vazhdoi mbrëmja artistike argëtuese me këngët e këngëtarëve pjesëmarrës si dhe  nën tingujt e grupit muzikor “Pasion” te përbërë – Tastier-Elis Lloshi; Klarinet – Maks Vathi; Bateri – Lored Çobo; dhe Kitar- Pranvera Çobo.
Solidariteti për këtë aktivitet doli në pah gjatë gjithë mbrëmjes. Gjate mbrëmjes  prindërit e fëmijëve pjesëmarrës në festival si familja Sheldia, Dedinca etj bënë dhurime për mundësinë e realizimit të festivalit të fëmijëve për 2016 ; ndihmuan për fondin “Vatra” me Kryetar Z.Gj.Bucaj, dhe të tjerët.
Natyrisht, kjo mbrëmje është një tregues i solidaritetit në komuniteti tonë, gjë që duhet të jetë në vazhdimësi.
Mbrëmja Artistike – Kulturore, Fundraising Event, “Zërat e Rinj 2016” ishte një mbrëmje e bukur ku dhe një herë u tregua se dhe komuniteti ynëshqiptar, ashtu si komunitetet e tjera në këtë vend, dimë të organizohemi dhe të ndihmojmë aktivitetet në përgjithësi si dhe në veçanti aktivitetet e fëmijeve, talentet e reja, të cilët do të jenë vazhdimësia e identitetit tonëshqiptar.
 *Foto -Dielli-Arkiv, Festivali 2015
28 Shkurt 2016 

Rrëfimet e Nënkolonelit….

by

Petrit Demaliaj…..( “Rrëfimet e Nënkolonelit e Inxhinierit Shqiptar dhe Ëndrra Amerikane,” libër i shkruar nga Maximillien de Lafaytte)/
Nga Violeta MIRAKAJ-New York/
Rikthimi dhe kësaj here në vendlindjen, në Shqipëri, takimi me familjarët, miqtë dhe gjithçka që na lidh me këtë vend ishte si gjithëherët një terapi për trupin dhe shpirtin… Muaji Nëntor e Dhjetor, muaj të fundvitit ishin të ngarkuar me plot aktivitete sa artistike – sociale etj.. në Tiranë.
Më ra rasti të jem në një promovim libri, midis miqve ushtarakë të të afërmëve të mi. .. Kurreshtja ishte e madhe, jo vetëm për faktin e titullit të librit – “Petrit Demaliaj; Rrëfimet e Nënkolonelit e Inxhinierit Shqiptar dhe Ëndrra Amerikane”, po dhe se këtë libër e kishte shkruar, një autor jo shqiptar, një i huaj, Maximillien de Lafayette, i cili njihet si autor prodhimtar, dijetar dhe një nga mendjet më të ndritura të kohëve të sotme, në New York dhe kudo në botë. Autori është një nga gjuhëtarët më të njohur botëror, (të gjuhëve të vjetra si summeria, akkadia, assyrian, aramaic, latin, ugaritic etj. dhe atyre moderne) si dhe një historian i qytetërimeve të lashta,por edhe i historisë së Francës e Amerikës. Ai është i njohur ndëkombëtarisht për ekspertizën e tij në historinë dhe gjuhët e civilizimeve të lashta dhe për studimet social – juridike të Lindjes së Mesme, sidomos për ligjet fisnore, sistemet sociale krahasuese dhe ligjet e Islamit. Ka shkruar e punuar për 9 Enciklopedi në 25 gjuhë – shtrirë kjo në 50 vite në kohë.Që nga viti 1960 librat e tij janë lexuar prej rreth 120 milion lexuesish nga e gjithë bota. Është në 220 Bestsellers, gjë që e konfirmon amozon.com..etj
Maximillien de Lafyette, ky filozof e mendimtar i shquar shkroi në anglisht – “Petrit Demaliaj Way- What Imigrants Must Know before They Come to America” , pra libri -Rrëfimet e Nënkolonelit e Inxhinierit Shqiptar dhe Ëndrra Amerikane , u perkthye nga Robert Kodra si dhe botimi e redaktimi nga Agustin Gjinaj.
-“Ky libër është shkruar në formatin e një serie intervistash që kam bërë me N/ Kol. Demaliaj, gjatë qëndrimit tim në Manhattan, New York. Nuk desha të ndiqja formatin tradicional të kujtimeve, për shkak të aspekteve të pazakonta të raporteve e takimeve që kam pasë me të, për gjatë dhjetë muajve”, shprehet vetë autori…
(Vargjet nga Emma Lazarus jane në faqen e parë të këtij libri)
Jo si kolos prej bronzi i famës greke,
Pushtues, këmbëhapur nga bregu në breg.
Këtu e larë nga deti, në prg muzgu do të qëndrojë.
Një grua e fuqishme me pishtar, flaka e të cilit,
Është rrufe e pritur, dhe emri i saj,
Nënë e të ikurve. Me pishtarin në dorë,
Me vështrim drejt brigjeve të largëta.
Në botë shpërndan mirëseardhjen.
Sytë e saj të butë e urdhërojnë.
“Mbajini tokat e lashta dhe historitë e lavdishme!”
Qan ajo me buzë të heshtura.
“Më jep të lodhurit, të pikëlluarit e tu,
Njerëzit që duan të marrin frymë të lirë.
Të pashpresët që mbushin brigjet tuaja.
Dërgo, të pastrehët, të hedhurit nga stuhia.
Unë ngre dritën, pranë derës së artë!”

Vazhdon me- Ëndrra Amerikane… Aseti më i çmuar!
Ëndrra Amerikane simbolizon vendosmërinë, djersën e punës, lotët, gëzimin, dhimbjen, shpresën dhe domozdo SUKSESIN!
Ëndrra Amerikane nuk i përket vetëm njerëzve që kanë lindur në këtë vend. Ajo i përket njerëzimit dhe sidomos emigrantëve, të cilët i shtuan një dimension më tepër bukurisë, kreativitetit, fuqisë dhe statusit të Amerikës në kaq shumë nivele.
Petrit Demaliaj është shembull i shkëlqyer për këtë. Ai erdhi në Amerikë duke kërkuar lumturi e siguri për familjen e tij. Në fillim nuk ishte aq e thjeshtë për të, nuk ishte ajo që priste të shihte dhe të bënte ne Amerikë. Ai e nisi jetën në një apartament të mbushur me buburreca. Inxhinieri mekanik brilant dhe ish nënkoloneli në Forcat Ajrore shqiptare duhet të punonte si pjatalarës, në ndërtim, majë tarracave e çative, duke ngjitur pesha të rënda nëpër ndërtesa, pa pushim, derisa shpina e tij nuk mbante më. Por ai pati vendosmërinë dhe asnjëherë nuk i humbi shpresat te vetja dhe te ajo që Amerika mund t’i ofronte.
Ja si shprehet Petriti : “ Dhimbja, shpirtërore apo fizike qoftë, është vetëshkatërruese në qoftë se nuk dimë se si të merremi me të. Dhimbja mund të na ndriçojë dhe edukojë nëse ne e pranojmë, e kuptojmë dhe arrijmë ta kapërcejmë. Dhimbja nuk duhet nëmur e mallkuar, por duhet mësuar prej saj. Kjo është e vetmja mënyrë për ta ndier të lirë trupin dhe shpirtin tonë nga barra e dhimbjes. Kjo është ajo çka më mësoi jeta në Amerikë.”Pra kush i shmanget lodhjes, nuk është njeri i aftë. Dhe duket sikur thotë se shpresa është mjeku më i mirë që të ndihmon të mëkëmbesh, të përballosh vështirësitë dhe të ecësh përpara.
Autori ka shumë njohuri për vendin tonë, dhe për historinë, po nëpërmjet bashkëbisedimeve të shumta me personazhin tonë, ndalet konkretisht. Të bie në sy se që në faqet e para të librit paraprijnë –Shqiptarë me famë botërore.
1- Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Heroi Kombëtar,ku theksohet se vepra dhe figura e Skënderbeut kishte përmasa dhe rëndësi evropiane.
2- Nënë Tereza (1910- 2003), Humaniste. Në një faksimile e një letre të shkruar nga Nënë Tereza: “Unë e kam në zemër popullin tim shqiptar”
3- Ismail Kadare ,Shkrimtar- Si një nga shkrimtarët më të mëdhenj të letërsisë shqipe dhe gjithashtu një nga shkrimtarët më të njohur të letërsisë botërore bashkëkohore…etj
4- Aleksandër Moisiu : (1879 – 1935) Aktor. Ai llogaritej si një nga aktorët më të mëdhenj në hapësirën gjermanfolëse.
5- Xhon dhe Xhejms Belushi, Aktorë. Xhejms Belushi lindi me 15 qershor në 1954 në Çikago dhe është aktor i shquar. Ai mburret me prejardhjen shqiptare. Në një intervistë të dhënë ZDF( Radio Televizion Shtetëror Gjerman), ai ka thënë se – “kur, isha në vendlindjen e babait, nga të gjitha anët shikoja si në pasqyrë, figurën time, të gjithë më dukeshin të njejtë si unë.”
Kjo parantezë bën që ky autor i huaj, njeh historinë dhe e vlerëson kombin tonë
Libri vazhdon në mënyrë kronologjike me miqësinë që lindi midis autorit dhe Petrit, gjë që rezultoi me kërkesën e Maximillien de Lafayette që të shkruante libër mbi jetën dhe përpjekjet e tij në Shqipëri si dhe realizimin e Ëndrrës Amerikane këtu në New York.Dhe duket sikur thote se- njerëzit e mirë njihen lehtësisht nga përparësitë e shumta të fjalës e të veprimit dhe nga virtytet e tyre.
Sot, Petrit Demaliaj është në gjendje të shkëlqyer. Ai ka një histori suksesi në të gjitha kuptimet dhe në të gjitha standardet. Ai zotëron ndër të tjera prona dhe një apartament.Puna është magneti që tërheq gjërat e mira dhe se me punë njeriu ia del çdo gjëje dhe rrit vlerat.
Qëllimi i domozdoshëm i këtij libri është ,që emigrantët të cilët nuk janë familjarizuar me mënyrën e jetesës amerikane, duhet të përgatiten para se të vijnë në këtë vend. Me rrëfimin e përpjekjeve, vështirësitë e para, pra nga përvoja e Petritit dhe e familjes së tij, në një farë mënyre ndihmon emigrantët të pakësojnë vështirësitë e tyre veçanërisht të momenteve të para kur vijnë në SHBA. Autori është përpjekur të rrokë anët më pragmatike dhe të japë këshilla, të cilat mund të ndiqen dhe përvetësohen lehtë nga emigrantët, tregon se si mund të përballojnë situata të papritura, si dhe pse ata duhet të jenë të gatshëm për t’u përballuar me skenarë nga më të ndryshmit, si të besojnë për të kaluar vështirësitë dhe si të shmangin probleme të panevojshme. Pra shembulli i ngjan një leksioni ku mund të lexojmë të gjithë dhe se fati ndihmon me ndjenjat e pergatitura.
Jeta e familjes Demaliaj, nuk mund të shikohet e shkëputur nga jeta në vendlindje. Theksohet krenaria për origjinën trashëgimia familjare dhe ajo shqiptare. Arsimimi për oficer dhe inxhinier, karriera ushtarake, miqësia etj. duket sikur na thotë më shumë dashuri për njeriun, më shumë dashuri për jetën, për punën, më shumë dashuri për kulturën, më shumë dashuri për atdheun. Duke shfletuar librin “ Rrëfimet e nënkolonelit e inxhinierit shqiptar…” duket sikur rrëfen se jam realist dhe idealist, jam realist, sepse njoh realitetin, jam idealist, sepse mendoj dhe jam optimist për të ardhmen. Petriti diku shprehet, pasi ka shpalos jetën shqiptare . “Në 11 janar 1946, Enver Hoxha deklaroi Republikën Popullore të Shqipërisë, duke drejtuar vendin në një rrugë tiranie, izolimi dhe keqmenaxhimi, që zgjati afërsisht gjysmë shekulli. Ai e mbajti Shqipërinë të mbyllur në vetvete për 45 vjet duke e izoluar nga bota e lirë. …Hoxha qëndroi në krye të vendit për një kohë të gjatë, por më në fund statuja e tij u rrëzua në sheshin “Skënderbej”, në qendër të Tiranës më 20 shkurt 1991. Sistemi komunist ishte shumë i vështirë për shqiptarët,përveç atyre që ishin në pushtet.Të gjithë shqiptarët mendonin të largoheshin nga Shqipëria, drejt Europës perëndimore apo Amerikë…Unë nuk kisha më frikë. Nuk kisha frikë të rrezikoja dhe të shkoja kudo në botë. Tani çdo gjë është e hapur për mua, mendja, shpirti, kurajoja,kufijtë, si dhe të gjithë mundësitë e reja, nëse di ku t’i gjej dhe si t’i ndjek. Amerka ishte bileta ime.
Gjithmonë kam besuar se i përkas gjithë botës, një universi të ndërtuar mbi lirinë, drejtësinë e vëllazërinë. Por nuk bëra ndonjë bujë të madhe për këtë sepse doja të mbroja familjen time.”
Kalvari i vështirësive të vitit të pare,bëri që dhimbja ta mbyste, frika t’i pushtonte shpirtin,jo sepse për atë që mund t’i ndodhte atij vetë, por sepse mendonte për fëmijët dhe gruan e tij të mirë ,Xhixhin. “Dhe se kur ke një familje për të ushqyer dhe paratë nuk fitohen lehtë, e gjithë jeta të shkërmoqet para syve…”shprehet Petriti. Paraja është e shenjtë, sepse është ekuivalentja e punës sate, produkt i aftësive në rrugë të ndershme,dhe për të arritur deri aty duhej shumë sakrific dhe mundime…“Dhimbja ishte duke më vdekur mua….. dhe unë nuk i tregova askujt.”
Petriti dhe familja e tij mbijetoi, fëmijët i morën arsimim të mire, duke i qenë mirënjohës Amerikës dhe veçanërisht Znj. M.Ruffino, një grua e mrekullueshme e cila i dha shpresën e parë në këtë vend.Pra kur rasti troket te pragu i derës duhet të jesh gati. Dhe vetë ky rrëfim tregon se-njeriu është i lumtur, i gëzuar, i hidhur, i lodhur, por me shpresë në jetë.

Violeta Mirakaj

New York 01/25/2016

“Drejt rrugës së shkronjave për në Manastir”

by

Shkroi nga Manastiri: Violeta Mirakaj/
Manastir, 23 Nëntor 2015- Dy vende, Shqipëri dhe Maqedoni, përkujtojnë dhe festojnë Kongresin e Manastirit.
Ditën e Diel, më 22 Nëntor , në Muzeu :”Alfabetit të Gjuhës Shqipe në Manastir” u festua dhe u përkujtua Kongresi i Manastirit, Kongresi i alfabetit të gjuhës shqipe. Fjalën përshëndetëse për këtë ngjarje e mbajtën Zëvendëskryetari i Qeverisë Maqedonase, Z. Musa Xhaferri , si dhe Nuer Arslani – Drejtor i IN Muzeu i Alfabetit të Gjuhës Shqipe – Manastir.
U mbajtën kumtesat shkencore nga 1- Prof. Dr. Nebi Dervishi: “Me rastin e 110- të vjetorit të komitetit të fshehtë për lirinë e Shqipërisë, hapi rrugën drejt bashkimit kombëtar”
2- Milazim Elshani: -“Mithat Frashëri ideologjia komuniste dhe ajo nacionaliste”
3- Dorjan Koçi :” Emigracioni politik 1944 – 1949 dhe Mithat Frashëri”
4- Naser Pajaziti:- “ Alfabeti I Stambollit”
5- Afet Jashari: -“Atdhetari i shquar Mithat Frashëri”
6- Albnora Musa: -“Veprimtaria atdhetare e Mithat Frashërit gjatë viteve 1908- 1910”
7 – Dr. Ilmi Veliu:-“ Takimi me Ilmi Vehbi Ismailin në Amerikë dhe organizimi i ceremonies së varrimit të Mithat Frashërit.”
Në mbrëmje në teatrin e qytetit u mbajt galakoncerti :” Drejt rrugës së shkronjave për në Manastir”, nga Orkestra e Teatrit Kombëtar të Operës edhe Baletit të Republikës së Shqipërisë.
Solistë Shkodran Tolaj- tenor
Vikena Kamenica – mezosoprano, Armando Likaj – bassbaritone, Shkëlzen Bahtijari- piano dhe Dirigjent: Edmond Doko
Musafirë special : Pajazit Murtishi- aktor dhe Shemsi Krasniqi- Ilirët
Pjesëmarrja , si nga qeveria Maqedonase, Zëvendëskryetarii Qeverisë -Z. Musa Xhaferri dhe Zëvendëministrii Kulturës së Rep. të Shqipërisë, Z. Zef Çuni, si dhe drejtori i Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, të Shqipërisë, Z. Ilir Keri, si dhe të aktivistëve kosovarë, tregon për shkëmbimin ndërkulturor midis vendeve, midis popullit shqiptar,brenda kombit shqiptar.
Prania e medias, nga të dy vendet, Maqedonia si dhe TV Shqiptar, i bënë jehonë këtij aktiviteti, kësaj ngjarjeje historike ,si dhe tregoi edhe njëherë se:” Përpjekja e të gjithë delegatëve të Kongresit të Manastirit për t’u ngritur mbi pikëpamjet e ngushta vetjake në të mirë të kërkimit të një zgjidhjeje të pranueshme nga të gjithë, është edhe mesazhi më kuptimplotë, që na përcjellë Kongresi i Manastirit i vitit 1908”
Përhapja e shkollave dhe e shkrimit shqip, si edhe sukseset, që arritën patriotët shqiptarë në luftën për ngritjen e ndërgjegjes kombëtare të popullit shqiptar, bënë edhe më të ngutshme nevojën e vendosjes së një alfabeti të vetëm të gjuhës shqipe.
Nismën për thirrjen e kongresit kombëtar për vendosjen e një alfabeti të vetëm e mori klubi shqiptar Bashkimi i Manastirit, që luante rolin kryesor midis klubeve shqiptare. Ata e kuptuan rëndësinë e madhe që kishte çështja e alfabetit të vetëm për zhvillimin e mëtejshëm të lëvizjes kombëtare në Shqipëri, e shpallën atë si detyrën më të ngutshme.
Me 27 gusht të vitit 1908, pas vendimit që kishte marrë që më 21 gusht, kryesia e klubit Bashkimi të Manastirit, shpalli thirrjen e saj, me të cilën u bëri të ditur gjithë klubeve dhe shoqërive brenda dhe jashtë Shqipërisë, propozimin për mbledhjen e kongresit te alfabetit më 14 nëntor 1908, në të cilin do të ftoheshin të gjithë shqiptarët, gegë dhe toskë, si dhe të jashtmit e çdo filolog,që interesohej për këtë çështje, për të marrë pjesë në këtë kongres të madh.
Kongresi për njësimin e alfabetit të gjuhës shqipe, i vazhdoi punimet e tij deri më 22 nëntor. Moren pjese në punimet e këtij kongresi 32 delegatë me të drejtë vote që perfaqësonin 26 qytete dhe shoqëri të ndryshme shqiptare brenda dhe jashtë atdheut. Në këtë mënyrë Kongresi i Manastirit u shndërrua në kuvend mbarëshqiptar, ku morën pjesë gjithsej 50 delegatë nga të gjitha anët e Shqipërisë, nga qytetet e vilajeteve të Shkodrës, të Kosovës, të Manastirit dhe të Janinës, si dhe nga shoqëritë shqiptare të Sofjes, të Bukureshtit, të Konstancës, të Amerikës, të Egjiptit, të Italisë etj…
Tridhjetë e dy delegatët me të drejtë vote ishin shkrimtarë e publcistë të njohur, lëvrues të gjuhës shqipe, laik e klerikë, veprimtarë të levizjes kombëtare dhe të klubeve shqiptare si: Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Sotir Peci, Mithat Frashëri, Shahin Kolonja, Dhimitër Buda, Ndre Mjeda, Gjergj K. Qiriazi, Bajram F.Topulli, Nyzhet Vrioni, Grigor M.Cilka, Nikollë Kaçorri, fehim Zavalani, Dhimitër Mole, Rrok Berisha, Thoma Avrami, Hilë Mosi, Akil Eftimiu, Adham Shkaba, Mati Logoreci, Ayis Beu (Shkodër) , Shefqet Frashëri, Simon Shuteriqi, Leonidha Naço, Zejnel Glina, Sami Pojani, Refik Toptani, Mihal Grameno, Hafiz Ibrahim efendiu (Shkup), Emin Haxhiu (Shkup), Rauf Beu ( Gjirokastër). Selahedin Beu (Manastir).
Rruga që zgjodhën intelektualët e shquar për zgjidhjen e problemit të alfabetit duke thirrur një kuvend kombëtar, ishte më e drejta. Vepra e kryer në Kongresin e Manastirit i qëndroi kohës, u bë pjesë e pandarë e kultures shpirtërore të kombit shqiptar.
Kjo u bë e mundur sepse të gjithë patriotët e mbledhur në Manastir ishin të vetëdijshëm se kishin marrë përsipër të zgjidhninnjë nga detyrat më të mëdha dhe më shqetësuese të kohës për kombin shqiptar. Pa në vetëdijshmëri të tillë nuk mund të kuptohet vendosmëria e tyre për të mos u larguar nga Manastiri të përçarë, pa e zgjedhur përfundimisht këtë çeshtje sa të vështirë aq dhe të rëndësishme. E vendosmëria për të gjetur një gjuhë të përbashkët për njësimin e alfabetit , nuk duhet kuptuar vetëm si pasojë e trysnisë në rritje, që po ushtronin qarqet e ndryshme atdhetare brenda dhe jashtë vendit, por në radhë të parë si fryt i bindjes së tyre të palëkundur, se zgjidhja e këtij problem ishte bërë tepër e ngutshme dhe nuk priste më… Përdorimi i disa alfabeteve të ndryshme për shkrimin e gjuhës shqipe po rrezikonte ta thellonte më tej përçarjen midis shqiptarëve në një kohë kur ata kishin nevojë për më shumë se kurrë për bashkimin në përpjekjet e tyre për të hequr qafe sundimin shumëshekullor Osman. “Përpjekja e të gjithë delegatëve të Kongresit të Manastirit për t’u ngritur mbi pikëpamjet e ngushta vetjake në të mirë të kërkimit të një zgjidhjeje të pranueshme nga të gjithë, është edhe mesazhi më kuptimplotë, që na ka përcjellë Kongresi i Manastirit i vitit 1908.”

Violeta Mirakaj
Manastir, 23 Nëntor 2015

“ZOIS” – “Veprat flasin më shumë se fjalët”

by

( Filmi- dokumentar “Zois” prej Bujar Alimani)/

Violeta Mirakaj/

Grupi i të rinjve të talentuar me regjisor Bujar Alimani , producer Damian Prevezi , Dritan Haxhia dhe  Sabir Kanaqi  drejtor fotografie, Elvis Ikonomi, Erjeta Cufaj si dhe muzika Fatrin Krajka, sollën filmin dokumentar “Zois” në 51 vjetorin e arratisjes nga Shqipëria të artistit,piktorit,skulptorit dhe poetit Zoi Shyti ,apo Zois Shuttie ne Producer Club Theater ne New York.

Pjesa më e madhe e filmimeve ishin bërë në shtëpine galeri te piktorit. Në çdo kënd dhe hapësirë të kësaj galerie arti ishte vendosur puna krijuese artistike, e cila më së miri tregon sevullneti është shpirti i punës, frymëzimi është shpërblimi i një pune të rëndëtë artistit të madh, Zois Shuttie. Nga kjo galeri shohim se njeriu di ta ngrejë dashurinë dhe fisnikërinë e artit dhe të kënaqet me të dhe të rrëmbehet në ndikimin hyjnor nga i cili jo vetëm trupi por dhe shpirti ndihet i lumtur.

Piktori ZoisShuttie është larguar nga Shqipëria në vitin 1964 dhe kthehet në atdhe, të takoj nënën dhe familjen ,vetëm pas 28 vitesh, me rënien e regjimit komunist. Pikturat e tij ne vecanti si dhe gjithë krijimtaria e tij artistike  janë ndikuar nga kjo ekzistencë dhe i ka dhënë asaj një dimension kritik dhe human, dhe duket sikur na thotë -në punët e mia artistike, unë nuk kërkoj krijimin e tjetrit, karrigen e tjetrit por vendin tim, karrigen time, atë që më përket mua, aftësinë time. Unë jam piktor dhe dua atë ta pikturoj.

Se çfarë e shtyn regjisorin Bujar Alimani për të realizuar këtë film- dokumentar, e jep bisedimi me të , ku shprehet:-“Një të dielë në fillim të prillit të kaluar ne u gjendëm te shtëpia e Piktorit Zois Shuttie për të nisur xhirimet..Si zakonisht ndodhte që përpara xhirimeve të kordinoheshim që cdo gjë ditën e nesërme të niste mbarë…Elvis Ikonomi ishte nisur herët nga Filadelfia që në orën 9-të të mëngjesit ,të ishte në Nju Jork. Pimë një kafe dhe diskutuam edhe një herë se si mund ta fillonim…Dritani kontrollonte për herë të fundit bashkë me Sabirin kamerat, lentet dritat dhe kartat ngarkuese të kamerave.Damiani me telefon në dorë komunikonte njëherësh me të gjithë dhe një çast shtypëm butonin 155 të apartamentit të tij dhe dera u hap.U ngjitëm në katin e sipërm të shtëpisë galeri ku Zois jetonte prej shumë vitesh.

Hyrja në atë shtëpi gjithnjë me ngjante me hyrjet në muze ose galeri artesh ..Në një kënd të kuzhinës një radio shumë e vjetër luante si çdo here, muzikë klasike e vetmja pothuaj që ai dëgjonte orët e qetësisë ose të punës në telajo..

Na bëri kafe të gjithëve dhe ne nisëm ngadalë të xhironim rrëfimin e tij. Sa herë e dëgjoja kisha përshtypjen se po bëhesha serish pjesë e asaj jete të këtij njeriu ,i cili nga 1964 kishte lënë Shqipërine për t’ju përkushtuar pikturës si njeri i lirë …Vetmia e kishte bërë më monumental , mosha i shkonte dhe ai fliste here – herë me një urtësi profetike për jetën dhe artin…Habitesha sesi ai merrte frymë këtu dhe askush nuk kishte mundur ose të bënte përpjekjen për ta fiksuar në pavdekshmëri këtë Artist që kaq shumë kishte ç’tu ofronte shqiptarëve.

Dhe natyrisht sa kohë që kamerat me pikën e kuqe të ndezur xhironin, aq më shumë ndjeja që më shumë se po xhiroja një dokumentar, po kryeja një akt human dhe kombëtar…

Ne e mbaruam dokumentarin…e projektuam… dhe Zois sërish endet mes pikturave e librave të tij, shënimeve të pambaruara akoma dhe shija e kafesë në shtëpinë e tij, mbetur ndër ne ato ditë qëxhiruam , është e pakrahasueshme me asnjë shije tjetër.

DamianPrevezi, njeri nga djemtë e talentuar  thotë: -Vendosa të bashkëpunoj me Bujar Alimanin për realizimin këtijdokumentar/film për dy arsye kryesore:

Pikësëpari të ndihmoj një artist të talentuar si Bujari ,i cili ka ardhur ketu në USA (ka rrezikuar karrierën e tij në Evropën  ku njihet mirë tashmë) të provoj talentin dhe eksperiencën e tij në ambientin kaq me konkurrencë si ai amerikani.  Kjo ishte një gjë që më bëri ta respektoj Bujarin me njëherë (shume pak shqiptare do të kishin guximin të lenin gjithçka mbrapa e të provonin fatin në këtë ambient agresiv , i cili është show business në USA)  Në të njejtën kohë edhe se nuk kisha shumë eksperiencë në fushën e realizimit (production) vendosa të rrezikoj në mënyrën time … kohën time dhe disa të ardhura dispozitive në mënyrë që jo vetëm të ndihmoj, por edhe të mësoja diçka që gjithmonë më ka pëlqyer.  Artist ndoshta edhe nuk jam, por aspiracione artistike gjithmonë i kam pasë. Për mua kjo nuk ka qenë dhe aq shumë  punë,sa një hobi, një argëtim; edhe pse shumë herë me ekipin kemi qëndruar me orë të tëra deri vonë pa gjumë, të lodhur etj.

Nuk ka çmim dhe nuk ka vlerë monetare që mund ta zevëndësojë këtë kenaqësi.

– Se dyti sapo patamundësinë të njoh Zois dhe punët e tij ,nuk ishte e nevojshme ta mendoja dy herë.  Ishte një oportunitet i papërseritshëm, të vinim në pah një artist kaq të talentuar shqiptar për më tepër nga rrethi i Lushnjes ku jetova gati 14 vite.  Zois nuk njihet aq shumë në diasporën shqiptare dhe sigurisht shumë pak në Shqipëri.  Arsyeja është e thjeshtë,shqiptarët në pergjithësi nuk marrin parasysh aq shume artin dhe pothuajse nuk i honepsin artistat (shkrimtarë, poetët muzikantët piktorët etj.)  Mentaliteti shqiptar si duket nuk ka aftësi dhe interes të përgëzoj gjëra abstrakte si arti dhe letërsia.  Një fjalë e urtë popullore kineze më vjen në mendje ” Shoqëria njerëzore pa art dhe letersi nuk mund të vazhdoj të egzistojë”  Biznesi dhe paraja nuk mund të mbajë një kulturë sëbashku pa intelektualët, artistat ,etj..shkatërrohet dhe katandiset në një gjendje siç është Shqipëria sot. Pra është një detyrë e jona që nuk duhet tëndikohemi nga ai ambient i mykur; të sjellim ca jetë kulturës shqiptare që ështënënjë gjendje kaq anemike. Artistat dhe intelektualët si Zois me punët e tyre,me jetën dhe sakrificat personale duhet të jenë shembuj dhe inspirim (frymëzim) i pashtershëm për brezin e ri shqiptar (brenda ose jashtë vendit).

Kështu që neve na takon të vazhdojmë të sjellim në pah figura frymëzues si Zois dhe të tjerë.  Është një ndjenjë a pa përshkrueshme të kem fatin e mirë të jem pjesë këtij grupi dhe të ndërrmar projekte të tilla.

Producentja e disa filmave ne Shqiperi dhe Greqi Tefta Bejko ja si shprehet : “ Njohja me Zoin kishte ardhur nëpërmjet rrefimeve të miqve të mi. Kureshtja ishte e madhe. Ftesa për ta vizituar në banesën e tij ishte në një mbrëmje të nxehtë Gushti. M’u duk vetja sikur u zhyta në akuariumin e ngjyrave të shpirtit, ku po zhbiroja botën krijuese te 51 ( pesedhjetë e një) viteve në Amerikë. Ajo që më bëri përshtypje në krijimet e tij, ishte që autoportretet e errëta ekuilibroheshin kaq këndshëm ndërmjet portreteve të femrave; të femrës “mëkat” dhe të femrës “Shenjtore”. Të dukej sikur ky artist kërkonte një fole të sigurtë dhe të ngrohtë,ku do të gjente paqe shpirti i tij i trazuar.

Klara Buda shkruan -“Pas tablove të mrekullueshme të femrave sensuale në shtrat një asociacion tanimë i përdorur hershme në pikturë dhe më gjerë në art. Fotoja e gruas së përqëndruar në lexim, që ilustron këtë mbresë shkruar me një frymë – Stream of conscioushes – të takimit me pikturën e Zois Shuttie, në dokumentarin e Bujar Alimanit është provë se piktori e ka tejkaluar përceptimin e gruas objekt, megjithëse shpesh në tema mbi femren ai arrin të bëj shaka edhe batuta të kripura…”Bashkebisedimi i ngrohtë pas gati 55 min të filmit dokumentar “Zois” midis spektatoreve dhe piktorit Zois Shottie,dhe regjisorit Bujar Alimani, tregoi dhe njëherë se brenda artit të pikturës, skulpturës,artit në përgjithësi rrjedh historia e një kombi, ngjallet gjeneza dhe origjina e tij. Vetë krijimtaria artistike e artistit Zois, pikturat e tij në veçanti flasin se artistët janë gjithmonë të rinj dhe se me gjuhën e tyre të artit pasqyrojnë shpirtin njerëzor.

Veprat artistike gjithmonë kanë qenë dhe do të jenë vlera për shoqërinë.

 

New York, 19 Gusht 2015