• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Rreth 1 Milion festues në Times Square

January 1, 2017 by dgreca

1-times-sq

3-times-squarePjesa më e madhe e globit e priti fillimin e 2017-ës me fishekzjarre dhe festime, edhe pse shumë njerëz reflektojnë në zymtësi mbi politikën dhe kulturën popullore të vitin të kaluar.Rreth një milion festues u mblodhën në sheshin “Times Square” në Nju Jork, për të parë topin famshëm të kristaltë të shënojë mbërritjen e vitit të ri.

Presidenti Barack Obama, në fjalimin e tij të përjavshëm, reflektoi mbi vitin e kaluar, dhe dy mandatet e tij në detyrë. Ai e përfundoi fjalimin duke përcjellë një urim të ngrohtë nga familja Obama, dhe duke uruar të gjithë familjarisht, një vit të lumtur dhe të bekuar.

Presidenti i zgjedhur Donald Trump i shkruajti në Twitter urimet e Vitit të Ri: “Gëzuar Vitin e Ri për të gjithë, duke përfshirë edhe armiqtë e mi të shumtë dhe ata që më kanë luftuar me mua dhe kanë humbur kaq keq saqë nuk dinë ç’të bëjnë. Me dashuri!”

Disa orë më parë, Zelanda e Re, ishujt e Oqeanit Paqësor, Australia dhe Rusia ishin ndër vendet e para që mirëpritën vitin e ri 2017.

Një prej festimeve të para më të njohura ishin fishekzjarret vjetorë në Sidnei të Australisë.

Festimet në Stamboll, Turqi, u ndërprenë për shkak të një sulmi të armatosur në një klub nate ku u vranë të paktën 35 persona.

Siguria është shtuar në shumë qytete pas sulmit të 19 dhjetorit ku një kamion goditi një treg Krishtlindjesh në Berlin dhe ku u vranë 12 njerëz.

Kryeqyteti gjerman ka shtuar postblloqe dhe makina të blinduara pranë portës Brandenburg për të mbrojtur turmat nga automjetet.

Në Dubai, qindra e mijëra njerëz panë shfaqjen e fishekzjarreve nga Burj Khalifa, ndërtesa më e lartë në botë.

Në Vatikan, Papa Françesku i bëri thirrje njerëzve të ndihmojnë të rinjtë të gjejnë vetveten në shoqëri, duke folur gjatë Mbrëmësores që shënoi Vitin e Ri. Ai tha se të rinjtë janë privuar nga “punë dinjitoze” duke i detyruar ata “të trokasin derë më derë, të cilat përgjithësisht, mbeten të mbyllura”. Papa shtoi se të rinjtë duhet të lejohen të marrin pjesë në shoqëri në vend që të përjashtohen nga ajo.(VOA)

Filed Under: Kronike Tagged With: me shume, ne Times Square, se 1 Milione

SAFET BUTKA, QË I DONTE SHQIPTARËT MË SHUMË NGA VETJA

May 25, 2016 by dgreca

Nga Luan Çipi/
 Te Safet Butka gjen gjithçka të mirë: Traditën e Atdhetarisë, mbartur nga paraardhësit me pikë kulmore babën e tij, Sali Butka; kulturën dhe arsimimin superior, “dojç kulturë”; kontributin e tij direkt për arsimimin dhe kulturën e popullit, duke qenë deri drejtor dhe protagonist me peshë në Liceun e Korçës, Normalen e Elbasanit, Institutin Tregtar të Vlorës, Normalen e Gjirokastrës dhe Gjimnazin e Tiranës; krijues, studiues e botues librash; antifashist i orëve të para dhe i burgosur e internuar prej tyre; luftëtar për liri e prijës ushtarak direkt në disa aksione gjurmëlënëse kundër pushtuesve Italian e Gjerman dhe hero e trim i pashoq, pse si asnjë tjetër (siç kishte premtuar) vrau veten, për të shuar gjakderdhjen vëllazërore e “luftën civile”.
Sikur vetëm “sintezën” si mësipërm ta lexosh me dashamirësi, do bindesh për figurën madhore sipërore të këtij Atdhetari, që do ta lakmonte ta kish në historinë e vet edhe populli më krenar i botës.
 
Safet Butka u lind në Butkë të Kolonjës, më 10 gusht, 1901, në një familje me histori të lavdishme atdhetarie. Ai ishte fëmija i pestë i Sali Butkës. Pasi mbaroi shkollën fillore në fshatin e tij të lindjes, u dërgua për studime të mëtejshme në Linz, Austri, ku përfundoi shkollën e mesme dhe shkoi së fundmi për të studiuar në Universitetin e Gracit, ku në vitin 1928 u diplomua në filozofi me rezultate të larta. 
Gjatë qëndrimit të tij në Austri, ai ishte organizatori i shoqatës studentore Shqiptarë “Albania”, ku aderonin dhe Shqiptarët e tjerë të shquar për kohën: Aleks Buda, Eqerem Çabej, Krist Maloki, Lasgush Poradeci, kushëriri famëmadh Qemal Butka, Skënder Luarasi, etj.
Qysh student Safet Butka u dallua për hulumtime e krijimtari letrare dhe botoi në një koleksion të poezisë së zgjedhur dhe në vitin 1925 kreu një tjetër studim mbi veprën e Naim Frashërit, poetit të madh Kombëtar, prej nga e kanë dhe origjinën e lashtë familja Butka. 
Safet Butka, me diplomë filozofi, u kthye në Shqipëri në vitin 1928 dhe u emërua profesor në Liceun Francez të Korçës.  Në vitin 1929 ai u martua me Hatixhe Lubonjën, me të cilin pati 4 fëmijë.                                                                                   
Nga viti 1928 deri në 1939, ai punoi si mësues dhe drejtor në shkolla të ndryshme të mesme të vendit. Ai u zgjodh Kryetari i Klubit të parë Shqiptar të Mësimdhënësve dhe ishte një nga “profesorët” e parë, që zbatoi në Shqipëri metodat perëndimore në procesin e mësimdhënies. Si kryetar i kësaj shoqate Kombëtare, ai u bë nismëtar në një sërë aktivitetesh patriotike dhe kulturore, si në: vendosjen e pllakës përkujtimore tek Rrapi i Mashkullores në kujtim të dëshmorëve të çetës së Çerçiz Topullit; realizoi memorialin e Koto Hoxhit dhe përkujtimin e figurave të tjera të shquara si: Hoxhë Tahsini, Bajo Topulli etj.; bashkorganizator me Ministrin e Arsimit për kthimin e eshtrave të Naim Frashërit nga Turqia në Shqipëri, etj. 
Në këtë kohë ai shkroi artikuj në revista pedagogjike, sociale dhe filozofike dhe botoi mjaft shkrime problemore në shtyp si: “Për të nesërmen shqiptare”, “Për zhvillimin e gjuhës”, “Mbi edukatën kombëtare”, “Po, shqiptarizmit dhe Perëndimit”, etj.
Kulmin, si edukator në shërbim të brezit të ri, ai e arriti gjatë kohës që punonte si Drejtor i Gjimnazit të Tiranës, ku udhëhoqi intelektualët dhe “studentët” në demonstratat e para antifashiste në prag të pushtimit të vendit, qysh më 4 prill 1939, duke kërkuar armë dhe më pas, si mësues i shqipes në Gjimnazin e Shkodrës më 28 nëntor 1939 dhe 30 janar 1940, përkatësisht, kur u vu në ballë të demonstruesve.
Për këto aktivitete, i akuzuar si antifashist i rrezikshëm, u arrestua më 2 shkurt 1940 dhe u internua në ishullin e Ventotenes në Itali.
Në ishullin Ventotene, do gjente të tjerë idealistë, intelektualë e atdhetar si: Zai Fundon, Muzafer Pipën, Abas Ermenjin, Isuf Luzajn, etj., si  dhe federalistët e shquar italianë Altiero Spinellin dhe Sandro Pertinin. Në Ventotene, siç kanë dëshmuar ish të internuarit politik, gjithashtu ishte në krye: kundërshtoi nderimin fashist dhe vendosjen e shenjave fashiste në flamurin tonë kombëtar; refuzoi të ngrihej në këmbë kur ekzekutohej himni fashist; bënte propagandë kombëtare, si dhe u mësonte shkrim e këndim shqip atyre që nuk dinin. Në këtë mënyrë, Safet Butka, edhe në rrethana tepër të vështira të internimit, nuk përkulej, por qëndronte e luftonte për idealin kombëtar. Ai ishte i bindur dhe i vendosur se rruga drejt lirisë kalonte nëpërmjet luftës së palëkundur kundër pushtuesve. “Çdo gjë tjetër, thoshte ai, është iluzion”.
U lirua në shtator 1942, u kthye në Shqipëri dhe u vendos në Butkë, ku kishte lënë familjen. Më pas, si u këshillua me miqtë e tij më të mirë: Mitat Frashëri, Hysni Lepenica, Isuf Luzi dhe Abaz Ermenji, doli në mal dhe u bë një udhëheqës i shquar i lëvizjes kundër fashizmit në zonën e Korçës. Bërthama e çetës së tij ishte e përbërë nga 70 luftëtarë të kalitur dhe me shumë përvojë, dhe që në rast nevoje mund të zgjerohej deri në një mijë. 
Çeta e Safet Butkës qysh në fillim i dha një ndihmë të vlefshme luftëtarëve nacionalist të Vlorës dhe bëri gjithashtu, një tjetër gjest, sa atdhetar dhe human: mori nga depot ushtarake italiane në fshatrat Dardhë, Suli, Graçan, Progri, Pleshisht, dhe Verbinj gjithë prodhimin bujqësor (misri, duhani, leshi, etj) që kishin grabitur italianët dhe ua ktheu pronarëve. 
Forcat e tij, në mars të vitit 1943, sulmuan Italianët në Vithkuq, ndërsa më 25 mars 1943, sulmuan dhe shkatërruan një brigadë Italiane në afërsi të Voskopojës. Kishte shumë të vrarë nga të dy anët.  Në Voskopojë, Çeta e Safet Butkës liroi të gjithë të burgosurit politikë, dhe mori nga depot ushtarake Ersekë, një sasi të madhe me armë dhe municione.
Safet Butka ishte një nga themeluesit e Ballit Kombëtar dhe në bashkëveprim me çetat e tjera, bëri aksione të përbashkëta të suksesshme. Edhe pse një nacionalist i flaktë, ai përpoq në kohë të ndryshme për të bashkëpunuar edhe me Frontin Nacional-Çlirimtar, të drejtuar nga komunistët.  Kështu më 8 shkurt të vitit 1943 ai organizoi një takim me përfaqësues komunistë të Korçës dhe me 19 mars 1943 u arrit një marrëveshje për bashkëpunim. Ai gjithashtu bëri një marrëveshje tjetër lokale në gusht 1943 dhe më vonë, ishte gjithashtu një nga nismëtarët dhe mbështetësit e Marrëveshjes së Mukjes.
Më 8 gusht 1943 nënshkruan një marrëveshje me majorin  e forcave aleate britanike, Billy McLean. Dokumenti në shqip dhe frëngjisht, sanksionon luftën e përbashkët kundër gjermanëve. Me 13 gusht aksioni në Bermash të Kolonjës u krye me sukses, po nga një prej çetave të Safet Butkës që i ishte dhënë në dispozicion David Smileyt, ku u shkatërruan 4 autoblinda, një top dhe duke lënë 25 gjermanë të plagosur e të vrarë. 
Kështu gazeta “Daily Telegraph” e 26 marsit 1943, duke evokuar luftën e luftëtareve shqiptarë kundër pushtuesit, vë në dukje se ushtria e luftëtarëve shqiptare përbëhet prej 50 çetave ose grupe atdhetaresh, si i quante ajo.“Një prej grupeve kryesore të atdhetarëve shqiptarë – vinte në dukje gazeta në fjalë – është e komanduar nga profesor Safet Butka, drejtor i kolegjit të Tiranës, që vepron në zonën Korçë-Kolonjë”… Siç shihet edhe nga ky shkrim, burimet e paanshme të informacionit, e shohin luftën e Shqiptareve si një të tërë dhe jo me përkatësi politike, e shohin në funksion të detyrës që kishin të gjithë shqiptarët për çlirimin e vendit. Edhe vetë pushtuesi, në konstatimet dhe analizat, që bënte, nuk theksonte ndonjë dallim midis forcave të rezistencës shqiptare, bazë përkatësisë politike.
Në raportin që i bëhej Ministrit të Punëve të Jashtme të Britanisë së Madhe, Anthony Eden, me 30 korrik 1943, nga Miss E. Durham, ku jepet një pasqyrë e veprimeve luftarake në Shqipëri dhe e drejtuesve kryesore të tyre, krahas Hysni Lepenices, Skender Muços, Myslim Pezes, Abaz Kupit, Muharrem Bajraktarit, Mustafa Kaçaçit thuhej se “Ne krahinen e Korçës, zemra dhe shtëpia e nacionalizmit shqiptar në jug, Dr. Safet Butka, ish-profesor, komandon një njësi vullnetare dhe një numër çetash”. Duke e konkretizuar me tej veprimtarinë e Safet Butkes i njëjti burim theksonte: “Grupi i Dr. Butkes në Korçë, kohët e fundit, ka luftuar me një detashment Italian. Ka sulmuar gjithashtu shtabin Italian në Voskopojë, ku u kapën shumë armë dhe municione dhe liruan një numër robërish Shqiptarë. Kanë sulmuar gjithashtu një kompani këmbësorie italiane në Gjonomadh, në zonën e Korçës, duke vrarë majorin fashist Amedeo, si dhe 2 togerë dhe 21 ushtarë. Çetat në këtë krahinë sulmojnë shpesh depot e ushtrisë Italiane dhe bereqetin e shpërndajnë në popull.”
Ishte përpjekja e përbashkët e çetave partizane dhe çetës së Ballit Kombëtar, për të gjetur rrugët e bashkëpunimit, që u finalizua me marrëveshje në zonën e Kolonjës, më 19 mars 1943. Sipas pikave të kësaj marrëveshjeje, rezulton se të dyja forcat politike në terrenin e Kolonjës, ku vepronte edhe Safet Butka, e gjeten gjuhën e bashkëpunimit, duke njohur dhe individualitetin e njëra-tjetrës.  Nga të dyja forcat u shpallej luftë e hapur spiuneve, vjedhësve dhe çdo elementi që komprometonte luftën kundër pushtuesit. Dhe, siç vihej në dukje, në fund të marrëveshjes, kjo punë bëhej me “bindjen e plotë se i sjellin një shërbim Atdheut”. 
Siç dihet Safet Butka, u bë komandant i gjithë çetave nacionaliste të Qarkut të Korçës (çetave të Kolonjës, Korçës, Devollit, Pogradecit) dhe atje i zhvilloi luftimet e tij kryesore kundër okupatorëve. Këtë e vërteton dhe Daily Telegraf, që për çetën e Safet Butkës, njoftonte: “Kohët e fundit ky grup shpartalloi një njësi të tërë italiane, duke vrarë ushtarët, ndërsa ata që mbetën u dorëzuan…” 
 
Në kuadrin e përgatitjeve të terrenit për Mbledhjen e Mukjes është domethënës takimi i Safet Butkes me Abaz Kupin në Teqenë e Fushe Krujës në Qershor të vitit 1943. I entuziazmuar nga ky takim Abaz Kupi ishte shprehur: “Lum Shqipnia që ka kësi burrash”. Po kaq thelle do ta shprehte hidhërimin kur mori vesh vrasjen e Safetit: “Medet, po shemben shtyllat e Shqipnisë. Këta janë burrat që e mbajnë atë, ndaluan luftën vëllavrasëse dhe gjakderdhjen”. 
Pas denoncimit të Marrëveshjes së Mukjes nga komunistët shqiptarë, Safet Butka, u dëshpërua deri në shqetësim. Ai, i ndruhej një luftë civile midis shqiptarëve dhe kur u pyet lidhur me këtë çështje, deklaroi: “I pari dhe i fundit shqiptar, që do të vras unë, është vetja ime”.
Pas kapitullimit të Italisë, më 8 shtator 1943, në qytetin e Korçës u organizua një demonstratë masive paqësore, me anë të cilës kërkohej që ushtria Italiane të bashkohej me forcat antifashiste kundër pushtuesit të ri Gjerman. 
Në demonstratën u hodhën parulla për bashkimin e popullit dhe u kënduan këngë atdhetare. Në këto rrethana komanda Italiane, në grahmat e fundit, nxjerr autoblindat që qëllojnë direkt mbi demonstruesit me mitraloz duke shkaktuar 59 të vrarë dhe 120 të plagosur. Pas kësaj masakre me 10 shtator 1943, trupat Italiane filluan të tërhiqen në drejtim të Tiranës. 
 
Nga 9 deri në 13 shtator në Poçestë në rrugën Pogradec-Korçë, forcat e Safet Butkës, së bashku me forcat partizane, të drejtuara nga Nexhip Vinçani, sulmuan karvanin Italian që ishte tërhequr nga qyteti i Korçës, duke bllokuar për 5 ditë përparimin e tij. Në këtë luftë të përbashkët ranë dëshmorë dy partizanë: Zenel Skënderi dhe Bato Pojani, si edhe një nacionalist, Nexhip Mileci. Ja se ç’shkruhet në një dokument të kohës: “Ndër ditët 9 deri 13 të këtij muaji, armiku ka qenë impenjuar prej trupave tona të udhëhequra prej Safet Butkes në beteja të ashpra në zonën Pogradec-Korçë. Armiku pësonte humbje të rënda në njerëz, nga ana jonë humbjet janë të lehta”.
Gjashtë ditë pas betejës së përbashkët të Pocestës, çetat partizane, pabesisht, rrethuan nga larg forcat  e Safet Butkës. 
Një dëshmitar okular atëherë, shkruante: “Ishte më tepër se një rrethim, një grackë, një provokim për luftë vëllavrasëse midis shqiptarëve”. Po viheshin në zbatim vendimet e Konferencës së Dytë të Labinotit, që i shpalli luftë të armatosur Ballit Kombëtar. 
Në Teqenë e Melçanit, ku ishin pozicionuar trupat e Safet Butkës, forcat partizane nuk mund të sulmonin, për shkak të diferencës numerike, por edhe të pozicionit gjeografik strategjik të Teqesë, që është një kështjellë e lartë natyrore. Kur dikush nga kryesia e Ballit të Korçës i tha: “T’u biem partizanëve!”, Safeti i revoltuar iu përgjigj: “Vetëm kur të kaloni mbi trupin tim!” Është e bërë proverbiale dhe dihet thënia e tij e përsëritur para vetëvrasjes: “Të parin dhe të fundit shqiptar, që do të vras, është vetja ime” 
 
I pafuqishëm për të ndaluar gjakderdhjen, Safet Butka, pati një çast dobësimi, një çast tronditjeje fatale dhe realizoi atë që kishte premtuar: Vrau veten më 19 shtator 1943 në Teqenë e fshatit Melçan, duke i qëndruar besnik fjalës së tij, të deklaruar e përsëritur botërisht disa herë.
Për këtë veprim fatal në një çast kulmor dëshpërimi,  patën thënë: “Safeti, kur dëgjonte fjalën vëllavrasje, përgjigjej: d.m.th. vetëvrasje”. Një edukator si Safeti e misionar atdhedashurie, me moral e ideal i kalibrit të tij tepër të lart, nuk mund të bindej kurrsesi që, vëllavrasja nuk ishte një vetëvrasje. E, kur puna shkoi me të vërtetë në vrasje, Safeti tha: “Është më mire t’ia nisim nga vetvetja se sa plumbat t’ia drejtojmë vëllait të sëmurë, të cilin duhet të përpiqemi ta shërojmë dhe verdiktin e çdo akti marrëzie, t’ia lemë ta thotë një ditë, Kombi dhe Historia”.
Safeti desh t’i shëronte vërtetë një pjesë të djemve të Shqipërisë, injektuar me virozë komuniste dhe, si udhëheqës me moral filozofi, vendosi t’u japë shembullin e flinisë supreme të tij. “Përpara jetës së Atdheut, nuk ka vlerë jeta ime fizike”. E ku mund të gjendet arsyetim më i saktë e më i argumentuar, për motivet morale e atdhetare,  si ato që e çuan Safet Butken në amshim, vetëm e vetëm për t’i zgjatur jetën dhe për të lejuar çlirimin dhe lulëzimin e Atdheut? Duke u shprehur për këtë akt vetëmohimi të Safet Butkës, David Smiley, konkludonte: “Balli Kombëtar humbi një udhëheqës të zotin dhe Shqipëria një nga patriotët e parë, që binin viktimë e komunistëve.”
 “Ai do të jetë monumenti i përjetësisë të nacionalizmit Shqiptar.“, ka thënë për veprën e Safet Butkës, korifeu i Nacionalizmit Shqiptar, kryetar i Kongresit të Manastirit, protagonist i Pavarësisë, Ministër i Ismail Qemalit, Kryetar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, Ambasador i Shqipërisë në Greqi, etj. dhe kryetar i Ballit Kombëtar, Mid’hat Frashëri.
 
Do ta mbyllja esenëbiografike për këtë Atdhetar të shquar, me Fjalorin Enciklopedik Shqiptar të vitit 2008, botuar nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë, në zërin “Safet Butka”, ku mes të tjerash shkruhet: “Studiues, pedagog, drejtues dhe reformator i arsimit kombëtar, veprimtar antifashist i Ballit Kombëtar… Zhvilloi veprimtari antifashiste në radhët e nxënësve e të intelektualëve në Tiranë dhe në Shkodër në prag dhe pas pushtimit të vendit. U burgos dhe më pas u internua për tre vjet në ishullin Ventotene. Bënte pjesë në krahun që kërkonte angazhimin e Ballit në luftë kundër forcave pushtuese. Safet Butka qe themelues dhe komandant i çetave të para të armatosura të Ballit Kombëtar në qarkun e Korçës, që zhvilluan luftime në Grykën e Barmashit kundër gjermanëve (13.08.1943) dhe në Pocestë ( 9-13.09.1943) e në Floq (23.1.1943) kundër italianëve… Është dekoruar me titujt “Martir i Demokracisë” dhe “Urdhrin e Flamurit Kombëtar”.
 
Le ta kujtojmë me nderim të veçantë atdhetarin e shquar Safet Sali Butka, me shpresë se diku do tërheqim vëmendjen, për një vlerësim më dinjitoz të veprës së tij në dobi të Kombit.
 
 
Vlorë, më 25.05.2016

Filed Under: ESSE Tagged With: Luan Cipi, me shume, NGA VETJA, QË I DONTE SHQIPTARËT, SAFET BUTKA

Arësimimi, shqiptarët paguajnë katër herë më shumë së në BE

September 25, 2015 by dgreca

Ndonëse janë populli i dytë më i varfër në Europë, shqiptarët janë ata që sakrifikojnë më shumë financiarisht për t’u arsimuar. Përfundimi del nga krahasimi i të dhënave zyrtare mbi shpenzimet mujore të familjeve, që publikojnë institutet respektive të statistikave, Eurostat i Bashkimit Europian dhe Instituti Shqiptar i Statistikave. Sipas Eurostat, në vitin 2014 familjet e Bashkimit Europian shpenzuan mesatarisht 1.1 për qind të buxhetit mujor për shkollim. I marrë sipas vendeve, niveli më i ulët i këtij treguesi është në Lituani, ku familjet shpenzojnë mesatarisht 0.5 për qind të buxhetit për shkollim, ndërsa ekstremi më i lartë shënohet në Greqi me 2.1 për qind.  Kjo i bën grekët popullin që shpenzon më shumë për t’u arsimuar brenda Bashkimit Europian si përqindje ndaj buxhetit të disponueshëm. Por nëse krahasohen me Shqipërinë, kampionët e BE-së mbeten dy herë pas. Sipas Institutit të Statistikave, në vitin 2014, familjet shqiptare dedikuan për shkollim 4.2 për qind të shpenzimeve konsumatore për arsimin. Kjo është 2 herë më shumë se sa Greqia dhe gati 4 herë më shumë se mesatarja e Bashkimit Europian. Të dhënat zyrtare tregojnë se pesha e shpenzimeve për arsim në buxhetet e familjeve shqiptare është rritur me ritme të shpejta nga viti në vit. Sipas Instat, në 2007 familjet shpenzonin 1.7 për qind të buxhetit për arsimin. Në 2009-ën shifra u rrit në 2 për qind, ndërsa vitin e kaluar arriti rekordin 4.2%.  Rritja e fortë e peshës së shpenzimeve për arsim gjatë viteve të fundit mund të jetë e lidhur me disa fenomenë. Së pari zgjerimin e universiteteve private dhe së dyti me faktin që shqiptarët tani kryejnë më shumë vite shkollimi. Sipas Instat, gati gjysma e fondeve që familjet shpenzojnë për arsimin shkojnë për programet master. Por cilado qoftë arsyeja, shifrat tregojnë se në Shqipëri të shkollohesh është një sakrificë jo e vogël, të paktën nga ana financiare. Dhe pas miratimit të ligjit të ri për arsimin, gjasat janë që në vitet e ardhshme shkollimi të bëhët edhe më i shtrenjtë, duke marrë gjithmonë e më shumë nga buxheti i familjeve.{SH.K}

Filed Under: Komente Tagged With: Arësimimi, me shume, së në BE, shqiptarët paguajnë katër herë

“ZOIS” – “Veprat flasin më shumë se fjalët”

September 21, 2015 by dgreca

( Filmi- dokumentar “Zois” prej Bujar Alimani)/

Violeta Mirakaj/

Grupi i të rinjve të talentuar me regjisor Bujar Alimani , producer Damian Prevezi , Dritan Haxhia dhe  Sabir Kanaqi  drejtor fotografie, Elvis Ikonomi, Erjeta Cufaj si dhe muzika Fatrin Krajka, sollën filmin dokumentar “Zois” në 51 vjetorin e arratisjes nga Shqipëria të artistit,piktorit,skulptorit dhe poetit Zoi Shyti ,apo Zois Shuttie ne Producer Club Theater ne New York.

Pjesa më e madhe e filmimeve ishin bërë në shtëpine galeri te piktorit. Në çdo kënd dhe hapësirë të kësaj galerie arti ishte vendosur puna krijuese artistike, e cila më së miri tregon sevullneti është shpirti i punës, frymëzimi është shpërblimi i një pune të rëndëtë artistit të madh, Zois Shuttie. Nga kjo galeri shohim se njeriu di ta ngrejë dashurinë dhe fisnikërinë e artit dhe të kënaqet me të dhe të rrëmbehet në ndikimin hyjnor nga i cili jo vetëm trupi por dhe shpirti ndihet i lumtur.

Piktori ZoisShuttie është larguar nga Shqipëria në vitin 1964 dhe kthehet në atdhe, të takoj nënën dhe familjen ,vetëm pas 28 vitesh, me rënien e regjimit komunist. Pikturat e tij ne vecanti si dhe gjithë krijimtaria e tij artistike  janë ndikuar nga kjo ekzistencë dhe i ka dhënë asaj një dimension kritik dhe human, dhe duket sikur na thotë -në punët e mia artistike, unë nuk kërkoj krijimin e tjetrit, karrigen e tjetrit por vendin tim, karrigen time, atë që më përket mua, aftësinë time. Unë jam piktor dhe dua atë ta pikturoj.

Se çfarë e shtyn regjisorin Bujar Alimani për të realizuar këtë film- dokumentar, e jep bisedimi me të , ku shprehet:-“Një të dielë në fillim të prillit të kaluar ne u gjendëm te shtëpia e Piktorit Zois Shuttie për të nisur xhirimet..Si zakonisht ndodhte që përpara xhirimeve të kordinoheshim që cdo gjë ditën e nesërme të niste mbarë…Elvis Ikonomi ishte nisur herët nga Filadelfia që në orën 9-të të mëngjesit ,të ishte në Nju Jork. Pimë një kafe dhe diskutuam edhe një herë se si mund ta fillonim…Dritani kontrollonte për herë të fundit bashkë me Sabirin kamerat, lentet dritat dhe kartat ngarkuese të kamerave.Damiani me telefon në dorë komunikonte njëherësh me të gjithë dhe një çast shtypëm butonin 155 të apartamentit të tij dhe dera u hap.U ngjitëm në katin e sipërm të shtëpisë galeri ku Zois jetonte prej shumë vitesh.

Hyrja në atë shtëpi gjithnjë me ngjante me hyrjet në muze ose galeri artesh ..Në një kënd të kuzhinës një radio shumë e vjetër luante si çdo here, muzikë klasike e vetmja pothuaj që ai dëgjonte orët e qetësisë ose të punës në telajo..

Na bëri kafe të gjithëve dhe ne nisëm ngadalë të xhironim rrëfimin e tij. Sa herë e dëgjoja kisha përshtypjen se po bëhesha serish pjesë e asaj jete të këtij njeriu ,i cili nga 1964 kishte lënë Shqipërine për t’ju përkushtuar pikturës si njeri i lirë …Vetmia e kishte bërë më monumental , mosha i shkonte dhe ai fliste here – herë me një urtësi profetike për jetën dhe artin…Habitesha sesi ai merrte frymë këtu dhe askush nuk kishte mundur ose të bënte përpjekjen për ta fiksuar në pavdekshmëri këtë Artist që kaq shumë kishte ç’tu ofronte shqiptarëve.

Dhe natyrisht sa kohë që kamerat me pikën e kuqe të ndezur xhironin, aq më shumë ndjeja që më shumë se po xhiroja një dokumentar, po kryeja një akt human dhe kombëtar…

Ne e mbaruam dokumentarin…e projektuam… dhe Zois sërish endet mes pikturave e librave të tij, shënimeve të pambaruara akoma dhe shija e kafesë në shtëpinë e tij, mbetur ndër ne ato ditë qëxhiruam , është e pakrahasueshme me asnjë shije tjetër.

DamianPrevezi, njeri nga djemtë e talentuar  thotë: -Vendosa të bashkëpunoj me Bujar Alimanin për realizimin këtijdokumentar/film për dy arsye kryesore:

Pikësëpari të ndihmoj një artist të talentuar si Bujari ,i cili ka ardhur ketu në USA (ka rrezikuar karrierën e tij në Evropën  ku njihet mirë tashmë) të provoj talentin dhe eksperiencën e tij në ambientin kaq me konkurrencë si ai amerikani.  Kjo ishte një gjë që më bëri ta respektoj Bujarin me njëherë (shume pak shqiptare do të kishin guximin të lenin gjithçka mbrapa e të provonin fatin në këtë ambient agresiv , i cili është show business në USA)  Në të njejtën kohë edhe se nuk kisha shumë eksperiencë në fushën e realizimit (production) vendosa të rrezikoj në mënyrën time … kohën time dhe disa të ardhura dispozitive në mënyrë që jo vetëm të ndihmoj, por edhe të mësoja diçka që gjithmonë më ka pëlqyer.  Artist ndoshta edhe nuk jam, por aspiracione artistike gjithmonë i kam pasë. Për mua kjo nuk ka qenë dhe aq shumë  punë,sa një hobi, një argëtim; edhe pse shumë herë me ekipin kemi qëndruar me orë të tëra deri vonë pa gjumë, të lodhur etj.

Nuk ka çmim dhe nuk ka vlerë monetare që mund ta zevëndësojë këtë kenaqësi.

– Se dyti sapo patamundësinë të njoh Zois dhe punët e tij ,nuk ishte e nevojshme ta mendoja dy herë.  Ishte një oportunitet i papërseritshëm, të vinim në pah një artist kaq të talentuar shqiptar për më tepër nga rrethi i Lushnjes ku jetova gati 14 vite.  Zois nuk njihet aq shumë në diasporën shqiptare dhe sigurisht shumë pak në Shqipëri.  Arsyeja është e thjeshtë,shqiptarët në pergjithësi nuk marrin parasysh aq shume artin dhe pothuajse nuk i honepsin artistat (shkrimtarë, poetët muzikantët piktorët etj.)  Mentaliteti shqiptar si duket nuk ka aftësi dhe interes të përgëzoj gjëra abstrakte si arti dhe letërsia.  Një fjalë e urtë popullore kineze më vjen në mendje ” Shoqëria njerëzore pa art dhe letersi nuk mund të vazhdoj të egzistojë”  Biznesi dhe paraja nuk mund të mbajë një kulturë sëbashku pa intelektualët, artistat ,etj..shkatërrohet dhe katandiset në një gjendje siç është Shqipëria sot. Pra është një detyrë e jona që nuk duhet tëndikohemi nga ai ambient i mykur; të sjellim ca jetë kulturës shqiptare që ështënënjë gjendje kaq anemike. Artistat dhe intelektualët si Zois me punët e tyre,me jetën dhe sakrificat personale duhet të jenë shembuj dhe inspirim (frymëzim) i pashtershëm për brezin e ri shqiptar (brenda ose jashtë vendit).

Kështu që neve na takon të vazhdojmë të sjellim në pah figura frymëzues si Zois dhe të tjerë.  Është një ndjenjë a pa përshkrueshme të kem fatin e mirë të jem pjesë këtij grupi dhe të ndërrmar projekte të tilla.

Producentja e disa filmave ne Shqiperi dhe Greqi Tefta Bejko ja si shprehet : “ Njohja me Zoin kishte ardhur nëpërmjet rrefimeve të miqve të mi. Kureshtja ishte e madhe. Ftesa për ta vizituar në banesën e tij ishte në një mbrëmje të nxehtë Gushti. M’u duk vetja sikur u zhyta në akuariumin e ngjyrave të shpirtit, ku po zhbiroja botën krijuese te 51 ( pesedhjetë e një) viteve në Amerikë. Ajo që më bëri përshtypje në krijimet e tij, ishte që autoportretet e errëta ekuilibroheshin kaq këndshëm ndërmjet portreteve të femrave; të femrës “mëkat” dhe të femrës “Shenjtore”. Të dukej sikur ky artist kërkonte një fole të sigurtë dhe të ngrohtë,ku do të gjente paqe shpirti i tij i trazuar.

Klara Buda shkruan -“Pas tablove të mrekullueshme të femrave sensuale në shtrat një asociacion tanimë i përdorur hershme në pikturë dhe më gjerë në art. Fotoja e gruas së përqëndruar në lexim, që ilustron këtë mbresë shkruar me një frymë – Stream of conscioushes – të takimit me pikturën e Zois Shuttie, në dokumentarin e Bujar Alimanit është provë se piktori e ka tejkaluar përceptimin e gruas objekt, megjithëse shpesh në tema mbi femren ai arrin të bëj shaka edhe batuta të kripura…”Bashkebisedimi i ngrohtë pas gati 55 min të filmit dokumentar “Zois” midis spektatoreve dhe piktorit Zois Shottie,dhe regjisorit Bujar Alimani, tregoi dhe njëherë se brenda artit të pikturës, skulpturës,artit në përgjithësi rrjedh historia e një kombi, ngjallet gjeneza dhe origjina e tij. Vetë krijimtaria artistike e artistit Zois, pikturat e tij në veçanti flasin se artistët janë gjithmonë të rinj dhe se me gjuhën e tyre të artit pasqyrojnë shpirtin njerëzor.

Veprat artistike gjithmonë kanë qenë dhe do të jenë vlera për shoqërinë.

 

New York, 19 Gusht 2015

 

Filed Under: Komunitet Tagged With: "ZOIS" - “Veprat flasin, me shume, se fjalët”, Violeta Mirakaj

Për pak kulturë më shumë…

April 14, 2015 by dgreca

Shkruan: Entela Binjaku*
“Kultura është thesari më i çmuar i njeriut të qytetëruar, është stolia e mendjes, lartësimi i shpirtit, shkathtësia e ndjenjave, freskia e spiritës…”,- kështu thoshte më 1938 një ndër personalitetet e kulturës dhe gazetarisë shqiptare, z. Tajar Zavalani.
Por, si arrihet tek kultura? Si mund mbërrihet që ky mendim të kthehet në mendësi dhe bindje shoqërore?
Ky shkrim lindi pikërisht nga një refleksion i mbështetur në nevojën për të njohur shoqërinë në disa dimensione, siç është aftësimi emocional falë kulturës, leximit, si qëndron gjinia femërore në këtë lëmi etj.
Stimulimi emocional që arrihet falë teatrit, filmit, artit muzikor, librit etj., është një domosdoshmëri për vetë ekzistencën e njeriut si një qënie e përmbushur shoqërore. Në mungesë të këtij stimulimi, jeta karakterizohet nga një egërsi dhe agresivitet që shkon vetëm në rritje.
Edhe pse në dukje një parim i universalizuar dhe larg realitetit tonë, një vështrim në jetën e shoqërisë shqiptare mund ta pohojë këtë ide. Raporte ndërpersonale që tensionohen falë moskuptimeve apo keqkuptimeve, ndjesi të pashprehura falë varfërisë në fjalor, empati e kufizuar, indiferencë ndaj përjetimeve emocionale të tjetrit etj., janë disa nga elementët që përshkruajnë tablonë tonë shoqërore.
Edhe pse në këtë çerekshekulli jeta në Shqipëri njohu mjaft aspekte liberalizuese, sërish agresiviteti në shoqëri ka qënë gjithëherë i pranishëm dhe i shfaqur në mënyra e intensitete të ndryshme.
Po të vështrohet jeta e qytetarëve shqiptarë në të gjithë vendin, do të vihet re se për aspekte të stimulimit emocional nuk është menduar aspak, përkundrazi kësaj mungese i janë shtuar vështirësitë ekonomike, të përballimit të mbijetesës, të cilat në kushtet e zbrazëtisë shpirtërore bëhen edhe më të vështira. Shkaku i kësaj apo arsyet për këtë mund të gjenden kudo por në mënyrë të përmbledhur do të thoshim se vetë ngritja e kufizuar kulturore e shoqërisë dha premisa për këtë gjendje.
Pak ose aspak kinema, pak ose aspak shfaqje teatri, pak ose aspak shfaqje të muzikës serioze…kjo është situata e përgjithshme në çdo cep ku jetojnë qytetarët shqiptarë, edhe pse nevoja shpirtërore e tyre është e krahasueshme me cilindo qytetar evropian kudo ku jeton.
Megjithatë gjatë kësaj periudhe një ndër fushat që u pasurua mjaft në vendin tonë, ishte fondi i letërsisë në gjuhën shqipe.
Tituj të panumërt nga fusha të ndryshme të aktivitetit njerëzor, autorë nga më të vlerësuarit në botë, emra përkthyesish që u bënë të njohur, qëndrojnë përkrah emrave nga më mirët e fushës së përkthimit, etj.
Gjatë këtyre viteve shoqëria u njoh me emocionet e”Nobelit”, me konceptin e librave “më të shitur”, u njoh me letërsinë që vinte nga të gjitha anët e botës, duke pasuruar bazën e asaj letërsie klasike me të cilën ishte edukuar shoqëria që në periudhën e para viteve ’90 etj.
Por, a është kuptuar rëndësia e të lexuarit tek shqiptarët? Më tej akoma, në morinë e lexuesve, sa janë gra dhe vajza duke qenë se ato kanë një përgjegjësi të madhe edhe në edukimin e fëmijëve?
Për t’ u dhënë përgjigje këtyre pyetjeve është e udhës të japim disa përcaktime lidhur me rëndësinë e leximit. Ashtu siç veprojnë edhe studiues të ndryshëm në botë, edhe ne kemi nevojë të rekomandojmë në mënyrë të vazhdueshme lexuesit lidhur me efektet e letërsisë dhe të të lexuarit.
Duke i mëshuar universalitetit të rëndësisë së leximit, nisur edhe nga boshllëqet e sipërpërmendura, duke theksuar idenë se shoqëria ka nevojë për gra dhe vajza që lexojnë, letërsia bëhet një aspekt i domosdoshëm për përparim tek ne.
Jo vetëm si një element i zhvillimit të imagjinatës, as thjesht si mundësia e pasurimit të fjalorit, por tek letërsia qëndron fuqia e pasurimit të botës shpirtërore të njeriut.
Studiues nga kultura të ndryshme në botë kanë arritur në përfundime të rëndësishme sa i takon ndikimit të letërsisë në aspektin psiko- emocional të njeriut.
Konkretisht, disa studiues nga Universiteti i Torontos janë të mendimit se “vlera e letërsisë së lexuar qëndron në përpjestim të drejtë më aftësimin e lexuesit për të kuptuar dhe deshifruar veprimet e të tjerëve”. Sipas tyre, “sa më e vlerë të jetë letërsia e lexuar, aq më e lartë është shkalla e njohjes së përjetimeve emocionale tek të tjerët dhe tek vetja”. Gjatë punës së tyre ata panë se një letërsi e zgjedhur, rriste ndjeshmërinë ndaj emocioneve të të tjerëve duke ju dhënë madje atyre edhe shpjegime mjaft të thelluara.
Duke shqyrtuar edhe lexues të letërsisë “komerciale” e asaj fantastike-shkencore u vu re se edhe pse këto lloj letërsie figurojnë në krye të listës së “librave më të shitur”, nuk mund të japin pot ë njëjtin përfundim si lexuesit e rastit të sipërpërmendur.
Duke u kthyer në vendin tonë, shoqëria duhet të kuptojë se të lexuarit nuk është një mënyrë “për t’u arratisur nga realiteti”, as edhe një mënyrë “për të kaluar kohën”, por është mjeti për të rritur ndjeshmërinë njerëzore dhe forcën shpirtërore për të përballuar veprimtaritë e jetës.
Letërsia, duke na dhënë mundësinë të vendosim veten në vendin e personazheve, na ka ndihmuar të zbatojmë ndjesitë e përjetuara dhe aftësitë e fituara falë tyre, edhe gjatë gjithë aktivitetit tonë jetësor.
Duke njohur agresivitetin e jetës shqiptare gjatë kësaj periudhe, është e domosdoshme të ndihmohet jeta shoqërore duke jua bërë të qartë qytetarëve tanë këtë korelacion që ekziston midis ndjesive emocionale që kultivohen dhe procesit të të lexuarit.
Për të parë efektet që ka letërsia tek lexuesit, studiuesit e universitetit të Torontos shqyrtuan në mënyrë të krahasuar reagimet e lexuesve të letërsisë së lëvruar nga nobelistja Alice Munro, me të cilën është njohur edhe lexuesi shqiptar, me reagimet e lexuesve së një letërsie që kishte përftuar edhe cilësimin “best-seller”.
Elementi kryesor që i dallon këto dy lloj letërsish është fokusi: tek Alice Munro përqëndrimi është më shumë tek personazhet sesa tek veprimi apo intriga në vetëvete. Sipas studiuesve, rrëfimi i saj nuk vendos ato kufij të autoritetit që i kanë të nevojshëm shkrimtarët e tjerë që lëvrojnë letërsinë e tipit ‘best-seller”.
Vetë nobelistja e vitit 2013, Alice Munro me të cilën lexuesit tek ne janë njohur përmes romanit “Virgjëresha shqiptare”, nuk të thotë çfarë të besosh, por ashtu siç ndodh edhe në jetë, ajo nxit vetë lexuesit të paraprijnë reagimin e personazheve.
Është e pamohueshme që letërsia nxit fleksibilitetin emocional i cili është bërë kaq i nevojshëm në këto kohë kur raportet ndërpersonale mes njerëzve janë kthyer në thjesht formale, dhe ku vetë përfshirja emocionale në to është e ulët.
Librat janë një ushtrim i mirë për imagjinatën, e cila njihet për rëndësinë që ka në rezonancat afektive tek njeriu.
Ndaj qytetarët shqiptarë në përgjithësi duhet të kuptojnë se të lexuarit ndikon në kultivimin e atyre cilësive që kanë një rëndësi të madhe në dinamikën e jetës, siç është ndjeshmëria, empatia, thellimi tek aspektet emocionale, aftësia për të paraprirë reagimet e tjetrit etj.
Nëse në radhët e lexuesve, numri më i madh do të ishte nga gjinia femërore, kjo e dhënë do ta shtonte optimizmin tonë për një grua më të edukuar kulturalisht, të pajisur me një botë shpirtërore të pasur, emocionalisht më të përmbushur, me aftësi shprehëse të admirueshme etj.
Në kushtet kur jeta shoqërore në vendin tonë, nuk njeh shumë mundësi stimulimi emocional nga të tjera fusha të artit e kulturës, së paku leximi mund të plotësojë atë pjesë që mbetet në mungesë të tyre.
Një shoqëri më e lexuar në përgjithësi dhe një grua e lexuar në veçanti do të ndihmonte shumë edhe aspektet e tjera të zhvillimit kulturor. Ajo është një domsodoshmëri për shoqërinë, jo vetëm për ekzistencën e saj njerëzore, por edhe për aspektin e saj si qënie shoqërore. Një grua që lexon, ndër të tjera nënkupton një nënë të ardhshme me një botë shpirtërore të pasur, me një fjalor të edukuar, me emocione për të përcjellë, me ndjeshmëri ndaj së bukurës etj.
Për këtë arsye leximi rekomandohet dhe nxitet përmes agjencive të ndryshme që ka ndërtuar shoqëria, siç është edhe media, pjesë e së cilës janë edhe revistat. Ndaj për të mbërritur të përcjellim si një mendësi shoqërore pohimin e z. Zavalani është e nevojshme të “shfrytëzohet” çdo mjet që shoqëria ka krijuar për të përcjellë mesazhin e kulturës dhe të një shoqërie që leximit i avitet me dashuri dhe vullnet.
*Drejtore e Fondacionit “Harriet Martineau”.

Filed Under: ESSE Tagged With: Entela Binjaku, me shume, Për pak kulturë

  • 1
  • 2
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • DIELLI ME SHQIPTARËT E ITALISË / SHKOLLA SHQIPE “DORA E PAJTIMIT”, GJUHA DHE IDENTITETI KOMBËTAR TE SHQIPTARËT NË ITALI
  • 2023 A Consequential Year for Cybersecurity – Albania, Example of What Can Happen
  • Kryeministri Kurti përkujtoi dëshmorët në Rogovë të Hasit, Vraniq, Bishtazhin e Gadish
  • Karadaku, Bir i Kosovës dhe i Labërisë që luftoi heroikisht në Grykën famëmadhe të Mezhgoranit të Tepelenës
  • Kosova në mes të betejave morale dhe pragmatike
  • SA PËR RIKUJTIM!
  • FUQIZIMI I SHQIPTARËVE NË SERBI DO TË DOBËSONTE SYNIMET NACIONALISTE SERBOMËDHA NË KOSOVË
  • THIKË MU NË ZEMËR TË MARRËDHËNIEVE SHQIPTARO-AMERIKANE!
  • PSE KJO PO NDODH VETËM TEK NE? KU ËSHTË PROBLEMI?
  • VATRA DHE SHOQATA E SHKRIMTARËVE SHQIPTARO-AMERIKANË PROMOVUAN 4 VEPRA TË PROF. BESIM MUHADRIT
  • AT SHTJEFËN GJEÇOVI DHE DR. REXHEP KRASNIQI, APOSTUJ TË IDESË PËR BASHKIM KOMBËTAR
  • Marjan Cubi, për kombin, fenë dhe vendlindjen
  • Akademik Shaban Sinani: Dy popuj me fat të ngjashëm në histori
  • THE CHICAGO TRIBUNE (1922) / WOODROW WILSON : “NËSE MË JEPET MUNDËSIA NË TË ARDHMEN, DO T’I NDIHMOJ SËRISH SHQIPTARËT…”
  • SHQIPËRIA EUROPIANE MBRON HEBRENJTË NË FUNKSION TË LIRISË

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT