Namik Selmani*/
Qyteti i Quincit ku e bëmë këtë veprimtari interesante të bukur e të dobishme ndryshe e quajnë “Qyteti i dy presidentëve”. Kushdo që ka ardhur këtu apo dhe ai që vjen për herë të pare, do i ketë rënë rasti që në qendër të Quincit, vetëm pak metra larg Librarisë Publike të këtij qyteti të kenë parë pranë njëri-tjetrit. Ish-Presidentin e dytë të SHBA Xhon Adams dhe zonjën e tij të dy me penda në dorë, që janë simbol i mençurisë shkronjore. Kodi libror që ka ndjekur në shekuj ose më saktë që nga fillimet e para të shtetit amerikan e ka shoqëruar brez pas brezi shoqërinë. Brenda kësaj bote të madhe dhe ne, shqiptarët, kemi pjesën tonë të kulturës shkronjore. Jo vetëm për të mësuar shkrim e këndim, por edhe për të shkruar më vonë historinë folklorin tonë. Më vjen mirë që këto promovim e bëmë në hijen e kryefestës sonë kombëtare të Festës së Flamurit. Kur nisëm projektin e këtij takimi me të palodhurin e çështjes kombëtare me Mentor Maksutaj, mikun e të gjithë vatranëve të Masacusesit, e ndieva se po bënim një punë të mirë, të dobishme. Po bënim pjesë të jetës kulturore të shqiptarëve në trojet tona amtare, po dhe në mërgim.
Takim për librin shqip në Diasporë bëhet në Bostonin e Vatrës të Nolit e Konicës nuk është një rastësi, po një domosdoshmëri që shkon në kufinjtë e misionit, ndaj falenderimi është më se i merituar për këtë degë aq aktive. E kjo bëhet në Nëntorin e Shqiptarëve që, si për rastësi të bukur, këtu, në Amerikë, bashkohet edhe me Thanksgiving një nga festat më popullore në Amerikë.
Bëhet në një përvjetor të vitit 1443 kur, Gjergj Kastrioti Skënderbeu dhe forcat e tij çlirojnë Krujën dhe ngrenë flamurin kuq e zi. Është përvjetori i Festës së Flamurit që këtë vit ka 112 vite që ësntë ngritur e përbën festën më popullore të shqiptarëve në mbarë botën. Në këtë tryezë librash dhe falenderimesh ka pjesë zoti Mark Kozmo ish-kryetari i Shoqatës MASSBESA që prej më se tre vitesh nguli këmbë dhe i krijoi kushtet zonjës Patricia Nugge për të ardhur në Boston. Të vinte dhe për ekspozuar thesarin e veprave më të rralla për Skënderbeun të botuara në gjithë gjuhët e që datojnë që nga viti 1450. Të falenderoja nga zemra fotografin e librit zotin Bujar Veselaj që më traditën familjare e me punët e tij në Amerika është bërë një kronikan i vyer i kujtesës së aktiviteteve të shqiptarëve. Libra të këtoj lloji nuk e kanë vlerën e tyre pa fotografinë që duhet të jetë sa më profesioniste. Mirënjohje për ta palodhurit Flamur Vezaj dhe Albert Maksutaj që kanë ndihmuar për organizimin e aktivitetit. Dua dhe të falenderoj zotin Kladi Haruni për fjalët e mençura e dashamirëse që tha për librin. Edhe zonja Lindita Meçe kishte pjesën e vet të bukur në moderimin e aktivitetit
Po një buqetë falenderimi do ia jepja dhe Elvis Sokolit një djalë i qeshur friendly si do ta thoja anglisht.
Është një rastësi e bukur që Dega e VATRËS na bashkoi dy ish-mësues letërsie që jetën e kanë patur të lidhur me librin. Me këtë rast i uroj shëndet dhe suksese dhe shkrimtarit Arisotel Mici. Një jetë të tërë e kemi lidhur jetën me librin shqip. Që në hapat e parë të kuvendimit me ish-nxënësit tanë kuptuam dhe besuam se çdo libër i ri i ngjan një festë të re. Madje i një feste që nuk vazhdon vetëm një ditë, po për shumë kohë, për shumë breza. Nis kjo festë që në prekjen gati magjike të kopertinës vazhdon te përkëdhelja e mollëzave tona që shfletojnë çdo faqe. Medituam për të. U emocionuam për ta. U mençuruam nga ata. Dëshiruam që këtë emocion e dialog ta përcillnim në familjen tonë, te miqtë tanë.
Nëse do ta shfletonim librin “Një jetë me Skënderbeun” unë po dhe sëbashku kemi ngritur disa Ura njëherësh
Kureshtia për librin e ri, po dhe një lloj misioni që kemi e duhet të kemi për të mbajtur gjallë rrëzëllimin e shqipes. Libri ka në qendër një zonjë, ka librin. Një libër që bashkon Anglinë ku jeton personazhi ynë Patricia Nugge bashkon Shqipërinë me Kosovën, së cilës i përket drejpërdrejt Skënderbeu dhe që e kanë këtë hero simbolin e luftës për liri dhe të bashkimit, bashkon Amerikën ku unë e takova për herë të parë zonjën Patricia dhe u frymëzova për të bërë këtë libër.
… Ishte një ditë e thjeshtë. Një festë për aktivitet e organizuara nga Kisha e Shën Gjergjit ose si jemi mësuar ta quajmë Kisha e Fan Nolit. Edhe në moshën ime, kur shkoj te ai institucion jam një nxënës i vemendshëm kurajoz. Pa ngurruar që të jem pjesë e ato misioni që ka atje fjala. O, sa shenjtëri merr këtu falja dhe bekimi që çdo shqiptar.
…Zonja palltokuqe që pak minuta më vonë e kishte emrin Patricia Nugge vinte nga Londra. Salla ishte mbushur me vetrina të xhamta Brenda së cilëve kishte libra për Skënderbeun Më të rrallë. Më të veçantët. Në disa gjuhë të botës kryesisht të Evropës. Të paguara me paratë e saj në dhjetra vite në ankandet më të shtrenjta. Kujdesej vetë që çdo gjë atë ditë të ishte e përkryer. Me ndihmën e zonjës Neka Doko salla ishte bërë një lloj ekspozite. Atmosferë shqiptare deri në madhështi. E sërish në qendër Ledi Patricia që ishte korrekte gjer në përsosmëri që në fjalën e saj ishte kujdesur që ta shkruante e t’i përgjigjej më vonë çdo pyetjeje.
Atë ditë në Boston po bashkonim dy skënderbejanë të vendeve të ndryshëm Pak të ndarë dhe në kohë.
Po jetonim me frymën noliane që një jetë të tërë ia kushtoi dhe kujtimit për Skënderbeun dhe një zonje angleze që gjithashtu një jetë të tërë ia kishte kushtuar koleksionit të veprave për të, promovimit të tyre në mbarë Evropën dhe botë dhe përcjelljes së lavdisë së historisë.
Një zonjë që e kishte lidhur jetën me librat që në rininë e saj kur punonte në një Bibliotekë Publike të Londrës e që me librat e Skëndebeut do bënte mrekullinë e vërtetë. Ishte një ngjarje e thjeshtë që do të ndryshonte jetën e saj pasionin e saj apo dhe një pjesë të kulturës sonë kombëtare. Një qytetar anglez i i ishte paraqitur në sportelin e bibliotekës ku ajo punonte dhe i kërkoi një libër për Skënderbeun. Me sinqeritetin e një punonjseje më korrekte se korrekte, ajo shkoi te drejtori i saj Trifo Maks. Drejtori ia kishte thënë shkurt jetën dhe lavdinë e Skëndebeut e ajo që të nesërmen nisi që të mblidhte në ankandet më të shtrenjtë të Evropës libra që flisnin për Skëndebeun e që nga libri i parë i botuar më 1510 ajo ka grumbulluar 37 librat më të rrallë e më të vyer për Skëndebeun dhe 500 relike të vjetra për jëtën e tij. I lexoi ato në origjinal e pak kohë më vonë e deri sot ajo është kthyer jo vetëm një arkivuese më e rrallë në botë për këto libra, po është bërë dhe misionare që kudo ku e dërgon këtë koleksion flet dhe për të
Prej vitesh ajo me atë buzëqeshjen e një njeriu të kulturuar human ka një shprehje
-Ju më thirrni dhe unë jam gati që të vij kudo ku ka shqiptarë.
Në një nga intervistat e saj ajo në një farë mënyre ngrihet dhe mbi historianët duke bërë një portret mjaft të sintetizuar për Heroin tonë
“Mirëqënia kurrë nuk e joshi dhe as vështirësitë nuk e thyen. Ai nuk kishte as etje as përfitim e as tangërllëk për t’u kënaqur. Ai nuk kërkoi pushtet për liri Kur i kishte mundësi ai mbante një tryezë gostie për oficerët dhe miqtë e tij, por ai hante një herë në ditë dhe me kursim. Ai nuk flinte kurrë më shumë se 5 orë në ditë dhe në kohë me rreziqe mund të flinte dhe dy orë në ditë.
Shprehur me një fjalë si mbret, si ushtar dhe i krishter nëse ka pasur ndonjëherë një figurë tër përsosu ajo është e Skëndebeut.”
Miqësia që ka me shqiptarët e me këtë vend të bukur ka bërë që ajo të bëhet dhe një zëdhënse e kulturës sonë
| Ah, ato dyert e vjetra, shtëpitë shekullore O zot sa të bukura! Duhet t’i mbani siç janë. Nuk vjen kurrkush për të parë qiellgëvishësa nuk keni ç’të rrëfeni me ta. Ngrijeni këtë çështje në grupe informale, universitete, media…|
Ç’të bëje para saj? E para, të krenoheshe për Skënderbeun që e kishte motivuar këtë zonjë që t’i kushtonte gati një jetë kujtesës së tij
Të skuqeshe së brendshmi se nuk kishe bërë kaq shumë në jetën tënde sa kishte bërë ajo për historinë e vendit tim.
Ashtu si kishte bërë ajo që në ditën e parë të njohjes me ë edhe unë qëmtova shumë për këtë mision që ajo i ka vënë jetës. Çdo shkrim çdo intervistë më sillte një emocion të paparë. Një shtysë që të shkruaja sa më shumë për jehonën e këtij misioni. Tashmë ajo është një Heroinë e vërtetë. Një Heroinë e kombit tonë që prej vitesh i bën nder kulturës sonë. Ndaj për këtë arsye ajo është dekoruar nga Tirana, nga Prishtina. Janë bërë disa dokumentar, shkrime. Personalitete shkrime që tregonin për vizitat e saj në shtete të Evropës pa dyshim dhe në Shqipërie në Kosovë, emisione televizive, intervista të ndryshme, ishin një buqetë shkronjore që ishin të mjaftueshme për një libër për vetë atë. Edhe më i madh mund të ishte ai. Mbase suksesi i librit në mbarë trojet amatare na e shton obligimin që në një kohë të afërt libri të përkthehet në gjihën angleze.
Në këtë mënyrë ne njohim jo vetëm kontributin e nderuar të zonjës Patricia po dërgojmë te miqtë tanë ndërkombëtarë dhe jehonën e veprës së Skënderbeut
Edhe drejtori i dikurshëm i bibliotekës ku punonte Patricia aso kohe ende e re ia kishte thënë asaj se Skënderbeut nuk ishte vetëm Heroi i Shqipërisë, po i mbarë Evropës.
Rrugëtimi i librit
Pas botimit ëndrra dhe dëshira e çdo autori është rrugëtimi i tij. Më vjen mirë që rrugëtimi i librit “Një jetë me Skënderbeun” ose “Një zonjë londineze e “dashuruar me Skënderbeun” ka patur deri tani një rrugëtim të bukur. Mbase është bekimi i bëmave dhe bekimit të Skënderbeut. Mbase është bekimi që mori fjala e shkruar në ngjizjen e saj në Kishën e Shën Gjergjit në Boston në atë mars të vitit 2023. E nisa me Prishtinën. Atje e botova dhe që në ditët e para pata mundësi që bashkë me një libër të përbashkët me një poet që banon në Zvicër ta beja të parin njohje me lexuesin e Kosovës. Disa ditë isha i ftuari i nderit në Shkollën e mesme “Hidajet Lezha” në Lezhë
Me kërkesën këmbëngulëse të Bibliotekës “Gjergj Fishta” në Lezhë u bë një promovim mjaft profesional me autoret e krijuesit e qytetit të Lezhës. U ndoq nga një takim në Mat, i organizuar mjaft mirë nga bashkia e Qytetit të Burrelit Në libër ka dhe një shkrim mjaft të mirë të shkrimtarit dhe studiuesit Hamdi Hysuka.
Dy emisione televizive nga Televizioni Shqiptar për Diasporën dhe nga Televizioni “Rrënjët” i bënë një analizë mjaft të thellë librit dhe patën një ndjekje mjaft të madhe nga shikuesit. Bashkë me promovimin e librit “Vëllazërisht“ të organizuar nga Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Athinë u bë dhe njohja e lexuesve shqiptarë në Athinë e këtij libri që u ndoq me interes nga pjesëmarrësit. Aso kohe jetoja me kujtesën e Xhorxh Bajronit të Edit Durhanit, të Eduard Lear që kishin bërë një tjetrër vlerësim kulturës onë kombëtare
Para një muaji libri u promovua në radion “Fol dhe ti”. Besojmë se libri do të promovohet edhe në Uster në Njy Jork në Kanada ku ajo ka bërë një vizitë mjaft të suksesshme para disa vitesh. Është një nder i dyfishtë që i bëhet Skënderbeut po dhe kësaj zonje.
Me mjaft emocion e përjetova takimin me zotin Mehdi Hafizi drejtorin e Muzeut Kombëtar “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” në Krujën heroike. Në Krujën Muze. Duke e vendosur librin mes qindra librave të të gjithë kohëve që janë botuar për Skënderbeut nga autorë të mbarë botës, mësova një fakt të bukur.
“Është plotësisht e vërtetë, -më tha ai, -se pas Napoleon Bonapartit, Skënderbeut zë vendin e dytë në botë për librat që i janë kushtuar atij.” Të mos harrojmë se Monumente të Skënderbeut sot ka Tirana, Shkupi Prishtinë, Gjakova, Kruja dhe në mjaft shtete të tjera në mbarë botën. Shpresojmë që libri të mund të përkthehet në anglisht. Miqtë amerikanë dhe anglezë duhet ta dinë këtë histori të re që i bën nder zonjës Patricia po dhe kombit tonë. Uroj që libri të lexohet nga breza të ndryshëm lexuesësh dhe të jetë një kurorë e freskët falenderimi për këtë zonjë fisnike që na bën nder si komb me përkushtimin e saj.