Analizë nga Rafael Floqi
Kortezi Getty Photo
Asnjë president modern nuk ka bërë më shumë në 130 ditët e tij të para sesa Presidenti Trump – vetëm për t’u zhbërë shumë prej tyre, të paktën përkohësisht, nga gjykatat.
Pamja e përgjithshme: Trump po teston kufijtë e pushtetit presidencial në çdo hap, dhe gjykatat janë pothuajse e vetmja gjë që i qëndron në rrugën.
Përballjet e pashmangshme midis Trump dhe gjyqësorit vetëm sa do të bëhen më intensive.
Gjyqtarët kanë lëshuar dhjetëra urdhra që bllokojnë Trump të bëjë diçka që ai dëshiron të bëjë, dhe përmbytja duket se rritet çdo ditë. Titujt janë të vazhdueshëm: Gjykatësi bllokon X; Gjykatësi ngrin Y; Gjykata lejon Z të vazhdojë.
Vendimi i kësaj jave kundër tarifave të Trump – i dhënë nga Gjykata e Tregtisë Ndërkombëtare, zakonisht e përgjumur – ishte një nga valët më të mëdha tronditëse deri më tani, duke goditur qendrën e axhendës së tij ekonomike dhe përpjekjet për të ushtruar ndikim në skenën botërore.
:
Trump përballet me bllokada gjyqësore të forta, teksa Gjykata Supreme shqyrton rolin e gjykatave të shkallës së ulët
Administrata Trump po përballet me një betejë gjithnjë e më të ashpër në gjykata për të zbatuar planet e saj ambicioze, pasi një numër rekord urdhrash gjyqësorë po e pengojnë. Më shumë se 30 vendime të gjykatave federale kanë bllokuar pjesë kyçe të axhendës së tij, duke ngritur pyetje serioze mbi kufijtë e fuqisë presidenciale dhe balancimin e pushteteve.
Këtë javë, Gjykata Supreme ka rënë dakord të shqyrtojë një çështje që mund të ketë pasoja të gjera: mundësinë e ndalimit të urdhrave të përkohshëm (injunctions) që gjykatat e ulëta i lëshojnë për të ndaluar zbatimin e politikave të reja federale. Në qendër të debatit është praktika e quajtur “nationwide injunctions” – urdhra që kanë efekt në të gjithë vendin, jo vetëm për paditësit konkretë.
Departamenti i Drejtësisë argumenton se këto urdhra e kufizojnë tej mase aftësinë e presidentit për të vepruar, duke e penguar qeverinë të zbatojë politikat e saj për shkak të padive të ngritura nga një numër i vogël njerëzish. Avokatët e Trump-it thonë se kjo e minon autoritetin ekzekutiv të presidentit dhe çon në kaos ligjor, pasi vendimet e një gjykate të vetme mund të bllokojnë politika të tëra federale.
Nga ana tjetër, kundërshtarët e këtyre politikave thonë se urdhrat gjyqësorë të përkohshëm janë thelbësorë për të mbrojtur të drejtat e qytetarëve dhe për të siguruar që presidenti të mos tejkalojë kufijtë kushtetues. Kjo qasje është përdorur veçanërisht për të frenuar përpjekjet e Trump për të kufizuar emigracionin, për të ndryshuar sistemin e sigurimeve shëndetësore dhe për të zbatuar politika të tjera kontroverse.
Një nga çështjet më të nxehta është ajo e shtetësisë me të drejtë lindjeje, e cila prek amendamentin e 14-të të Kushtetutës, që garanton shtetësinë për të gjithë personat e lindur në Shtetet e Bashkuara. Trump ka kërcënuar të ndryshojë këtë standard, duke e përshkruar si një “vrimë të zezë” ligjore që nxit imigracionin e paligjshëm. Por deri tani, gjykatat e ulëta kanë qëndruar kundër administratës, duke thënë se interpretimi i amendamentit është i qartë dhe nuk mund të ndryshohet me urdhër ekzekutiv.
Ndërkohë, katër gjyqtarë konservatorë të Gjykatës Supreme kanë shprehur shqetësimin se praktika e urdhrave të përkohshëm po kthehet në një pengesë të vazhdueshme për çdo president. Ata kanë sinjalizuar se mund të kërkojnë ta kufizojnë këtë praktikë, duke i dhënë presidentit më shumë hapësirë për të vepruar.
Përtej çështjes së shtetësisë, bllokadat gjyqësore kanë ndaluar edhe shumë nga përpjekjet e tjera të administratës Trump – përfshirë përpjekjet për të shfuqizuar rregulloret e mjedisit, për të ndryshuar ligjet e azilit dhe për të vendosur tarifa të reja tregtare. Kjo ka krijuar një dinamikë të pazakontë ku gjykatat e ulëta po veprojnë si një “frenues” i vazhdueshëm ndaj pushtetit ekzekutiv.
Ndryshe nga presidentët e mëparshëm, Trump dhe aleatët e tij kanë sulmuar pa pushim gjyqtarët, vendimet e të cilëve bllokojnë pjesë të axhendës së tij.
Ndërsa këto beteja përparojnë, Trump do të fitojë disa dhe do të humbasë disa.
Çdo person që Trump është përpjekur ta shkarkojë mund të mos përfundojë i shkarkuar. Por nëse dhe kur të gjitha këto sfida të njëpasnjëshme bashkohen në një referendum të vërtetë dhe të përgjithshëm të Gjykatës Supreme mbi fuqinë e presidentit për të shkarkuar punonjësit federalë, paratë e zgjuara thonë se kjo është një betejë që Trump ka shumë të ngjarë ta fitojë.
Nga ana tjetër, eliminimi i shtetësisë në lindje është një shans i vështirë. Departamenti i Drejtësisë po përpiqet të bindë Gjykatën Supreme se ka keqinterpretuar Kushtetutën për 100 vjet. Kjo (a) padyshim do të përfundojë në gjykatë; dhe (b) një shitje e vështirë.
Çfarë vjen më pas: Pothuajse asgjë nga kjo – për asnjë çështje – nuk ka arritur ende në pikën ku gjyqtarët në të vërtetë po i rrëzojnë ose mbështesin politikat e Trump.
Kjo është arsyeja pse titujt që shihni përdorin të gjithë fjalë si “bllok” ose “ngrij” ose “përkohësisht”. Për momentin, ajo që po vendoset është kryesisht nëse Trump mund të vazhdojë dhe të miratojë politikën X apo Y, ndërsa gjykatat përcaktojnë nëse ajo politikë është e ligjshme.
Në muajt e ardhshëm, pritet që Gjykata Supreme të japë një vendim historik mbi kufijtë e këtyre urdhrave dhe rolin e gjykatave federale në balancimin e pushteteve. Megjithatë, shumë analistë thonë se pavarësisht vendimeve, sfidat gjyqësore ndaj administratës Trump do të vazhdojnë. Kjo betejë e gjatë ligjore po kthehet në një pjesë thelbësore të përplasjes midis presidentit dhe institucioneve të pavarura të vendit, duke testuar qëndrueshmërinë e parimeve kushtetuese amerikane
Sado shpërthyese që janë këto beteja ligjore, ne as nuk i kemi prekur kapitujt më të rrezikshëm në sagën e vazhdueshme të Trump kundër gjykatave.
Përballjet e vërteta mbi pushtetin e presidentit – pushteti i tij për të shkarkuar njerëz, për të anuluar vendimet e shpenzimeve të Kongresit, për të deportuar njerëz pa proces të rregullt ligjor, për të vendosur tarifa, për të revokuar shtetësinë e qytetarëve – janë ende për t’u zgjidhur.