Analizë nga Rafael Floqi/
Në një akt të pazakontë, Barack Obama ka reaguar publikisht ndaj thirrjeve të Donald Trump për ta ndjekur penalisht, duke i quajtur këto akuza “të turpshme” dhe të paprecedentë në një demokraci funksionale. Kjo deklaratë erdhi në një kohë kur ish-presidenti Trump ka intensifikuar retorikën e tij politike duke akuzuar Obamën, FBI-në dhe komunitetin e inteligjencës për një “grusht shteti të brendshëm” të kryer kundër tij pas zgjedhjeve të vitit 2016. Akuza të cilat u ndezën sërish pas publikimit të raportit Durham – një hetim i gjatë i Departamentit të Drejtësisë, por i emëruar dhe udhëhequr nga një prokuror i zgjedhur gjatë presidencës Trump.
Tulsi Gabbard, drejtoresha e inteligjencës kombëtare, publikoi të mërkurën dokumente të reja që ajo tha se minonin përfundimin e agjencive të inteligjencës gjatë administratës Obama se Rusia favorizonte zgjedhjen e Donald J. Trump në vitin 2016. Znj. Gabbard publikoi një version të deklasifikuar të një raporti nga Komiteti i Inteligjencës i Dhomës së Përfaqësuesve, i hartuar fillimisht në vitin 2017, kur republikanët drejtonin komitetin. Raporti kundërshtoi përfundimin e arritur në dhjetor 2016 se Presidenti Vladimir V. Putin i Rusisë kishte favorizuar Z. Trump.
Të dielën, znj. Gabbard premtoi t’ia referonte detajet e gjetjeve të saj Departamentit të Drejtësisë. Dhe të mërkurën, ajo tha në një postim në mediat sociale se Z. Trump kishte urdhëruar deklasifikimin e raportit dhe se informacioni tregonte “armatimin dhe politizimin më të egër të inteligjencës në historinë amerikane”. Administrata Obama, shkroi znj. Gabbard, po “promovonte GËNJESHTËRËN se Vladimir Putin dhe qeveria ruse ndihmuan Presidentin Trump të fitonte zgjedhjet e vitit 2016”.
Znj. Gabbard ka fituar lëvdata nga z. Trump për hetimin e saj mbi gjetjet e inteligjencës dhe foli gjatë rreth asaj se si vlerësimi i vitit 2016 ishte pjesë e një gjuetie shtrigash kundër tij. Z. Trump është kritikuar ashpër për trajtimin e dokumenteve që lidhen me financierin e turpëruar Jeffrey Epstein, dhe sulmet e tij ndaj administratës Obama duket se janë pjesë e një strategjie “shpërqendrimi dhe shmangia e vëmendjes”.
Znj. Gabbard përsëriti pohimin e saj se vlerësimi i inteligjencës kishte për qëllim të minonte presidencën e z. Trump.
“Duke vepruar kështu, ata komplotuan për të përmbysur vullnetin e popullit amerikan”, shkroi ajo, “duke punuar me partnerët e tyre në media për të promovuar gënjeshtrën, me qëllim që të minonin legjitimitetin e Presidentit Trump, duke kryer në thelb një grusht shteti njëvjeçar kundër tij”.
Pikëpamja e përgjithshme e Komitetit të Inteligjencës së Dhomës së Përfaqësuesve ishte e njohur mirë dhe anëtarët shpesh e kundërshtuan gjetjen. Por raporti i plotë me detaje të punës së CIA-s mbi vlerësimin e inteligjencës së vitit 2016 nuk është publikuar.
Zyrtarët e administratës Trump kanë pohuar se rishikimi i inteligjencës i vitit 2016 ishte i ndotur nga informacione të paverifikuara në një dosje të përgatitur nga një ish-oficer i inteligjencës britanike, Christopher Steele. E ashtuquajtura dosja Steele u përmend në një aneks të klasifikuar të raportit, por ish-zyrtarë thanë se CIA nuk e mori seriozisht dhe nuk e lejoi atë të ndikonte në vlerësimin e tyre.
Pak, nëse ka ndonjë nga pretendimet në dosje rreth zotit Trump, janë verifikuar në vitet në vijim. Sulmi ndaj përfundimeve të vlerësimit të vitit 2016 se Rusia kërkoi të denigronte Hillary Clinton, kandidaten demokrate, dhe të mbështeste zotin Trump ka qenë një kalë hobi për disa nga mbështetësit e presidentit. Republikanët prej kohësh kanë synuar veçanërisht idenë se Kremlini favorizonte zotin Trump, duke argumentuar në vend të kësaj se Rusia thjesht po përpiqej të mbillte kaos ose të minonte institucionet demokratike.
Sulmet ndaj dokumenteve janë intensifikuar në javët e fundit, pasi së pari CIA dhe më pas zyra e znj. Gabbard kanë ngritur pyetje në lidhje me këtë përpjekje.
Rishikimet dypartiake të Senatit kanë vërtetuar punën e CIA-s në vitin 2016, dhe John H. Durham, një prokuror special i emëruar nga Prokurori i Përgjithshëm William P. Barr gjatë mandatit të parë të zotit Trump, gjithashtu nuk arriti të gjejë ndonjë provë që dëmton përfundimet e agjencive të inteligjencës. Ndërsa mbështetësit republikanë të zotit Trump e kritikuan vlerësimin gjatë mandatit të tij të parë, zoti Trump e përqendroi pjesën më të madhe të zemërimit të tij te Robert S. Mueller III, ish-drejtori i FBI-së i emëruar për të hetuar çdo lidhje midis fushatës së Trump dhe zyrtarëve rusë.
Që nga rikthimi i zotit Trump në detyrë, CIA dhe znj. Gabbard janë përpjekur të mbjellin dyshime rreth vlerësimit. Znj. Gabbard ka pohuar se puna e inteligjencës në vitin 2016 nuk ishte vetëm e gabuar, por gjithashtu përbënte një konspiracion kundër zotit Trump.
Të premten, znj. Gabbard lëshoi një raport që ajo tha se ekspozoi një “konspiracion tradhtar”, duke pretenduar se zyrtarë të lartë të administratës Obama kishin ushtruar presion mbi komitetin e inteligjencës për ta ndryshuar atë.
Nga këndvështrimi i demokratëve dhe analistëve liberalë, këto akuza përfaqësojnë një përpjekje të rrezikshme për të shënjestruar politikisht kundërshtarët dhe për të rishkruar të kaluarën. Ata argumentojnë se hetimi mbi ndërhyrjen ruse në zgjedhjet e vitit 2016 ishte i justifikuar dhe i bazuar në të dhëna reale të mbledhura nga komuniteti i inteligjencës amerikane. Raporti i Robert Muellerit, si dhe konkluzionet e komitetit të Senatit të udhëhequr nga republikanë, konfirmuan se Rusia ndërhyri në mënyrë të koordinuar për të ndihmuar Donald Trump.
Në këtë dritë, reagimi i Obamës vjen si një përpjekje për të mbrojtur integritetin e institucioneve dhe për të vënë në dukje rrezikun që paraqet normalizimi i hakmarrjes politike. “Ish-presidenti Obama nuk ka qenë kurrë i përfshirë në asnjë përpjekje për të minuar zgjedhjet ose për të fabrikuar prova,” thuhej në deklaratën e tij, duke e quajtur përpjekjen për ta bërë atë subjekt të hetimeve penale një “akt të ulët politik”.
Por, nga ana tjetër, përkrahësit e Trump dhe shumë komentues konservatorë argumentojnë se hetimi ndaj Trumpit që nga viti 2016 ishte i motivuar politikisht dhe se ka pasur një bashkërendim mes elementëve të lartë të FBI-së dhe zyrtarëve të administratës Obama për të përdorur inteligjencën si mjet për të dëmtuar një kandidat presidencial të opozitës. Raporti Durham, megjithëse nuk solli akuza të reja madhore, ngriti pikëpyetje serioze mbi vendimet fillestare të FBI-së dhe përdorimin e dosjes Steele – një dokument i financuar pjesërisht nga fushata e Hillary Clinton – për të hapur hetimin “Crossfire Hurricane”.
Ky raport u interpretua nga kampi konservator si një dëshmi se disa segmente të aparatit shtetëror ishin vendosur kundër një kandidati dhe më pas presidenti në detyrë, çka për ta përbën një shkelje të rëndë të parimeve të paanshmërisë institucionale. Trump ka përdorur këto gjetje për të forcuar narrativën e tij të “shtetit të thellë” dhe për të kërkuar drejtësi në formën e ndjekjeve penale ndaj atyre që ai i sheh si përgjegjës.
Kjo përplasje nuk është më një debat mbi faktet e vitit 2016, por një konflikt mbi interpretimin e tyre dhe përdorimin e drejtësisë në politikën amerikane. Njëra palë paralajmëron për rreziqet e autoritarizmit dhe personalizimit të drejtësisë; pala tjetër ngre shqetësimin se një kandidat presidencial u bë shënjestër e aparatit shtetëror para se të vinte në pushtet.
Në këtë sfond të polarizuar, reagimi i Obamës shihet nga demokratët si një mbrojtje e institucioneve dhe e reputacionit personal; për republikanët, kjo është një përpjekje për të shpëtuar nga përgjegjësia e mundshme morale ose institucionale për vendime të diskutueshme të administratës së tij dhe akuzat e rreme “Rusia, Rusia, Rusia”.
Përtej emrave dhe partive, mbetet pyetja thelbësore: a po shndërrohet drejtësia në një mjet për të rregulluar hesapet politike në Shtetet e Bashkuara? Nëse kështu, atëherë demokracia amerikane po përjeton një kthesë të rrezikshme, ku jo vetëm e shkuara, por edhe e ardhmja e saj do të vendoset jo më në kutitë e votimit, por në salla gjyqesh të politizuara.
Megjithatë pyetja ngelet, kush e nisi i pari? Sidomos, tani që letrat janë të hapura.