Nga Flora NIKOLLA/
Fillimin e jetës në Itali , Ëngjëllushe Baçi, një artiste me një sukses të garantuar, shkak i talentit të saj i spikatur që në vegjëli, nuk e pati të lehtë. Bëri edhe punë të tjera fillimisht , derisa gjeti rastin të marrë pjesë ne disa konkurse, ndërsa fitoi vëndin e punës në Orkestrën” Verdi di Milano” e Orkestrën e harqeve “G. Cantelli”. Kështu nisi hap pas hapi të realizojë rrugën e saj artisike. Lushi si e thërrasin të afërmit e saj , nisi të punojë e studiojë njëkohësisht, për të përmirësuar nivelin e saj të interpretimit, duke bërë kurse perfeksionimi me violinistë të mëdhenj , si Pjer Amojal e Leon Spierer , A.Flint, etj. Ka patur rastin të interpretojë me artistë të mëdhenj si me dirigjentët , R.Muti, C.M.Giulini , R.Chailly, V.Gergiev, G.Prètre, C.P.FLor, V. Juroëski, O. Caetani, etj .Ka interpretuar në krah të artistëve me famë botërore si L.Kavakos, M.Argheric, S.Accardo , M.Rostropovich, M.Maisky, V.Mullova, Y.Bashmet.D.Garret, M.Quarta, Domingo, Carreras, Pavarotti, por njëkohësisht dhe me artistë të muzikës së lehtë e shumë të famshëm si Adriano Çelentano, E.Ramazzotti, Jovanotti, Sting, C.Segundo, madje edhe në koncertet e J. Kocker etj. Në të gjitha këto koncerte, kërkonte të jepte maksimumin e saj , por njëherazi kjo përvojë e ka ndihmuar të marrë sa më shumë nga ata . Mendon se kur punon me pasion, rezultatet vijnë vetë. Ka ndjerë kënaqësinë e punës dhe kjo i ka dhënë energji dhe kurajo për të avancuar e kërkuar gjithmonë e me tepër e për ta ndarë kënaqësinë e tingujve me të tjerët. Ne fund të fundit, muzika shëron shpirtrat e njerezve , i bashkon ata . Ky mision fisnik, duket se e rrëmbente atëhere dhe thotë se ky mision vijon të mbetët e pandryshuar tek ajo dhe tani .Violina për Engjëllushe Baçe, është pjesë e rëndësishme e jetës së saj dhe ajo nuk mund ta kuptoj veten pa të. I pëlqen harmonia e tingujve të jetës dhe violina i duket mbretëresha që ja mundëson harmoninë kudo.
Ju ishit shumë e vogël kur u lidhët me instrumentin e violines?
Kam filluar violinen në moshen 5 vjeçare, menjëhere pasi debutova në festivalin e këngës për pionerë në qytetin e Fierit. Në këtë festival fitova çmimin e parë me këngën “Lepurushi i vogël”. Ishte komisioni i këtij festivali, që më vlerësoi si fëmijë i talentuar në fushën e muzikës. Kështu fillova studimet per violinë me prof.Virgjil Gega dhe vazhdova për 13 vite me prof.Valentina Gega. Ka qënë një fat i madh, që i kam pasur mësues, pasi ishin ata, që më trasmetuan pasionin e përkushtimin për këtë instrument të jashëzakonshëm e njeherazi magjik.
Kur keni qënë fëmijë që e vogël, arritët të kishit sukses si në këngë edhe në violinë, duke fituar edhe shumë çmime …, si e kujtoni këte periudhë të jetës tuaj?
Vazhdova te këndoj e të marr pjesë në festivale për 8 vite radhazi dhe fitova disa herë çmime. Më kujtohet që fitova 2 herë çmime të para, dhe 3 herë çmime të dyta e të treta..në këtë festival. Ajo që më ka lënë mbresë të jashtëzakonshme ka qënë kënga :“Kur i shoh të gjithë të qeshur”, me të cilën fitova ,çmim të dytë në festivalin e qytetit tim në FIER, këngë e cila më çoi në festivalin kombëtar të Shkodrës ku fitova çmimin e pare në rang kombëtar. Aty këndoja dhe i bija njeherazi edhe violinës. Ishte një këngë me tekst të Thoma Gogës dhe muzikë të Valentina Gegës, mësueses sime të violinës. Ajo këngë ka mbetur në memorien time , por për shumë kohë edhe në memorien e gjithë brezit tim të asaj kohe. E kujtoj me shumë mall e nostalgji fëmijërinë time, pasi ka qenë plot sodisfaksione , emocione dhe impenjime. Një fëmijërie tillë më bëri të kisha ëndrra të bukura për jetën . Edhe sot e kësaj dite kujtoj me kënaqësi që të gjithë moshatarët e mi, imitonin e këndonin këngët e mia kur kaloja në rrugë.
Në vitin 1993, gjatë një turneu të Itali me Orkestrën e Teatrit të Operas dhe Baletit, ju vendosët të qëndroni në Itali?
Mbasi mbarova studimet në Akademinë e Arteve në Tiranë, nisa të punojë në Orkestren e T.O.B dhe ne vitin 1993 ne Tetor u transferova ne Itali me një turne koncertesh . Atë kohë Shqipëria po kalonte një fazë të vështirë tranzicioni dhe muzika ,apo njerëzit që merreshin me të nuk vlerësoheshin si duhet. Kështu vendosa të qëndroj për të provuar fatin tim si muzikante në një vënd si Milano ku arti kishte nje tjetër terren mikpritjeje dhe vlerësimi . Dua te kujtoj se aso kohe, në 1993 Shqipëria përjetonte eksode masive njerëzish që kërkonin të realizonin ëndrrat e tyre diku.
Si ishin vitet tuaja të para në Itali?
Vitet e para ishin të vështira.Kërkon shumë sakrifica. Kam bërë edhe punë të tjera , derisa gjeta rastin të marr pjesë ne disa konkurse për tu njohur. Pas konkurseve fitova vëndin e punës në Orkestrën” Verdi di Milano” e Orkestrën e harqeve “G. Cantelli”. Fillova kështu hap pas hapi të realizoj e ndjek rrugën time artisike.
Pse dhe si arritët që ju të njihnit vetëm sukses në Itali me violinën tuaj?
Fillova te punoj e studioj njëkohësisht, për të përmirësuar nivelin tim të interpretimit, duke bërë kurse perfeksionimi me violinistë të mëdhenj , si Pjer Amojal e Leon Spierer , A.Flint, etj.
Kam patur rastin të interpretoj dhe me shumë artistë të mëdhenj si psh me dirigjentët R.Muti, C.M.Giulini , R.Chailly, V.Gergiev, G.Prètre, C.P.FLor, V. Juroëski, O. Caetani, etj .Kam interpretuar në krahë të artistëve me famë botërore si L.Kavakos, M.Argheric, S.Accardo , M.Rostropovich, M.Maisky, V.Mullova, Y.Bashmet.D.Garret, M.Quarta, Domingo, Carreras, Pavarotti, por njëkohësisht edhe me muzikantë të muzikës së lehtë e shumë të famshëm si Adriano Çelentano, E.Ramazzotti, Jovanotti, Sting, C.Segundo, madje edhe në koncertet e J. Kocker.etj. Në të gjitha këto koncerte , kërkoja të jepja maksimumin tim , por njeherazi kjo përvojë më ka ndihmuar të marr sa më shumë nga ata . Mendoj se kur punon mirë e me pasion, rezultatet vijnë vetë. Kam ndjerë kënaqësinë e punës ,kjo më ka dhënë energji dhe kurajo për të avancuar e kërkuar gjithmonë e me tepër e për ta ndarë kënaqësinë e tingujve me të tjerët. Ne fund të fundit, muzika shëron shpirtrat e njerezve , i bashkon ata . Ky mision fisnik më duket se me rrëmbente atëhere dhe më duket, që vijon të mbetët konstante e pandryshuar tek une, edhe tani pas kaq vitesh .
Në fakt çfarë është violina për ju?
Violina për mua është një pjesë shumë e rëndësishme e jetës sime. Unë nuk mund ta kuptoj veten pa të. Më pëlqen harmonia e tingujve të jëtës dhe violina më dukët mbretëresha që ma mundëson harmoninë kudo.
Në përgjithësi keni shkuar ju te repertori që interpretoni apo ka ardhur ai tek ju?
Përsa i përket repertorit është shumë i larmishëm, e varet nga kërkesat e koncerteve e sipas formacionit te pjeseve që kërkojnë, ne shume raste kam zgjedhur edhe unë kur më është dhënë rasti të luaj si soliste e sidomos me fomacion “Quartetto”që është shumë i preferuar për mua pasi kam ktë formacion prej shumë vitesh e i dedikoj shumë kohë.
Cila është gjeografia e koncerteve tuaja?
Duke luajtur me shume formacione te ndryshme si : Soliste , Duet , Trio, Kuarteti, e duke bashkëpunuar me shumë orkestra, kam pasur fatin të vizitoj shumë shtete të botës dhe kam interpretuar në shumë salla prestigjiose, që nga Teatro alla Scala di Milano, Arena di Verona, e shumë e shumë te tjera, që nuk mundem ti numëroj. Kam interpretuar në Gjermani, Austri, Svicr, Francë, Spanjë, Portugali, Brazilë, Argjentinë, në Kili, në Japoni ,madje kam dhënë koncerte edhe në Malejzi , Dubai, në Angli psh ne (Royal Albert Hall di Londra).
Cila ka qënë violina juaj e parë dhe ajo e fundit..?
Violinën e parë ma ka blerë babai im, kur mbarova studimet ne Akademi, sepse ne fëmijëri kemi pasur fatin që na i jepte shkolla, Këtë violinë e kam ruajtur akoma si kujtim.Tani luaj me një violinë di Liuteria “Cremonese “Collìni,”të cilën e kam blere me lindjen e vajzes time, që tashmë është 11 vjeç dhe quhet Valentina si mesuesja ime e violinës që është e do jete gjithmonë në zemrën time , e paharruar, E falenderoj gjithmonë…!!!
Violinën e fundit ,nuk e kam blerë akoma shpresoj …!!!
Disa nga kujtimet që ju kanë lënë mbresa nga karriera juaj koncertore..?
Eh…këtu e kam pak të veshtirë ta përmbledhë me pak fjale, pasi siç thashë edhe më lart, kam pasur fatin të punoj me shumë artistë të mëdhenj…Kujtoj me shumë emocion bashkëpunimin me të madhin Placido Domingo, me të cilin kemi regjistruar nje cd për bravurën dhe humanitetin e tij. Shumë emocionuese ka qënë për mua, të luaj në teatrin Scala të Milanos, që për shume artistë të muzikës mbetet ëndërr. Ne veçanti, kujtoj faktin që një gazetare më pyeti se si ndihesha e mos rrezikoja ne muajin e shtatë të shtatëzanisë sime asokohe, nga e gjithë masa e tingullit të fortë sepse orkestra e Milanos ishte shumë e madhe. Luanim “Romeo e Giulietta di Prokofjev” dhe unë me shaka i thashë, që n.q.se do ta lindja djalin aty, maksimumi do ta quaja djalin tim, Romeo…! Bëra shaka, por te nesërmen gazetat shkruanin se , Primo violino e orkestres Verdi di Milano rrezikon ta quajë Romeo, djalin që mund të lindë, duke luajtur violinë.!!!
Një eksperiencë e paharruar ka qëne dhe në Abu Dhabi, ku kam qënë e ftuar me kuartetin tim, për të marrë pjesë në inagurimin e parkut me te madh ne bote, Ferrari World Abu Dhabi. Më vjen në mënd koncerti im i parë si soliste ne 1994, me stinët e Vivaldit, ku merte pjese kryebashkiaku i Milanos Albertini…, po kështu emocionuese ka qënë ne vitin 2000 në Arenën e Veronës, ku kam bashkëpunuar me artisten tonë të madhe Inva Mula. Arena e Veronës, me madhësine e saj është impresionuese, ajo mban 17 mijë spektatore, të cilët vijnë nga e gjithë bota dhe unë aty kam qënë për dy vite e prenotuar .Po kështu nuk mund ta harroj kurrsesi vitin 2001 dhe spektaklin e Adriano Çelentanos ,”Francamente me ne infischio”. Ai më përzgjodhi dhe mund te them, që ishte një eksperiencë ndryshe me muszukë te lehtë, canzoni italiane. Këtu mu dha rasti te njohë shumë artistë të tjerë si :Sting, J.kocker..C.Segundo, Noa. Jovanoti.etj.. Kujtoj gjithashtu edhe koncertin në sallën e Royal Albert Hall në Londër, ku merrnin pjesë rreth 6800 spektatorë .
Sa e lidhur jeni me Shqipërinë, me traditat e saj… kulturën..?
Me Shqipërinë, me vëndin tim padyshim që jam më shumë e lidhur emocionalisht , pasi kam kujtimet e mia të fëmijërisë, por kam edhe njerëzit e mi familjen, miqte dhe mbi të gjitha është vendi nga vij e nga ku kam identitetin tim .
Jam krenare për Shqipërinë dhe kudo e kam artikualuar faktin që jam shqiptare me krenarinë që më jep atdheu im . Vij shpesh e ndjek me mall zhvillimin e lajmet për çdo gjë nga Shqipëria .I kam mësuar madje edhe bashkëshortit tim italian gjuhen time .Në Nëntor të 2012-ës, mora pjesë në koncertin e madh me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë e ftuar nga artistja jonë e nderuar Inva Mula me të cilën kam bashkëpunuar edhe jashtë Shqipërisë. Ka qënë shumë emocionuar për mua për faktin që pata rastin të interpretoj në këtë festë të madhe të 100 vjetorit të Pavarësisë por edhe te takoj shumë nga artistët tanë si .Eno Koço Ermir Krantja ,Saimir Pirgu ,Bujar Llapi, Genc Tukiqi etj Takova Avni Mulën ,këngët e të cilit i kam kënduar në fëmijëri.. Gjeta Shqipërinë në festë , me plot aktivitete kulturore e tradicionale në Tiranë , por edhe në Vlore dhe mu duk se kishte lëvizje e energji pozitive kudo.
Vini shpesh në Shqipëri..? Po në Fier?..Si do ta përcaktonit sot vendin tuaj, duke e krahasuar me të shkuarën?
Në Fier vij pothuajse çdo vit, pasi kam familjen .Me bëhet qejfi, kur shoh shumë ndryshime dhe gjëra që kanë avancuar e janë përmirësuar. Gjithsesi ka ende shumë punë e rrugë për tu bërë me qëllim që të realizohet ëndrra europiane e saj .
Keni ndonjë propozim konkret që mund të ndihmojë në zhvillimin e qytetit te Fierit?
Kam dëgjuar se janë bërë disa aktivite të bukura në Apolloni, të cilat kanë ndihmuar kulturën, traditën por edhe kanë stimuluar njohjen e arkeologjise, e qyteterimit të lashte që mbart Apollonia. Më duket se është udha e duhur për të ecur përpara. Duke mbajtur gjallë traditën e duke investuar pak më shumë në kulturë e civilizim, më duket se një popull garanton egzistencën, por njeherazi edhe vëndin e tij në një shoqëri multikulurore .Sa më shumë evente kulturore, sa më shumë dije e kulure te shpërndahet e përthithet nga individët aq më afër dimensionit euroipian mund te jemi Kemi shumë për të bërë. Ndaj them sa më shumë evente ,koncerte , dhe teatro, ku të rinjtë, të kenë sa më shumë mundësira, për të njohur e shkëmbyer kulturen, e të kenë mundësi, që të shprehin talentin e tyre..,individualitetin e tyre .Për shembull në Milano, marr pjesë në një organizim,që quhet Song, ku kemi hapur disa laboratore me qëllim që fëmijët nëpërmjet argëtimit ti afrohen sa më shumë artit e kulturës, pasi mendoj që sjell harmoni, paqe, zhvillon inteligjencën e zgjeron hapësirën e komunikimit me zemrën…
Fieri, qyteti ku une kam lindur e ka nisur ketë , uroj vetem që tradita të vijojë , madje të ndiqet edhe nga qytete te tjera . Arti dhe muzika na bashkon, na jep paqen që duam dhe na shëron shpirtrat e lënduar nga perditshmëria rraskapitëse ,në këtë sens mendoj se, sa më shumë art, aq më shumë liri e harmoni ka ne jetet e në zemrat e njerëzve .
Si e shihni iniciativën e Albanian Excellence ? Mendoni se kjo iniciativë ndihmon në afrimin e shqiptarëve të këtëj dhe andej kufirit ?
Kjo iniciativë është shumë interesante, na mban të lidhur më shumë me atdheun, na detyron të bëjmë më shumë për të . Për mua është shumë emocionante që të rikthehem hera- herës e mbi të gjitha të ndiej se jam pjesë e rëndësishme e një atdheu që nuk i harron fëmijët e tij. Kjo është iniciativa juaj dhe unë ju jam shumë mirnjohëse që një individ si ju apo njerëz që ju mbështesin kanë kuptuar se keni një mision fisnik e me shumë vizion për të ardhmen e Shqipërisë e shqiptarëve . Përfitoj nga rasti te falenderoj Albanian Excellence e në veçanti edhe Bashkinë e Fierit për mbështetjen që ju ka dhënë në këtë projekt shumë të bukur e të rëndësishëm, ku më keni dhënë mundësinë të marr pjesë..Me shumë respekt e mall…!!!(ATSH)