Archives for March 2016

Klinton & Tramp, fituesit e bujshëm

March 16, 2016 by dgreca

*Clinton dhe Trump fitojnë shtetet kyçe në garën e kandidatëve/

*Humbja në shtëpinë e tij e Marco Rubios, një nga favoritët në mesin e liderëve të partisë republikane, bëri që senatori i Floridës të largohet nga gara./

Ish-sekretarja amerikane e shtetit, Hillary Clinton, gjithashtu kishte hyrë në parashikimet se do ta mposhte rivalin e saj, senatorin Bernie Sanders, në Karolinën e Veriut, në Illinois dhe Ohio, duke siguruar katër nga pesë shtetet që votuan në “Super të Martën II”, më 15 mars.Këto katër fitore i shtohen epërsisë së Clintonit sa i përket delegatëve, duke i siguruar asaj të paktën 326 delegatë më tepër, të cilët do të votojnë për te në Konventën e Demokratëve, këtë verë. Sanders, nga ana tjetër, siguroi 220 delegatë.

Gjatë fushatës në Karolinën e Veriut, Clinton tha se numrat po shtohen në favorin e saj dhe se ajo është një hap më afër sigurimit të kandidaturës demokrate. Nëse Clinton e arrin qëllimin e saj, ajo do të ishte femra e parë në historinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës që e fiton nominimin e një partie.

Clinton sinjalizoi një etje për një përballje të mundshme në zgjedhjet e përgjithshme me Trumpin, duke e akuzuar atë se ka shtruar “një rrugë të rrezikshme” për vendin, duke folur me nënçmim për gratë dhe minoritetet.

“Udhëheqësi i shtetit tonë duhet të jetë në gjendje ta mbrojë vendin tonë, e jo ta vëjë atë në siklet…ai duhet të punojë me aleatët tanë e jo të armiqësohet me ta; ai duhet t’i mposhtë armiqtë tanë, e jo t’i inkurajojë ata”, ka thënë Clinton.

Nga ana e tij, miliarderi Donald Trump e ka mposhtur lehtësisht rivalin e tij, Marco Rubio, në shtetin e tij Florida, duke siguruar të gjithë 99 delegatët për Konventën e Republikanëve, të muajit korrik.

“Ne do të ecim përpara dhe do të fitojmë. Por, më e rëndësishmja, ne do të fitojmë për vendin tonë – ne do të fitojmë, fitojmë, fitojmë dhe nuk do të ndalemi. Ne do të shënojmë fitore të mëdha për vendin tonë”, ka thënë Donald Trump.

Trump gjithashtu ka fituar në zgjedhjet për kandidatë në Karolinën e Veriut dhe në Illinois, duke e shtuar më tej numrin e kandidatëve. Me këto fitore në tri shtete, Trump ka siguruar të paktën 159 delegatë më shumë, duke siguruar gjithsej 619 – një shifër kogja më e madhe sesa ajo e rivalit të tij, senatorit Ted Cruz, i cili ka 394 delegatë.

Trumpit do t’i nevojiteshin 1,237 delegatë për ta siguruar nominimin republikan, kështu që ai mbetet larg arritjes së këtij qëllimi.

Humbja në shtëpinë e tij e Marco Rubios, një nga favoritët në mesin e liderëve të partisë republikane, bëri që senatori i Floridës të largohet nga gara.

Rubio shprehu zemërimin dhe pakënaqësinë me qeverinë që ka nxitur rritjen e Trumpit në një “cunami”, gjë që ka fundosur një numër të madh të rivalëve. “Një gjë e tillë është pritur”, ka thënë Rubio.

Një rival tjetër i Trumpit, guvernatori i Ohios, John Kasich, e ka ngadalësuar hovin e Trumpit drejt sigurimit të kandidaturës republikane, duke shënuar fitore në shtetin e tij, Ohio.

Kjo është fitorja e parë e Kasichit, në garën për zgjedhjen e kandidatëve. Ai fitoi 66 delegatë në Ohio, gjë që po i mban gjallë shpresat e kundështarëve të Trumpit se mund ta ndalin hovin e tij drejt Shtëpisë së Bardhë.

Shumica e rrjeteve televizive thonë se gara në Missouri është shumë e afërt për të dalë me rezultate, edhepse MSNBC ka parashikuar fitoret e Trumpit dhe Clintonit atje. Kutitë e votimit tani janë mbyllur në të gjitha pesë shtetet, ku u votua për zgjedhjen e kandidatëve.(Pergatiti Vajleta Kosumi)

Zgjimi i vonshëm i Kosovës kundër ekstremizmit dhe terrorizmit

March 16, 2016 by dgreca

Autoritetet qeveritare thonë se Kosova ka arritur që për një periudhë të shkurtë kohore të shënojë rezultate të prekshme në luftën kundër ekstremizmit dhe terrorizimit.Ndërkohë, njohës nga fusha e sigurisë thonë se Kosova e filloi vonë luftën kundër esktermizmit dhe terrorizmit dhe se tani më shumë po merret me pasojat.Megjithatë, zyrtarët e lartë në Ministrinë e Punëve të Brendshme theksojnë se për nëntë muaj asnjë qytetar nga Kosova nuk është evidentuar se u është bashkuar grupeve terroriste, në vatrat e luftës në Lindje të Mesme.

Edon Miftari, këshilltar për siguri i kryeministrit të Kosovës, Isa Mustafa, tha për Radion Evropa e Lirë se rezultatet pozitive dhe rënia e interesimit të qytetarëve nga Kosova për të mos shkuar në Siri dhe Irak mund të jenë ndikuar nga disa faktorë.Si faktor kryesor, Miftari përmend miratimin e ligjit me të cilin sanksionohet pjesëmarrja e qytetarëve të Kosovës në luftërat e huaja, si dhe Strategjia Nacionale për parandalimin e ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit që shpie në terrorizëm.

“Kjo nuk nënkupton se ka përfunduar puna. Ne do të jemi të angazhuar që të zbatojmë strategjinë. Jemi në komunikim të vazhdueshëm me Bashkësinë Islame, me organizatat jo qeveritare, me komunitetin ndërkombëtar dhe me institucionet e tjera lokale e qendrore, në mënyrë që ta trajtojmë këtë fenomen dhe të jemi të gatshëm që të përballemi më pasojat e mundshme”, tha Miftari.

Skënder Perteshi, analist nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë, duke folur për Radion Evropa e Lirë, pajtohet se në muajt e fundit ka rënie të interesimit të qytetarëve nga Kosova për të shkuar në vatrat e luftës në Siri.Perteshi thotë se qytetarët në Kosovë e kanë kuptuar se shkuarja në Siri është një rrezik i madh.“Nëse në vitin 2012-13 shënohet numri më i madh i qytetarëve të Kosovës që kanë marrë pjesë në konflikt, në vitin 2014-15 ka filluar një rënie e këtij numri. Po ashtu, ka filluar edhe rënia e interesimit të qytetarëve për të marrë pjesë në luftë në Siri dhe Irak, për shumë faktorë.”

“Faktori i parë ka qenë që në vitet 2012 – 2013 ka qenë një mjegull e informacioneve se çka është duke ndodhur në Lindjen e Mesme dhe pse duhet shkuar për t’iu ndihmuar atyre në atë konflikt. E dyta është që në vitin 2014 në Kosovë filluan arrestimet e mëdha dhe kjo temë filloi të dsikutohet në diskursin publik dhe në media”, tha Perteshi.Analisti nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë konsideron se institucionet kompetente duhet të bëjnë më shumë në parandalimin e kësaj dukurie, që sipas tij, vazhdon të jetë një sfidë dhe shqetësim i madh për Kosovën.

“Ne ende jemi duke u marrë me pasojat e ekstremizmit të dhunshëm. Ne jemi në hapat fillestarë. Pse po them me pasojat? Sepse gjithçka që po flitet është që ne po merremi me personat që kanë qenë në luftën e Sirisë dhe Irakut, po e dimë se kush janë dhe po merremi me arrestimet, me gjykimet e hetimet ndaj këtyre personave, mirëpo shumë pak është duke u bërë në terren. Të paktën për të parandaluar personat që mund të indoktrinohen prej kësaj ideologjie ekstreme”, tha Perteshi.Në Qeverinë e Kosovës thonë se, bashkë me faktorët e tjerë relevantë, po punojnë për zbatimin e strategjisë. Edon Miftari thekson se aktivitetet rreth zbatimit të strategjisë po zhvillohen me njerëzit që punojnë në arsim e edukim, si dhe me bashkësitë fetare në Kosovë.

“Puna jonë nuk ka përfunduar, mirëpo deri sot, krejt çka është bërë nga qeveria dhe nga institucionet e tjera relevante, vërehet në numër dhe statistika”, tha Miftari.

Përfaqësuesit nga shoqëria civile u kanë bërë thirrje autoriteteve të Kosovës që lidhur me parandalimin e ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit që shpie në terrorizëm të ketë një bashkëpunim konkret mes Bashkësisë Islame , shoqërisë civile dhe nivelit qendror dhe atij lokal.

Në kuadër të luftimit të terrorizmit, Drejtoria Kundër Terrorizmit e Policisë së Kosovës të mërkurën ka realizuar dy operacione, në lokacione të ndryshme të vendit, duke arrestuar dy persona nën dyshimet për rekrutim dhe financim të terrorizmit.

Përfaqësues nga Qeveria e Kosovës, por edhe ata nga shoqëria civile, thonë se që nga viti 2012 e deri më tash, numri i shqiptarëve nga Kosova që i janë bashkuar organizatave ndërkombëtarisht të njohura si terroriste, në Siri dhe Irak, është rreth 300.

Autoritetet e rendit në Kosovë kanë theksuar se janë duke mbikëqyrur “çdo aktivitet të personave fizikë dhe juridikë, për të cilët siguron informata se mund të paraqesin rrezik për rendin kushtetues në të ardhmen apo mund të kryejnë ndonjë vepër penale” dhe se “e gjithë kjo bëhet me qëllim të parandalimit dhe zbulimit të ndonjë vepre penale të mundshme, duke përfshirë veprat e terrorizmit dhe ekstremizmit fetar”.(Europa e lire, Arton Kunushevci)

Presidentja Jahjaga vizitoi Policinë e Kosovës

March 16, 2016 by dgreca

PRISHTINË, 16 Mars 2016/ Presidentja e Republikës, Atifete Jahjaga vizitoi sot Policinë e Kosovë, ku e priti drejtori i përgjithshëm, Shpend Maxhuni. Ai i shprehi mirënjohje Presidentes Jahjaga për bashkëpunimin dhe përkrahjen e vazhdueshme ndaj Policisë së Kosovës duke e paraqitur si institucion kredibil, si në vend ashtu edhe në arenën ndërkombëtare.Presidentja Jahjaga theksoi se Policia e Kosovës gëzon një reputacion të lartë, si një ndër institucionet më të besuara në vend. “Ju stafi policor duhet të ndjeheni krenar që shërbeni në një institucion kredibil me besueshmërinë kaq të lartë dhe që jeni në shërbim të popullit, sepse duke u kujdesur për sigurinë e vendit, sigurinë ndaj qytetarëve, ruajtjen e rendit dhe qetësisë publike, parandalimin e krimit dhe luftën ndaj terrorizmit, do të arrini ta mbani Kosovën si vend të qetë e të sigurt”, citohet Presidentja Jahjaga në njoftimin e dërguar nga Policia ksovare./b.j/

Kosova pret misionin vlerësues të BE për liberalizimin e vizave

March 16, 2016 by dgreca

Foto Gazeta Dielli – Behlul Jashari: Kosova pret liberalizimin e vizave – pamje nga kryeqyteti, Prishtina/

-Në seancën e djeshme, Kuvendi i Kosovës ka dështuar ta kompletojnë Bordin e Organit Shqyrtues të Prokurimit, që është një nga tetë kriteret e përcaktuara nga BE-ja për liberalizimin e vizave.

-Qeveria e Kosovës: Të premten riprocedojmë në Kuvend propozimet për Organin Shqyrtues të Prokurimit/

Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË, 16 Mars 2016/ Kosova pret nesër një mision të ekspertëve nga shtetet anëtare të BE-së për të vlerësuar përmbushjen e 8 rekomandimeve të fundit të Komisionit Evropian në procesin e dialogut për liberalizimin e vizave.Misioni vlerësues do të jetë i përbërë nga katër ekspertë nga shtetet anëtare të BE-së dhe zyrtarë të Komisionit Evropian. Ky mision i paraprinë vizitës së Komisionerit Avramopoulos, të paralajmëruar në Kosovë për t’u njohur për së afërmi me progresin e bërë në adresimin e kritereve të fundit për të rekomanduar më pastaj heqjen e vizave për qytetarët kosovarë.

Ministria për Integrim Evropian ka deklaruar se ka koordinuar procesin dhe së bashku me institucionet tjera përgjegjëse kanë bërë pregaditjet e nevojshme për të pritur misionin vlerësues dhe për të prezentuar të gjitha masat e ndërmarra në zbatimin e 8 rekomandimeve të fundit në këtë proces.Në 18 dhjetor 2015, Komisioni Evropian ka publikuar raportin e fundit në kuadër të procesit të liberalizimit të vizave për qytetarët e Republikës së Kosovës. Ky raport ka konstatuar se nga gjithsejt 95 kritere të Udhërrëfyesit, 87 janë zbatuar plotësisht, ndërsa ka dhënë rekomandime për 8 kritere që janë vlerësuar si të plotësuara pjesërisht.Në pritje të ardhjes në Prishtinë të Misionit vlerësues, institucionet e Kosovës, në 11 mars 2016, deklaruan se i kanë përmbushur të gjitha kërkesat dhe rekomandimet e Komisionit Evropain për liberalizimin e vizave dhe shprehën optimizëm se edhe kosovarët do të realizojnë të drejtën e lëvizjes së lirë në vendet e BE-së.Por, në seancën e djeshme të Kuvendit të Kosovës, ku nuk mori pjesë opozita, deputetët e maxhorancës me mosvotim kanë dështuar ta kompletojnë Bordin e Organit Shqyrtues të Prokurimit, që është një nga tetë kriteret e përcaktuara nga BE-ja për liberalizimin e vizave.

Pas këtij zhvillimi në Kuvend, ka reaguar Presidentja e Republikës së Kosovës, Atifete Jahjaga duke “shpreh qartazi dhe publikisht zhgënjimin” me deputetët që “dështuan të emërojnë anëtarët e rinj të Organit Shqyrtues të Prokurimit, njëri nga kushtet kryesore të Bashkimit Evropian për liberalizimin e vizave për qytetarët e Kosovës”.“Ky dështim, në ditët kur në Kosovë pritet ekipi i Bashkimit Evropian për të vlerësuar përparimin e Kosovës në plotësimin e kritereve që jemi zotuar t’i përmbushim, rrezikon të vazhdojë t’i mbajë qytetarët e Kosovës të izoluar për shkak të interesave të ngushta të atyre që prioritet kryesor duhet ta kenë mirëqenien e qytetarëve”, është shprehur Presidentja, e cila është në ditët e fundit të mandatit të saj, që e përfundon në 6 prill.

Ajo u ka bërë “thirrje institucioneve të Kosovës, qeverisë dhe Kuvendit dhe të gjitha subjekteve politike që të marrin përgjegjësinë dhe të gjejnë zgjidhje në mënyrë që ky kriter të plotësohet pa vonesë”.Ministri i Integrimit Evropian në qeverinë e Kosovës, Bekim Çollaku, ka deklaruar për shtypin në Prishtinë se mosemërimi i anëtarëve të Organit Shqyrtues të Prokurimit nga Kuvendi është lajm jo i mirë, në prag të ardhjes së misionit vlerësues nga BE-ja, pasi që ky ishte një prej kritereve të vetme që kishte mbetur pa u përmbushur në kuadër të procesit të liberalizimit të vizave.

“Besoj se me një komunikim më të mirë ndërinstitucional kjo çështje do të ishte përmbyllur me kohë, meqë gjatë gjithë procesit janë ndjekur procedurat e parapara ligjore dhe deputetët ishin në dijeni se funksionalizimi i Organit Shqyrtues të Prokurimit është ndër kriteret e vetme të mbetura në këtë proces. Por, duke shprehur respekt për vullnetin dhe pavarësinë në vendimmarrje të deputetëve të Kuvendit të Kosovës duhet pranuar faktin se ky vendim rrezikon të ndikojë negativisht në raportin vlerësues të këtij misioni, që pritet të vijë nesër në Kosovë”, citohet sot Çollaku nga shtypi.

“Koalicioni qeverisës rrezikon vizat”, “Pazaret e koalicionit mbajnë peng liberalizimin e vizave” dhe “Kuvendi del kundër liberalizimit të vizave”, janë disa nga kryetitujt e gazetave sot në Kosovë.

Në Kuvendin e Kosovës dje, edhe pse pati përsëritje të votimit, as në votimin e dytë si edhe në të parin, nuk pati vota të mjaftueshme për emërimin e kryesuesit dhe të një anëtari të Organit Shqyrtues të Prokurimit.

Kryesuesi i seancës, nënkryetari i Kuvendit të Kosovës, Xhavit Haliti konstatoi gjithashtu se, sipas rekomandimit të Organit Përzgjedhës të Pavarur asnjëri nga kandidatët e propozuar nga komuniteti serb nuk i ka plotësuar kushtet ligjore për procedim në seancë plenare.

Duke e përmbyllur seancën pas votimit të dytë, ku nga 75 deputetë, 40 votuan pro, një kundër dhe një abstenoi, ndërsa nuk votuan fare 33 të tjerë, aq sa ka grupi parlamentar i LDK-së, partisë së koalicionit qeverisës me PDK-në, ku janë të përfshira edhe subjektet politike të komuniteteve pakicë, nënkryetari i Kuvendit, Haliti tha:

“Shpresoj që do të gjendet një zgjidhje. Unë nuk mund të konstatoj nëse duhet përsëritur votimi më, për faktin se përgjigjja është konkrete. Shpresoj që vërtetë kemi ardhur në pikën që ndoshta grupet parlamentare duhet të deklarohen, por sidoqoftë nuk ka kaluar dhe presim që në seancat e ardhshme të vendosim për procedurat e mëtutjeshme”.

Edhe gjatë votimit të parë për pikën e vetme të axhendës së seancës, që ishte shqyrtimi i rekomandimit të Organit Përzgjedhës të Pavarur për emërimin e anëtarëve të Organin Shqyrtues të Prokurimit, në sallën plenare të Kuvendit kosovar ishin të pranishëm 75 deputetë. “Konstatoj se me 43 vota pro, 1 kundër, asnjë abstenim, nuk është plotësuar kushti për votim. E përsëris edhe një herë, por në qoftë se nuk plotësohen numrat, atëherë konstatoj që nuk kalon”, është shprehur pas votimit të parë kryesusi i seancës së djeshme të Kuvendit të Kosovës.

QEVERIA E KOSOVËS: TË PREMTEN RIPROCEDOJMË NË KUVEND PROPOZIMET PËR ORGANIN SHQYRTUES TË PROKURIMIT

Qeveria e Republikës së Kosovës, lidhur me çështjen emërimit të anëtarëve të Organit Shqyrtues të Prokurimit, bën të ditur se të premten do të mbajë mbledhjen e kabinetit qeveritar ku do t’i riprocedojë Kuvendit të Republikës së Kosovës propozimet për emërimin e anëtarëve në Bordin e Organit Shqyrtues të Prokurimit.

Në komunikatën e sapodërguar theksohet se, sa i përket vendimit të Kuvendit, Qeveria e Kosovës do të respektojë çdo procedurë që i takon asaj dhe do të pranojë çdo vendim që merret nga ana e deputetëve të Kuvendit të Republikës së Kosovës.

Lidhur me përmbushjen e rekomandimeve për liberalizimin e vizave, Qeveria e Kosovës vlerëson se janë përmbushur të gjitha rekomandimet dhe kriteret e kërkuara nga mekanizmat e Bashkimit Evropian, për këtë proces.Në këtë aspekt, janë përmbushur edhe të gjitha rekomandimet dhe kriteret që lidhen me fushën e prokurimeve.

Është bërë kompletimi i Komisionit Rregullativ të Prokurimit Publik.

Është bërë plotësimi dhe ndryshimi i Ligjit për Prokurimin Publik, i cili mundëson që ky organ tashmë të jetë dhe të veproj në mënyrë krejtësisht të pavarur.

Është aprovuar kalimi në prokurimin elektronik dhe janë përcaktuar fazat e zbatimit, sipas të cilit prokurimi publik gjatë këtij viti do të aplikohet në të gjitha agjencionet qendrore, ndërkaq nga viti i ardhshëm edhe në pushtetin lokal.

Pas propozimit të Qeverisë, është aprovuar shkarkimi i një anëtari të Bordit të Organit Shqyrtues të Prokurimit i cili nuk i ka përmbushur kriteret ligjore dhe një anëtar tjetër është tërhequr më herët.

Qeveria e Republikës së Kosovës shpreh përkushtimin e saj të plotë për të dëshmuar përmbushjen e çdo detyre dhe obligimi më këto procese të rëndësishme për vendin.

MUSTAFA: NUK KA ASNJË ARSYE QË TË RREZIKOHET PROCESI I LIBERALIZIMIT TË VIZAVE

Kryeministri kosovar Isa Mustafa u shpreh sot i bindur se nuk ka asnjë arsye që të rrezikohet procesi i liberalizimit të vizave, për faktin se, theksoi ai, Kosova i ka plotësuar të gjitha kriteret e kërkuara.“Nuk ka asnjë arsye që të rrezikohet sepse ne kemi plotësuar të gjitha kriteret. Sa i përket Organit Shqyrtues të Prokurimit edhe sistemit të prokurimit, unë mund t’ju them se ne vitin e kaluar kemi kompletuar Komisionin Rregullativ të Prokurimit Publik, kemi ndryshuar Ligjin mbi Prokurimin, kemi kaluar nga ky vit në prokurimin elektronik, dje edhe i kemi përcaktuar fazat e zbatimit të prokurimit elektronik gjatë këtij viti në të gjitha agjencionet qendrore, ndërsa nga viti i ardhshëm e bëjmë edhe në pushtetin lokal”, tha kryeministri i Kosovës.

Çështja e zgjedhjes së anëtarëve të Organit Shqyrtues të Prokurimit, vijoi Mustafa, është çështje praktike, e cila nëse nuk është kryer dje në Kuvend, kryhet për një javë ditë.“Janë çështje të cilat do të ndodhin gjithmonë, sepse gjithmonë do të kemi zgjedhje dhe rizgjedhje. Mirëpo është me rëndësi që ne kemi siguruar që me ligj ky organ të jetë i pavarur, dhe të jetë profesional”, tha kryeministri Mustafa. Ai i është përgjigjur sot kështu interesimit të medias gjatë një vizite në Suharekë.

ÇOLLAKU E ZHBOGAR KONFIRMOJNË GATISHMËRINË E INSTITUCIONEVE TË KOSOVËS PËR TË PRITUR MISIONIN VLERËSUES TË VIZAVE

Ministri kosovar i Integrimit Evropian, Bekim Çollaku, priti sot në takim përfaqësuesin special të BE-së njëherësh shef i Zyrës së BE-së në Kosovë, Samuel Zhbogar me të cilin ka diskutuar lidhur me përgatitjet që janë bërë për të pritur misionin vlerësues të ekspertëve lidhur me përmbushjen e 8 rekomandimeve të fundit të KE-së në procesin e liberalizimit të vizave.Ministri Çollaku, konstatoi se institucionet përgjegjëse për përmbushjen e kritereve të fundit, janë të gatshme dhe mirë të përgatitura për të pritur dhe për t’ju përgjigjur interesimit të ekspertëve të misionit vlerësues.Të dy bashkëbiseduesit shprehën edhe njëherë zhgënjimin për mosvotimin e anëtarëve të Bordit të Organit Shqyrtues të Prokurimit nga Kuvendi i Republikës së Kosovës. Përkundër kësaj ishte përfundim i përbashkët që institucionet përgjegjëse duhet të riprocedojnë këtë çështje brenda një periudhe shumë të shkurtër kohore.Po ashtu është diskutuar lidhur me përgatitjet e institucioneve të Kosovës për zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asocimit, e cila do të hyj në fuqi në 1 prill.

Shqipëria e vitit 1988

March 16, 2016 by dgreca

Nga Aurenc Bebja (Francë), 16 Mars 2016/

Në periudhën time universitare në Francë, një koleg student, nga që e dinte se jam shqiptar, më tha që dispononte një revistë të vjetër franceze, e botuar para viteve 90, në të cilën flitej për Shqipërinë. Menjëherë u bëra kurioz dhe i thashë se jam i interesuar të lexoj se çfarë i tregohej asokohe lexuesit frankofon për Shqipërinë, e cila gjendej plotësisht e izoluar ndaj botës së jashtme.

Revista prestigjoze franceze « GEO Magazine », në numrin e saj të 118-të, të muajit dhjetor 1988, në kopertinën e saj shkruan : « Shqipëria, shteti më i çuditshëm i Evropës – Albanie, le plus étrange pays d’Europe ». Reporteri Eduar Bajbi (Edouard Bailby) dhe fotografi Mishel Setbun (Michel Setboun) kanë patur mundësinë të vizitojnë Shqipërinë nga veriu në jug.

Artikulli trajton tema të ndryshme të realitetit shqiptar, si kontrollet në kufi, demagogjia dhe parrullat politike enveriste, bunkerët, feja, ritmi i një jetë të qetë si refuzim ndaj agjitacioneve të kohëve moderne, pamundësia e të huajve për të dialoguar me shoqërinë civile shqiptare, përdorimi i gjuhëve të huaja, uniformizimi i shoqërisë, mënyrat e transportit, Ilirët, Skënderbeu, etj.

Në vazhdim, rrëfimi i reporterit Bajbi[1] në 1988, i cili e fillon shkrimin me titullin « Immobile Albanie – Shqipëria e palëvizshme (e shtangur) » :

Papritur, pas një kthese, autobuzi ndalet pranë një ndërtese ku valvitet flamuri jugosllav. Na duhet të zbresim valixhet tona dhe t’i hapim të shtrira përtokë. Dy doganierët na shikonin me vëmendje. Që prej tensionit mes Jugosllavisë dhe Shqipërisë i rritur për arsye të provincës së Kosovës, turistët e rrallë që kalojnë kufirin shikohen me mosbesim. Zyrtarët jugosllavë paralajmërojnë grupin tonë : « Kur të ktheheni, në qoftë se kaloni këtu, ne do të ju konfiskojmë çdo shkrim të botuar në Shqipëri ». Bëhej fjalë edhe për broshurat turistike dhe librat e artit.

Nuk është e thjeshtë të arrish në malësinë e Republikës popullore socialiste të Shqipërisë, e ndodhur mes Jugosllavisë dhe Greqisë. Vendet në avion janë pothuajse të rezervuara për diplomatët, biznesmenët, dhe të ftuarëve të qeverisë së Tiranës. Një linjë e vetme ajrore siguron fluturime nga Evropa perëndimore, dy herë në javë, mes Zyrikut dhe kryeqytetit shqiptar. Përsa i përket hekurudhës së vetme që lidh Shqipërinë me botën e jashtme, të inaguruar në 1986, as që bëhej fjalë t’a përdorje : ajo shërben për transportin e mineraleve dhe mallrave. Mundësia e vetme për të udhëtuar ngelet rruga. Dy poste kufijsh, në jug, për grekët ; dy të tjera, në veri dhe lindje, për evropianët e tjerë.

Pasi kaluam kontrollin doganor jugosllav, grupi ynë, i formuar prej 12 turistësh, drejtohet për në postin kufitar shqiptar, Hani i Hotit. Secili duhet të marrë valixhet e veta dhe të ecë 100 metra në këmbë, një sipërfaqe e cila nuk i përket askujt – no man’s land. Ushtarë me pushkë – mitraloz, ngrejnë barrierën. Na fusin në një ndërtesë të vogël. Gjatë kohës që guida jonë franceze jep dokumentat e vizës kollektive, neve na kërkojnë të hapim valixhet tona. Para se të nisesha nga Franca, pata marrë një dokument të agjensisë së udhëtimëve ku shkruhej : « Materialet e shtypura jashtë Shqipërisë nuk janë të autorizuara të hyjnë në vend. Veçanërisht, prospektet (traktet) mbi Jugosllavinë dhe revistat pornografike ». Një pensionist nga Metz-i (qytet në veri-lindje të Francës) i konfiskojnë një gazetë të përjavshme sportive. Një tjetër turist detyrohet të dorëzojë disa revista mode.

Udhëtari inkurajohet të relaksohet

« Ne do të ju kthejmë të gjitha këto pas kthimit tuaj », shpjegon doganieri që na bën shenjë të kalojmë dhe të presim në një sallon. Pas një vitrine, disa vepra të Enver Hoxhës – drejtuesi i madh shqiptar vdekur në 1985 pas 40 vitesh pushteti absolut – dhe disa paketa cigaresh. Një gjysëm ore më vonë, ne hyjmë në një autobuz me ajër të kondicionuar d’Alb-turist, agjensisë zyrtare të turizmit. Fjalët e para të guidës (shoqëruesit) tonë, në frengjisht : « Mirësevini në vendin tonë. Mbi të gjitha, relaksohuni… ». Disa herë, gjatë ditëve të para, ai përsëriti : « Ju lutem, relaksohuni. »

Pothuajse para 20 vitesh, reporter për një gazetë të përjavshme franceze e botuar në masë, kisha arritur, pas disa negociatash të rëndësishme, të merrja një vizë individuale. Asokohe, pothuajse vetëm 12 gazetarë perëndimorë kishin arritur të hynin në Republikën popullore socialiste të Shqipërisë, që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Dhe turistët e rrallë ishin për pjesën më të madhe militantë partishë politike. Kohët kanë ndryshuar : në qoftë se kuotat e turistëve fancezë (pothuajse 600 në vitin 1988) janë shumë pak në rritje, shoqata e Miqësisë franko-shqiptare nuk e mban më monopolin e udhëtimëve në regjimin më enigmatik socialist të Evropës.

« Shteti i shqiponjave » : ky është emri, në shqip, i këtij vendi pothuajse prej 29 000 km², ku dy të tretat janë zona malore, dhe një e treta fushë bregdetare. Gjatë rrugës buzë liqenit të Shkodrës (45 km i gjatë dhe 10 km i gjërë) është rrëmujë në hyrje dhe në dalje të fshatrave. Nuk ka automjete individuale (të ndaluara nga që përfaqësojnë « egoizmin borgjez »), por karroca të tërhequra nga demat, tufa me dele, lopë duke u shëtitur, fshatarë duke ecur apo punëtorë me biçikleta, dhe ndonjëherë disa autovetura. As traktorë nuk ka, por disa kamionë dhe Jeep-a që u përkasin organizmave zyrtarë. Këto automjete zigzagojnë përmes kafshëve dhe këmbësorëve që ecin në mes të rrugës ose anash saj.

Në fusha, gratë kosisin, presin, punojnë me bel, prashisin fermat e mëdha shtetërore sikur të punonin në një shumëllojshmëri kopshtesh (pronash) individuale. Të krijohet ndjenja e kthimit 50 viteve mbrapa, kur plugimet dhe korrjet bëheshin me dorë. « Më kujton fëmijërinë time » – shprehet një burrë i moshuar nga Burgonja (Bourgogne) i ulur afër meje. Në sytë e tij dallohej një nostalgji e papërcaktueshme…Gjatë rrugës, në hyrje të uzinave, në fasadat e ndërtesave, disa prej tyre të rrënuara, kishte parrulla : « Lavdi RPSSH (glorifikim për Republikën socialiste shqiptare) » ; « Përjetë me Enverin ». Ndonjëherë, një shkrim urdhëron qytetarët : « Merr librin, kazmën dhe pushkën tënde. » Shqipëria i përket një bote, e cila nuk është më ajo e evropianëve të fund-shekullit XX. I përket të shkuarës apo të ardhmes ? « Japonezët nuk kanë përse të vijnë tek ne. » – thotë shoqëruesi ynë. « Ata vendosin teknologjinë mbi njeriun. » Ky mendimi ka lidhje me nacionalizmin të futur në mendje nga Enver Hoxha dhe vullneti i rezistencës ndaj përparim-zhvillimit të përjetuar nga e gjithë shoqëria perëndimore…

Të ndërtuara me mijëra, bunkerët individualë i gjen në të gjithë territorin shqiptar. I shohim buzë rrugëve, përrreth uzinave, në fushat e duhanit, grurit dhe misrit, në vreshta, në plazhe, në male, ku më i larti është Korabi (2 764 m). Ndonjëherë, bunkerët janë të rreshtuar njëri pranë tjetrit, ose të shpërndarë nëpër fshatra pas asnjë lloj logjike. Rojet që ndodhen brenda, a janë në gjendje t’u rezistojnë trupave ajrore ? Këta bunkerë betoni, në formë të rrumbullakët, janë diçka e pazakontë dhe mbresëlënës. Mos vallë janë rrënojat e një të kaluare të afërt ? Pashë në oborrin e një uzine disa bunkerë të rinj gati për t’u dërguar porositësve të tyre. Që prej ndërhyrjes së trupave sovietike në Ceko-Sllovaki, para 20 vitesh, shqiptarët qëndrojnë në gatishmëri lufte. Ata nuk kanë harruar. Ata e dinë, se në çdo moment, duke mos pasur asnjë lloj mundësie aleance, as me Jugosllavët, as me Sovietikët, as me kinezët e largët, mund të jenë viktimë e një konflikti në Europë. Ata i njohin fare thjeshtë virtytet e guximit. Në shkollë, vazhdojnë të mësojnë që vendin e çliruan vetëm në fundin e Luftës së Dytë Botërore…

Shkodra, qyteti më në veri të Shqipërisë, është vendi i parë që vizitojnë turistët perëndimorë. Eshtë një zonë e banuar me shumicë katolike, që mund të përbëjë 15 % të popullsisë totale. Mos pyesni ku ndodhet katedralja, një nga më të mëdhajat në Ballkan. Do ju përgjigjen : Ju pyesni për pallatin e sportit ? Ai është i hapur për vizitorët – publikun. Një parrullë vë në dukje virtytet e marksizëm-leninizmit. E pajisur me karrige – shkallë stadiumi, aty ftohen të luajnë ekipet e basketbollit dhe volejbollit. Vendi i peshkopit pret të ftuar prestigjozë, dhe sakristi (aneksi i katedrales) është transformuar në tualet.

Ekspozita ateiste irritonte vizitorët e huaj

Gjatë udhëtimit tim të parë në Shqipëri (1971), pata vizituar në Shkodër një « ekspozitë ateiste ». Pata parë një koleksion imazhesh fetare, krahun e një shenjtorje, dhe disa fotografi priftërinjsh të akuzuar për tradhëti dhe të dënuar me vdekje si arsye bashkëpunimi me pushtuesin nazist. U bë disa vite, që kjo ekspozitë është në ri-amenaxhim. « Në fakt, më treguan disa zyrtarë, ajo irritonte vizitorët e huaj ».

Kur qeveria e Enver Hoxhës mori iniciativën të zhdukë kultin e Zotit në 1967, ajo mbylli 156 kisha katolike, 608 kisha ortodokse dhe 740 xhami. Pati disa rezistentë më këmbëngulës nga ana e katolikëve dhe myslimanëve. Për disa muaj, vendet e kultit (fesë) u transformuan në salla teatri, kafene, shtëpi kulture, ose u braktisën. Deri më sot, çdo praktikë fetare është e ndëshkuar me dënim me burg. Biblën nuk e gjen askund, përveç se në Bibliotekën kombëtare. Megjithatë, autoritetet vazhdojnë restaurimin e monumenteve më prestigjoze : në Berat, qytet historik, disa punëtorë rinovojnë kishën ortodokse të Fjetjes së Hyjlindëses, e ndodhur brenda kështjellës. Ikonat e piktorit Onufri, ku ngjyra e kuqe e tyre është legjendare, ekspozohen aty. Në hyrje, disa rreshta të Enver Hoxhës kujtojnë që « këta vepra i përkasin trashëgimisë kombëtare shqiptare », pavarësisht arsyeve të frymëzimit të tyre…Në Korçë, në juglindje të vendit, ku liceu francez kishte dikur mësues Enver Hoxhën, 6 000 ikona destinuar artit mesjetar janë duke u restauruar.

Xhamia e pushtuar nga dy dyqane

Shqipëria mundohet të rikonstituojë të shkuarën e saj. Katolikë, myslimanë, ortodoksë dhe hebrenj kanë bashkëjetuar, mirë dhe keq, gjatë kohërave të ndryshme. Më shumë se pesë shekuj pushtim turk i kanë siguruar fesë islame një vend të rëndësishëm. Sa ishin që lexonin Kuranin çdo ditë para regjimit aktual ? Mes 50 e 70 % e popullsisë. Xhamia kryesore e Tiranës, në sheshin qëndror, është e mbyllur ; ajo e Beratit, pranë hotelit të madh, është pushtuar nga dy dyqane.

Përgjegjësit (drejtuesit) shqiptarë janë shumë të mbyllur për praktikat e tyre fetare familjare. Sidoqoftë, moda e sotme është t’u vësh fëmijëve emra ilirë, edhe në familjet tradicionale myslimane. Për cilën arsye ? Para ardhjes së grekëve, në shekullin e VII para erës sonë, Iliria ishte një perandori e madhe ku kufijtë e saj shtriheshin deri në brigjet e Danubit. Shqipëria, në kufijtë e sotëm të saj, ishte zemra e kësaj perandorie. Flitej që atëherë një gjuhë indo-evropiane. Tre shekuj më vonë, kur romakët filluan të zgjeronin territoret e tyre, duke krijuar rrugën kryesore të komunikimit mes Romës dhe Bizantit, via Egnatia, tre perandorë me origjinë iliriane – Aurel-i, Diokleciani, dhe Konstandini – drejtuan vendin që shtrihej atëherë deri në mesdheun lindor.

Sot, në gjuhën shqipe, kanë mbetur vetëm 8 % e fjalëve me origjinë latine, por shqiptarët konfirmojnë që kjo periudhë e historisë u ka trashëguar atyre me shumë elementë se pushtimi osman. Zyrtarët shqiptarë, gjatë bisedave me vizitorët, nuk reshtin të përsërisin këtë fakt, ndoshta për të dëshmuar vullnetin e tyre për t’u integruar në Evropë. Në të gjithë Shqipërinë, janë rrënojat (gërmadhat) greko – iliriane që turistët ftohen të vizitojnë. Më të shquarat, janë ato të Butrintit, të cilat gjenden disa kilometra afër kufirit grek. Qyteza, e ndërtuar gjatë shekullit të VI-të para erës sonë, ngrihet buzë një lagune. Eshtë për tu admiruar tempulli i Asklepit, teatri, dhe fortesa turke…Më lart, në rrethanat e Fierit, rrënojat e Apollonisë, themeluar në fillim të shekullit të VI-të para erës sonë nga kolonët grekë, u krijojnë mundësinë vizitorëve të shohin një stom të mrekullueshëm, një teatër dhe një kullë mbështetëse, tempullin e Apollonit dhe disa shtëpi të dekoruare në mozaik…

Eshtë ora një e natës. Në Tiranë, në dhomën e hotelit, ndërtesë 15 katëshe e ndërtuar në vitet 80 dhe « grataçela » e vetme e kryeqytetit, dalloj një burrë që fshin sheshin qendror (Sheshin Skënderbe), me metodë, pa u ndalur. Ndonjëherë, një kalimtar i vonë kalon xhaden me hapa të ngadaltë. Asnjë veturë, asnjë zhurmë. Pastruesi fshin edhe një herë gjurmat e këpucëve. Po ashtu, në brigjet e detit Adriatik, në Durrës, kam patur gjithashtu ndjenjën e përjetimit të një filmi të viteve 30. Në mbrëmje, kur dielli fillon të zhduket në horizont, qindra shëtitës ecin mbi rërë me një ritëm të qetë. Në qytete, në fshatra, nuk kam parë njeri të ngutë hapat. Bota duket sikur rrotullohet me ngadalësi. « Relaksohuni », përsëriste guida jonë. Në fakt, ne kishim ndjenjën sikur të ishim katapultuar në orbitën e një kohe të harruar. Në vitin 1971, në zemër të Tiranës, dëgjoja vetëm zhurmën e gjinkallave. S’kishte semaforë, disa Jeep-a zyrtarësh, dhe busti i Stalinit përballë atij të Leninit në bulevardin e Heronjve.

Që nga ajo kohë, sheshi qëndror i Tiranës është zbukuruar me një shatrivan të ndriçuar dhe disa ndërtesa moderne. Dhe dy semaforë janë instaluar në kryeqytet. Muzetë, të amenaxhuar shumë mirë, tregojnë historinë kombëtare…Në lulishtet e shumta publike, stolat presin qetësisht familjet dhe të dashuruarit. Kudo është e njëjta qetësi, sikur Shqipëria refuzon agjitacionin e kohëve moderne. Në një kodër mbi Tiranë, dy ushtarë ruajnë gjatë gjithë kohës varrin e Enver Hoxhës. Asgjë madhështore, përveç bukurisë së peisazhit…

Gjatë gjithë qëndrimit tim në Shqipëri, u mundova me të gjitha mënyrat të flas me qytetarët në lulishtet publike apo kafenetë e Tiranës, Durrësit, Beratit, Krujës, Sarandës apo Gjirokastrës (qyteti i lindjes së shkrimtarit Ismaïl Kadaré, i bërë i famshëm për librin e tij « Gjenerali i ushtrisë së vdekur »). Nuk arrita, ishte e pamundur.

Të rinjtë duan të mësojnë italishten

Shqiptarët komunikojnë shumë pak dhe me vështirësi me të huajt. Frika, indiferenca apo mosnjohja e gjuhëve ? Viktima të pushtimit italian gjatë Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, brezi i vjetër flet akoma italishten. Por edhe të rinjtë po fillojnë të studiojnë këtë gjuhë. A mos vallë është radioja italiane, të cilën e kapin lehtë në radiot e tyre, që i tërheq drejt botës së jashtme ? Gjithsesi, gjuha frënge është një gjuhë e privilegjuar, sidomos tek klasa drejtuese, dhe anglishtja po fillon të zë një vend sa më shumë të rëndësishëm në arsim…

Ka pasur 12 000 turista gjatë këtij viti në Shqipëri. Të gjithë kanë ardhur me grupe, nga 12 apo 15 persona minimumi. Asnjeri nuk lejohet të lëvizë lirshëm dhe vetëm…Guidat e Alb-turist preferojnë të flasin për shoqërinë shqiptare, origjinën dhe gjeografinë e saj, influencën bujqësore, minierat apo luftërat heroike për pavarësinë, në vend se të angazhohen në çështje që e kanë të vështirë t’u përgjigjen.

Cmimet nuk janë rritur që prej 1944

Disa fakte mjaftojnë për të treguar që Republika popullore socialiste e Shqipërisë është e veçantë në llojin e saj. Kështu, çmimet nuk janë rritur që prej 1944 ! Madje, kohët e fundit, çmimi i një kilogrami sheqer ka kaluar nga 10 në 8 lek. Përsa i përket rrogave, egzistojnë dy lloje : minimumi 500 lek në muaj, dhe maksimumi 1 000 lek. S’ka lluks, s’ka të privilegjuar dhe as nomenklaturë si në Bashkimin Sovjetik. Toka (prona) i përket shtetit, dhe pothuajse të gjitha banesat. Pajisjet shtëpiake kushtojnë shtrenjt dhe janë të ralla : 3 000 lek për një lavatriçe, 4 500 për një televizor. Ndërsa biçikletat, i vetmi mjet udhëtimi individual i pranuar zyrtarisht, kushtojnë rreth 750 lek secila. Nuk ka shumë kohë që edhe disa motoçikleta të huaja janë në treg. « Nuk është një shkelje e regjimit marksist-leninist sipas të cilit prona private duhet dëbuar nga shoqëria ? » Para kësaj pyetje, bashkëbiseduesi im është i paqartë : « Blerësit janë diplomatë ose inxhinierë që kanë punuar jashtë shtetit. Kanë bëre disa kursime para se të ktheheshin ».

Eshtë e vështirë të dallosh në rrugë një punëtor nga një funksionar, një katundar nga një ministër, një fshatar nga një qytetar, madje edhe një ushtar nga një oficer. Tek të gjithë thjeshtësia është rigorozitet…

Biçikletat, mbretëreshat e vogla të Shqipërisë

Biçikletat ishin ende të rralla para 20 viteve, madje edhe në Tiranë. Ato importoheshin nga Kina popullore, shtet me të cilin Shqipëria kishte asokohe marrdhënie të mira. Sot, shohim mijëra të tilla që përbëjnë mjetin kryesor për të lëvizur. Atobuzat nuk janë të shumtë…Përsa i përket rrjetit hekurudhor, para vitit 1945 nuk egzistonte. Linja prej 37 km që lidh Tiranën me portin e Durrësit është e mbingarkuar gjatë stinës verore.

Durrësi ka një plazh me rërë të hollë, gjashtë hotele, ndër të cilët Hotel Adriatikun, i ndodhur buzë detit dhe i hapur për të huajt. Dushet funksionojnë vetëm dy a tri herë në ditë, gjatë një gjysëm ore dhe gatimet nuk janë më të mirat e vendit. Kamarierët shërbejnë birrë dhe ujë mineral, ndonjëherë edhe raki, pija tradicionale. Në katin e parë të hotelit ka një dyqan të thjeshtë që ofron prodhime artizanale, si për shembull disa qilima me ngjyrë të kuqe, qeramikë dhe cigare.

Në Berat, ku gjendet plantacioni më i madh i fiqve në të gjithë Europën, turistët kërkojnë me entuziazëm kavanozët me reçel që shiten me një çmim të vogël. Kudo gjenden cigare dhe verë e kuqe, dy prodhime kombëtarë me një cilësi të mirë. Në përgjithësi, dyqanet nuk furnizohen dhe aq sa nevojitet. Shqiptarët thonë : « Ne jetojmë thjeshtësisht – por, shtojnë – Tek ne, asnjeri nuk jeton mjerisht. Ne kemi të hamë dhe të vishemi ». Nuk pashë asnjë lodër fëmijësh, qoftë plastike apo druri. Në shëtitoren e Sarandës, bregut detit, djem dhe vajza lozin me disa rrathë të vegjël të fabrikuar në mënyrë artizanale. : një tel hekuri në forme rrote et dhe një tjetër që shërben si shkop. Ecën (rrotullohet), dhe nuk bën zhurmë…

Ruajtja e kulturës dhe rezistenca ndaj pushtuesit

Të nënshtruar gjatë shekujve ndaj pushtimeve të njëpasnjëshme të grekëve, romakëve, sllavëve, osmanëve, italianëve dhe gjermanëve, shqiptarët janë strehuar në zonat e tyre malore për të ruajtur kulturën e tyre dhe për t’i rezistuar pushtuesit. Heroi më i madh kombëtar mbetet Gjergj Kastrioti Skënderbeu. I lindur në fillim të shekullit të XV-të në një fshat të pushtuar nga ushtria osmane, ai u dërgua në Stamboll ku realizoj studimet. Më vonë, si pjesë e ushtrisë turke në Nish, në vitin 1443 dezertoj turqit për t’u larguar drejt Shqipërisë me një batalion prej 300 ushtarësh me origjinë shqiptare dhe orgazinoj sa më shpejt rezistencën. Pasi mori Krujën, një vend i mrekullueshëm në veri të Tiranës, ai mblodhi rreth tij me mijëra luftëtarë dhe formoj një ushtri e cila i shkaktoj gjatë 25 viteve disfatë pas disfate Osmanëve, duke i mundësuar Shqipërisë, për herën e parë në histori, të jetë totalisht e pavarur. Një muze i mrekullueshëm në kështjellën e Krujës kujton jetën e tij…Skënderbeu vdiq i pamposhtur në 1468. Pas vdekjes, pasardhësit e tij humbën lirinë ndaj turqve. Shqiptarëve pritën deri me 28 nëntor 1912 që të valvitet përsëri flamuri i tyre kombëtar…

Publikuar për herë të parë online në gjuhën shqipe te Blogu Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/

[1] Autori ka qenë edhe në vitin 1971 në Shqipëri