Archives for October 2018

-Rreth vëllimit poetik “Piktura në fjalë” të autores amerikane Carrie Hooper-/

Nga Petraq Risto/

“E para ishte Fjala”, shkruhet në Dhjatën e Vjetër. “Qytetërimi zuri fill kur një person i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit.”, shprehet Sigmund Frojd. “I peshon fjala”, thotë shprehja popullore për njeriun e mençur. Fjala është një organizëm i gjallë: merr frymë, dashuron, urren, lufton, guxon, lodhet, fiton, lumturohet. Fjala shikon gjithçka. Fjala s’është e verbër. Këto mendova fillimisht kur sapo mora në dorë librin poetik të Kerri Huper “Piktura në fjalë”, publikuar nga shtëpia e njohur botuese në Prishtinë, “Buzuku” (ja, si rastësisht na shfaqet dhe “Meshari” i Gjon Buzukut, libri i parë në gjuhën shqipe)… “Jam nga Shqipëria”, tha studenti im. Kush do të kishte menduar, tri fjalë kaq të vogla mund të kishin pasur një ndikim kaq të madh mbi një jetë?”, kujton autorja në parathënien e saj.

Jeta e Kerri Huperit më ka bërë përshtypje të veçantë. Të trondit forca e saj, energjia e brendshme që çliron, dashuria që ushqen për njerëzit në përgjithësi dhe miqtë e saj, në veçanti; sakrificat e panumërta për të arritur gjer në thelbin e synimit të saj, pasioni për të zbuluar të rejat e kësaj bote, ngulmimi për të mësuar gjuhët e huaja e për të komunikuar lirshëm në këto gjuhë. Në këtë ngulmim titanik, Kerri Huper kthehet në një shembull për t’u pasur zili. Nëpërmjet këtij ngulmimi, jo vetëm ajo, por edhe ne kuptojmë se Fjala s’është e verbër, Fjala ka shikim të thellë, sugjestionues. Fjala në librin e Kerri Huperit ka peshë të veçantë, ka ngjyresa emocionale, ka dritën e shpirtit të saj. Ajo përgjithësisht në të gjitha poezitë është e drejtpërdrejtë, e hapur, e kthjellët. Në të shtatë ciklet e këtij vëllimi, spikat shpirti i saj i lirë, dashuria për njeriun. Në dy ciklet e para Kerri është shqiptare e vërtetë, ajo këndon, gëzon, shpërthen me një temperament shqiptar, përdor thuajse gjithnjë vetën e parë: : fëmijë i Shqipërisë në shpirt dhe zemër jam”, “Flamuri ynë i çmuar”, “Sa kërcen shpirti i Arbrit kur gjuhën e paprishur dëgjon!”.

Kerri Huper ka gjetur sekretin që nëpërmjet gjuhëve të popujve të ndryshëm të arrij në zemrën e Dashurisë, në zemrën e të vërtetave të mëdha. Ajo tashmë është një misionare e Dashurisë. Poezitë në ciklet “Të vërtetat thelbësore”, “Vallja e paqes”, “Jeta: një poezi hyjnore”, “Këngë filozofike” dhe “Koncerti i natyrës” përcjellin te lexuesi gjithë dritën e shpirtit të saj dhe hera herës poezi, strofa apo vargje të veçantë, na tingëllojnë si psallme. Kjo poezi shpesh ka karakter universal; edhe kur proteston, edhe kur përcjellë dhembje autorja është e kujdesshme, nuk do të lëndojë njeri dhe shpesh vargjet kthehen në balsam. E lexon apo e dëgjon të recitohet dhe ndjehesh i qetë, mes një atmosfere paqësore, të ngrohtë dhe padashur kupton se poetesha të është kthyer në një motër. Natyrisht nuk është e lehtë të përjetosh një gjendje të tillë. Këtë e bën vetëm një krijues që çliron mirësi.

Kerri Huper ka shumë miq, anëekënd botës. Ka dhe shumë miq shqiptarë. Disa poezi të këtij vëllimi janë me përkushtim, ku autorja shpreh mirënjohje, rrespekt, adhurim. Këtë e bëjnë ata poetë që dinë ta pjesëtojnë Shpirtin dhe ta shumëzojnë Dashurinë.

Disa nga miqtë e Kerrit janë dhe miqtë apo të njohurit e mi. Rastësi e bukur! Me piktorin Dashamir Gurabardhi jam mik, njihemi që në rininë e hershme në Durrësin tonë të bukur. Tani në emigracion, ka rreth dy vjet që takohemi shpesh, pimë kafe, flasim për letërsinë dhe artin, për gëzimet dhe hallet tona. Ai më ka folur dhe për babain e tij, atë orëndreqësin mjeshtër që Kerri i kushton poezinë e ngrohtë “Orëndreqësi”.

Po në Durrës kam njohur Mira Krujën e vogël, e bija e Pertef Krujës, atëherë drejtor i bibliotekës së Durrësit, një intelektual i kompletuar, me kulturë të gjerë, një burrë fisnik. Para disa vitesh shtëpia ime botuese “Globus R.” nën kujdesin e familjes së Pertefit, botoi romanin e tij “Brezi krahëthyer”. Janë të shumta përkthimet e babait të Mirës, mjaftojmë të kujtojmë “Ditari i Ana Frankut”, “Kryqi i shtatë” i Ana Zegers, apo baladat e famshme të Gëtes, ku spikat poezia “Mbreti i Tulës” dhe shqipërimi i Pertef Krujës më ka pëlqyer po kaq shumë sa dhe përkthimi i Mjedës. Në poezinë “Artiste e bekuar” kushtuar pianistes shqiptare Mira Kruja, Kerri shkruan:

Me ngjyrat e tingujve të pianos

Që nga duart e tua engjëllore burojnë

Ti çdo ndjenjë pikturon: trishtimin, gëzimin, pasionin, dashurinë…

Te poezia “Për Isuf Luzajn”, poetesha ngre lart figurën e këtij personaliteti të madh të letrave shqipe, duke e quajtur “Tempull i dijes”, apo “korife i atdhetarizmit për çlirimin e shqiponjave të robëruara”.

Më poshtë vazhdon me një metaforë të goditur:

“Mirëpo nga rrushi i fatkeqsive një verë të ëmbël prodhove

Duke ndriçuar universitetet amerikane me zgjuarsinë tënde”

Me të birin e Isuf Luzajt, poetin Dalan Luzaj, jam mik në facebook. Natyrisht Isuf Luzajn e kam njohur nëpërmjet krijimtarisë së tij: një intelektual i klasit të parë, të cilit i takon një vend i nderuar në panteonin e letrave shqipe. Me mikun tim, poetin e njohur dhe redaktorin sqimatar Xhevat Beqaraj, me të cilin punonim çdo ditë në sallën e Bibliotekës Kombëtare, Tiranë, ku ai merrej intensivisht me përgatitjen për botim të shumë librave të Isufit nga shtëpia e njohur botuese “Ombra GVG”, kemi folur shpesh rreth kësaj figure të madhe, krijimtarinë voluminoze të të cilit Xhevati e njihte shumë mirë dhe e quante “një krijues me shpërthim vullkanik”.

Kam njohur dhe disa nga të afërmit e Simon Dedvukajt, që u vra nga sulmi terrorist i 11 shtatorit, të cilit Kerri Huper i kushton poezinë e ndjerë “Malësori krenar”

Shpirt i tronditur nga të gjitha pse-të, pa asnjë përgjigje logjike…

Thelbin tënd as tmerri më i egër nuk e vrau dot.

Kështu mund të ndalesha dhe te poezitë e tjera që i kushtohen Nënë Terezës, Merita McCormak, kamarieres Njomza, familjes shqiptare në Kanada, etj. dhe për të gjithë, ajo shprehet thjeshtë, me respekt e mirënjohje, pa zbukurime të tepruara. Sepse poetesha Huper e njeh thelbin e shpirtit njerëzor, i njeh plagët dhe di që fjalën e saj poetike ta kthejë në melhem për këto plagë. Në shtatëdhjetë poezitë e këtij vëllimi buron mirësi, sinqeritet, dritë dhe ngjyra. Fjala e Kerri Huper sheh shumë qartë.

E falenderoj Kerrin për punën e saj titanike për të ngjitur këto shkallë të vështira! Falenderoj botuesin Abdullah Zeneli për këtë libër të veçantë dhe cilësor edhe nga ana tipografike! Falenderoj zotin Adnan Mehmeti që ka bërë një punë tepër serioze në përgatitjen e këtij vëllimi!

Së fundmi, e uroj dhe e falenderoj autoren edhe në emër të vajzës time të madhe, Sidorelës, e cila ashtu si ajo, është poete dhe pianiste dhe shpresoj që shumë shpejt ju të dy të takoheni si dy intelektuale, si dy shoqe, si dy motra.

Nju Xhersi, 14 tetor, 2018