Archives for September 2020

LAHUTARI I EPOSIT TË KRESHNIKËVE

September 14, 2020 by dgreca

Nga Sokol PAJA – DIELLI-

Jonuz Delaj është lahutari më i veçantë në trevën e Malësisë. Një vazhdues i gjallë i traditës, historisë dhe krenarisë së lashtë të Eposit të Kreshnikëve. Prej 64 vitesh Jonuz Delaj nuk resht duke i kënduar e shkruar këngë Malësisë, historisë së saj të lavdishme, traditës, kulturës e personazheve më të rëndësishëm në shekujt e gjatë të Malësisë. Jonuz Delaj në moshën 6 vjeçare filloi ti binte lahutës, në një moshë kur lahuta ishte më e madhe edhe se vetë artisti. Këtë instrument muzikor e ka trashëguar nga babai dhe gjyshi që ishin mjeshtra të lahutës. Lahuta dhe pushka ishin binom i çdo familje malësore. Fëmijët në atë kohë bëheshin ose të pushkës ose të lahutës. Fëmijëria e Jonuz Delajt ishte e lidhur jashtëzakonisht me kuvendet e burrave, logun apo organizimet mes fshatrave. Fisnikëria e malësorëve ishte e jashtëzakonshme. Dashuria për atdheun ishte frymëzim së bashku me këngët e trimërisë, lufta për të mbajtur pushtuesin (shkjaun) larg trojeve shqiptare. Krenaria e të papushtuarit, dëbimi i shovinistëve dhe mbajtja në mënyrë të shenjtë të tokave të të parëve, ishin elementi dallues dhe frymëzues në këngët e Jonuz Delajt.

Kënga e parë e kënduar prej lahutarit Jonuz Delaj quhet: “Këta nizamët e shqiptarisë” që i dedikohej djemve shqiptarë të marrë peng prej Turqisë. At Gjergj Fishta ishte element frymëzimi për çdo malësor. Jonuz Delaj në moshën 10 vjeçare lexoi kryeveprën e Fishtës “Lahuta e Malësisë” origjinale dhe arrinte të thoshte qindra vargje në koncerte e ansamble. Jonuz Delaj është dekoruar me Dekoratë e Klasit të Tretë nga Kuvendi Popullor si interpretues i vlerave kombëtare, folklorike dhe trashëgimisë kulturore. Kënga e fundit që ka krijuar lahutari Jonuz Delaj është për emigrantët shqiptarë e titulluar: “Prej mërgimit më erdhi një fjalë”. Jonuz Delaj vazhdon të krijojë çdo ditë duke i kënduar Malësisë, figurave të saj, e ngjarjeve më të rëndësishme të historisë së saj. I harruar prej të gjitha pushteteve, ai nuk u zemërua kurrë, por në zemrën e tij dhe shpirtin të artit kultivoi dashurinë për Malësinë e tij, atë që nuk e braktisi kurrë. Çdo këngë ka historinë e saj të veçantë tregon Jonuz Delaj. Pabesia e komunistëve ndaj Këlmendit ishte e frikshme. Këlmendasit janë mësuar gjithmonë me pabesi që nga Osmanët e deri nga serbët e komunistët në fund, shpreh pikëllim lahutari. Jonuz Delaj i ka kënduar Marash Ucit (një figurë e lartë trimërie nga Brigjet e Hotit), Oso Kukës, Atë Fishtës, Ciklit të Kreshnikëve, Martesa e Halilit, Isa Buletinin, Ali Pashë Gucinë, Nores së Kelmendit, Mem Smaljit, Prek Calit, Nik Lek Pepës, Sali Manit etj. U ka kënduar ngjarjeve që kanë shënuar Malësinë, qëndresës heroike të Këlmendit çka e bëjnë këtë lahutar kaq të dashur për Malësinë e malësorët.

Leu Prek Cali mbi këto kreshta

Fjala e tij ushtoi sa bjeshka

Atje në Londër ky dai

Mos mi shtyj gur e shefi

Mos ma shkelni vendin tem

Se ua baj vorrin në Kelmen

Sipas Lahutarit Jonuz Delaj, At Fishta erdhi në Malësi jo vetëm për meshën e shenjtë por për ti kënduar e shkruar malësorëve të Malësisë, bijve heroikë dhe atyre që kanë lënë jetën për Këlmendin e krejt Malësinë. Fishta u shkroi malësorëve dhe fisnikërisë e trimërisë së tyre mbi 20 mijë vargje. Lahuta ime thote Jonuz Delaj nuk i ka kënduar gjithëkujt, por bijve të veçantë të Malësisë dhe historisë së saj. Lahuta është më e vjetër se Cikli i Kreshnikëve. Lahuta ishte një sinjal kushtrimi si kënga maja krahut për raste të veçanta për malësorët që të mos diktoheshin nga shkjau. Kënga e lahutës dhe kënga maja krahut ishin sinjale të veçanta komunikimi, një gjuhë specifike e fshehtë mes malësorëve që sinjalizonin njëri-tjetrin në raste rreziku. Edhe në komunizëm nuk i këndoi kurrë partisë dhe udhëheqjes por vetëm Ciklit të Kreshnikëve dhe trimërisë e historisë së Malësisë e malësorëve. Vetë misioni dhe specifika e lahutës si instrument muzikor e shpëtoi nga censura dhe shërbimi ndaj partisë e udhëheqjes së kohës. Lahuta i këndonte trimërisë së malësorëve, kënga e lahutarit frymëzonte malet dhe malësinë e trimërinë , i nxiste në luftë patriotët për të luftuar për atdheun e trojet e tyre. Në çdo luftë, në çdo kuvend burrash, në çdo betejë, lahuta i frymëzonte malësorët kundër sllavëve dhe osmanëve. Çdo katund ka pas lahutarët e tij në Malësi. Lahuta, fyelli, zymarja ishin tre instrumentët muzikor më të përdorur në Malësi. Jonuz Delaj veçon lahutarët më në zë të Malësisë: Nua Biboçi, Prek Gjon Luca, Martin Llesh Smajlaj, Vera Qosaj, Pretash Nilaj e disa të tjerë që e kanë trashëguar traditën e lahutës në Malësi. Sipas Jonuz Delajt, Sali Mani solli i pari çiftelinë në Malësinë e Madhe dhe i këndonte fshatit, trimërisë së malësorëve, jetës së përditshme dhe personazheve të thjeshta frymëzuese të jetës së përditshme. Së bashku me Sali Manin kujton lahutari Jonuz Delaj, shkonim nga Malësia në Shkodër në këmbë për të kënduar në koncerte. Ne lidhëm një miqësi të fortë. Si dy instrumentat e çiftelisë e lahutës që janë bashkë, ashtu edhe ne ishim një binom i pa ndarë. Me Sali Manin kemi shkuar në çdo festival në Gjirokastër, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi etj. Fakti i qëndrimit besnik të boshtit kreshnik të Lahutës, shpjegon lahutari Delaj, më shpëtoi nga kënga për udhëheqjen komuniste. Jonuzi i rritur me sokolat e bjeshkës mësoi ti binte edhe fyellit, zymarese e çiftelisë.

Lahutari Jonuz Delaj ka qenë pjesëmarrës i festivaleve ndërkombëtare në vitin 1973 në festivalin Ballkanik në Ohër të ish-Jugosllavisë, në Ankara të Turqisë, në festival Europian në Venecia, në Bolonja dhe turne të rregullt në viset shqiptare të Kosovës, Maqedonisë, Malit të Zi e Preshevës. Lahutari Delaj tregon me krenari se në Prishtinë, vitin që shkoi së bashku me lahutarë të tjerë kanë krijuar Festivalin e Lahutarëve në hapsirën mbarëshqiptare. Lahutari Jonuz Delaj është një mbrojtës i flaktë i vlerave të hershme të lahutës ( lavdës ) në media të shkruara dhe audiovizive. Lahutari Jonuz Delaj sulmon dhe UNESCO-n që e ka cilësuar lahutën element të trashëgimisë kulturore serbe. Lahutari Delaj citon At Fishtën: Serbët në Ballkan erdhën dy shekuj mbas nesh dhe shprehimisht, kur ne vazhdonim qytetërimin për dy shekuj, ata erdhën nga shpellat Urale të Rusisë.

Në 30 vitet e demokracisë janë vitet më të zymta të artit dhe kulturës shqiptare. Sidomos të pjesës folklorike që përbën identitetin tonë kombëtar, shprehet i zhgënjyer lahutari Delaj. Tradita dhe historia në muzikë është lënë në harresë prej qeverive në vazhdimësi. Shteti duhet ti ruaj me fanatizëm këto tradita. Sot ky komb është në rrezik, po humbet identitetin kombëtar. Që nga librat në shkolla e deri te mbështetja shtetërore për artin janë në nivele alarmante. Nuk kujdeset askush as per individin as për artin, nuk ka kinema, shtëpi kulture, zero investime për artin. Në përfundim të bisedës, lahutari kreshnik Jonuz Delaj, na lë një amanet patriotik: Ruani patriotizmin siç e ruani prej më shumë se tash një shekulli. Mësojini fëmijëve shqip. Duani atdheun dhe mos e harroni kurrë historinë dhe identitetin tuaj shqiptar.

Topkëmba, SMS qeverisë:” Bojkoti vazhdon”

September 13, 2020 by dgreca

Përgatiti për Diellin:Albano Kolonjari-Bridgeport-CT- USA-

“Loja nuk do të nisë deri në momentin që qeveria do të marrë parasysh kerkesat tona”, është ky vendimi unanim i dalë nga mbledhja e Ligës Profesioniste, ditën e shtunë me datën 12 shator. Kryeministri Rama, u shpreh se:” Ky është vendimi i tyre, nuk marrin urdhra nga ne dhe nuk mund t’i detyrojmë që të mos e bojkotojnë kampionatin”. Gjithsesi KM Edi Rama, ka ngarkuar Fidel Yllin që të bisedojë me presidentët e Ligës Profesioniste, që në këtë takim do të përfaqësohen nga, Presdienti i Tiranës Refik Halili, Presidenti i Partizanit Gaz Demi dhe Presidenti i Apolonisë Koço Kokëdhima. Përsa i përket kërkesave të nisura në drejtim të qeverisë që ai drejton mesohet që Kryeministri Rama të jete shprehur se:”Ata duhet ta mendojnë pse kanë kaq pak spektatorë, pse ka kaq shumë dhunë dhe pse dhe si mund të arsyetohet që qeveria dhe taksapaguesit shqiptarë duhet të rëndohen 10 vjet në funksion të çfarë? Çfarë është ky shembull banal qe i jepet shoqërisë? Një ligë superiore që jeton në informalitet të plotë dhe vepron në të zezë. Kur vjen puna për të marrë lekët, i marrin edhe nga UEFA, edhe nga rrugë të tjera, por nga ana tjetër duhet të kontribuojnë”. Por Presidentët e Kategorisë Superiore të cilët janë pjesë e Ligës Profesioniste thanë se:”Nuk do të rikthehen në fushat e blerta deri sa qeveria të plotesojë kërkesat tona”.

Liga Profesioniste e Futbollit – Deklaratë për shtyp

Vendim unanim i mbledhjes së datës 12 shtator 2020.

1) Klubet nuk do ta ndërpresin bojkotin e kampionatit dhe nuk do rikthehen më në fushat e blerta deri në përmbushjen e plotë të katër kërkesave të tyre. Në datën 19 shtator bojkoti do zhvillohet, pasi skuadrat të zbresin në fushë, të rreshtohen, të lexojnë kërkesat e Ligës dhe të solidarizohen me to. Nuk presim premtime nga qeveria, presim përmbushje të katër kërkesave tona minimale.

2) Mirëpresim vullnetin e shprehur të qeverisë për bisedime.

a) Këto bisedime duhet të jenë tripalëshe: Qeveri-FSHF-Ligë.

b) Grupi përfaqësues i Ligës në bisedimet me qeverinë përbëhet nga Koço Kokëdhima, Refik Halili dhe Gazment Demi. Ne presim ftesën e qeverisë që këto bisedime të bëhen me të dhe në tryezat e saj.

c) Ne përshëndesim gatishmërinë, kontributin dhe përpjekjet e zotit Fidel Ylli për të përmirësuar kuadrin ligjor për sportet në Shqipëri dhe kemi besim se ai do mbetet i angazhuar për të mbështetur kërkesat tona. Për të biseduar me të Liga autorizon sekretarin e saj të përgjithshëm, Dritan Kadia.

3) Posterat e Ligës për bojkotin do bëhen publike nga dita e sotme.

4) U bëjmë thirrje komunitetit shqiptar të sporteve, shoqërisë civile dhe opinionit të gjerë shoqëror të bashkohen me kërkesat e Ligës dhe të mbështesin futbollin.

5) Mbledhja e radhës së Ligës do të zhvillohet në datën 21 shtator ora 11:00.

Amerika meriton Çmimin Nobël për Kosovën, JO Serbia si ish-shtet kolonialist !

September 13, 2020 by dgreca

Shkruan:Prof.Dr.Mehdi HYSENI–

Edhe pse deputeti suedez Magnus Jakobson i ka propozuar Komitetit për Ndarjen e Çmimit Nobël të Paqes, që krahas Qeverisë Amerikane, ky çmim t’u jipet edhe Qeverisë së Serbisë dhe Qeverisë së Kosovës. Ja teksti i plotë në anglishte :

“I have nominated the US Gov. and the governments of Kosovo and Serbia for the Nobel Peace Prize for their joint work for peace and economic development, through the cooperation agreement signed in the White House. Trade and communications are important building blocks for peace.”

Presidentit Donald Trump, PO Çmimin Nobël për Paqe !

Sepse presidenti amerikan Donald Trump po bën përpjekje maksimale që t’i pajtojë Serbinë dhe Kosovën. Këtë e provoi edhe takimi i Uashingtonit më 4 shtator 2020, ku palët negociuese serbo-shqiptare arritën të nënshkruajnë një Marrëveshje ekonomike.

S’ka dilemë se, me këtë çmim të lartë ndërkombëtar për paqe, Amerika, do të duhej të laurohej qysh para dy dekadave, kur presidenti Bill Clinton e shpëtoi Kosovën dhe mbi 2 milionë e gjysmë shqiptarë nga terrori, nga reprezaliet, nga masakrat dhe nga shpërngulja masive të Serbisë pushtuese gjenocidale (1989-1999).

Duke qenë se paqen në Kosovë e ka sjellë Amerika me kryetarët e saj: Bill Clinton, George W.Bush, dhe tash këtë paqe, do ta forcojë më tej, presidenti aktual i Amerikës, Donald Trump, duke e detyruar Serbinë që ta njohë Republikën e pavarur të Kosovës. Ndryshe Serbia me sjelljet dhe me veprimet e saj në përzierjen e çështjeve të brendshme të Kosovës, vazhdimisht do të përpiqet që ta destabilizojë paqen, sigurinë dhe rendin shtetëror në Kosovë, duke pretenduar se “Kosova është e Serbisë” ashtu siç thotë Kushtetuta e saj e vitit 2006 dhe Rezoluta 1244 e KS-së të Kombeve të Bashkuara (10.06.1999).

Jo, Serbisë kurrfarë Çmimi Nobël të Paqes

Sepse Serbia as pas “Marrëveshjes së Uashingtonit”, më 4 shtator 2020, nuk duhet të fitojë kurrfarë Çmimi Nobël, mbase presidenti i saj, Aleksandar Vuçiq refuzoi të diskutonte për njohjen e pavarësisë së Kosovës, të cilën e parashikonte “Pika 10” e draftit të parë të Marrëveshjes. Ky qëndrim negativ antishqiptar i Vuçiqit bëri që kjo pikë të heqej nga përmbajtja e pikave të tjera të Marrëveshjes, me ç’rast nuk reaguan as ndërmjetësi Richard Grenell e as kryeministri Avdullah Hoti. Si rrjedhim, në këtë takim, nuk u arrit kurrfarë marrëveshje historike, as politike e as juridike paqësore mes Beogradit dhe Prishtinës, sepse presidenti Aleksandar Vuçiq nuk lejoi dhe, nuk pranoi, që të debatohej për njohjen e pavarësisë së Kosovës nga ana e Serbisë.

Kjo sjellje arbitrare dhe arrogante e presidentit serb Aleksandar Vuçiq në takimin e Uashingtonit, duke mos pranuar që të nënshkruante njohjen e Republikës së Kosovës, sheshit vuri në dukje se kursi politik dhe diplomatik zyrtar i Serbisë së Aleksandar Vuçiqit ende nuk është spastruar nga recidivat e regjimit çetniko-fashist serb të Slobodan Milosheviqit, i cili, dikur së bashku me Vuçiqin dhe me Daçiqin hodhën poshtë njohjen e pavarësimit të Kosovës (1989-1999).

Fatkeqësisht, këtë politikë antidemokratike, anticivilizuese dhe antiligjore serbomadhe në mosnjohjen e pavarësisë së Kosovës, e ndjek, edhe sot, presidenti aktual i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, qeveria dhe kuvendi i Serbisë, duke u bazuar në Kushtetutën e Serbisë së Vojislav Koshtunicës (2006), ku Kosova figuron si “krahinë e Serbisë”.

Çfarë Çmimi Nobel për Aleksandar Vuçiqin ?!

-Kur Serbia, edhe sot, pas njohjes së Kosovës si shtet i pavarur dhe sovran nga më se 100 shtete të OKB-së, prerazi nuk e njeh Republikën e Kosovës, por, ende e konsideron “përçi të vete” koloniale si këtu e 100 vjet më parë (1912-1999), duke harruar shfarosjen e më se 1 milion shqiptarëve brenda territoreve autoktone të Shqipërisë Etnike.

-Çfarë nisme i paska propozuar Magnus Jakobson (deputet i Partisë Demokristiane në parlamentin suedez) Akademisë së Shkencave të Suedisë për ndarjen e Çmimit Nobel për Paqe Serbisë, kur presidenti i saj, Aleksandar Vuçiq sikurse dikur si “radikal” i Sheshelit dhe si “zëdhënës” për Informacione në qeverinë e Slobodan Milosheviqit, edhe sot, pikërisht në Uashington, më 4 shtator 2020 , në praninë e emisarit Grenell, nuk ka ndryshuar qëndrimin e tij negativ kundër pavarësisë së Kosovës.

Po, logjika e shëndoshë e shtron këto pyetje: 1) Po si mund të propozohet Vuçiqi për Çmim Nobël, kur Serbia ende nuk e ka njohur Kosovën?

2) Në Uashington mes palës serbe dhe asaj shqiptare, nuk është arritur kurrfarë marrëveshjeje paqësore politikee as juridike ndërkombëtare, që do t’i pajtonte serbët dhe shqiptarët e armiqësuar, por vetëm një marrëveshje ekonomike, që përfillë inetresat e Serbisë në afat të gjatë.

3) Sikur në Uashington, Vuçiqi të kishte nënshkruar Marrëveshjen paqësore, duke e njohur Republikën e Kosovës, atëherë, ky do të ishte një argument i qëndrueshëm për propozimin e Çmimit Nobël Paqësor AMERIKËS, jo Serbisë, sepse Serbia si ish-shtet kolonialist dhe gjenocidal ndaj Kosovës shqiptare (1912-1999), nuk meriton asnjë çmim dhe asnjë shpërblim qoftë ndërkombëtar a rajonal, sepse mjaft 100 vjet i ka “kullotur” pasuritë dhe burimet nëntokësore të Kosovës, si dhe ka vrarë e masakruar me qindra e mijëra shqiptarë, vetëm për t’ua grabitur shtëpitë, pronat dhe tokat e tyre.

Ndarja e Çmimit Nobel Paqësor Serbisë, do të ishte turpi më i madh i Akademisë Suedeze !

Mirëpo, deputeti suedez Magnus Jakobson ka vepruar ndryshe, duke marrë për bazë Marrëveshjen ekonomike të Uashingtonit (4.09.2020) se gjoja “janë plotësuar kushtet”, që qeverisë së SHBA-së, Qeverisë së Serbisë dhe Qeverisë së Kosovës, t’i jepet Çmimi Nobël i Paqes, edhe pse pajtimi dhe paqja historike midis Serbisë dhe Kosovës nuk u arritën në Uashington, sepse Serbia e as presidenti i saj, Aleksandar Vuçiq nuk e njohën Republikën e Kosovës.

Ndaj, pa ndodhur njohja reciproke e këtyre dy shteteve, paqja mes tyre është e brishtë, e përkohshme dhe me shumë pikëpyetjeje.

Meqë në këtë takim (që ishte shans historik për Beogradin dhe për Prishtinën për të thyer traditën armiqësore shekullore, duke e nënshkruar njohjen reciproke, gjë që kjo do të ishte substanca e pajtimit dhe e paqes mes dy popujve të armiqësuar) presidenti serb Aleksandar Vuçiq nuk pranoi ta njihte Republikën e Kosovës. Kjo do të thotë se Serbia dhe Kosova ende janë shumë larg përfundimit të një marrëveshjeje paqësore. Derisa Beogradi zyrtar nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, arritja e paqes mes Serbisë dhe Kosovës, është një pikëpyetje e madhe, që do të thotë se, Serbia nuk meriton kurrfarë Çmimi Nobël Paqësor derisa të mos e njeh Kosovën e pavarur, me gjithë iniciativën e propozuar të deputetit suedez Magnus Jakobson, që edhe Serbisë t’i jepet Çmimi Nobel i Paqes nga Akademia e Shkencave e Suedisë.

Sikur SKONE të figuronte në Kushtetutën e Danimarkës, si do të reagonte suedezi Magnus?

-Vërtet, sikur sot “Skone të figuronte në Kushtetutën e Danimarkës”, ashtu siç figuron Kosova në Kushtetutën e Serbisë si “provincë serbe”, a do ta propozonte deputeti suedez Magnus Jakobson Qeverinë e Danimarkës për Çmimin Nobël të Paqes nga ana e Akademisë së Shkencave të Suedisë?

–Sigurisht, jo kurrë!

–Atëherë, si ka mundur ta propozojë qeverinë e Serbisë, kur kjo në Kushtetutën e saj në fuqi ka futur Kosovën si “territor të saj”?!

-Po, sikur mes Danimarkës dhe Suedisë, vërtet, të ndodhte diç e tillë absurde dhe joligjore, sigurisht se ky do të ishte jo vetëm konflikt ndërshtetëror, por edhe ndërkombëtar me të cilin do të merreshin edhe Kombet e Bashkuara, edhe Bashkimi Evropian deri në zgjidhjen përfundimtare të tij, sepse do të përbënte rrezik të madh për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare, jo vetëm në Evropë.

–Atëherë, ku është këtu drejtësia ndërkombëtare, ku është rendi i ri juridik pozitiv ndërkombëtar (OKB-ja dhe BE-ja), pse po e tolerojnë Serbinë, që në Kushtetutën e saj, ta fut një shtet të huaj të pavarur dhe sovran,siç është Kosova? !

-Kjo është padrejtësia më e madhe dhe e paprecedencë që po i bëhet Kosovës, e askush nga OKB-ja dhe nga BE-ja nuk e ngre zërin që ligjërisht sipas Kartës së OKB-së dhe të së drejtës ndërkombëtare, ta ndëshkojë dhe ta sanksionojë Serbinë për një akt të tillë antijuridik ndërkombëtar, që pa dyshim se i ngjet Gjermanisë nazifashiste të Adolf Hitlerit, kur ka pushtuar vendet fqinje, duke i futur në sistemin juridiko-politik, administrativ dhe shtetëror të regjimit të tij sipas doktrinës famëkeqe raciste gjeopolitike “Lebensraum”.

Jo, Serbisë Çmimin Nobël të Paqes, pa njohur Kosovën, Preshevën, Buajncin dhe Medevegjën !

Duke qenë se Serbia, edhe sot (XXI), është me bagazh kolonialist, e cila, edhe pas dekolonizimit dhe pavarësimit (17 shkurt 2008), Kosovën e konsideron pjesë integrale të territorit dhe të shtetit të Serbisë sipas Kushtetutës së saj në fuqi (2006). Kësi shembulli precedent nuk ekzison në asnjë Kushtetutë të shteteve të sotme të Evropës! Ky shembull meriton ndëshkim ligjor nga ana e BE-së dhe nga OKB-ja, sepse është në kundërshtim flagrant me parimet e së drejtës ndërkombëtare dhe të Kartës së Kombeve të Bshkuara, duke qenë se asnjë shtet në botë nuk ka asnjë të drejtë ligjore, që në Kushtetutën e vet, të fut ndonjë shtet të huaj të pavarur, ashtu siç figuron rasti i Kosovës së pavarur në Kushtetutën në fuqi të Serbisë (2006) !

Me këtë rast precedent antiligjor, andidemokratik, antipaqësor dhe anticivilizues, do të duhej të merreshin si Këshilli i Sigurimit, Asambleja e Përgjithshme dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë së Kombeve të Bashkuara, duke qenë se Serbia ka shkelur të gjitha detyrimet dhe të drejtat e marra përsipër si si anëtare, d.m.th. si subjekt juridik ndërkombëtar, dhe ka cenuar sigurinë dhe paqen në dimensione ndërkombëtare.

Ndaj, deputeti suedez Magnus Jakobson, para se t’ia dorëzonte propozimin e tij Akademisë së Shkencave të Suedisë, që Qeverisë së Amerikës, Qeverisë së Serbisë dhe Qeverisë së Kosovës, tua japë Çmimin Nobël për Paqe, duke marrë si bazë Marrëveshjen ekonomike, të arritur në Uashington mes palëve nënshkruese, më 4 shtator 2020, do duhej ta lexonte Kushtetutën e Serbisë (2006), sepse pa heqjen e Kosovës nga Kushtetuta ekzistuese e Serbisë, që do të nënkuptonte njohjen e Republikës së Kosovës, Serbia nuk mund të fitojë kurrfarë Çmimi Nobel të Paqes qoftë në shkallë rajonale, evropiane a botërore.

Në këtë vështrim, ripërsëritet kjo pyetje e pashmangshme për deputetin Magnus Jakobson: -Po sikur në Kushtetutën në fuqi të Danimarkës, të figuronte në ndonjë: nen, paragraf, dispozitë apo preambulë, se “Skone është provincë e Danimarkës”, a do ta propozonte Qeverinë e Danimarkës, që të fitonte Çmimin Nobël të Paqes nga ana e Komitetit për Ndarjen e Çmimit Nobël të Akademisë së Shkencave të Suedisë?

-Sigurisht se jo!

-Atëherë, si i ka lindur ideja Magnusit, që Serbinë ta propozojë për Çmim Nobel për Paqe, kur në takimin e Uashingtonit (4 shtator 2020), presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq prerazi ka hedhur poshtë njohjen e Kosovës si shtet të pavarur dhe sovran, duke u bazuar në Kushtetutën aktuale të Republikës së Serbisë (2006), ku thuhet se “Kosova është krahinë e Serbisë”.

–Ku është nisma dhe përfundimi i paqes këtu mes Beogradit dhe Prishtinës, kur Qerveria e Serbisë me Kushtetutë, de fakto dhe de jure nuk e njeh as Kosovën e pavarur e as rregullat, as normat e as parimet e së drejtës ndërkombëtare dhe të sistemit juridik pozitiv ndërkombëtar, për shkak të kolonializimit dhe ekspansionizmit militarist të saj shekullor mbi Kosovën . Ky është problemi, pse presidenti Vuçiq dhe qeveria e Serbisë nuk e njohin Kosovën, duke qenë se, edhe sot, pas pavarësimit të saj, këtë e konsiderojnë KOLONI të Serbisë (1912-1999).

Sikur Serbia ta kishte njohur Kosovën e pavarur në Uashington, Amerika do ta meritonte Çmimin Nobël, por, jo as Serbia, as Vuçiqi, as Avdullah Hoti !

Kështu që deputeti i parlamentit suedez, Magnus Jakobson ka gabuar që ka propozuar edhe Serbinë, edhe Kosovën për Çmim Nobël, sepse ende nuk kanë arritur njohjen e tyre të ndërsjellë si dy shtete të barabarta të pavarura dhe sovrane fqinje. Pa ndodhur kjo, si de fakto, ashtu edhe de jure as Serbia si shtet me bagazh kolonial dhe gjenocidal, e as Kosova si shtet i dekolonizuar demokratik, nuk ekziston kurrfarë baze juridike, as demokratike e as politike, që qeveritë e këtyre dy shteteve të laurohen me Çmimin Nobël, ashtu siç ka propozuar gabimisht Magnus Jakobson.

GJUHA SHQIPE DHE KULTURA SHQIPTARE NË DIASPORË

September 13, 2020 by dgreca

NGA FRANK SHKRELI- Ditën e shtunë me 12 shtator organizata “Albanian American dual Language and Culture” (Dy-Gjuhësia dhe Kultura Shqiptaro-Amerikane) dhe Shkolla “Cildren of the eagle” (Fëmijtë e Shqiponjës), organizuan seminarin e tretë shkencor mbi “Metoda arritje dhe perspektiva të mësimit të gjuhës shqipe në diasporë” — këtë herë në “zoom”. Seminari organizohet nga Drita Gjongecaj.

Ky seminar për shkak të situatës pandemike këte vit është organizuar online. Vitin e parë u realizua në mjediset e Vatrës dhe vjet në konsullatën e Kosovës. Qëllimi është bashkērendimi i përpjekjeve dhe zgjërimi i tyre në funksion të mësimit të gjuhës shqipe, kulturës dhe historisë tonë. Produkti i këtij seminari është i printuar në një një libër ku ndodhen te gjitha referencat dhe prezantimet e kaluara. Shpresohet që kjo përpjekje do shëndërrohet në traditë.

Më poshtë mund të lexoni një përshëndetje timen në seminarin mbi misionin e ruajtjes së kulturës dhe të gjuhës shqipe këtu në Shtetet e Bashkuara:

————————————-

Mirëmengjesi – përshëndes të gjithë pjesëmarrësit –veçanërisht organizatorët e këtij seminari me drejtuesen zonjën Drita Gjongecaj. Falënderoj për ftesën kolegën Marjana Bulku. E ndjej veten të nderuar dhe të privilegjuar të jem me ju sot!

Me kënaqësi e pranova ftesën për të marrë pjesë në këtë seminar për rëndësinë që ka mësimi i gjuhës shqipe dhe përhapja e kulturës shqiptare në botë e veçanërisht këtu në Shtetet e Bashkuara dhe në Evropën Perëndimore.

E pranova ftesën edhe për të shprehur respektin tim për organizatorët e këtij seminari si dhe mesueset dhe mësuesit — të cilët as virusi nuk i ndal as nuk i frikëson që të vazhdojnë misionin e tyre fisnik — për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqipe në komunitetin shqiptaro-amerikan. U lumtë!

Jam i bindur se të gjithë ne jemi të vetdijshëm për rëndësinë që ka dy-gjuhësia, sidomos në botën e sotëme të komunikimit nepërmjet internetit. Amerika, megjithëse i prinë botës në shumë fusha të zhvillimit, nga pikëpamja e mësimit të gjuhëve të huaja dhe të dy-gjuhësisë, fatkeqësisht, është mbrapa gjithë botës.

Në këtë mjedis janë rritur e po rriten edhe fëmijt tanë, sidomos ata që kanë lindur këtu, por edhe ata që kanë ardhur në Amerikë në një moshë të re. Jemi si një pikë uji në një oqean të madh, që të përpinë.

Misioni i juaj fisnik është që të shpëtoni sa më shumë nga këto pika uji, që të mos i përpijë krejtësisht ky oqean i madh, e aq tërheqës, që e quajmë Amerikë.

Brezi i juaj — flas për valën e emigrimit pas shembjes së komunizmit – është shumë me fat. Fëmijt tuaj janë edhe më me fat, që komuniteti ka individë që posedojnë dijen, mundësitë dhe aftësitë si dhe vullnetin e mirë për t’i organizuar dhe për t’i mësuar, në gjuhën dhe kulturën e tyre të origjinës.

Jo se duam të krijojmë në Amerikë, republikën tonë shqiptare, por gjuha dhe kultura janë të rëndësishme sepse sa më gjatë që të jetojmë larg gjuhës, traditave dhe kulturës tonë, aq më shpejt do të humbet edhe gjuha edhe traditat, e si rrjedhim dhe përfundimisht — edhe lidhjet me Atdheun.

Për fat të keq, këtë fakt e dimë shumë mirë ne të brezit të vjetër në këtë vend.

Një fat tjetër i mirë për brezin e sotëm, është fakti se mundësitë për të vizituar Atdheun janë të shumta dhe pa pengesa, që për ne të brezit të vjetër ishte e ndaluar. Kjo për brezin e sotëm duhet të shërbejë edhe si një nxitje tjetër për të mësuar shqipen në diasporë.

Një ënderrë e pa realizuar e intelektualëve më të dalluar shqiptaro-amerikanë të dekadave të shkuara ishte themelimi i një katedre për studime dhe kulturë shqiptare pranë një universiteti të njohur këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Fatkeqësisht, një gjë e tillë nuk u realizua gjatë jetës së tyre, por ama ndodhi këtë vit kur u hap, më në fund, Katedra e Albanologjisë në Universitetin më të vjetër katolik në Amerikë, De Paul në Çikago, që sot drejtohet nga Dr. Gazmend Kapllani.

Një shkrim i imi duke njoftuar lajmin e mirë, me titull: “Historike-Themelohet e para Katedër Albanologjike në Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, sipas disa botuesve ishte lexuar më shumë se pothuaj çdo shkrim tjetër imi, gjë që mund të jetë një tregues, sadopak, i interesimit për ruajtjen dhe konsolidimin e gjuhës dhe të kulturës shqipe në diasporë, jo vetëm në nivelin e një katedre albanologjike, por edhe në nivelin e shkollave shqipe, në përgjithësi.

Prandaj uroj në këtë 3-vjetor të seminarit Shkencoro-Arsimor që kjo nismë e juaja të vazhdojë dhe të bëhet pjesë e përhershme e jetës dhe aktivitetit të komunitetit shqiptaro-amerikan, për dekadat e ardhëshme.

Mos u çuditni nëqoftse nga këto shkolla që ju drejtoni sot, vite më vonë, të dalë një shkrimtar ose shkrimtare, si Jeronim De Rada i Arbëreshëve, i cili do të unjisonte traditat më të mirat e këtij komuniteti me ato të Atdheut të parëve tanë, si një trashëgimi brez pas brezi, që nuk do ta zhduknin as motet as shekujt. Por, falë punës suaj të përkushtuar dhe të vazhdueshme – do të lulëzojë si një shenjë e një tradite të kaluar të lumnueshme, dhe të një të ardhmje më të ndritur, për shqiptarët, jo vetëm këtu në Amerikë, por kudo.

Siç e dini, Arbëreshët e Italisë edhe sot pas më shumë se 500-vjetësh, e kanë ruajtur gjuhën e të parëve, nën rrethana shumë të vështira — me shkolla shqipe dhe me katedrat e tyre kushtuar promovimit të gjuhës, kulturës dhe traditave shqiptare.

Për këtë, shqiptarët, pa dallim, u janë mirënjohës Arbëreshve të Italisë për ruajtjen e gjuhës shqipe dhe të kulturës, rrjedhimisht, edhe për rolin që ata kanë luajtur në historinë e Shqipërisë gjatë shekujve.

Ashtu edhe sot këtu në Amerikën tonë mikpritëse, u jemi mirënjohës dhe u falënderojmë të gjithë ju për mësimin e gjuhës shqipe dhe për promovimin e kulturës shqiptare brezave të rinjë në këtë vend mikpritës, ku kemi gjetur strehimin, lirinë dhe demokracinë.

Në një botë të huaj – Ju — si misionarë të Kombit, në këtë moment të historisë — u jemi përgjithmonë, mirënjohës! U jemi mirënjohës mësueseve dhe mësuesëve si dhe veprimtarëve të shumtë të komunitetit për punën tuaj fisnike dhe atdhetare – në baza vullnetare — ndërkohë që ju urojmë shumë suksese në vitet dhe dekadat e ardhëshme.

Ashtuqë ëndërrat e dikurshme të intelektualëve të komunitetit shqiptaro-amerikanë, si një dëshirë e parealizuar nga akademikët e njohur të këtij komuniteti, si Prof. Arshi Pipa, Prof. Stavro Skendi, Prof. Nick Pano, Prof. Sami Repishti, Prof Peter Prifti e shumë të tjerë — të realizohen më në fund — në saje të punës dhe të përkushtimit tuaj — në vitet dhe dekadat e ardhëshme – jo për një, pasi një e kemi por për më shumë katedra të albanologjisë në Shtetet e Bashkuara dhe në Evropë.

Nuk jam i sigurt se në çfarë niveli janë marrëdhëniet dhe bashkpunimi i shkollave shqipe këtu në Shtetet e Bashkuara dhe cili është bashkpunimi i ambasadave dhe konsullatave të Shqipërisë dhe Kosovës me këto shkolla. Por të gjithë e dimë se cili duhej të ishte bashkpunimi. Roli i përfaqësive diplomatike shqiptare – të Republikës së Shqipërisë dhe të Republikës së Kosovës — jo vetëm këtu në Shtetet e Bashkuara por kudo në botë — është tepër jetik dhe i pazëvëndsueshëm në realizimin e objektivave të këtyre shkollave due në mbështetje të misionit të tyre. Kemi pritur 50-vjet që dyertë e diplomacisë shqiptare të hapeshin për ne. Tashti presim bashkpunim.

Më vjen shumë mirë që në këtë seminar marrin pjesë përfaqësues të disa shkollave shqipe në diasporë. Nëqoftse më lejohet (do dëshiroja të bëj) një porosi: suksesi i juaj sot dhe në të ardhmen do varet shumë nga bashkpunimi i ngushtë midis të gjitha shkollave shqipe në diasporë, në realizimin e objektivave tuaja të përbashkëta për ruajtjen e gjuhës shqipe dhe promovimin e kulturës shqiptare, në dhena të huaja.

Dua të përfundoj me një paragraf nga Ernest Koliqi – i cili së bashku me Martin Camajn mund të kenë qenë njerëzit që kanë përhapur më së shumti gjuhën dhe kulturën shqipe në diasporë, për shiptarë e për të huaj — e që besoj se përmbledh dhe vlerëson aq bukur punën dhe rolin tuaj në përhapjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare në dhena të huaja – drejtuar lexuesve të revistës së tij Shejzat në numrin Korrik-Shtator 1969:

“Lexues i dashtun!

Kultura ashtë shpirti i kombësisë. Kush nuk njeh historinë e vendit të vet, nuk njeh vetveten. Kush nuk ka dijeni për fytyrat e jetës shqiptare që shfaqen në vjersha, në tregime, në përshkrime e përshtypje, në syzime e studime të shkrimtarve shqiptarë nuk dinë me u dhanë zhvillim shkaseve që ndien në gjak të vet. Kush nuk etshohet nga nevoja të dijë shka bluejnë mendet ma të ndritura të bashkgjakasëve, si e shohin dhe e paraqesin në pëlhura të tyne botën piktorët tanë, me çfarë tingujsh tregojnë valavitjet shpirtënore të veta muzikantët shqiptarë, d.m.th. ai që kurrë s’kapë në dorë një libër shqip, nuk soditë me andje nji piksim dalë nga nji dorë shqiptare, as nuk shuen mallet e veta në melodi ku shfrejnë mullajt e zemrës së madhe të kombit, ai veç se ka emnin shqiptar, por sa për të tjera mund të njihet i huej në rrethin tonë.

Lexues i dashtun, ashtu si e ushqen trupin me bukë e bylmet, ushqeje shpirtin me libra e shfaqje të arteve shqiptare. Në një skutë të shtëpisë s’ate, mos të mungojnë libri shqip edhe libri në gjuhë të huej që flet për Shqipni. Në lexim të tyne, gjaku i yt ka me gufue plot hare, se në të ke me ndie frymën e atdheut të adhuruem.”

Besoj se Ernest Koliqi – të cilin kam pas nderin dhe privilegjin ta njoh – p;r mua njëri prej shkrimtarëve të preferuar shqiptarë, ndoshta i dyti mbas At Gjergj Fishtës – do t’a miratonte shumë punën dhe veprimtarinë tuaj – duke thenë se në punën tuaj, njeriu “ndien frymën e atdheut të adhuruem”.

U falënderoj për vëmendjen dhe u kërkoj ndjesë se e zgjata pak më shumë se ç’duhej.

Arritje dhe perspektiva të mësimdhënies së gjuhës amtare në shkollat shqipe të Diasporës

September 13, 2020 by dgreca

Seminari i III-të i organizuar nga AADLC-

Më 12 shtator 2020, në orën 10:00 am u zhvillua online seminari i tretë shkencor mbi arsimin dygjuhësor (bilingual): “Arritje dhe perspektiva të mësimdhënies së gjuhës amtare në shkollat shqipe të Diasporës”, organizuar nga Association of Albanian-American Dual Language & Culture – AADLC (Organizata Shqiptaro-Amerikane e Dy Gjuhëve e Kulturave Paralele).

Fjalën e hapjes e mbajti znj. Drita Gjongecaj, kryetare e AADLC-së dhe moderator e seminarit, e cila, ndër të tjera, shprehu falenderimet për pjesëmarrësit që iu bashkuan këtij aktiviteti dhe uroi mbarëvajtjen e këtij takimi mes studiuesve, specialistëve, mësuesve dhe dashamirësve të shkollave shqipe në Diasporë.

E përshëndetën seminarin të ftuarit e nderit, që ishin z. Mal Berisha, studiues, historian dhe ish-ambasador i Republikës së Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar si dhe z. Frank Shkreli, ish-drejtor i Zërit të Amerikës për Euro-Azinë si dhe ish-drejtor ekzekutiv i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan (NAAC).

Seminari vijoi me tri seancat që ishin ideuar nga organizatorët:

Tematika dhe faktorë që rrisin efektivitetin e shkollave shqipe.

Në këtë seancë referuan: Dr. Azeta Kola Zhabjaku me shkrimin: “Sugjerime rreth integrimit të historisë e kulturës sonë në mësimin e gjuhës shqipe në shkollat e Diasporës”; znj. Enela Shehu Markja nga shkolla shqipe në Bavari me shkrimin: “Relievi shqiptar: vende dhe emra si pjesë e identitetit dhe lidhjeve me gjuhën dhe kulturën shqiptare”; Doktorante Arjeta Ferlushkaj me shkrimin: “Efekti kulturor në nxënien e gjuhës”; znj. Marjana Zeneli Bulku me shkrimin: “Rrjetëzimi i shkollave shqipe – mjet për intensifikimin e të mësuarit të gjuhës, traditave dhe kulturës shqiptare në Diasporë”.

Metoda efektive në mësimdhënien e gjuhës shqipe.

Në këtë seancë referuan: Holta Ahmataj, M.Ed. me shkrimin: “Përparësitë dhe disavantazhet e mësimit në distancë”; Arjana Kurti, M.Ed. me shkrimin: “Risi të programit të shkollës shqipe “Children of the Eagle”. Në këtë seancë pati dy referime në gjuhën angleze nga dy mësues shqiptaro-amerikanë: Mirjana Lukic, M.Ed. me shkrimin “Comprehensible Input for Language Learners” (Si ta bëjmë shpjegimin të kuptueshëm për nxënien e gjuhës) si dhe Alban Biba, M.Ed. me shkrimin: “Technology Aiding in Assessment and Instruction” (Mësimdhënia dhe vlerësimi i nxënësve përmes teknologjisë).

Të njihemi dhe të mësojmë nga aktiviteti i shkollave dhe i Qendrave Kulturore.

Në këtë seance rëferuan: kryetari i shoqatës “Shqiptarët e Ukrainës” z. Aleksandër Dermentli me shkrimin: “Shkolla shqipe e arbëreshëve në Ukrainë”; presidenti i shkollës dhe i Qendrës Kulturore “Vatra” në Bruksel z. Ahmet Gjanaj dhe drejtoresha e shkollës znj. Vaile Shkodra, prezantuan para seminaristëve punën e bërë nga qendra dhe shkolla “Vatra” që ata drejtojnë si dhe perspektivat e së ardhmes; ish-drejtori i shkollës “Vatra” në Bruksel z. Ibrahim Dizdari solli për të pranishmit ide e sugjerime mjaft serioze për mësuesit që veprojnë në Diasporë se si mësimi i shqipes të bëhet sa më profesional dhe që të ketë vazhdimësi, pa u rrezikuar nga ndërprerja; kryetari i LAPSH në Bavari (Gjermani) z. Milazim Ukaj foli rreth veprimtarisë së shkollës shqipe në Bavari dhe nevojës për bashkëpunim mes shkollave shqipe në Diasporën shqiptare, kudo ku ato ndodhen; kryetari i shoqatës “Bijtë e shqipes” në Philadelphia z. Bujar Gjoka foli rreth historikut të shkollës “Gjuha Jonë” dhe aktiviteteve social-kulturore që zhvillohen me nxënësit; znj. Rudina Bani, drejtuese në Departamentin e Edukimit, tani edhe mësuese në shkollën “Gjuha Jonë” në Philadelphia solli per diskutim programin mësimor që ndiqet dhe organizmi i kësaj shkolle në kushtet e mësimit online; Rodlind Purrini, anëtar bordi dhe prind, foli për shkollën shqipe në Bronx në kuadrin e një prindi dhe solli problematika konkrete për shqyrtim nga ana e mësueve dhe e specialistëve të fushës.

Pjesë e kësaj seance ishte edhe prof.dr. Bexhet Asani me kumtesën me titull “Arritjet, vështirësitë dhe sfidat përballë asimilimit në shkollën shqipe të Nju Xhersit” si dhe drejtuesi i shkollës shqipe “Kuq e Zi” në Queens (NY) Kristaq Papa me shkrimin “Shkolla shqipe ‘Kuq e Zi’ në Queens”.

“Eksperienca ime si mësuese me fëmijët në Diasporë” ishte tema më të cilën u prezantua mësuesja Lindita Shahinaj; Valdete Cenalia u prezantua me “Larmia e aktiviteteve mësimore e trashëgimia kulturore artistike në Shkollën shqipe/Qendrën Kulturore të NJ”.

Pyetje, komente, propozime/ide për projekte tëpërbashkëta.

Në këtë seance të fundit, edhe pse seminari i kishte kaluar kufinjtë kohorë të përcaktuar, u vu re angazhimi i pjesëmarrësve që të ndanin pyetje e sidomos sugjerime për njëri-tjetrin në mënyrë që të rriteshin sa më shumë profesionalisht në detyrën që ata kanë marrë përsipër: mësimin e gjuhës shqipe në Diasporë.

Me interes u ndoq te kjo seancë shkëmbimi i informacioneve rreth websiteve apo projekteve që ishin në realizim e sipër nga insitucione apo organizata sa i takon teksteve apo metodave të mësimdhënies.

Seminari i III-të që organizoi AADLC ishte vërtet një sukses, qoftë për seriozitetin dhe profesionalizmin e seminaristëve por sidomos për hapësirën e gjerë gjeografike që përfshiu, duke kaluar kufinjtë e Diasporës në Amerikë. Ky seminar dhe mbarëvajtja e tij është rezultat i bashkëpunimit korrekt dhe të vazhdueshëm që organizata AADLC dhe shkolla shqipe “Children of the Eagle” me në krye znj. Drita Gjongecaj ka ruajtur me mbështetësit dhe dashamirësit e programeve të dygjuhësisë dhe të kulturave paralele.

Në fjalën e saj të mbylljes, znj. Gjongecaj përgëzoi pjesëmarrësit dhe i falenderoi për angazhimin serioz duke i ftuar ata që të bëhen pjesë e bashkëpunimeve të tjera në të ardhmen.

Për gazetën “Dielli”

Arjeta Ferlushkaj