Archives for October 2020

Kujtojmë Pjeter Arbnorin me rastin e 85-vjetorit të lindjes

October 3, 2020 by dgreca

Kujtojmë Pjeter Arbnorin me rastin e 85 – vjetorit të lindjes-

Nga Anton Çefa-

Nga libri i Pjetrit “Lufta për të mbetur Njeri”, zgjodha shkrimin “Kembrixhi për Arbnorin” Arritje të shek. XX.”

“Urime! Ju jeni nga ata që u zgjodhën!” Qendra Biografike Ndërkombëtare e Kambrixhit, Angli, një nga organizatat kryesore botërore të kërkimeve dhe botimeve biografike, tha dje se ka zgjedhur deputetin dhe shkrimtarin Pjeter Arbnori në grupin e një numri të vogël burrash dhe grash nga e gjithë bota, të denjë për Dekoratën “Për Arritje të Shekullit 20”. Dekorata për Arbnorin, sipas kësaj qendre, shoqërohet me citatin: “Në njohje të veprave të shquara në fushën e të Drejtave të Njeriut”. Nicolas S Law, drejtor i përgjithshëm i Qendrës Ndërkombëtare Biografike në letrën që i shkruan Arbnorit , thotë se “Kolegët e mi në Bordin Botues të Qendrës Ndërkombëtare Biografike kanë qenë dakord që unë të zgjidhja vetëm fare pak individë, që do të përfshihen në botimin e 26-të për t’u përmendur në mënyrë të veçantë në një pjesë të shquar në krye të vëllimit. Kam kënaqësinë që emri juaj është njëri nga ata që u zgjodhën dhe po ju shkruaj që t’ju ofroj rastin që përveçse vënies së emrit tuaj në pjesën kryesore, që është gjë e sigurt, t’jua kushtojnë juve këtë botim. Duke pranuar këtë nder, Biografia Juaj e Përkushtimit do të jetë një nga zërat e parë në këtë libër”.

Përveç dekoratës për arritje të shekullit 20-të dhe përfshirjes në Fjalorin Biografik Ndërkombëtar, Botimi i 26-të, Qendra e Kembrixhit, ka vendosur ta përfshijë Arbnorin, i cilësuar si Mandela i Shqiperisë, edhe në Botimin e Trembëdhjetë të Who’s Who Ndërkombëtar të Intelektualëve. Botuesi Sam Tyler i shkruan Arbnorit se, “ju ftoj të zini vendin tuaj ndërmjet faqeve të këtij botimi, ku deri tani ne kemi nderuar më tepër se 20. 0000 vetë, në gjashtëdhjetë e dy vende të ndryshme të botës”

Nëntor 1998 – “RD”

***

Tribuni i demokracisë Pjetër Arbnori

Fjalë e mbajtur në mbledhjen përkujtimore për Pjetër Arbnorin

në tubimin e organizuar nga “Vatra” më 9 shtator 2006

Ndoshta më i afërmi ndër shokët e tij të fëmijërisë dhe të rinisë kam qenë unë. Rrethanat e jetës i ndajnë dhe i largojnë njerëzit, por zemrat e shokëve e të miqve nuk njohin ndarje.

Vdekja e tij e parakohshme dhe e papritur më tronditi aq shumë sa që nuk qeshë në gjendje të merrja penën. E pra, unë kisha shkruar për të dhe kisha aq shumë për të thënë. E kisha detyrim, e ndjeja si peng, por edhe si çlirim shpirtëror nga dhimbja; megjithëse e dija që nuk do të shpëtoja nga ajo dhe nuk e ndjej se po përligjem e po qetësohem me këtë Fjalë në këtë tubim të bukur përkujtimor që po organizon “Vatra”. Ai ishte mik i “Vatrës”, i historisë dhe bëmave të saj të shkëlqyeshme; dhe në një vizitë që i bëri “Vatrës”, pati deklaruar: “Në ‘Vatër’ e ndjej veten më ngrohtë se kudo”. Dhe ‘Vatra’ e priti dhe e përcolli me dashurinë, dashamirësinë dhe nderin që pritet një mik i shtrenjtë.

U rritëm bashkë. I kishim shtëpitë jo më shumë se 100 hapa larg njëri-tjetrit. Nga dera e oborrit e shtëpisë sime, përtej rrugës dhe dy gardheve, e shihja atë kur dilte në kopshtin e “Shtëpisë së mbetur përgjysmë”, siç e ka titulluar ai romanin kushtuar viteve të fëmijërisë dhe të rinisë.

Pjetri erdhi në lagjën tonë, në vitin 1942, shtatëvjeçar. Kishim një diferencë fare të vogël moshe, vetëm 5 muaj. E kujtoj që në fëmijëri me atë natyrë të qetë që e ka karakterizuar gjithnjë – refleks i një flegme pjekurie dhe maturie të hershme, që ndrydhte në çdo rast impulset e mospajtimit dhe kundërshtimit deri në protestë ndaj së keqes, në çfarëdo ngjyre që të shfaqej ajo dhe prej çfarëdo drejtimi që vinte.

U nisshim për shkollë, mbasi zgjoheshim shumë heret, porsa dilte drita, nga zhurma e mitralozave që lajmëronin Shkodrën se në periferi të qytetit, pas varrezës së Rmajeve- shumë afër lagjes sonë, u pushkatuan edhe një grup “reaksionarësh”, mbi të cilët rëndonte një faj shumë i madh: ata e donin Shqipërinë ndryshe nga komunistët, që po ia bënin fli politikës sllave dhe paçavureve marksiste-leniniste. Për gjithë qytetin, e edhe për ne fëmijët, në atë kohë unë e Pjetri kishim shkelur në të 12-in e në të 13-in vit të jetës, bëhej objekt i përgjithshëm diskutimi ngjarja e përgjakshme. Shqiptoheshin emrat, flitesh për rrethanat e jetës dhe viheshin në dukje meritat e secilit prej martirëve.

Dy shkollat e mesme të qytetit, pedagogjikja dhe gjimnazi, që zhvillonin mësimet në të njëjtën ndërtesë, qenë bërë qendër e rezistencës së rinisë shkollore kundër komunizmit. Për ta mposhtur këtë rezistencë, qeveria pati sjellë si nxënës konviktorë kryesisht nga Jugu i vendit ish-partizanë a djem të tyre, që i kishim ndër klasa, por që ishin 4-5 vjet më të mëdhenj nga ne. I mbaj ndër mend si sot mbledhjet e tendosura nervash, që organizonin ata me britma çjerrëse e kërcënime, që përfundonin në oborr të shkollës me rrahje. Këta “revolucionarë të çartur” i sulmonin të rinjtë që përjashtoheshin herë pas here nga shkolla dhe i rrihnin kafshërisht. Ky kontigjent, i çmendur politikisht dhe i çoroditur moralisht, mbas mbarimit të shkollës dërgohej për të studiuar jashtë shteti, në vendet e Evropës Lindore, kryesisht në Bashkimin Sovjetik. Mbas përfundimit të studimeve këta elementë u bënë kuadro të atij regjimi kriminal, që sundoi për 50 vite. Edhe sot e kësaj dite, mjerisht, pa i vrarë ndërgjegjja fare për çfarë i bënë popullit dhe atdheut, shetisin në rrugët e kryeqytetit, kryenaltë për bëmat e tyre të fëlliqura.

Në këto rrethana u formuam me një urrejtje të ligjshme kundër komunistëve. Kur u ndamë, unë u emërova mësues në rrethin e Matit, (ai, një vit më vonë, në Dukagjin), i dhashë një poezi prej dy sonetesh, që ia kisha kushtuar atij sikurse edhe ndonjë shoku tjetër. Titulli qe: “Kah galeritë e ardhmenisë arbnore”, që ai e ndryshoi: aty për aty: “Kah katakombet e ardhmenisë arbnore”, si për ta parandjerë zezonën që do t’i ndodhte atdheut. Dhe shkroi: “Questo e il mio dramma che pianger’ mi fa”. (Kjo është drama ime që më bën të qajë). Me shumë poezi të tjera u dogjën edhe sonetet e katakombeve. Mbaj ndër mend vetëm strofën e parë dhe disa rreshta të shkëputur:

“Ndër sytë e tu, gjurmues t’ mendimit pashë

Shqetinë e vlagshtë për botën e praksueme

Shqetinë qi thekshem shpirtin t’ vrau e n’ fashë

Zemrën s’ta la jo kurr n’ ndiesi t’harbueme.”

Pjetri në atë kohë shkruante poezi satirike. Kishte një talent të rrallë. Letrat e tij derdheshin në një harmoni të çuditshme satire. Koha i zhduku të gjitha.

* * *

Arbnori na ka lënë një pasuri të madhe shpirtërore në disa fusha: rrugën teorike dhe praktikën e politikës së tij për ndërtimin e demokracisë, veprën letrare, të cilësuar si “koherencë shembullore njerëzore dhe artistike” të jetës së tij dhe, mbi të gjitha, plarformën e përpjekjeve në rrethana të jashtëzakonshme jo vetëm për të mos iu nënshtruar, jo vetëm për t’i dalë përballë, por edhe për ta mposhtur të keqen, poshtërsinë, të shëmtuarën, ferrin e diktaturës, atë që ai e ka quajtur “Lufta për të mbetur njeri”, luftë në të cilën pati shumë luftëtarë të shquar dhe Arbnori qe një nga më të shquarit. Kështu e ka quajtur ai ditarin e tij sekret të mbajtur në vitet e gjata të burgut, sipas një kodi të veçantë, për dëshifrimin e të cilit ai vazhdonte të punonte para se ta tradhëtonte vdekja.

“Në mënyrë të ndërgjegjshme – ka shkruar ai në librin e tij ‘Martirët e rinj në Shqipëri’ – iu futa një rruge që më çoi në një burgim të gjatë.”

“Të mbetesh njeri – vijon ai më poshtë – nuk është ndonjë trimëri e madhe, por është detyrë. Megjithatë nuk ka qenë e lehtë të luftoja për të ndërtuar një strehë pa lënë tjetrin në shi; të siguroja një kafshatë bukë pa ia hequr tjetrit kafshatën nga goja, të përpiqesha të shkollohesha pa e lënë shokun në errësirë, të rropatesha në pranga për të ndriçuar robërinë time pa ia rënduar jetën shokut që kisha pranë. Në kushte tepër të vështira e quaj arritje që kam shpëtuar pa u turpëruar dhe kam mundësi t’i shikoj shokët, miqtë dhe armiqtë drejt në sy.”

* * *

Mendoj se është me vlerë të them shkurt, vetëm dy fjalë për “tabanin” e edukatës familjare ku u rrit Pjetri, meqë nuk e di a ka folë kush për këtë. I ati, Filip Toma, oficer i xhandarmërisë shqiptare, i njohur për tri “pa” – i pakorruptuar, papërkrahës, pa shtëpi”, u vra duke luftuar trimërisht kundër komunistëve në v. 1942, mbasi pati luftuar edhe me 7 prill kundër pushtimit Italian. Me 5 prill të v. 1939, ai i vuri në dorë të birit katërvjeçar nagantin dhe e ndihmoi të tërhiqte këmbëzën, sepse kishte lindur trashëgimtari i Mbretërisë Shqiptare. Gjithsesi, ky njeri me tri “pa”, i pati lënë të birit një bibliotekë të pasur.

E ëma, Gjystina a Dyta, siç e thërrisnim në lagje, një nënë më stoike e më të përcaktuar në detyrën e saj si prind nuk kam njohur, ndikoi shumë në edukimin e të birit. Pjetri kujton disa parime të kësaj nëne, që shkëlqente nga dinjiteti për rezistencën e treguar ndaj reprezaljeve të regjimit komunist, dhe që ai u përpoq t’i ndiqte:

Të mbështetem në besimin tek Zoti.

Të ruaj krenarinë e familjes.

T’i shtrohem punës me zell e këmbëngulje.

Të mos i ankohem njeriut për hallet e mia.

Të mos turpërohem moralisht.

Të mos prek gjënë e botës.

Të mos tradhëtoj as miq as të huaj.

Të mos bëhem shërbëtor i askujt.

Të mos e humbas humorin as në kushte të vështira.

Pa u shitur trim të jem qëndrestar.

* * *

Për qëndrimet politike të Arbnorit mbas rënies së diktaturës nuk do të flas. Janë të njohura prej të gjithëve: I ekuilibruar në atë kaos çekuilibrimi të përgjithshëm të politikës shqiptare gjatë këtyre viteve të tranzicionit; i përmbajtur e gjakftohtë përballë të ndërsyerve të shfrenuar; i vendosur pa kompromisin më të vogël në luftën e tij për demokraci dhe procese integruese ndaj strukturave evropiane dhe evroatlantike, me shpresë e besim të plotë në një të ardhme më të mirë për Shqipërinë.

Ai i qëndroi besnik politikës dhe partisë ku aderoi që në fillim, por politika e braktisi, siç kishte braktisur edhe demokratë të tjerë të vërtetë për t’i zëvendësuar me “katovicas”, mjeshtër të kualifikuar për ta penguar dhe për ta çoroditur demokracinë.

E merrja shumë rrallë në telefon. Nuk doja ta trazoja, por e ndiqja hap për hap jetën e tij përmes njerëzve të familjes sime dhe shokëve. Disa ditë mbasi u dhanë rezultatet e zgjedhjeve, s’u durova më dhe i merakosur, i telefonova. Me një zë si të huaj, m’u përgjigj: “Flitet për një emërim në ambasadën në Vatikan, por deri tani asnjë njoftim zyrtar nuk kam; por vazhdoj të punoj në kuadër të Institutit “Alqide de Gasperi” (një institut që merrej me studime politike, të cilin e drejtonte ai vetë) dhe, si gjithmonë, vazhdoj të shkruaj.”

Thonë që “ishte i lodhur”. Vërtet, por po të ishte atje në Bruksel për të përfaqësuar Shqipërinë, zëri i tij do të dëgjohej më shumë se zëri i çdo tjetri. Vërtet, Evropa që e kishte futur në “Fjalorin ndërkombëtar të biografive” “për kontributin e shquar për të mbetur njeri”; në “Fjalorin e biografive ndërkombëtare” “për nder të kontributit të tij të shquar për të drejtat e njeriut”; Evropa që i kishte dhënë “Çertifikatë merite shpallur në të gjithë botën” “për shërbim të shquar, i cili dhe është shënuar në vëllimin XXVI”, në “Fjalorin e biografive ndërkombëtare”; Evropa që i kishte dhënë “Çertifikatën për njohje të arritjeve të shquara, të cilat janë regjistruar në botimin XIII ‘cilët janë intelektualët ndërkombëtarë”, dhe titullin e Asamblesë Parlamentare të Vendeve Frëngjishtfolëse ‘Oficer i madh i Urdhërit të Plejadës”, etj.; Evropa do ta kishte pranuar dhe nderuar më parë se cilindo, siç e pati pranuar dhe nderuar, kur Arbnori firmosi për pranimin e Shqipërisë në Këshillin e saj.

Arbnori kishte një ideal të lartë për demokracinë. Ndoshta ai qe ndër të paktët që iu futën politikës, duke e kuptuar esencën e saj dhe, ndoshta, qe ai që e kuptonte atë më mirë se të tjerët. Një ndikim të dukshëm, siç duket, ushtroi tek ai përkthimi i “Historisë së Anglisë” të Andrea Maurois, përkthim që e bëri nën nxitjen e juristit të shquar, që e kaloi një pjesë të mirë të jetës në burgun e Burrelit, Engjëll Çobës, i cili i pati thënë “Mund të mësosh prej tij – është fjala për librin e Historinë së Anglisë – më tepër se nga çdo libër tjetër që qarkullon në Burgun e Burrelit”. Për bindjet e tij për demokracinë, Pjetri ka shkruar: “Nëse popujt e tjerë nuk mund të ndjekin pikë për pikë këtë shembull, Historia e Anglisë duhet t’i mësojë njërës palë ta heqin mendjen nga ‘revanshi me çdo kusht’ dhe palës tjetër se do të jenë fitimtarë për një kohë të gjatë po të jenë tolerantë dhe të bëjnë kompromise të arsyeshme duke përsosur çdo ditë demokracinë.”

* * *

Vepra e tij letrare me vlera të mëdha njohëse, artistike e edukative është mjaft e vëllimshme dhe nuk është botuar ende plotësisht. Janë botuar nga viti 1992 deri në v. 2000: romanet “Mugujt e Mesjetës”, “E bardha dhe e zeza”; “Shtëpia e mbetur përgjysmë”, “Vorbulla”, “Brajtoni, një vetëtimë e largët”; novelat “Kur dyndën vikingët”, “Bukuroshja me hijen”, “E panjohura – Vdekja e ‘Gebelsit”. Ka botuar gjithashtu; studimin historik “Nga jeta në burgjet komuniste”, epistolarin “Letër nga burgu”, një përmbledhje intervistash “Lufta për të mbetur njeri”; “Pjetër Arbnori – shkrimtar, politikan, njeri”; një përmbledhje kujtimesh, fjalimesh dhe artikujsh publicistikë “Martirët e rinj në Shqipëri”; në gjermanisht, kujtime mbi priftin gjerman dom Alfons Tracki “Unë kam mbijetuar dhe kam shkruar”, përkthimet: “Historia e Anglisë” e Andrea Moruas dhe “Ngritja e rënia e Rajhut të Tretë”, përkthyer nga frëngjishtja..

Nuk është vendi këtu të bëjmë analizë për vlerat letrare të këtyre veprave, por kam dëshirë të tërheq vëmendjen për tri gjëra.

Së pari, Arbnori bën pjesë në treshen e shkëlqyeshme të lëtersisë së zhvilluar në burgje: krahas Trebeshinës së zjarreve të skëterrës dhe Zhitit të yjeve të qiellit. Së bashku edhe me disa emra të tjerë, kjo letërsi mbetet t’u zbulohet lexuesve, sepse ngërthen në gjirin e saj vlera të pakrahasueshme artistike, njohëse dhe edukative. Në parathënien e monografisë “Pjetër Arbnori-shkrimtar” të studiuesit të huaj, Giuseppe Gradilone, Lazër Stani ka shkruar “Shkrimtari Pjetër Arbnori bën pjesë ndër ata krijues shqiptarë, që duke jetuar në kushte të jashtëzakonshme, nuk bënë asnjë lloj kompromisi me skemën zyrtare të realizmit socialist dhe krijuan atë letërsi shqipe që mund të kategorizohet si “letërsia tjetër”.

Studimi kritik fatkeqësisht sot mungon. Lavdërohen deri në neveritje vepra që në vend të letërsisë kanë byk e krunde; por që kanë antivlera të jashtëzakonshme çedukuese, sidomos për brezin e ri, në fushën e kuptimit të artit të fjalës dhe realizimit të mjeshtërisë artistike, shpesh edhe në fushën e moralit qytetar.

Së dyti, Arbnori shkroi në kohën e mungesës së lirisë gjatë viteve të diktaturës, që qenë vite të rënduara nga robëria diktatoriale, jo vetëm për Pjetrin dhe shokët e tij të burgosur politikë, por për gjithë popullin tonë. Mungesën e lirisë e vuajtëm të gjithë ne që ishim të ndërgjegjshëm për atë që po ndodhte nën atë regjim antikombëtar e antipopullor krimi. Dëshira më e parë e më humane për njeriun – liria – e çoi Arbnorin drejt letërsisë si nevojë shpirtërore krijuese, si qëllim, si mjet dhe si ndihmesë për ta realizuar atë për vete, për popullin dhe për atdheun e tij. Një ndryshim i madh diametral me rrugën e shkrimtarit tonë më të madh të realizmit socialist, Ismail Kadare, të cilin siç ka pohuar ai vetë në hyrje të librit “Nga një dhjetor në tjetrin” dhe e ka përsëritur më vonë në “Dialog me Alain Bosquet”: “Letërsia e ka çuar drejt lirisë, dhe jo e kundërta liria drejt letërsisë.”

Arbnori kishte krijuar në vetëdijen e tij një hapësirë me të gjerë konceptuale për lirinë. Ai ka shkruar: “Për intelektualin, dhe jo vetëm për intelektualin, jeta është përpjekje për të zgjeruar çdo ditë kufijtë e lirisë, për të hapur çdo ditë dritaret e kontaktit me botën, me realitetin kur s’mund t’i thyesh kufijtë që të rrethojnë. Ka edhe një mënyrë tjetër për të hyrë në botën e lirisë që është e mundimshme por më efikase: zgjërimi i lirisë në veten tënde, në mendjen dhe në shpirtin tënd. Kjo bëhet me anën e punës serioze intelektuale, me anë të mendimit, diskutimit dhe shkrimit.” Këtë dukuri të lartë shpirtërore, Gradilone e ka cilësuar si “fitorja e mundimshme, e pikërisht për këtë e vlertë, e lirisë së brendshme, ku ndien nevojën e meditimeve të shpirtrave të mëdhej, si Shën Agostini e Severino Boecio.” 1).
Së treti, në një intervistë, Arbnori ka thënë: “Në politikë shpejt njerëzit harrohen. Përpiqem që njerëzit mos të më kujtojnë për keq. Në letërsi, një pjesë e njerëzve kujtohen më gjatë. Dëshiroj që brezat e ardhshëm, nëse do të më qëllojnë që të më kujtojnë, të mos thonë se i kam gënjyer, mashtruar ose kam shkruar me mllef.”.

Mbasi të kalojë kjo periudhë e stërzgjatur krize shpirtërore, mbasi të shërohet kjo klimë e sëmurë e kulturës sonë dhe mbasi në vendin tonë të triumfojë demokracia e vërtetë, që dëshironte, shpresonte dhe për të cilën punoi Arbnori, do të krijohen kushtet e leximit dhe të studimit të veprës letrare të tij dhe breznitë e reja do të reflektojnë dhe do të kuptojnë se kush e tha të vërtetën për çka u bë në atdheun tonë gjatë viteve të diktaturës, Arbnorët, Trebeshinat e Zhitët, apo vanadaku i pafund i penave të realizmit socialist, sado të fuqishme të kenë qenë ato në fushën e mjeshtërisë artistike.

Populli ynë duhet të krenohet që nxori, në një nga periudhat më të vështira të historisë së tij, historisë së turpshme të luftës së vëllezërve shqiptarë ndërmjet vetit për hir të një ideologjie edhe më të turpshme a për hir të një kolltuku të përgjakshëm diktatorial, një personalitet të tillë si Arbnori. Lufta për rrëzimin e komunizmit dhe për ndërtimin e demokracisë lindi në Evropë udhëheqës politikë e shpirtërorë të mëdhenj: në Poloni, një Lek Valezë; në Çekosllovaki një Vaklav Havel dhe në Shqipëri një Pjetër Arbnor.

Me vdekjen e parakohshme të Rugovës dhe të Arbnorit, Kosova e Shqipëria humbën – në një kohë që kishin shumë nevojë për ta – dy personalitete të shquara, të çmuara prej popullit të tyre dhe të vlerësuara nga Evropa dhe mbarë bota: Gandistin e Madh Ibrahim Rugova dhe Disidentin Tribun të Demokracisë Pjetër Arbnori; por ata do të përjetojnë pavdekësinë e tyre në vetëdijen kombëtare dhe do të jenë të pranishëm, për të gjitha breznitë shqiptare, në panteonin e personaliteteve të ndritura që ka nxjerrë kombi ynë.

1). Boethius, Anicius Manilius Severinus (480-525), filozof dhe burrë shteti romak, veprat filozofike të të cilit ndikuan fuqimisht në zhvillimin e mendimit mesjetar. Në burg, duke pritur ta ekzekutonin, shkroi veprën “Ngushëllimi i filozofisë”.

MIHO GJINI: TEATRI YNË PARA DHE PAS FLAMËS SË PANDEMISË

October 3, 2020 by dgreca

Kujtimet e Mjeshtrit të Madh Miho Gjini me plejadën e parë të ndritshme të aktrimit me Birçe Haskon, Gëzim Kamen, Kristaq Mitron, Llazi Serbon, Mevlan Shanaj, Minella Borovën, Niko Kanxherin, Petrika Rizën, Saimir Kumbaron dhe Timo Fllokon…

Intervistoi Çerçiz Loloçi-*

Larguar prej vitesh nga Shqipëria, herë pas here keni qenë në Tiranë për të promovuar monografitë për artistët, si libra mbi teatrin shqiptar. Këtë kohë ku ka qenë e fokusuar puna juaj, libri që keni mbaruar?

Miho Gjini: Ky libër titullohet “10+1”, sepse bën fjalë për 10 ish-studentët e mi në Akademinë e Arteve, (me Birçe Haskon, Gëzim Kamen, Kristaq Mitron, Mevlan Shanaj, Niko Kanxherin, Petrika Rizën, Saimir Kumbaron dhe Timo Fllokon), të vendosur kështu, sipas regjistrit shkollor, duke shtuar këtu edhe dy studentët e mi, aktorët Llazi Serbo e Minella Borova që janë larguar nga jeta; po kështu edhe kolegen, të ndjerën Drita Agolli, regjisoren e parë profesioniste të Shqipërisë, e cila përbënte atë shtojcën numerike: “+1”. Po ky libër, i tridhjeti i imi, mund të mos ishte shkruar, nëse nuk do të kishte ndodhur që, gjatë këtyre 44 viteve, para kësaj pandemie të mallkuar, nuk do të kishte ndodhur ndër ta ai fenomen i ‘ligjit të pashkruar’ se nxënësi jo pak herë ia kalon edhe mësuesit, ashtu sikur ndodh edhe brenda familjes për djalin që ia kalon babait. Nuk kishte rast më i bukur që unë të shprehesha për këtë mrekulli të artit shqiptar, kur plejada e re e artistëve më të shquar të sotëm, kanë qenë, krejt rastësisht, studentët e mi e të Dritës. Se sa ia kam arritur, këtë mund ta thonë vetëm ata, ish-studentët e mi, por edhe kritika aristike dhe artdashësit e shumtë që janë gjithmonë në kontakt me krijimtarinë e tyre. Dhe ky libër, në trajtën e një albumi shfletohet lehtë, po edhe sepse kaq e pata ‘jorganin për të mbuluar këmbët e mia’!

Jeni shprehur më herët se dashuria për teatrin nuk rresht. Këtë e keni treguar përmes disa monografive, që keni shkruar për artistët si Mihal Popi, Naim Frashëri, Margarita Xhepa, Nikolin Xhoja, etj. Paralelisht me këto libra për korifejtë e Teatrit Kombëtar, të cilët i keni quajtur si ‘themelues’ të këtij teatri, keni botuar edhe librin me portrete krijuese: “Jetë artistësh” të personaliteteve tona të padiskutueshme si Kadri Roshi, Sandër Prosi, Besim Levonja, Mihal Stefa, Kujtim Spahivogli, Tano Banushi, Bexhet Nelku, Robert Ndrenika, Yllka Muja etj. Çfarë mund të na thonni për këto figura të teatrit shqiptar dhe kontributin e tyre në jetën artistike të vendit?

Miho Gjini: Secili prej këtyre artistëve me emër të ndritur solli ‘diçka të vetën’ që pasuroi artin tonë skenik. Dhe ndërsa disa prej tyre si Mihal Popi, Naim Frashëri, Kadri Roshi, Mihal Stefa, Besim Levonja, Sandër Prosi, Sulejman Pitarka, Margarita Xhepa, Marie Lagoreci, Pandi Raidhi, Nikolin Xhoja e Ndrekë Luca, për të cilët edhe jam shprehur më tepër, vinin nga lëvizja amatore e vendit, po edhe drejtpërdrejt nga rreshtat e partizanëve, duke prurë në teatër talentin ‘e virgjër’, eksperiencën vetiake të përparuar e plot jetë; grupimi tjetër i mëpastajmë vinte nga shkollat e larta, të huaja e tonat, duke prurë në Teatrin Kombëtar një mjeshtëri më të lartë aktrimi, të një eksperience shkencërisht të provuar në Teatrin Botëror, ku përveç atyre që rradhitëm, dhanë kontributin e tyre të vyer edhe artistë të mëvetshëm si Piro Mani, Kujtim Spahivogli, Esat Oktrova, Andrea Malo e Mihal Luarasi. Këta ishin edhe pedagogët tanë që na mësuan ABC-në e artit skenik profesionist e të kinematografisë, derisa u krijua brezi i tretë, me Robert Ndrenikën, Yllka Mujon, Luiza Xhuvanin, Roza Xhuxhën (Anagnostin), Ndriçim Xhepën, Reshat Arbanën, Serafin Fankon, Vangjush Furxhiun, Bujar Lakon, Agim Qirjaqin, Fatos Selën, Roland Trebickën… Ata të dhjetët që janë inkuadruar në librin tim të ri, radhiten si brezi i katërt, ndërsa ka dal në pah brezi i pestë i aktorëve me Alfred Trebickën, Vasjan Lamin, Arben Dërhemin, Alert Çeloaliajn, Ervin Bejlerin, Marsela Lenën, Olta Gixharin, Olta Dakun, Nik Xhelilin, Kristjan Koroveshin, Alesja Xhemali e me radhë, për të mos bërë ‘lista’ para kohe!… Breza të rinj do të shfaqen ende. Përtëritja e talenteve dhe e brezave të artistëve do të jetë e vazhdueshme. Teatri dhe kinematografia kërkojnë vazhdimisht ripërtëritje, freski, talente të të gjitha moshave, deri tek vogëlushët e regjizores Xhanfise Keko, të cilët sot janë bërë interpretues të gjyshërve e të gjysheve tona!

–Për ju, a është bërë mjaftueshëm nga institucionet për të promovuar veprimtarinë e këtyre artistëve të njohur ndër vite?

Miho Gjini: Ka dy lloje promovimesh, ai i veprave teatrore e kinematografike që bëhen, sa herë del para publikut krijimtaria e artistëve, në trajtën e spektaklit e të filmit, pra ai i premierave të tyre si edhe ai i librave që u përkushtohen artistëve, ku radhitet botimi i dramaturgjisë më shumë e i skenareve më pak, i monografive për artistët e karrierës, të cilët i evidenton koha si personalitete të padiskutueshme. Për fat të keq, këto të dytat bëhen pak, ose aspak! Kam patur fatin t’i takoj personalitete të brezit të parë që u ulën në bangat e Shkollës së Lartë të Aktorëve dhe ne u përballëm me një boshllëk të tmerrshëm të literaturës profesionale për aktrimin e regjizurën. I nënshtroheshim praktikës së leksioneve që jepeshin nga persona të paktë që e njihnin teatrin, sikundër qe Xhamal Broja apo të vinte nga Moska një pedagoge e institutit të famshëm “GITIS” që të na jepte leksionet e “mjeshtrisë së aktorit”, sipas teoricienëve të Shkencës Teatrore Ruse, të Stanislavskit e të Dançenkos… Botimet e para tek ne përfshiheshin në disa dispenca të përkthyera e shumë kohë më vonë u duk nëpër libraritë tona ndonjë libër origjinal për Aleksandër Moisiun, edhe ato me karakter biografik e jo si studime analitike për artin e kolosit tonë të aktrimit botëror. Promovimet e librave për teatrin as që njiheshin fare në mjediset e teatrove tona, kur ato ende nuk ishin shkruar e botuar. Egzistonte vetëm një normë për të bërë 4 spektakle në vit, si edhe një shfaqje për fshatin, si ‘plan pune i detyruar’ për aktorët, regjisorët e pedagogët e tyre, të cilët njiheshin vetëm si ‘shërbëtorë të partisë’ që ishte në krye të vendit… Ndërkohë artistët tanë tmerroheshin prej këtyre ‘promovimeve’, ku vinin gjithfarësoj censorë të politikës së ashpër, me ‘gërshërë në brez’ dhe jo pak herë me ‘thikën pas shpine’.

U shprehët se keni qenë student i vitit të parë të Institutit të Lartë të Arteve, të Fakultetit të Aktrimit, që është hapur në vitin 1959. Çfarë kujtoni në ato vite?

Miho Gjini: Kujtoj një etje të jashtëzakonshme për teatrin e adhurim për artistët e parë të skenës sonë, ashtu sikundër ishin. Për Mihal Popin, aktorin e viteve ’30 të shekullit të kaluar, që italianët e kishin quajtur ‘komiku i kryeqytetit shqiptar” apo për dy aktorët që vinin drejt e nga lufta, për Naim Frashërin e Besim Levonjën… Ky i fundit, atë skeçin për Prefektin e Tiranës, që e loznin në mal me aktorët partizanë, e bëri komedi të plotë dhe menjëherë e interpretuan aty, në godinat që gjetën si më të përshtatshme të ‘Dolpolavorës’ së ushtrisë italiane, ngritur me ngut, për dëfrimin e saj, që më pas do të merte emrin “Teatri Popullor”. Mirëpo ndodhi që njerëzia zinte radhën para sportelit të këtij teatrit që pas mesnate, për të siguruar një biletë dhe ‘thyheshin dyert’ kur hynin për të parë në skenë komedinë e Besimit, sido që ishte ajo. Ne patëm fatin të ‘ushqeheshim’ me këtë atmosferë ngazëllyese dhe ishim, si të thuash, me një fat dytësor: që shkolla jonë e aktorëve profesionistë, të ishte pranë tyre. Po jo vetëm kaq. Ne përbënim kontigjentin e parë të këtij teatri dhe unë do të kujtoj ende, si një privilegj të madh se e gjitha klasa jonë prej 25 vetësh, do të përbënim emrat e parë të spektakleve të para, përbri këtyre themeluesve të mëvetshëm, çuditërisht edhe të aftë për të interpretuar edhe personazhet-heronj. Kështu kur u vu në skenë tragjedia e Shekspirit ‘Hamleti’ nga një regjisor rus, që edhe ai ishte me një këmbë prej druri, (humbur në Luftën e Dytë Botërore, si pjesëmarrës i ‘Ushtrisë së Kuqe’ në një betejë me gjermanët!), duke qëndruar në skenë, përbri Mbretit Klaud të Pjetër Gjokës, me një tabaka në dorë, ku ishte gota me helm, e destinuar t’ia çoja Hamletit të Naim Frashërit, sa të më jepte urdhër ai. E, ajo që do të ndodhte, me vrasjen e tij, i helmuar nga një mbret ogurzi, për t’i marrë mbretërinë e të ëmën për grua njëherësh, i shpuar edhe nga rapjera e Laertit, do të fiksohej në mëndjen e zemrën time tërë jetën, aq më tepër se, nga rreshti i parë i sallës u dëgjua një klithmë e thekshme; ishte vajza e aktorit Naim Frashëri që interpretonte Hamletin, me një vërtetësi të shkëlqyer, aq sa ajo kujtoi se i vranë të atin me të vërtetë!

Për këto botime kushtuar teatrit dhe artistëve, a keni kërkuar ndonjëherë mbështetje te Ministria e Kulturës?

Miho Gjini: Ky është një kapitull më vete që, sipas meje ‘nuk ka Perëndi që ta ndreq’! Sa flitet për para, nisin të veprojnë ‘njëqind mekanizma të nëndheshme’, shpiken lloj-lloj formularësh, hapen kalendat greke për to e për atë që i kërkon paratë! Dhe jepen shumë herë sipas të njohurve, tarafeve e klaneve egzistuse. Do të përmend këtu ‘habinë e madhe’ që pati miku im në Athinë, Thanas Medi, kur iu dorëzua çmimi i parë për romanin e tij (për Sokrat Bubën), sepse po delte edhe një ‘i panjohur’ nga fisi i vllehëve të asgjëkundit (!), pra një ‘askushi”, për të rrëmbyer kështu të parin çmim, madje në rangun kombëtar, pa e parë e dëgjuar njeri! Sepse ‘shkrimtarllëku’ e tarafllëku, poshtë e lart ‘fshatit tonë të vogël’, qenë mësuar që çmimi i parë të jepej vetem midis dy-tre emrave që qarkullonin nga viti në vit. Po, le të sjellim edhe rastin e kundërt timin, kur në 30 libra të shkruara, mezi u dha minimumi i mbështetjes financiare, për ta botuar monografinë ‘Diva shqiptare’ për Artisten e Popullit Margarita Xhepa, mbi pesë vite pas botimit të këtij libri, me paratë e pensionit tim e me ‘këmbët’ e Margaritës që trokiti disa herë te ish-Ministri i Kulturës e ish-Kryetari i Bashkisë së Tiranës! Rasti i dytë, kishte ndodhur, me kërkesën që dikasteri përkatës të na ndihmonte të botonim për gjithë Diasporën Shqiptare të vetmen revistë për Letërsine e Artet “Pegasi”, ideuar e realizuar nga poeti Grigor Jovani e unë si kryeredaktor që arritëm të botonim 13 numra e ngecëm në vend prej “xhepave tanë të grisur” në mërgim… Shkuam vetë tek ministri ‘merhum’ i asaj kohe, i cili qe bërë qesharak edhe nga fakti i asaj ‘kërkese absurde’ të tij për të sjellur këtu eshtrat e Ismail Qemalit” kur ato preheshin, prej dekadash në vendin tonë, i cili na priti tek shkallët e dikasterit e na përcolli po aty, derisa u detyruam ta mbyllim botimin e kësaj reviste shumë te suksesshme e të domosdoshme për jetën kulturore të vendin, kur ende shohim tek mbështeten lloj-lloj botimesh pa peshë e pa ndonjë vlerë të qënësishme. No Coment! Në vend që organet egzistuese dhe institucionet e larta t’i thërrasin e t’u luten intelektualëve që merren me ‘kësi punësh’, me paradhënie në dorë që të bëjnë të tilla vepra, të domosdoshme për jetën shoqërore të vendit, për kulturën, artin, letërsinë, dramaturgjinë, historinë, përgjithësisht shkencën tonë kombëtare, shpiken lloj pengesash burokratike, klauzola, formularë ‘projektesh’ e sorollatjesh të pafundme, për t’ua ‘plasur buzën’ këtyre krijuesve të njohur e të afirmuar… Ca më tepër, kur janë fare të panjohur, si puna e Medit!

Çfarë ju shqetëson sot për teatrin në vend dhe artistët; çfarë duhet bërë më tepër nga institucionet si Teatri Kombëtar dhe Ministria e Kulturës?

Miho Gjini: Më ngjan se e ‘konsumova’ këtë pyetje me ato që thashë më sipër. Se edhe për jetën e brendshme, gjendjen, funksionin, të drejtat e ecurinë e mëtejshme të teatrove tona, ende nuk ka ligje bazike, të qëndrueshme e me perspektivë. Nga kjo lind edhe ajo gjendje e mjerueshme e artistëve tanë, të cilët japin shumë nga vetja dhe marrin fare pak, sidomos nga shteti i tyre dhe do të mbeten gjithmonë si njerëzit më të varfër e më te papaguar në vendin tonë, për punën e tyre të vështirë, të veçantë dhe me emocione të mëdha, e cila nuk kërkon vetëm talentin, po edhe një punë vetiake raskapitëse e emocione të pallogaritshme që ua shkurton atyre jetën, sikundër ka ndodhur edhe me Mihal Popin, Naim Frashërin, Kadri Roshin, Nikolin Xhojën, Bexhet Nelkun, Agim Qirjaqin, Bujar Lakon, Fatos Selën, Roland Trebickën, Llazi Serbon, Minella Borovën, Aleko Prodanin e ndonjë tjetër që na ikën para kohe, në kulmin e karrierës së tyre, ende pa i thënë të gjitha, pa u shprehur plotësisht me vlerat e tyre të jashtëzakonshme. Kjo nuk ndodh në asnjë vend të botës, pa e gëzuar as artin e as jetën, kur në vende perëndimore artistët madhorë bëjnë një jetë komode e janë njerëzit më të privilegjuar, madje më të pasur se nga një ministër e deputet së bashku. Ata janë ‘ajka’ e shoqërisë dhe e vendit të tyre. E kundërta me këta të fundit që përmendëm, të cilët, jo pak herë ngjiten deri aty, me mashtrime, korrupsion e me dëftesa shkollore false, duke u pasuruar në fare pak kohë! Përse të ndodhë kjo gjëndje?! Se, edhe në gjysmën e shekullit të diktaturës dhe as sot, ne 30 vitet e tranzicionit tmerrësisht të gjatë, nuk u vu asnjëherë në krye të dikasterit të kulturës një personalitet i Kulturës, i Artit e i Letërsisë, po vetëm partiakë të devotshëm, edhe kur këta janë tërësisht të papërgatitur, madje të painformuar, jo vetëm për gjendjen aktuale të njerëzve të shquar të vendit të tyre, po as për eshtrat e tyre?!

Një tjetër problem që kanë ngritur autorë të ndryshëm ka qenë dhe mungesa e dramës shqipe në skenat tona. Ju çfarë mund të na thoni?

Miho Gjini: Edhe kjo pyetje ka të bëjë me ato që u thanë më sipër. Duke kujtuar se tek ne egziston pandehma që gjinia e dramës është më e lehta, si një bisedë që bëhet midis dy a më shumë personazheve e jo ashtu, sikunder thoshte Shekspiri me gojën e Hamletit se: “Drama është gracka ku shpirti i mbretit zihet si Laraska”! Pra, kemi të bëjmë me një “lëndë të sofistikur”, me një mjeshtëri krejt të veçantë, me organizimin e të cilit jam marrë vetë dhe që do të përfundoja në burgun politik, së bashku me regjisorin Mihal Luarasi e dramaturgun Minush Jero! Megjithatë, le të pranojmë se atëhere punohej sistematikisht në teatër, me energji të jashtëzakonëshme krijuese. Ndryshe nuk merrje as rrogën për të ushqyer familjen! U evidentuan edhe spektakle të nivelit të lartë, sikundër qenë: “Karnavalet e Korçës”, “Halili e Hajria”, “Hijet e natës”, “Toka Jonë”, “Familja e Peshkatarit”,”Këneta”, “Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur”,”Hamleti”, “Gratë gazmore te Uinstorit”, “Dhelpra e Rrushtë”, “Xhaxha Vanja” e të tjera si këto, ku do të shkëlqenin edhe talentet e para të aktrimit shqiptar, ku do të ‘thyheshin’ dyert e teatrit për të parë një shfaqje në skenë.

Jemi në fund shtatori e fillim tetori dhe çdo vit kjo periudhë përkonte dhe me nisjen e sezonit artistik; për shkak të pandemisë ende nuk dihet se si do të vijojë aktiviteti në institucione. Në këtë situatë ju çfarë mendoni se duhet bërë për teatrin?

Miho Gjini: Pandemia e vuri teatrin para një sprove të vështirë që ka të bëje drejtpërdrejt edhe me egzistencën e tij jetësore… Se teatri është një art kolektiv, i cili harmonizon punën krijuese të artistëve të skenës me publikun që është në sallë, drejpërdrejt i lidhur me reagimin e tij e me frymëmarrjen e tij… Ndryshe nuk mund të bëhej!… Me maska?! Në distancë?! Të shkëputur nga njeri-tjetri?! Është duke u provuar edhe kjo, më thanë disa spektatorë që ishin në Korçë muajin e kaluar, ku u zhvillua një festival komedie, jashtë sallës së teatrit. Miku im, kritiku Josif Papagjoni shkruante në një gazetë para disa ditësh se, mbi taracën e Teatrit të Operës u shfaq drama e re e Çapalikut dhe u kalua “sprova e një suksesi” kundër Pandemisë. Tani unë vij nga Dibra e Madhe, në Maqedoninë e Veriut, e cila zhvilloi një festival teatri me pjesë nga Shqipëria, Kosova e Maqedonia. Dua të them se ka nevojë për më shumë investim për dramën. Dramat nuk mund te shkruhen nga njerëz që vetëm kanë dëshirën për të krijuar drama, që bëjnë edhe provat e para dhe që nuk kanë studiuar 4 vite të tëra në një fakultet dramaturgjie, që në vendin tonë as që është menduar të ngrihej ndonjëherë e as të dërgohej jashtë vendit ndonjë autorë me talent, me prirje e fantazi që të mësojnë ligjet e saj. Mbetëm në ato përjashtime të veçanta me talentet e dikurshme, të rralla të autorëve Spiro Çomora, Xhemal Broja, Kolë Jakova e Vedat Kokona që kanë jetuar e bërë jetë e shkolla analoge jashtë shtetit amë, të prirur ta njohin e dashurojne teatrin dhe dramaturgjinë, si gjininë më të vështirë të letërsisë. Pa u bërë nihilistë, edhe tek ne, në periudha të ndryshme, jane shkruar e po shkruhen edhe drama origjinale, po këto jane fare te pakta, të keqkuptuara hera-herës, nga shkrimtarë me përvojë të gjatë, si Bubani, Laço, Paçrami, Kraja, Kozeli, Çapaliku, Shllaku, Rama, Kame etj, të cilat kanë pasur vlerë në kohë e periudha të caktuara e pastaj janë ‘mbyllur’ në kohët e sotme. Zhvillimin e hershëm të dramaturgjisë kombëtare e ka penguar edhe e ashtuquajtura ‘platfomë ideologjike e politike’ që e sugjestiononte koha e rënduar e së kaluarës… Për 50 vjet, ata qe shkruanin drama e kushdo tjetër, quheshin “Shërbëtorë të Partisë” e drama duhej të qe me domosdo: “Gazetë folëse e Partisë”! Dhe luheshin në skenë ‘antidrama’ për të mbushur repertorin që kërkohej nga lartë! Më kujtohet se në konkursin e parë për Dramën Shqipe që u bë në vitet ‘60 të shekullit të kaluar, ku juria përzgjedhëse përbëhej nga Ismail Kadare, Naum Prifti e Miho Gjini, nga 100 drama që lexuam, gjetëm vetëm një të saktë, të shkruar prej një autori erudit, po me ‘biografi të keqe’, A. Kasaruho nga Gjirokastra, po nga lart ky emër do të ‘shuhej’! Pra, drama e vërtetë ‘varrosej’ para se të lindte!

Si e keni parë teatrin dhe zhvillimin e tij para ’90 dhe çfarë ndodhi pas këtyre viteve, cilat ishin problemet që ndikuan në teatër sipas jush?

Miho Gjini: Para viteve ‘90 të shekullit të kaluar, në periudhën e soc-realizmit, i gjithë teatri ynë ishte i politizuar dhe i nënshtrohej një detyrimi: Të bënte 4 premiera në vit dhe të pasqyronte ‘vijën e partisë’ dhe direktivat e saj. Njiheshin në atë kohë sloganet e Enver Hoxhës për ‘heroin pozitiv’, për ‘njeriun e ri’, ‘fundin e lumtur’ dhe ‘masivizimin’ dhe që në çdo teatër, të kishte një organizatë partie, që ruante me vigjilencë “moralin proletar’ nga çdo rrëshqitje e mundshme ideologjike dhe kështu atrofizohej artisti, dramaturgu, regjizori për të shprehur botën e tij të brendshme. Nëse do të vihej një dramë në Teatrin Popullor apo në ato të rretheve, ajo do të kalonte në disa filtra: filtri i parë nga vetë institucioni, pastaj nga levat e partisë FDSH, BRPSH e BPSH, nga ‘skifterët’ e gazetave të partisë dhe në fund sektori ideologjik i Komitetit të Partisë. (Ti si artist, si dramturg, si regjisor mund të kalojr filtrin e “Zërit të Popullit’, por duhet të prisje edhe atë të gazetës ‘Bashkimi, “Puna’, ‘Zëri i Rinisë’, madje edhe nga ‘Horizonti’ e ‘Pionieri’. Por edhe po të shpëtoje prej tyre prapë do ishe ‘sy e veshë ngrehur’ se çfarë do të thoshnin gazetat lokale dhe e keqja mund të vinte andej nga nuk e prisje, nga ‘Pararoja’ apo ‘Fitorja’, nga ‘Kukësi i ri’ apo ‘Ushtima e maleve’, nga ‘Drapër e çekan’ apo nga një organ tjetër partie që ishte vrasës i jetëve njerëzore. Por edhe kur i kishe kaluar këto pengesa dhe drama shfaqej, sërish ishe në ankth se çfarë mund të thoshte një i rrjedhur nga fshatarësia kooperativiste apo një i shkarë nga klasa punëtore; mjafton një letër anonime në organet më të larta dhe shfaqja mund të ndërpritej). Për një periudhë të caktuar u ndaluan krejtësisht dramat e huaja dhe me detyrim kërkohej ‘drama e partishme’ që t’i përgjigjej ‘flakë për flakë’ realitetit politik të kohës. Kështu u forcua skematizmi e dogmatizmi, me këmbëngulje e urdhëra partie, duke ndëshkuar të gjithë ata krijues, me frymë liberale, që hezitonin e bënin të kundërtën, me ose pa dashje, me instiktin e lirisë së shprehjes në shpirtin e tyre.

Megjithatë drama shqipe nuk ka vdekur. Dhe ky sinjal domethënës na vjen nga Maqedonia e Veriut, ku një artist krejt i veçantë si Ylber Nuredini zhvilloi Festivalin Mbarëshqiptar të Dramës Shqipe në edicionin 19, në të njëjtën praktikë, jashtë teatrit të këtij qyteti, me shumë artdashës, i vetmi në botën dhqiptare që nuk ka zhvilluar asnjë festival të tij pa praninë e kritikëve të teatrit dhe pa bërë debate e analiza, jo vetëm kundër formalizmit të deritanishm që vihet re në disa vende e qytete të tjera, të infektuar nga “FESTIVALOMANIA”! Gjithashtu, këto ditë ndodhem në Elbasan, ku zhvillohet me sukses edhe Festivali Ndërkombëtar Teatror, në të njëjtat kushte, në natyrë, me publikun në distancë e me maska, me një skenografi që do ta quaja ‘të magjishme’ brenda e jashtë kalasë së lashtë. Pra, teatri ynë do të mbijetojë e do të triumfojë edhe nga flama e Covid-19!

*Faleminderit Çerçiz Loloçi, që e ndave me lexuesit e Diellit intervistën me Mjeshtrin e Madh Miho Gjini.

VATRA & MINISTRIA E JASHTME E KOSOVËS, MEMORANDUM MIRËKUPTIMI

October 3, 2020 by dgreca

Ministrja Meliza Haradinaj Stublla: “VATRA” do mbetet gjithmonë Ambasada e Parë e Shqiptarëve në Amerikë!… Sot lidhëm Besën dhe Fjalën me “Vatrën” tonë, për t’u bashkuar në besimin e palëkundur për të qëndruar drejtë e të guximshëm edhe kur kohërat nuk janë të lehta….

– Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës nënshkroi marrveshje bashkpunimi me Federatën Pan Shqiptare të Amerikës“VATRA” për bashkëpunim në krijimin dhe hartimin e një strategjie mbarëkombëtare…

Nga Dalip GRECA-

Të Shtunën, 3 tetor 2020, Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA u prit nga Ministrja e Jashtme dhe e Diasporës të Qeverisë së Republikës së Kosovës Meliza Haradinaj Stublla. Takimi ishte i ngrohtë dhe miqësor.Ministrja e Jashtme dhe e Diasporës, në vizitën e saj të parë në SHBA, vizitoi Vatrën dhe u prit ngrohtësisht nga vatarnët me 17 Korrik 2020.Që në atë takim u shfaq ideja e një bashkëpunimi institucional me Ministrinë e Jashtme dhe të Diasporës së Kosovës.Bashkëpunimi u institucionalizua sot, me 4 Tetor 2020, duke nënshkruar një Memorandum bashkëpunimi për një strategji të prbashkët mbarëkombëtare.

Në statusin statusin e saj në rrjetet sociale Ministrja Meliza Haradinaj-Stblla shkroi: Pata nderin të prisja sot në një takim të veçantë Kryetarin e Federatës PanShqiptare të Amerikës “Vatra”, Z. Elmi Berisha.

Me Z. Berisha nënshkruam Memorandumin e Mirëkuptimit mes Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe Diasporës dhe Federatës Pan-Shqiptare “Vatra” – një zotim i cili tani e tutje do të na lidh edhe më fortë së bashku, për hartimin e një platforme të përbashkët mbarëkombëtare.

Firmosja e këtij memorandumi konkretizon dëshirën e vullnetin e madh që kanë shqiptarët – për promovimin e vlerave dhe interesave legjitime të shqiptarëve.

Mbi të gjitha, sot lidhëm Besën dhe Fjalën me “Vatrën” tonë, për t’u bashkuar në besimin e palëkundur për të qëndruar drejtë e të guximshëm edhe kur kohërat nuk janë të lehta.

Zotimi ynë për lartësimin e përmirësimin e pozitës së shqiptarëve kudo ndodhen ka filluar tashmë me punën për ngritjen e fondit ndërshtetëror për mbështetjen financiare të Luginës së Preshevës. Dhe ky është vetëm fillimi – do të vazhdojmë me të njëjtin përkushtim edhe për shqiptarët e Malit të Zi.

Shqiptarët e Amerikës i kemi pasë gjithmonë në krah, dhe janë ata që vunë themelet e aleancës sonë të përhershme me Amerikën.

Ura jonë e bashkëpunimit e nisur shumë kohë më parë, sot u formalizua, dhe nesër do vazhdojë me veprime konkrete në disa fusha të interesit tonë kombëtar.

Falemindrit Kryetarit Berisha, dhe Federatës Pan-Shqiptare “VATRA!

Kryetari I Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA” falenderoi Minstren për mirëkuptimin dhe bashëkpunimin me Vatrën.

Por cfarë përmbanë Memorandiumi I nënshkruar nga Minstrja e Jashtme dhe e Diasporës dhe Kryetarit të Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”?

MEMORANDUM MIRËKUPTIMI NDËRMJET MINISTRISË SË PUNËVE TË JASHTME DHE DIASPORËS SË REPUBLIKËS SË KOSOVËS DHE FEDERATËS PAN-SHQIPTARE TE AMERIKES“VATRA”

Palë në këtë Memorandum Mirëkuptimi janë Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Republikës së Kosovës, me adresë në Rr. Luan Haradinaj, 10000 Prishtinë dhe Federata Pan–Shqiptare “VATRA”, me adresë në 2437 Southern Blvd. The Bronx NY10458-USA

Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës krijon marrveshje bashkëpunimi me Federatën Pan – Shqiptare të Amerikës “VATRA” për bashkëpunim për krijimin dhe hartimin e një strategjie mbarëkombëtare.

-Përmes Memorandumit të Mirëkuptimit, Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës dhe Federata Pan – Shqiptare “VATRA”zotohen se do të bashkëpunojnë për aktivitete të përbashkëta, duke pasur parasysh fushat e interesit të përbashkët.

-Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës zotohet për mbështetje të aktiviteteve të Federatës Pan – Shqiptare “VATRA” dhe promovimin e tyre.

-Federata Pan – Shqiptare “VATRA” , sipas nevojës do të ofrojë mbështetje për Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, me qëllim promovimin në politikën e jashtme të vleravetë përbashkëta mbarëkombëtare.

-Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, pajtohet të bashkëpunojë në të gjitha fushat e interesit të përbashkët, gjithnjë duke pasur parasysh interesat mbarëkombëtare.

-Memorandumi i Mirëkuptimit u nënshkrua në dy kopje me vlerë të njëjtë….

Ky Memorandum mirëkuptimi, hyn në fuqi ditën e nënshkrimit.

VATRA NDERON PRESIDENTIN RUGOVA

October 2, 2020 by dgreca

KRYETARI I VATRËS, Z.ELMI BERISHA,NDEROI ME MIRËNJOHJE TË ARTË DR.IBRAHIM RUGOVA(PAS VDEKJES)-

Të Premten,3 tetor 2020, Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës”VATRA” z. Elmi Berisha ka nderuar Presidentin historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova (Pas vdekjes) me Medaljen e Artë të Vatrës.

Në tekstin e Mirënjohjes shkruhet: Federata Panshqiptare e Amerikës ”VATRA” nderon me “Mirënjohjen e Artë”-Post Mortem- Presidentin e Parë Historik të Kosovës Dr. Ibrahim Rugova për kontributin e jashtzakonshëm për ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës, për udhëheqjen vizionare të Rezistencës të Kosovës për Liri dhe Demokraci, për ndërtimin e urave të miqësisë mes Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës! Dr. Rugova ishte arkitekti i ndërtimit të shtetit dhe Pavarësisë së Kosovës.”

I pyetur nga gazeta Dielli, Kryetari Berisha, tha se ishte i privilegjuar që e ndau këtë nderim më familjen Rugova, i cili kishte një vlerësim të jashtzakonshëm për Vatrën. Z. Berisha tha se takimi me Zonjën e Parë të Kosovës, Fane Rugova dhe pjestarët e tjerë të familjes në Shtëpinë Historike të Presidentit,ishte i përzemërt dhe i mbushur me emocione.

– Ne biseduam dhe kujtuam miqësinë dhe bashkëpunimin për rreth tri dekada me Presidentin Rugova.Posacërisht kujtuam kohën kur isha përfaqësues special i Presidentit Rugova në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, pranë Zyrës së Senatorit Republikan Bob Dole,-tha Kryetari Berisha.

Zonja Fane falenderoi Vatrën për nderimin që i bëri Presidentit Rugova.

Ky nderim që iu bë Presidentit Historik nga Federata Panshqiptare e Amerikës”VATRA” përkoi me 31 vjetorin e vizitës së Parë të Dr. Ibrahim Rugovës në Shtete e Bashkuara të Amerikës.Ishte Seminari kushtuar 300 Vjetorit të Pjetër Bogdanit, kur Dr. Rugova u ftua së bashku me ligjërus të tjerë në SHBA. Me 4 tetor të vitit 1989, Kisha Katolike Shqiptare, “Zoja e Këshillit të Mirë”, sot “Zoja e Shkodrës” në Nju Jork, organizoi seminarin shkencor,në të cilin ishin të ftuar folës të zgjedhur dhe personalitete të njohura shqiptare në fushën e kulturës, të fesë dhe politikës Kombëtare të asaj periudhe, si : Profesor Arshi Pipa, At Danjel Gjeçaj, Dr. Ibrahim Rugova dhe Profesor Dr. Engjëll Sedaj (të ardhur nga Kosova), si dhe Profesor Martin Camaj, ardhur nga Gjermania. (Gazeta Dielli)

Presidenti Trump dërgohet në qendrën spitalore të ushtrisë amerikane “Walter Reed”

October 2, 2020 by dgreca

Presidenti Trump dërgohet në qendrën spitalore te ushtrisë amerikane Walter Reed pranë Uashingtonit për trajtim mjekësor kundër koronavirusit, njofton Shtëpia e Bardhë.

“Presidenti është me humor të mirë, ka simptoma të lehta dhe ka vazhduar punën gjatë gjithë ditës,” tha në një deklaratë për shtyp zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Kayleigh McEnany.

“Nisur nga synimi për të qenë mëse të sigurtë dhe të kujdesshëm dhe bazuar në rekomandimet e mjekut të tij personal dhe të ekspertëve të shëndetit, presidenti do të punojë për disa ditë të ardhshme nga zyrat presidenciale në kompleksin Walter Reed. Presidenti Trump është mirënjohës për dashamirësinë dhe mbështetjen që ka marrë ai dhe Zonja e Parë,” përfundon deklarata për shtyp.

Më herët të premten, mjeku i presidentit, Dr. Sean Conley, tha në një deklaratë për shtyp se presidenti mori një dozë intravenoze anti-trupash të dyfishtë të prodhuara nga Regeneron Pharmaceuticals Inc, duke e shoqëruar me zink, vitamin D, famotidinë, melatoninë dhe aspirinë.

Presidenti Donald Trump “vazhdon të jetë i këputur, por (është) me humor të mirë”, pasi u trajtua me një kokteil eksperimental antitrupash ndaj COVID-19, tha mjeku.

REGN-COV2, ilaçi i kompanisë Regeneron, është pjesë e një klase ilaçesh eksperimentale për COVID-19, të njohura si anti-trupa monoklonale – kopje të prodhuara të anti-trupave njerëzore ndaj virusit, të cilat po analizohen si trajtim për pacientët në fazat e hershme.

Kjo teknikë po përdoret gjerësisht për trajtimin e një sërë sëmundjesh. Deri më tani ka vetëm të dhëna të kufizuara për anti-trupat e COVID-19, por kreu i departamentit për sëmundjet infektive Dr. Anthony Fauci është ndër personat që kanë thënë se është premtuese.

Kompania Regeneron njoftoi këtë javë rezultate testimesh që tregojnë se ilaçi i saj me anti-trupa përmirësoi simptomat e pacientëve me COVID-19 që nuk janë shtruar në spital, pa asnjë efekt serioz anësor dhe njoftoi se synon të hyjë në bisedime me Agjensinë e Ushqimit dhe Barnave (FDA) për të marrë autorizim për përdorim emergjence.

Po të premten, paradite, një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë tha se Presidenti Donald Trump po kalon simptoma të lehta të COVID-19, pas njoftimit se ai dhe gruaja e tij Melania ishin testuar pozitivë me koronavirus.

Presidenti e bëri njoftimin në Twitter të premten herët dhe tha se të dy do të fillojnë karantinën. Presidenti Trump është 74 vjeç, dhe kjo e vë në rrezik më të lartë për komplikime serioze.

Lajmi vjen vetëm një muaj para zgjedhjeve ku ai përballet me ish-nënpresidentin Joe Biden, i cili kryeson në anketat kombëtare.

Shefi i kabinetit të Shtëpisë së Bardhë Mark Meadows tha se Presidenti Donald Trump ka simptoma të lehta pas testimit pozitiv për COVID-19 por pritet që ai të vazhdojë punën. Zoti Meadows shprehu optimizëm se presidenti do të shërohet shpejt.

Dy persona që kishin dijeni për gjendjen e tij thanë se simptomat ishin të ngjashme me të ftohurin.

Fushata e Presidentit Trump tha të premten se të gjitha aktivitetet e fushatës të njoftuara më parë ku përfshihet presidenti, do të zhvendosen në mjedise virtuale ose do të shtyhen përkohësisht.

Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë tha se tubimet e presidentit do të ndërpriten për të paktën 10 ditë.

Fushata tha gjithashtu në një deklaratë se shtyhen përkohësisht edhe aktivitetet e njoftuara me pjesëmarrjen e anëtarëve të familjes Trump. Ndërkohë, Nënpresidenti Mike Pence, i cili ka testuar negativ për koronavirusin, planifikon të rifillojë programin e tij të aktiviteteve të fushtës, thuhet në deklaratë.

Presidenti shkroi të premten në rrjetin Twitter se “zonja e parë dhe unë dolëm pozitivë në testin për COVID-19. Do të fillojmë karantinën dhe procesin e shërimit menjëherë. Do ta kalojmë sa bashku këtë”.

Pak më vonë Shtëpia e Bardhë lëshoi një memorandum nga mjeku i presidentit 74-vjeçar, Dr. Sean Conley, duke konfirmuar testet pozitive për çiftin Trump.

“Presidenti dhe Zonja e Parë janë mirë aktualisht dhe ata planifikojnë të qëndrojnë në shtëpi brenda Shtëpisë së Bardhë gjatë procesit të kurimit”, tha zoti Conley.

Ai shtoi se ai pret që presidenti “të vazhdojë të kryejë detyrat e tij pa ndërprerje ndërsa shërohet, dhe unë do t’ju mbaj të informuar për çdo zhvillim të ardhshëm”.

Zonja Melania Trump shkroi në twitter se “siç kanë bërë shumë amerikanë këtë vit, presidenti dhe unë jemi në karantinë në shtëpi pasi dolëm pozitiv për COVID-19. Po ndihemi mirë dhe unë i kam shtyrë të gjitha angazhimet e ardhshme. Ju lutemi sigurohuni që po qëndroni të mbrojtur dhe të gjithë do ta kalojmë së bashku”.

Ndërkaq, kandidati demokrat për president Joe Biden dhe gruaja e tij u testuan sot negativë për koronavirusin, ndërsa kandidatja për nënpresidente Kamala Harris u testua negative dje. Presidenti Trump, i cili për muaj me radhë kishte minimizuar seriozitetin e koronavirusit, të enjten në mbrëmje konfirmoi gjatë një interviste telefonike në Fox News se ai dhe zonja e parë ishin testuar pasi një nga ndihmëset e tij, Hope Hicks, u konfirmua të ishte e infektuar.