Archives for February 2021

Në Zelandën e Re,Takim i përzemërt me Ambasador Dr. Hajdin Abazi

February 8, 2021 by dgreca

Nga Sabit ABDYLI/

Auckland, 7 shkurt 2021- Me iniciativën e Vesa Lumës me bashkëshortin e saj Geri Xhari në restoranti “Safran” me pronarë shqiptarë, komuniteti shqiptar në qytetin e Aucklandit e kaloi gjithë mbrëmjen në darkë të përbashkët me ambasadorin jo rezident të Republikës së Kosovës për Zelanden e Re Dr. Hajdin Abazin me bashkëshorten Fitoren i shoqëruar edhe nga konsulli i nderit për R. e Kosovës në Zelandën e Re Prof. Dr. Kenneth Jackson. Me ketë rast Ambasadori Hajdini u falënderua për pritjen dhe shprehu kënaqësinë që ndodhej në mesin e bashkëpatriotëve të tij nga të gjitha tokat shqiptare. U ndjeva krenar, vazhdoi ai, që me rastin e dorëzimit të letrave kredenciale në Wellington dëgjova fjalë të mira nga qeveritarët zelandez për Mërgatën shqiptare që në numër janë pak, më thanë ata, por punëtor e sjellje komfort ligjeve të vendit. Pastaj vazhdoi prajshëm Ambasadori Hajdin Abazi, poet e diplomat, që me krismat e para për liri në Kosovë lash Suedin ku isha me leje qëndrimi, lash poezinë, rroka armët jo se e doja luftën, por e doja lirinë e ekzistencën e popullit tim në trojet hon e dan të veta që kur mbiu lisi Në bashkëbisedim gjatë darkës u prekë gjeografia e historia shqiptare, diaspora e kontributi i saj, qëndresa dhe lufta që na u imponua në fund të shekullit XX, konsolidimi i shtetit të Kosovës, bashkëpunimi me diplomacitë e shteteve që na kanë njohur dhe dy shteteve tona shqiptare. Në ketë takim nuk munda të mos e pyesja Ambasadorin për fotografinë me diplomatin amerikan Richard Holbrooke 1941-2010 në Junik (24 qershor 1998), fotografi kjo që entuziazmoi shqiptarët për angazhimin e përkrahjen e administratës amerikane në zgjidhjen e çështjes shqiptare.Në ketë takim ishte edhe Konsulli i nderit Dr. Jacson për Republikën e Kosovës në Zelanden e Re, i cili në vitin 2016 ka punuar në një komision profesional në Parlamentin e Republikës së Kosovës për hartimin e raportit rreth industrisë së resurseve, minierave dhe ekonomisë dhe njohës i shkëlqyeshëm i situatës politike në Kosovë e përtej saj foli për marrëdhëniet e qëndrueshme e të ndërsjella mes Kosovës e Zelandës së Re. Qemajl Murati në emër të të pranishmëve shqiptaro-zelandez falënderoi Ambasadorin Abazi e Konsullin Jacson për punën e zellin e madh që po bëjnë në thellimin e bashkëpunimit në mes dy vendeve tona. Me ketë rast bëmë edhe fotografi.

Si lindi Gazetaria e verdhë në Amerikës

February 8, 2021 by dgreca

Nga Albana M Lifschin*/

Gazetaria e verdhë është një stil i informimit të ngjarjes për publikun ku sensacioni del mbi faktet. Ky term “yellow journalism” lindi në fund të shek të XIX në Nju Jork, gjatë konkurencës midis dy gazetave më të mëdha të kohës, New York World dhe New York Journal, me botues Joseph Pulitzer dhe Wiliam Randolph Hearst. Fillimisht gazetaria e verdhë nuk kishte të bënte me informimin e ngjarjes dhe përfaqsohej me karikatura nga jeta e Nju Jorkut në lagjet e varfëra, të botuara në New York World, skicime të Richard Outcauld, karikaturist i gazetës. Personazhi më i njohur i karikaturistit u quajt “yellow kid” për shkak të ngjyrës në botim, prej nga erdhi dhe termi “yellow journalism”.

Me qëllim që të rriste shitjen e gazetës së tij, “New York Journal”, në 1896 botuesi Wiliam Randolph Hearst ia mori karikaturistin gazetës “New York World” përmes një beteje të ashpër. Joseph Pulitzer, iu desh të gjente një karikaturist tjetër.

Ndërkohë termi ‘yellow kid ‘ u bë term i ditës që nënkuptonte gazetarinë e verdhë e cila i jepte dorë sensacionalizmit në përshkrimin e ngjarjeve shoqëruar me skica e karikatura. Gazetaria e verdhë fitoi një ndikim të madh në zhvillimin e ngjarjeve. Rasti më i përmendur është ai i luftës midis Amerikës dhe Spanjës për çeshtjen e Kubës. Kuba ka qënë për një kohë të gjatë koloni e Spanjës. Në këtë koloni kishte filluar lëvizja revolucionare për shkëputje nga Spanja dhe fitimin e pavarësisë. Botuesit e dy gazetave më të mëdha të Nju Jorkut, Hërst dhe Pulitzer, i kushtuan vëmendje të madhe pasqyrimit të ngjarjeve në Kubë, shtypjes që i bëhej popullsisë nga qeveria spanjole, ndjekjen e atyre që kërkonin pavarësi deri tek internimi në kampe përqëndrimi. Disa herë nga gazetat u publikuan edhe ngjarje falso,( fake news) Ngjarjet e ilustruara dhe me tituj të dukshëm që tërhiqnin lexuesit, rritën e tirazhin e gazetave. Në shkurt të vitit 1898 marëdhëniet midis SHBA dhe Spanjës erdhën drejt përkeqësimit me shpejtësi.

Ja një rast i ndikimit të medias së atëhershme amerikane në zhvillimin e ngjarjeve:

Një letër private e ambasadorit spanjol Dupy de Lome ku fliste keq për presidentin amerikan McKinley, ra në duart e Hërst-it dhe u bë publike në gazetën e tij. Qeveria spanjole tërhoqi menjëherë ambasadorin e saj dhe kërkoi ndjesë. Piku i konkurencës së dy gazetave më të mëdha arriti në 15 shkurt 1898, kur anija amerikane e luftës”Maine” u mbyt në portin e Havanës. Anija qe shpënë atje si demonstrim i forcës amerikane, pikërisht në kohën kur një anije spanjole kishte mbërritur në NYC. Në 15 shkurt anija Maine u shkatërua nga shpërthimi i një eksplozioni në bord, ku humbën jetën 260 detarë. Si Hërst ashtu dhe Pulitzer, deklaruan në gazetat e tyre që shpërthimi në anije qe rezultat i një komplloti spanjol. Megjithëse kjo nuk u provua, ky moment u kap dhe u zhvillua nga gazetaria e verdhë duke nxitur opinionin amerikan për luftë. Gazetat ndihmuan në krijimin e një klime të favorshme për shpërthimin e një konflikti ndërkombëtar dhe ekspansionit të influencës amerikane përtej kufijëve të saj. Shumë qytetarë amerikanë kërkuan të deklarohej Lufta.

Parulla e ditës u bë: “Mos harroni Maine!”

Në 11 prill presidenti McKinley i kërkoi kongresit lejen për përdorimin e forcës në Kubë. Në fillim të Majit të atij vitit, filloi lufta amerikano-spanjole. Ndërkohë Amerika deklaronte se ishte në favor të indipendencës së Kubës dhe jo aneksimit të saj.

( Marre nga libri “Perendimi mistik” 2016).

RRAPINI

February 8, 2021 by dgreca

A hot summer. Those in the Party had settled in resort encampments. Some families which were able to find cabins or tents were at the beach. Others made more modest arrangements, the waters of the river Shkumbini. Our group, under the shade of a pine tree in front of Hotel Skampa. Drinks of boza, a corn malt, and buttermilk, as we brainstormed about finding work. We needed clothes. Our wardrobes: a shirt and a pair of pants. September was approaching, the start our third year in High School. Sixteen-year-olds. But we were looking for work.

“My father said to try tomorrow because these days the sawmill was looking for seasonal workers,” said Namik Shehu lighting a “Partizani” cigarette. He had started smoking at an early age. Of short stature, muscular, strong as iron, but with a heart soft as cotton, generous as no other in our circle of friends. It was decided.

Early the next morning we started out on foot. Not everyone was allowed past the big iron gate of the sawmill. We waited until the last of the shift workers went in. The guard was an acquaintance of Namik’s, and he showed us to the Human Resources office. We decided that Petrit Karabina should go in first. Tall, athletic, serious, he would have it easiest to convince the official to give us work without inquiring about our age. Roseni, the Chief Engineer entered as we were getting our written orders. He looked at us in amazement. He knew Namik.

“Have you come to teach us foreign languages?” He said laughing.

“No, Chief Engineer! They’ve come to work the last two months of the Summer.” Said the HR official as he handwrote the work assignments.

“They should be at the library, not here.” Laughed the Chief Engineer again slapping Namik’s shoulder.

“We only have work requests from Gatri.” The HR official didn’t understand the meaning of that statement. We cheerfully took the work permissions and left. Petrit and Namik were to work loading freight cars and I, dragging logs. It was Saturday, we would start work Monday.

Gatri, the most difficult section of the sawmill. Two types of workers were sent there: ex-convicts, sent for re-education, and political opponents, the cream of society, whom the “Sons of Stalin” called the vanquished class. In prisons too they used this sort vileness. Political prisoners were housed together with thieves and criminals. The later were not enemies of the Party and therefore not dangerous to the State. They were appointed to trusted jobs, were used for dirty work. Cell rats. Tactics learned from the Elder Brother, the Soviet Union. In Kolyma, the heart of the Gulag Archipelago, thieves and criminals were used to control the political prisoners who were in far greater numbers. So, there really was no need to employ paid guards.

I passed my first week learning how to use the Capini, the only tool used in handling the logs.

“It was invented in the Iron Age, when man first thought of tying two elements together, wood and iron. The New Society, with new technology. No kidding. The last word in science. We’re building Socialism with our own means, without the need of machinery.” Mark, with two broken front teeth, would say. He bombarded you with devastating truths. His words came out in lisps. You had to concentrate to understand the word, let alone the sentence. He was brought in for re-education. He served some years in prison, as an ordinary convict. His sentence was spent in a labor camp in the south of the country, in the village of Borshi near Saranda. He was “spoiled” because he worked alongside a political prisoner.

“They stole my youth for a simple brawl.” Chortled Mark lighting a filter, “D.S.” cigarette, a rare luxury for the time and place.

Capini was sleek and long made of well cured wood, finely planed. It had a great iron hook secured at the top with thick nails. Four modern day slaves thrust the capinis into the giant body cut in the forests of Biza. A friend of mine, a Skoda truck driver, Llambi Leka, almost lost his life descending the heights of Biza as the weight of the logs forced his truck off the road, straight into a ravine.

We dragged the logs, one worker at each end and two in the middle. With great effort the logs were dragged the length of a field until they ended up at the great saws, which turned them into boards. I met Edmond Trebicka there. He graduated high school as an electrician but could not find work in the trade, so he too worked in Gatri.

“Here it Is, as it is,” said Edmond, “but it’s unendurable when they post you inside on the night shift.”

“Rrapini is the most challenging, but heroic.” Mark interrupted with great conviction. I didn’t fully understand what he wanted to say, so I asked him to repeat.

“Rrapini, the Great Saw, as you enter. Stalin’s gift. Standing in the center like a giant OAKTREE …like THAT poem,” laughed Mark. Mark emphasized forcefully the name Stalin. He admired Stalin. He imagined him brave, strong, invincible. He identified. Apparently, the political prisoner who “spoiled” him, corrupted him, hadn’t told him that Stalin the hero at Mark’s age had been an ordinary criminal and bank robber, codename… “KOBA”.

The second week begun just as Edmond predicted, inside the saw building. I got acquainted with the shift workers. My workplace was where boards were piled for transport out of the building. Hard physical work. There were women also. Some had worked there for years. They had children to feed. At the middle saw, where boards were cut and dressed, worked a beautiful young girl, athlete, with yellow hair down to her shoulders, knit in braids when she worked. Modest, full of light and magic, the Rose of Chameria guarded her honor. Her eyes were as blue as the Bay of Parga. Her ancestors had lived there for centuries. The hordes from the other side of the Mediterranean, who today call themselves “Hellenes” chased them from their land. Her father was imprisoned by another sort of horde, the “Sons of Stalin” they call themselves. In the center, up high by the ceiling, hung the workplace clock. That too was a gift from Stalin. There, above our heads it hung like an instrument of torture. It moved slowly and the shift never ended. We started at seven in the evening and finished at two after midnight. The great saws worked all night without rest. To one side magnificent Rrapini, the pride of Gatri, the height of science, ripped logs. The engineering staff was proud. It was constructed by brother scientists under the enlightened direction of Stalin. Left of Rrapini, two smaller saws, defective, produced later, split the wood into boards.

“…. with revisionist behavior.” Mark would say smiling. But Rrapini the great, painted forest green, had something of an aristocrat…

Second Sunday. We met at midday under the same pine tree, with news from work. Petrit and Namik’s forearms were reddened, as if cut by a knife, in the places where they rested the boards as they loaded the freight cars. Their faces were drawn and tanned by the sun.

“We look like we were at the beach too,” quipped Petrit. “We won’t feel bad when we return to school”.

Namik, reserved, pulled on the cigarette slowly, his eyes gazing afar, Shkumbini, beside the lumber yard, where members of his family worked for years.

Midnight. Swirling clouds of sawdust everywhere. Working without masks. A cry was heard. Calls for help. Running to pull the girl away from the saw. Mark got there first. Her right palm was hanging. I saw them wrap it with a shirt strip, but I didn’t see it happen. I got closer. The Rose of Chameria had fainted. They took her away.

Third week. Monday. The second shift was not being allowed to go in. Something was being urgently painted by the Rrapini. Mark couldn’t bear it, forced his way in. They were running late. Finally, the door opened. Chief Engineer Roseni came out first; looked upset. Passed without speaking. Then the State Security Agent walked out staring at us. Mark followed them; grief stricken. He came closer, looking around, the custom remained with him from prison days, when he wanted to convey something of importance.

“Someone scraped the paint! Rrapini was constructed in 1911! It was the Tsar’s…!”

Translated from the Albanian by Dita Gjuraj

15 VJET PAS KODRËS,PIKTORIT QË THIRRI: “DON’T MOVE!”DHE ENGJËLLI MBROJTËS…

February 8, 2021 by dgreca

NGA VISAR ZHITI/

Nga Visar ZHITI/

15 vjet më parë, në ditën e 7-të të shkurtit të vitit 2006, piktori Ibrahim Kodra mbylli sytë përgjigjmonë në Itali, në Milano, ku jetonte që para Luftës së Dytë Botërore dhe, si të thuash, lufta për të nuk rreshti, kaloi në fushën e artit, ku ai triumfoi, u bë ndër piktorët më të njohur në Europë në kohën e tij.

Po, ai ka kohë të veten, tashmë.

Dhe piktorin e njohur e sollën në atdhe, që të prehej në vendlindje, në Ishëm të Durrësit, mbi nje kodër të lartë është varri, ku duken deti, Durrësi, Kruja, edhe Shkodra më tej, madje, kur bën kohë e mirë, edhe bregu Italian përballë..

Patjetër që Ibrahimi fëmijë, jetimi, kishte ardhur aty, mbase për të kullotur delet, do jetë ndjerë më pranë qiellit, si shpirt, si tani dhe ka ëndërruar të ikë larg, te ëndrrat, të bëhet piktor, se ja, a nuk habiten të gjithë kur vizatonte mureve apo në fletat që ia sillte babai marinar?

Dhe iku. Atdheu i mbylli dyert për shumë gjatë, një gjysmë shekulli dhe ai u bë shqiptari i famshëm, siç i thoshte Pikasso, “shqiptari im”.

Hapi ekspozita nëpër të gjithë Italinë dhe në metropolet e Europës, në Francë, Austri, Gjermani, Spanjë, Zvicër, etj, shkonte dhe vetë, deri në SHBA ka qenë i ftuar.

Mbi 6000 vepra të tij janë përhapur në të gjithë kontinentet…

Albumet, librat për të, kujtimet, intervistat, edhe ato televizive deri në Japoni, dokumentarët, ekspozitat prapë, postume janë të shumta dhe joshëse.

Do të desha ta kujtoj dhe unë piktorin Ibrahim Kodra në këtë 15 vjetor, kam mall, u bëmë miq, edhe familjarë, kam arsye dhe ca më shumë, dhe kërkoj nga ato që kam botuar për të, artikuj, madje dhe në shtypin Italian, në “Corriere della Sera”, që ai u gëzua shumë, jo për vete, po për mua, edhe në katalogë të tij kam thënë diçka, deri edhe në një roman, po i nxjerr… më mërmërit dhe ëngjëlli im…

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.985\IMG_6466.jpg

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.072\IMG_6487.jpg

Ibrahim Kodra:

portrete të Visarit dhe Edës

MIQËSI ME PIKTORIN:

Ne e kemi njohur piktorin Ibrahim Kodra, ai e kishte te shenjtë miqësinë. Kemi qenë dhe në shtëpinë e tij në Milano, jemi kthyer në Akademinë “Brera” ku ai studio, e kemi pritur dhe në Tiranë, kemi parë ekspozita të tij… kemi bërë dhe homazhe dhe…

…Vepra e tij ndrit, me të vërtetë ndrit, me ato ngjyra të gëzueshme jete, kur arti i shekullit XX, i pas Luftës së Dytë Botërore në Perëndim, ra në një ekzistencializëm pesimist, në një alienim të pa mëshirshëm, kurse te postkubisti Kodra mbeti dhe një buzëqeshje fëminore dhe e mençur, për të cilën ka aq shumë nevojë, jo vetëm arti, por i gjithë njerëzimi… Dhe kujtimi i Kodrës ashtu është, njerëzor, që sa më plak bëhej, aq dhe më shumë fisnik. Madje i gjithmonë për pikturën.

Siç duket, krahas miqve të mëdhenj që pati Kodra, piktorë së pari deri edhe Pikasso-n, poetë, madje bashkëpunoi me nobelistët italianë Eugenio Montale e Salvatore Quasimodo, ndërsa shkrimtarit Dino Buzati do t’i thoshte: “po vizaton ashtu siç shkruan”, që e ngazëlleu së tepërmi, ishte bashqytetar me ta në Milano, po kështu vazhdoi miqësitë dhe me brezin e mëpastajmë të tyre, si me poetin dhe kritikun e artit Sebastiano Grasso, i cili na bashkoi me Kodrën tonë, etj, po Kodra njihej dhe me Alberto Moravian, kishte pritur në shtëpi poetin francez Paul Eluard, kishte ndejtur me shkrimtarin amerikan Heminguejin, etj, etj, miq të tij ishin dhe të panjohur, fqinjët, kamerirët, mjekë, juristë, studentë, etj, etj, por mbi të gjitha të vegjëlit….

Ndërkaq në biseda ai mallëngjehej menjëherë kur fliste për fshatin e lindjes, imazhin e nënës, që e la fohnjë, shokët, kujtohej që para se të ikte me studime nga Mbretëria e Shqipërisë, ilustronte reklamat për filmat e rinj, tekstet e të cilave i bënte shkrimtari që do të burgosej më vonë, Mustafa Greblleshi, bëri kopertinën e romanit të njohur atëhere, “Sikur të isha djalë” të Haki Stërmillit, etj, do të çmonte shumë si shkrimtar bashkatdhetarin e tij Kadare, shkonte në Kosovë, ku e shpallën dhe akademik, takohej me Presidentin Rugova apo priste prapë në shtëpi kitaristin me famë botërore, Ehat Musa, që tashmë jetonte në Paris, e gëzoi pa masë monografia–album e Abdulla Tafës, pritjet në Tiranë, helikopteri presidencial që Berisha i vuri në dispozicion, datëlindjet qe festonte, gjithmonë 79 vjetorin, një here, dy, tre, 80 do të bëhem kur dua unë, thoshte…

Në këtë kohë me Kodrën rrinte shumë arbëreshi Demetrio Patitucci, bënte manexherin e pastaj, deri në fund, me një besnikëri epike, Fatos Dashi Faslliu, duke i dhënë atij copëza atdheu, ngrohtësi familjare të familjeve të tyre, por edhe gjuhë amtare. Deri më tani, pas vdekjes…

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.665\IMG_6476.jpg

Ibrahim Kodra: “Fëmija me emrin Atjon”

FËMIJËT:

…atij i mbeti një çiltërsi dhe një buzëqeshje fëminore për gjithë jetën, ndoshta nga që i pëlqente shumë të rrinte me fëmijët, ishin miqtë e tij përrallorë. Edhe ushqimet, kur e njohën ne, na dukej se pëlqente nga ato të fëminïsë dhe i patëm çuar në Milano gatime shqiptare, i bënte Eda ime, e falenderonte si një atë, i tregonte se sa mirë bëjnë ngjyrat për sytë, sidomos fëmijëve, teksa hidhte shpejt ca vija dhe skiconte portretin e saj.

Fëmijët, vërtet fëmijët ishin gëzim për Kodrën. Dhe jo vetëm aq. Ka një mister në miqësinë e artistëve, poetë, piktorë, me fëmijët, marrin jo vetëm nga nga spontaneiteti i tyre, por dhe nga ajo habi për të cilën arti ka aq shumë novojë. Nuk ka art pa habinë magjepsëse. Pastaj në kujtesën e fëmijëve gjyshi do të mbetet më gjatë, e thotë dhe Frojdi pak a shumë kështu.

E ç’të kujtojmë më parë, kur për ne kujtimet janë bërë aq të shtrenjta, qiellore… Ja, një herë në një festë me miq, kur Kodra po luante me dy fëmijë spanjollë, motër e vëlla, e i tha dikush përreth: janë si ëngjëj fëmijët, jo, u përgjigj Kodra: janë engjëj. Ndërsa në vendlidjen e tij, në fshatin Ishëm të Durrësit, i rrethuar nga qindra fëmijë të shkollës, u dëgjua t’i përgjigjej gazetarit të një televizionit, që po e pyeste ndër të tjera se ç’fëmijë kishte: ja, të gjitha këta, tha Kodra dhe qeshi I gjithë, sytë, buzët, balli, duart…

E kishim parë në studion e tij, që ndërsa pikturonte totemin e tij të famshëm, po i shtonte një Pinok përballë, do ia dhuroj një djali, kemi miqësi familjare, më dha një orë për datëlindjen, tregoi. Në kavaletin më tej kishte mbaruar një pikturë që dhe ajo do të dhurohej, një kirurgu këtë radhë, në vend të pagesës për një operacion që kishte kryer mbi bashkëshorten e një miku.

Ndoshta të mbi 6 mijë pikturat e Kodrës, të shpërndara nëpër botë, kanë nga një histori.

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.402\IMG_6468.jpg

Kopertina e romanit, vepër e piktorit Alfred Mirashi Milot,

student i Akademisë “Brera”, ku Kodra është diplomuar i pari.

“NË KOHËN E BRITMËS”

KODRA PERSONAZH NË ROMAN

Në një nga romanet e mi, “Në kohën e britmës”, botuar në 2009 dhe ribotuar një vit më vonë, piktori Ibrahim Kodra është persoznazh. Besoj se kur bëhen personazhë letrarë personalitete të jetës dhe artit, ndjehen më mirë se kudo, janë të gjallë shumë më tepër se në monografitë apo konferencat, aty jetojnë, janë mes nesh siç do të donin.

Po sjell pjesë nga kreu për Kodrën:

– Ku është tryeza jonë? – pyeti Adriani kushërirën e vet kameriere.

– Ja, përballë është e maestro Kodrës.

– Bukuri, – fërkoi duart Evgjeni. – Ka verë të mire… Në tryezat më tej kishte gra, dukeshin të bukura. Llërë, dorashka të bardha, të zeza, gjinj, dekolte, kapela, gjunjë, uli sytë, çizme […]. Një riprodhim me numër serie e një totemi-muzikant të Kodrës. I qeshur ndërkohë, siç janë veprat e tij. I fundmi postkubist i botës, mendoi Evgjeni. Ca shkallë të drunjta, kati i dytë i lokalit dhe muzikë klasike, ulët fare.

– Vilma, të thashë, janë miqtë e mi, Evgjeni dhe Martini.

– Gëzohem. Këtë e kam parë, më duket, po, po, – dhe ajo tregoi Martinin. – Na erdhët në shtëpi, kur kërkonit… Ka ndonjë lajm?

– Jo, jo.

– Të gjithë humbim, – psherëtiu Vilma. – Unë e kam vënë njoftimin në xham, që na e dhatë atë mbrëmje, ja […]’

Adriani po ulej në karrigen e tij, kurse Evgjeni me Martinin po vazhdonin bisedën. “Miqtë e Afërditës dhe të Gjergjit”, thoshin… të sensibilizonin shqiptarë dhe italianë… të kërkonin të humburit… të jemi kundër harresës… për përgjegjësi të barabarta. Të gjithë jemi përgjegjës. Po, po, pse jo?…

– Po vjen Maestroja, – tha Vilma, është me një mik.

Piktori plak ecte rëndë-rëndë, siç e përshkruanin gazetat, “Zhan Gabeni i ngjyrave”, ashtu qe veshur, xhaketë me katrorë të bardhë, pantallona me katrorë të zinj, kapelë me katrorë të verdhë, shall blu, të mëndafshtë rreth qafës, flokë të rrallë, por me pak bisht pas, e kam shpikur unë, thoshte, pastaj u bë modë, këpucë me tri ngjyra, njëra si e shtuar rishtas. Ç’i tundej te këmbët, kone e vockël? Jo, i kishte rënë llapa e njërës prej çorapeve, ha–ha-ha, sa piktoreske. Gjithë mirësi në fytyrën e rreshkur, me rrudha të shumta, me një hundë të madhe e buzë të trasha, e poshtmja pak e kthyer, sy të vegjël, të qashtër. Në gishta, unaza të shumta si të arixhinjve, byzylykë dhe zinxhirë të florinjtë

– Bah, duket që është i madh! – u entuziazmua Evgjeni. – Mitik dhe ky… – “Sa pleq të mirë ka Shqipëria, – tha me vete, – veçanërisht kur janë mërgimtarë! Po im atë si po plaket?”

Maestroja u drejtua për në tryezën e vet, tërhoqi karrigen… Tjetri, që i shkonte nga pas, burrë i ri, arkitekt italian, kështu tha Vilma, por që ka një merak, a i shkon xhaketa me sherrin që ka bërë me gruan që bashkëjeton. Po, po, tha vetë. Kamerierët e dinin se ç’duhej të sillnin si fillim.

Maestroja hante pa u ngutur, me sqimë, i mbushte vetë gotat me verë, të kuqe patjetër, jo vetëm që s’të bën dëm, por mirë gjithmonë, nga pak, se Zoti na e ka dhënë përjetësinë, njerëzit s’dinë dhe vdesin, thoshte Kodra dhe bëhej gjithë sy e veshë kur fliste tjetri, tundte kryet i qeshur, futte lugën e madhe në tarator, përgatitur për qejfin e tij. Mbaroi më parë se tjetri. “Ti ha, – i tha, – peshku s’ishte i ndenjur, ka fosfor, të bën mirë për kujtesën, merr dhe ëmbëlsirë. E di ti që kam botuar në “Corriere della Sera” në faqet “Salute” për ushqimet dhe shëndetin, çfarë të forcon njëra dhe çfarë tjetra dhe si duhen përdorur? Vëri re frutat: çdo prodhim ka formën e një organi të njeriut… Ti pare?… Molla i bën mirë zemrës. Por edhe domatja, prite dhe shiko si është e ndarë në 4 xhepa si zemra. Se, po s’e gjete ngjashmërinë së jashtmi, ndaje frytin, autopsi… shiko një rrotëz karote, është si irisi, se i bën mirë syrit. Dardha, patëllxhani, kanë formën e seksit të gruas, atë e ushqejnë më shumë, si fiqtë që i duhen burrit të hajë, përnjëmend e kam, farzat brenda ndihmojnë farën. Dhe më vinin letra nga gratë, kërkonin të dinin se çfarë u bënte mirë… deri dhe për qerpikët më pyesnin. Pisha, thosha, të ziesh halat e tyre.” – Dhe qeshi.

Maestro, pse s’je martuar? Kam pasur raste shumë, nuk u thosha unë ikni, iknin vetë, të duan të gjithin ato, kurse unë vazhdoja të punoja. Maestros i sollën një pije tjetër me pak akull brenda. Duhej të ishte e fortë. Heshtte dhe shikonte pa u kuptuar se po këqyrte përreth. Dhe kthente herë pas here gotën.

Dhe filloi mrekullia. Ai nisi të bënte atë për të cilën kishte ikur herët nga shtëpia, që para luftës, nga fshati i tij, nga atdheu, përshkoi qytete e shkolla dhe moshën e vet e u bë piktor, ndër më të njohurit, shkonte kudo me ekspozita, në të gjitha kontinentet, por vetëm në atdhe s’mund t’i çonte veprat e tij. Ishte i ndaluar arti i tij, impresionist, abstrakt, postkubist… Arriti të vinte një herë në Tiranë dhe tha se donte të vizitonte burgjet, por s’ka burgje te ne, i tha shoqëruesi. Pse, ç’i bëni ata që i dënoni? – pyeti. Jo, i kritikojmë në mbledhje në lagje dhe u mbajmë pará nga rroga, një ditë, dy ditë pune, kaq. Ashtu? – tha Kodra, – s’e dija, se kam ca miq në burg, s’më kishin thënë gjë… U mbani ditë pune apo vite jete? Tani i zhdukin, Maestro, sikur të mos kenë qenë kurrë.

Ai po vazhdonte të vizatonte mbi një gazetë çfarëdo. Ngadalë. Me qejf. E shikonte fletën e madhe, përllogaritte shkronjat, vizat e tij, e anonte, hidhte sytë nga tryezat përtej. Nxori një tjetër tip stilolapsi nga xhepi i madh i xhaketës, me majë më të trashë. “Ik më merr një gjethe nga ajo vazoja atje, – i tha atij që kishte pranë, – jo, jo, atë tjetrën.” E mori gjethen, e bëri shuk me gishtat e trashë dhe e ngjeshi mbi vizatimin. E kaloi disa herë lart e poshtë deri sa ajo lëshoi ngjyrë aq sa donte ai, një e blertë natyrale.

Demokracia më e mirë është ajo në natyrë, kishte thënë Kodra gjatë një interviste me një gazetar të opozitës, që kishte ardhur nga atdheu. Njëlloj janë palmat në Afrikë me palmat në Vlorë, vazhdoi Mjeshtri, dhe ato s’u bëjnë gjë mollëve. Edhe bari s’ka frikë nga ullinjtë. Do të doja një apel, ia ktheu me kujdes gazetari, që në Shqipëri të votojnë për… Po pse, që këtej do t’i mësoj unë se ç’duhet të bëjnë shqiptarët atje, i doli kundër Mjeshtri, ata e dinë vetë se ç’duhet të bëjnë.

“Maestro, kanë kapur bashkatdhetarë të tu në stacion të trenit me drogë”… – “S’kanë faj emigrantët, – bëri të urtin ai, – por qeveria, pse s’u jep shtëpi e punë?”

Vazhdonte të vizatonte. Portret gjysmë i blertë e gjysmënatë dhe lajmet e botës. Nënshkrimi poshtë, për të cilën Pikasso i kishte thënë: firma jote është një vizatim më vete, shqiptari im. I bëri shenjë kamerieres. Iu afrua një shoqe e Vilmës.

– Çoja, të lutem, atij, – i tha ngadalë.

– Uaa, sa bukur! Kush e bëri? – ngritën zërin në tryezën tjetër. – Ngrije pak më lart… ta vëmë në korrnizë…

– Ai plaku e pikturoi, kush është ai?…

– Kodra? A? Po, po, e kemi dëgjuar …ç’farë fati! Falemnderit shumë.

Ndërkaq Kodra po fshinte me cepin e shamisë së tij një pjatë të bardhë porcelani.

– Shko tek ajo gruaja matanë, – i tha prapë shokut të tryezës, – merri pak të kuqin e buzëve. – Ndërkohë futi një shami të mëndafshtë në gotën përpara. I duhej e lagur. Po vizatonte mbi pjatë, po, po, me të kuqin e buzëve: sy, flokë, buzëqeshje, qafa e mjellmët… dhe ngazëllehej. – Çoja…

– Ç’mrekulli! Uaa, che bello, a mund ta marr pjatën? – i tha kamerieres gruaja e vizatuar.

– Po, po, urdhri i Maestros.

Dhe ajo sikur donte të thoshte diçka tjetër, po hapte çantën, jo, jo, atëherë të paguante të paktën verën e tryezës së Maestros a të porositte çfarë të donin, po jo, bënte moskokëçarësin ai. Dhe ajo e puthi në faqe. Plaku u skuq. Mori një pjatë tjetër bosh. Po shikonte nga salla.

– Është e kotë t’i lutesh, – po thoshte Vilma, – nuk dëgjon, vizaton atë që do ai, kush ta ketë fatin.

Po grumbulloheshin njerëz përreth tij. Është Kodra i madh, po thoshin. E shikonin me adhurim si punonte. U afrua dhe Evgjeni. I doli nga pas. Si e lëvizte dorën e trashë si degë e zhveshur.

– Maestro, sa rron ky vizatimi në pjatë?

– Jo dhe aq, nja 50 vjet, – buzëqeshte.

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.524\IMG_6470.jpg

Ibrahim Kodra “Lufta për Paqen”, një ndër veprat m:e të njohua të tij…

BEFAS VJEN SHEJKU

(Vërtet si në roman)

Një si zhurmë brutale karrigesh, shtyrje dhe zëra, hapuni, ej! Dhe dy burra të hardallosur përballë, njëri me një gotë të gjatë wisky në dorë dhe tjetri… me një revole po aq të gjatë në brez.

– Bëja portret një zotnias tim, shpejt, këtu! – urdhëroi me një italishte çapraz ai i revoles. Tjetri, i gotës së wisky-t, ktheu karrigen duke nxjerrë shpinoren e saj nga përpara, u plandos mbi të dhe fill po pozonte i kreshpëruar. Dhe po gajasej. Duhej të ishin ca çakërrqejf nga pija.

Heshtje dhe ankth. Dhe një revole në brez. Po, po, prej vërteti…

– Një sheik arab me shoqëruesin… Vijnë shpesh këtu, – u dëgjua të shpjegonte njëra nga kamerieret si për të qetësuar gjendjen. – Ishin lart. Panë vizatimet dhe morën vesh se na paskësh ardhur një piktor i madh. Mysliman…

Plaku Kodra s’tha asgjë. Pa u shqetësuar, si një beduin, e vërejti sheikun. Mori një pjatancë, e rrotulloi dhe nisi të hidhte vija mbi të. Ca si mustaqe të paka allafrënga. Sheiku u zgjat që nga karrigia dhe buzëqeshi. Elipsi i fytyrës, i syve… Prapë sheiku lëvizi, iu afrua vizatimit, hetoi atje dhe u rregullua mbi karrige. E kishte harruar pozicionin e parë. Mjeshtri priti pak. Dhe po zhgarravitte flokët. Sheiku qeshi dhe u ngrit përgjysmë. Piu një gllënjkë nga gota që i dridhej. Njëri vesh… Tjetri. Sheiku u përkul përsëri mbi vizatimin dhe qeshi sikur e gjithë kjo punë të ishte meritë e tij. Pa nga njerëzit më këmbë përreth karriges së tij, piu dhe një gllënjkë tjetër dhe…

– Don’t move! – bërtiti Maestro Kodra. Se si i doli zëri, si i deveve. Sheiku ngriu. Shoqëruesi i tij vuri dorën mbi revolver, priste urdhrin. Martini u bë gati t’i hidhej. Njerëzit panë njëri-tjetrin. “Eja, futu në kuzhinë”, – i mërmëriti Vilma Adrianit. Vetëm piktori plak ishte i qetë dhe po vazhdonte të vizatonte sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Evgjeni shikonte i mrekulluar sheikun e ngrirë. Nuk lëvizte, sikur t’i kishin bërë magji. A merrte frymë? Atij, siç duket, nuk i bërtiste kurrkush, zevzek siç duhej të ishte, vetëm urdhëronte. Dhe i plotësohej çdo dëshirë prej pasurisë që mund të kishte. Dhe ja, për herë të parë një plak në vend të huaj i klithi: mos lëviz! Dhe atë e zuri ngërçi. Të tërin. Zbuloi se kishte pasur mall t’i thoshin një gjë të pazakonshme për të, aq e zakonshme për të tjerët. Pra, kishte më të fuqishëm se ai dhe kjo e bënte që të besonte se herë-herë kishte pasur frikë nga fuqia e vet, të gjithë në jetën e tij prisnin prej tij dhe i bindeshin. Dikush e urdhëroi. Allah, Allah, bekuar qoftë! “Edhe unë qenkam si të tjerët dhe kjo s’është pak!”

Vizatimi mbaroi. Emri në fund si me shkronja arabe. Gjindja përreth duartrokiti. Bravo, Maestro! Sheiku në pjatancë shkëlqente si në pasqyrë, gjithë nur. Plaku ia zgjati pa thënë asnjë fjalë. Sheiku e mori pjatancën me dy duar dhe gati sa s’po hidhej përpjetë nga qejfi. Diku tjetër shëmbëlltyra e tij na paskësh tjetër tërheqje, sharm dhe një lloj sigurie, sa po e rikrijoi mbi një sipërfaqe të paktë, të brishtë, të thyeshme një rob zoti, që i thirri: Don’t move! Ia dha pjatën shoqëruesit dhe i shtrëngoi dorën piktorit plak. Ha-ha-ha, qeshi dhe iu kthye prapë shoqëruesit, seç i tha në gjuhën e vet duke ia marrë pjatën.

– Sa para pagojmë ne? – pyeti shoqëruesi.

– Ikni! – tha Kodra. – Pjatanca të lyhet me llak, për t’u mbrojtur portreti.

– Ka ashtu llaku restoranti? – Asnjë përgjigje.

Shoqëruesi i sheikut iu drejtua përsëri Mjeshtrit:

– Sa duhet pagojmë, thoni ti, që firmos çekun ai.

– Nuk dua gjë, jua thashë një herë.

– Zotëria im jo qetë, po nuk dha çmimin.

– Dëgjoni, – ndërhyri më në fund ai që kishte ardhur bashkë me Kodrën, – ç’keni për të dhënë, çojeni në banak dhe vijmë e pimë ndonjëherë tjetër këtu, për miqësinë tuaj, na kënaqët. Do you understand? – O yes, yes.… Të gjithë qeshën me zgjidhjen. Dhe arabët ashtu bënë. Sheiku doli duke përshëndetur me njërën dorë, kurse me tjetrën mbante pjatancën e paketuar mirë në kuti picash.

– E dini sa kanë paguar? – tha Vilma në tryezën ku ishte Adriani me shokët dhe zuri kokën me duar, – qyqja, moj nane, t’ja shtrojnë me darka këtu për nja 20 vjet rresht. E bëri llogarinë banakieri.

– Për natë do t’ju vijmë, – tha seriozisht miku i tryezës së Kodrës. Maestroja buzëqeshte heshturazi.

– Eja edhe vetëm, kur unë s’do të kem kohë.

– Maestro, duan t’ju njohin, – tha Vilma duke vënë duart mbi supet e tij dhe, pa marrë përgjigje, vazhdoi në shqip: – Janë nga Shqipëria.

– Po afrohuni, more çuna, – i ndritën sytë Kodrës. – Ç’kemi andej? Si po janë punët? Ju si ia çoni? Uluni, bashkë jemi parë edhe një natë tjetër, – i tha Adrianit, – po, po, çfarë do të merrni, apo shkojmë në një lokal tjetër, “Il sole mio”? Është këtu afër, pimë ndonjë gja.

– Mjafton të jemi me ju, ku të doni.

…

Mbasi dolën nga “Il sole mio”, italiani, miku i tryezës së Kodrës, që Vilma tha se ishte arkitekt dhe mbante një xhaketë që shkonte me sherrin që do të bënte me atë me të cilën bashkëjetonte, iku.

– Po të lë me bashkatdhetarët e tu, Maestro, është ora 2 pas mesnate.

– Shkojmë në shtëpi, pimë atje, – këmbënguli Kodra.

– Maestro, ti nesër çohesh në mesditë, në një…

– Po të dua, s’çohem fare, – e ndërpreu Kodra.

– E po mua më duhet të shkoj. Kam një projekt në dorë, do të punoj

– Ne duam të bëjmë dhe pak muhabet, apo jo, çuna? I thuaj Adalbertos, se ai nuk na erdhi, ngaqë kishte shkuar në studion e Stefanit, ishte vonuar atje, se i kishte shpjeguar pikturat e veta, – po thoshte Maestroja me zë të zvargur, – Po jo, mor njeri, nuk shpjegon piktori pikturat e veta, pikturat shpjegojnë piktorin, i thuaj.

– E drejtë, Maestro.

Evgjeni i futi krahun piktorit plak dhe bënë për tutje, në një rrugë që s’kishte pikë rëndësie se ku të çonte, në Milano jemi, gjithsesi. U kuptua, Kodra i ruhej vetmisë, ajo e gërryente, ai donte njerëz, shokë, i ftonte për drekë, për darkë, të panjohur, ikim në barin tjetër i cytte, sa më vonë, gjithë natën, vetëm të mos ishte vetëm, sidomos në shtëpi.

Tej dukeshin prostitutat, në rresht, jo shumë larg njëra nga tjetra, ndriçonin. E përshëndeti atë më pranë, sa e bukur!

– Ishim një natë me Heminguejin, – po tregonte Kodra, – dhe me Moravian, gruaja e tij i kishte gjinjtë të zbuluar përgjysmë, po pinim, por Hemingueji mbeti duke parë nga gruaja e Moravias, nga gjinjtë e saj. I thashë kamerierit në vesh, merre Heminguejin dhe çoje atje… të zgjedhë një nga ato… U mbyllën në një dhomë lart dhe, kur u kthye, Hemingueji nuk shikonte më nga gjinjtë e gruas së Moravias.

– Cili Heminguej, cili Moravia? – u kthye Martini nga shokët. – Për kë e ka fjalën Mjeshtri?

– Janë shkrimtarë, njihen, – tha Kodra. – A s’po e flas mirë shqipen, e kam harruar? – u bë merak vërtet ai.

– Jo, jo, shumë mirë, Maestro, – i thanë ata dhe ia shkrepën të qeshurit së bashku.

– Janë përkthyer vepra të tyre edhe te ne, – tha Adriani.

Hemingueji, Moravia… të dy ishin ndaluar më pas. Rezana lexonte “Çoçarja”, ia kishte dhënë Gjergji romanin. Unë endesha me biçikletë. E mori Beti librin ta lexonte natën në punë, ishte infermiere-rojë në spital. Ia vodhën. Dhe Kodra ka ndenjur me ta? Don’t move! – i tha vetes Martini. Dhe ndjeu mall për motrat dhe e përfytyroi veten në dasmat e tyre, duke treguar për Kodrën […]

Para se të ngjiteshin në apartamentin e madh të Kodrës, panë vetet e tyre në pasqyrat e mesores: jemi shqiptarë të bukur, bëri humor Maestroja. Evgjeni ndihej i lumtur. Çfarë store, po thoshte Adriani me vete. Martini kishte një pikëllim, që i shkonte.

Portat e shtëpisë kishin sistem alarmi. Nga brenda mbante erë boje, ngjyrash të përziera me erë lulesh. Medalje shumë, kupa, vegla muzikore, libra, pllakate dhe fotografi kudo, bardhezi, të mëdha, të vogla, rregull artisti, dikush shërbente këtu, dhe një pikturë e pambaruar. Edhe një tjetër…

– E kam për një shok, – tha Kodra, – i operohet e shoqja dhe do t’ia japim mjekut. Hapeni frigoriferin dhe merrni çfarë të doni, ka, shikoni dhe shishet në dollap. Më jepni dhe mua… – dhe u ul te një poltronë lëkure. Një kapicë me albume të tij mbi dysheme dhe riprodhime pikturash.

Pikasso s’ka qenë komunist vërtet, – po thoshte Kodra çfarë i kujtohej, – por e bënë komunistët të tillë. Ishte kundër çdo forme të borgjezisë dhe donte që pikturën e tij ta kuptonin edhe punëtorët. Dalí po, ishte egocentrik, dua ta mposht Pikasson, më ka thënë njëherë. Pol Kle ka vuajtur shumë. – Evgjeni po trallisej. Sa i madh!

– Po ti ç’bën? – pyeti befas Adrianin.

– Maestro, ja, studioj kështjellat… se si më duken ndonjëherë, ala buzzatiane, – u përgjigj, por donte që Kodra të vazhdonte.

– Shumë mirë. Kur filloi të vizatonte Buzzati, më pyeti njëherë: “Si të duken?” – e mori prapë fjalën Kodra. “Dino, – i thashë, – ti po vizaton siç shkruan.” – U gëzua shumë. Dëgjoni, modestia dhe altruizmi janë pasuria më e madhe në botë. Papa puth dhe lebrosët, por personazhet e mëdha kanë vdekur të gjithë. Edhe në Itali…. Statizmin e kanë krijuar arabët, modernistët i panë nëpër xhami dhe i bënë me 2-3 ngjyra… Po ti ç’bën? – iu drejtua Martinit.

– Asgjë, do të shes lule në Sanremo.

– Bukur! Edhe unë kam shumë lule në tarracën time. Ti je piktor, – u kthye nga Evgjeni, tundi gishtin tregues dhe buzëqeshi si fëmijë.

– Maestro, guxoj t’ju pyes, – ia ktheu Evgjeni, – nëse do t’ju thoshin se cili është mesazhi i veprës suaj, çfarë përgjigje do të jepnit sonte?

– E kam thënë: njeriu si viktimë, po humbet…

– Por ju s’keni njerëz në veprat tuaja!

– Ashtu është, unë nuk paraqes njerëz, por njerëzimin. – Maestroja heshti. E ktheu gotën, të gjithën. Pas peizazheve mahnitëse, fundeve të detit, nëpër portretet e tij kubiste, totemë e robotë, ende xhufkëronin flokë dhe jo tela. Dhe duart, jo ganxhat. Gishta të trashë. Janë forma të qëndresës së njeriut. Mund të krihesh ende, thoshte dhe qeshte, duhet të zbukurohesh. Kurse dora është përvoja, ndjenja dhe mendimi bashkërisht. Dashuri dhe punë. Është e shenjtë dora… – S’kam asnjë dorë andej…, – po ankohej Kodra, – kërkoj njeriun. 3 vjeç më la nëna mua… Ajo s’më kujtohet, por vdekja e saj. Graria më thoshin se po flinte, e zeza. Një vëlla ma zhdukën, se ishte patriot, me Ballin, babai m’u vra në det, nga minat angleze, transportonin petrol. Mua më humbi atdheu…

– Edhe ne kërkojmë të humburit tanë…, – tha Evgjeni.

Maestroja s’bëzani. I shikoi një grimëherë në sy të tre me radhë. Si ta kuptonte: kishin humbur vërtet njeri apo ishte britmë intelektuale?

– Vuajnë më shumë ata që kërkojnë, ndonjëherë më shumë se ata që kërkohen. I kam provuar të dyja: edhe të humb, edhe të më humbasin, – tha me zë të pasmesnatshëm. Pas pak shtoi: – Prandaj jeni kaq të mirë ju. Miqësia është më e madhja e të gjithave…, – dhe kapsalliti sytë. – I thashë presidentit të Shqipërisë, dua të vij, të pikturoj… të bëj afreske nëpër mure, në institucione… që të mësohen njerëzit atje, t’i respektojnë… se ishin ngritur, i kishin shkatërruar institucionet… gjersa kam vepra në Milano, Vatikan, Napoli, Sorrento, Palermo… nëpër botë… pse të mos kem në atdhe? – Kodra heshti. – Mbushini gotat, edhe timen..

– E çfarë tha presidenti? – po priste me padurim përgjigjen Adriani.

– “Institucionet janë të mbyllura, – më tha. – Veprat e tua duhen të jenë kudo, ku mund t’i shikojnë të gjithë…”

– Po ju çfarë i thatë? – u ngrit në këmbë Evgjeni.

– “Atëhere hapni institucionet, që t’i shohin qytetarët”, i thashë, – qeshi Kodra. Evgjeni përpoqi gotën e tij me të Maestros. – “Shkëlqyer!” – buçiti. – Dhe s’doja asgjë, vetëm një student të pikturës, që të më ndihmonte të mbante kovat me bojëra. Nuk hipi dot shkallëve tani… E si i quanin ata?

– Cilët?

– Miqtë tuaj të humbur… janë dhe të mitë…, – u përlot Kodra.

– …Gjergji, Afërdita…

– Emra të bukur, të vjetër… T’i kërkojmë… në fillim brenda vetes… – Dhe u ngrit me mundim, dalëngadalë, mori mandolinën te rafti tjetër. – Është një pjesë, – tha, – që Salvatore Quasimodo ma kërkonte shpesh, kompozim imi, melodi shqiptare, “Dhentë zbresin nga Olimpi”, po i bie, thërrasim shpirtrat e tyre të bardha…

Don’t move! Megjithatë ne do të ikim, Maestro. Afër mëngjesit Evgjeni e la Martinin në rrugën “Buenos Aires”, me dy-tri albume të ndryshme të Kodrës, të firmosura nga ai, po kështu dhe Adrianin, në Institutin “Padre Mondi”, afër një kishe dhe e ktheu makinën me shpejtësi. Vetë do të ikte për në Milano Fiori. Në shesh ende s’kishte lëvizje. Agimi vazhdonte të rridhte nga qielli si një ujëvarë e madhe. Don’t move, don’t move, thoshte me vete dhe s’kishte gjumë. Mos lëviz, o njeri, rriji besnik vetes! Eppur si muove, kishte thënë një plak tjetër, që desh e vranë për këtë fjalë, agjitacion dhe propagandë kundër Zotit, neni 55 i Kodit Penal, me anën e të cilit na kishin dënuar. “Anti-55” duhej të ishte ajo gazeta në Tiranë, jo “55”. Bota, po, duhet të lëvizë, kjo është e drejtë, të ikë, në universin pa fund, të rrotullohet, kjo mjafton, por njeriu jo: don’t move!, të mbetet njeri. Me virtytet te liria dhe lirinë në virtyte. Profeti, Maestroja, çfarë pleqsh, si perëndi… thinjat e arta të kohës… po u shtoj dhe një shok, Galileo Galilein, çfarë trinie…! Kur vdes, njeriu i merr me vete të gjitha sekretet e tij, por jo imazhin, as disa nga idetë, as mirësinë… çfarë etërish! Ashtu dua të plakem dhe unë… Dhe u pa në pasqyrën e makinës, në mes… Ku paskam vajtur kështu, tha, në ç’rrugë jam? Dhe e drejtoi makinën në anë të këmbësores plot me gjethe të mëdha, të rëna. Të kuqërremta si bakër. Mbështeti krahët mbi timon, vuri kokën përsipër dhe donte që ta zinte gjumi. Sa për një ëndërr, s’dihej ç’i thoshin pleqtë e shenjtë…

ËNDRRA ME MUR

(prapë në roman)

Muri i këtejmë i burgut.

Afroma kovën, thirri Mjeshtri plak. Atë tjetrën. Trazoje me penelin e madh.

Dhe Evgjeni ashtu bëri.

Shikon gjë në mur ti? Ç’janë këto përhijime?

Janë mbështetur të burgosur.

Mos i hiq. Lëri njolla. As gjakun mos ia pastro murit…

Dhe Mjeshtri plak nisi nga puna. Hidhte ngjyra, të zeza, të kuqe, njëra mbi tjetrën, me penel, me bishtin e penelit, blu, të blerta, hije, krahë, zinxhirë, bir, çfarë ngjyre ishin plagët? Në atë të diellit kur perëndon?… Merri shkallët, hip lart dhe puno mbi atë që bëra unë, mbaroje afreskun. Vër fytyrat e miqve të tu të humbur…

Hidh ca ujë në kovë, nga përmbytja e asaj nate, përzieje me britma, flaki penelat, pikturo me gishta, me duar, ngjishe fytyrën tënde mbi atë të Afërditës… fort… si puthja… Ja dhe sytë e Gjergjit, çfarë shikojnë? Je ti brenda në ata sy… Pranë tij Rezana… Profeti… Erdhi dhe Martini, Adriani… Të gjithë bashkë. Ç’afresk tronditës, i shkëlqyer! Ta ngremë me gjithë mur dhe ta çojmë në kryeqytet.

Është e mundur?

Po. Unë jam arkitekt, miku i Kodrës, do ta presim murin…

Jo, në asnjë mënyrë, kundërshtoi Drejtori, s’mund ta heqim, se na hapet burgu dhe ikin të dënuarit.

Po ky është qëllimi i veprës sonë, ulëriu Evgjeni…

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.254\IMG_6471.jpg

Autografi i Kodrës për djalin me emrin Atjon

ENGJËLLI IM

…bashkë me Edën duam të tregojmë që Kodra i vonë u miqësua shpejt dhe me djalin tonë, Atjonin dhe ai e deshi atë si një gjysh mitik, që kur e pa, foshnjë në Romë, diku aty afër “Piazza di Spagna”, teksa rrekej të afrohej dhe befas binte. Kodra tha: “Po shpik të ecmen” dhe nisi ta vizantonte mbi gazetën që gjendej mbi tryezën tonë, ashtu siç ai e kishte zakon. Na skiconte dhe ne, kë t’i shkrepej. I ruajmë ato portrete me dashuri.

Kur u bë tre vjeç djali ynë, Kodra i dhuroi një pikturë me autograf. Rastet e bukura erdhën bujarisht për t’u takuar prapë. Kodrës i pëlqente të bënte lodra me fëmijëtnga ato që quhen “numra shpejtësie”, zhdukte letra, sajonte njolla nëpër duar pa u kuptuar, i mahniste fëmijët, këndonte… Lodrat që mësoi nga Kodra, Atjoni ua bënte fëmijë të tjerë dhe u dukej atyre si magjistar i vogël.

Së fundmi u panë në Tiranë. Kodra kishte sjellë një ekspozitë antologjike, më të madhen të tijën në Galerinë Kombëtare, ishte viti 2003. Kështu u krijuan mundësitë të rrinim përsëri gjatë me Kodrën, në darkat ku ai rrethohej me miqtë e shumtë, në hollin e hotelit, ku linte qelqen me verë dhe tundohej si përherë të merrte një gazetë, menytë, jo që t’i lexonte, por të vizatonte mbi to, le të ishte ç’të ishte, edhe pjatë, ngjyrat i kishte gati nëpër xhapat e mëdhenj dhe të shumtë, ashtu ishte i veshur, në mënyrën më piktoreske dhe vetë, por ndodhte të përdorte për ngjyrime dhe petlat e luleve e të gjtheve përreth.

Atjoni ishte 8 vjeç dhe tani me Kodrën fliste më gjatë e kuptohej më shumë. Dhe donte të bënte dhe ai diçka për të, gjyshin e artit, një si dhuratë, një vepër si të atij, postkubiste, një totem, “Homazh Kodrës”, kështu e titulloi siç kishte bërë dhe Kodra dikur “Homazh “Pikassos”.

Piktura e Atjonit do të vlerësohej më pas nga kritikë arti, nga studiuesi Prof. Gëzim Qendro, kuratori i ekspozitës së Atjonit në Tiranë, po kështu dhe nga piktori dhe botuesi i njohur Gëzim Tafa, përgatitësi i Albumit të Atjonit, nga shikues të shumtë.

Dhe mbase dhe në Qiell shkëmbejnë prapë piktura parajsërore.

Ngjyrat e asaj miqësie që lidhën piktorin e madh Kodra me fëmijën me emrin Atjon, qoftë dhe për aq, çaste që fluturonin, tani vezullojnë me fuqinë e së vërtetës së bukur, janë dëshmi të një lumturimi që mbetet ashtu si një vepër arti, Nuk ka art pa xixëllima të tilla, që na i jep në jetë Hyu dhe nuk na i merr dot më…

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.937\IMG_6478.jpg

C:\Users\User\AppData\Local\Temp\Rar$DIa0.694\IMG_6474.jpg

Vepra që Kodra i dhuroi Atjonit Vepra që Atjoni ia dhuroi Kodrës

LETRA E PRESIDENTIT BIDEN PËR NJOHJE TË NDËRSJELLTË SERBI-KOSOVË PËRBALLË KOKËFORTËSISË SË VUÇIÇIT PËR MOSNJOHJE

February 8, 2021 by dgreca

NGA DALIP GRECA /

Letra e Presidentit Joesph Biden drejtuar Presidentit të Serbisë Aleksander Vuçiç me 5 shkurt 2021, me rastin e ditës së Pavarësisë, është një lajm i mirë për Kosovën, ndërsa reagimi i pritur i Vuçiçit, tregon se ky vazhdon të jetë i përkëdheluri i BE-së dhe i Rusisë dhe këmbëngul për mosnjohje të Kosovës, ndërsa për vazhdimin e dialogut kërkon sërish ndërmjetësimin e Bashkimit Europian.

E dërguar pak ditë pas fjalimit të parë të Presidentit të 46 amerikan për vizionin e ri në politikën e jashtme të Shteteve të Bashkuara të Amerikës gjatë mandatit të tij, për rikthim të fuqishëm në arenën ndërkombëtare, letra vjen si sinjal i fortë i mosndryshimit të kursit në Bllkan në përshtatje me strategjinë e rikthimit të SHBA në politikën botërore, ku diplomacia do të jetë instrumenti bazik.

Në mënyrë diplomatike presidenti Biden i shkroi Vuçiçit se Amerika do ta mbështesë integrimin europian të Serbisë, por këmbëngul në thellimin e reformave dhe e inkurajon që të ndërmarrë hapa të fortë për të ecur përpara me qëllimin final arritjen e marrëveshjes gjithëpërfshirëse dhe normalizimin e marrdhënieve me Kosovën dhe njohjen e ndërsjelltë mes tyre.

E shkruar me gjuhë diplomatike letra presidenciale merr një përgjigje jo diplomatike prej Vuçiçit. Edhe pse janë vetëm dy rreshta në letrën prej 15 radhësh, që i referohen reformave dhe normalizimit të marrdhënieve me Kosovën, Vuçiçit duket se i ka djegë fortë, tek ka komentuar për mediat, jo pa nervozizëm. Ai pranon urimin e presidentit amerikan, por kundërshton thirrjen për njohjen e ndërsjelltë të Kosovës. Përpjekja e sforcuar për ta shitur këtë qëndrim si detyrë kushtetuse të tij në mbrojtje të interesave të Serbisë, e le të varur në pafundësi zgjidhjen e çështjes së njohjes dhe e zvarrit dialogun në pafundsi.Vuçiçi duhet të pajtohet me të vërtetën, që tashmë është aksiomë dhe s’pranon vërtetim; Kosova nuk ka kthim pas si shtet i pavarur, e njeh apo jo ai dhe Serbia!

Presidenti i serbëve harron një fakt në parashtrimet e tij; harron faktin se ai përfaqëson një shtet agresor që ushtroi genocid ndaj popullit të pambrojtur të Kosovës dhe në këto kushte , jo vetëm duhet ta njohë, por edhe të kryej detyrimin njerëzor për t’i kërkuar falje shqiptarëve të Kosovës, të ndjejë përgjegjësinë për ta zhdëmtuar Kosovën për dëmet e luftës, të ndihmojë për të gjetur të zhdukurit nga makina shfarosëse serbe, të njohë botërisht krimet e kryera nga idhulli i tij Millosheviçi. Tendenca e Beogradit prej kohësh ka qenë dhe mbetet barazimi i viktimës me agresorin; gjë që nuk ka për të ndodhur dhe vetë Evropa nuk duhet ta lejojë si kujtesë kundër genocidit.

Vuçiç po bën të fortin tek deklaron për të disatën herë se po i kërkojnë që t’ia imponojnë njohjen e ndërsjelltë të Kosovës, por ai nuk do ta bëjë këtë. Madje po krekoset si shumë, kur thotë se ua kam thënë në fytyrë (amerikanëve) se nuk do të ketë njohje! Kjo është më shumë se krekosje, edhe pse është e lexueshme se është e destinuar për tregun e brendshëm elektoral serb, ku nacionalizmi vazhdon të jetë i ulur këmbëkryq.

Presidenti serb nuk është i sinqertë me veten kur deklaron se kjo (imponimi i njohjes së ndërsjelltë) është politikë e re e Washingtonit; në fakt Washingtoni ka qenë shumë i qartë që me ndërhyrjen e armatosur të NATO-s, bombardimet (24 mars 1999-10 Qershor) për të shpëtuar shqiptarët e Kosovës nga katastrofa humanitare që i kërcënonte, në kohën kur në Shtëpinë e Bardhë ishte Presidenti Bill Klinton; ka vijuar me njohen e Pavarësisë së Kovës në kohën e Presidentit George W. Bush(2001-2009), për të ardhur tek ruajtja e statukuosë në kohën e presidentit Barak Obama(2009-2017), deri tek shtytja që i dha në fundin e mandatit të tij Presidenti Donald Trump(2017-2021) me marrëveshjen e 4 shtatorit 2020, ku uli përballë njeri tjetrit në Shtëpinë e Bardhë Presidentin Aleksander Vuçiç dhe kryeministrin e Kosovës Avdullah Hoti. Në këtë vijimësi, letra e Presidentit Biden dhe thirrja e tij për njohje të ndërsjelltë, s’është gjë tjetër veçse finalizim i kërkesave amerikane për njohjen e Kosovës prej Serbisë. Atëherë përse i duket qëndrim i ri Serbisë kërkesa amerikane për njohje të ndërsjelltë?

Është e lexueshme në dekleratat e bëra me këtë rast se qëllimi i Vuçiçit është mosnjohja e Kosovës dhe vazhdimi formal i bisedimeve Serbi-Kosovë, për të shtyrë kohën. Tek komentoi thirrjen e presidentit amerikan Joseph Biden ai u zotua se shteti i tij ishte i gatshëm të vazhdonte bisedimet me Kosovën, por….të ndërmjetësuara nga Bashkimi Europian….Përse po kërkon vetëm ndërmjetësim të Bashkimit Europian Beogradi? Natyrisht se është i kurajuar edhe nga kritikat e Bashkimit Evropian adresuar Kosovës për vendimin e saj për çeljen e ambasadës kosovare në Jeruzalem, veprim që është konsideruar si largim i Kosovës nga Evropa!

Presidenti serb kërkon ndërmjetësinë e Brukselit sepse është i bindur se vetë Europa nuk e ka seriozisht zgjidhjen e afërt të çështjes së Kosovës, njohjen e saj prej Serbisë, përderisa pesë shtete të Bashkimit Europian ende nuk e kanë miratuar pavarësinë; nuk do ta kenë seriozisht përderisa në krye të politikës së jashtme të BE-së të jetë Josep Borrell, shteti i të cilit, është një nga më të mëdhenjtë e Bashkimit Evropian, që nuk ka ndërmend të njohë Kosovën; përderisa ndërmjetësi i Bashkimit Evropian në dialogun mes shqiptarëve dhe serbëve të jetë sllovaku Miroslav Lajçak, shteti i të cilit po ashtu nuk e ka njohur Kosovën si shtet i pavarur!

U bënë 9 vjet(2011) që vazhdojnë bisedimet mes Serbisë dhe Kosovës nën kujdestarinë dhe ndërmjetësinë e Bashkimit Europian, por asgjë nuk kanë nxjerrë në dritë përveç shtërngimit të duarëve para kamerave.

Në këto kushte presidenti Serb, duke pasur avokate diplomacinë ruse, ndjehet i sigurtë dhe bën të fortin përballë kërkesave amerikane. Ai ka thënë se “edhe në Uashington ka pasur përpjekje që “njohja e ndërsjellë” të imponohet si zgjidhje përfundimtare, por është detyrim i tij(Vuçeviçit) të “mbrojë interesat serbe dhe se Dita e Shtetësisë është më e rëndësishme sesa dëshirat e shqiptarëve dhe amerikanëve”.

Shqiptarët e Kosovës duhet të ndjehen mirë që Vuçiçi i vendos në të njëjtin krah me amerikanët,(pasi vetë është në krahun e aleatëve tradicionalë, rusëve) por udhëheqësit kosovarë duhet t’i bëjnë më mirë detyrat e shtëpisë që Kosova të ecë përpara dhe me ndihmën amerikane të arrijë qëllimin final.

Prova e radhës për ta janë zgjedhjet e 14 shkurtit.