Archives for November 2021

DOM NIKOLLË KAÇORRI, ATDHETARI E MESHTARI QË LUFTOI ME PUSHKË E BEKOI ME KRYQ PËR PAVARËSINË E SHQIPËRISË

November 23, 2021 by s p

http://www.albdreams.net/wp-content/uploads/2012/10/dom-Nikollekacorri.jpg

(Një kujtesë e vogël per një “gurë” të madh themeli në “godinen” e shtetit të pavarur shqiptarë)

NGA NDUE BACAJ

Nuk ka asnjë aresye të mos e themi “troç” se kleri katolik ndër motet e shekujt e Shqiperisë së robërueme , (veçanarisht gjatë atyre të pushtimit turko-osman), ka qenë drita , zemra , shpirti , truri e frymezimi i pasosun i atdhedashurisë dhe vlerave më të mira morale e matriale të shqiptarisë , fatësisht gjithnjë me kahje nga perendimi… Në fletoren “Shqipëria e Re” të dates 10 janar 1933, do të “shkruhej” boterisht se: “…Të tjer klerikë të Shqiperisë mallkonin shqipen dhe Shqiperinë , kleri françeskan derdhte gjakë , djersë dhe inteligjencë , per të zhvilluar gjuhën dhe ndjejat kombetare të lirisë dhe pavaresisë..”.1. Plejada e këtyre klerikeve është e madhe sa vete historia jonë , por unë me rastin e këtij pervjetorit të pavaresisë së Shqiperisë mendova të “veçoj”, atdhetarin e meshtarin Dom Nikollë Kaçorri , firma e të cilit mbi aktin e shpalljes së pavaresisë , është sot e mot një qiri drite i pashuar, në altarin e Shqiperisë Europiane…

DOM NIKOLLË KAÇORRI, “FRUT” I HARMONISË E BASHKËJETESË NDËRFETARE TË SHQIPTARËVE…

Dom Nikolla lindi në vitin 1862 në familjen “Kaçorri” në fshatin Krejë të Lurës dhe ishte “frut i rrallë” i një dashurie të “ndaluar” per “ligjet” e kohes. Ai ishte djali i katolikut Vokërr Kaçori dhe muslimanes Hanë Vladi. Vlen të theksohet se përkundër ligjeve osmane Lura ishte njëra nga trevat sfidante të kesaj “klime” që kultivonte pushtuesi shekullor turko-osman. Në Lurë muslimanet (shekulli XIX N.B.) ishin ende gjysëm të krishterë , e të krishterët gjysëm “musliman”.. Në Lurë njeri vella ishte musliman e tjetri katolik që ishte edhe kryeplak fshati , njeri festonte Krishtlindjen e tjetri Bajramin…2. Në ketë ambient “kontraditor” çifti “KAÇORRI” ndertoi familjen e vet , të mbeshtetur fortë mbi një dashuri të sinqertë të lindur e rritur natyrshem , pasi ata i kishte bashkuar dashuria , që siç perdikojnë hierarkë të lartë të besimit kristian , edhe vetë besimi është dashuri , edhe pse dashuri për Zotin , që është një e vetëm një për të gjithë besimtaret e vertet , qofshin keta kristian apo musliman e tjer.. Natyrisht per ato vite të shekullit XIX-të nuk kishte qënë e lehtë as për këtë çift , i cili per fatin e tyre të keq do të vdisnin të rinjë duke lënë jetim jo vetem Nikollen e vogël , por edhe dy djemët e tjerë më të mëdhenjë (se Nikolla) , Ndrecën e Dedën.. Se si u rriten keta jetim në ato vite të zymta të hyqameit turk këtë e dinë vetem Zoti që i kishte falë… Por natyra ishte krejt tjetër dhe siç shkruan studiuesi Daniel Gazulli ; Nikollë Kaçorri e rriti shtatin në mes pishnajave dhe kaltërisë të liqejve e të qiellit. Atje ai degjoi baladat e para që evokonin liri. I kishte ngelë veçanarisht në mendë një këngë që thoshte :

”Të gjithë gjaqet ju ti falni /

Luften turkut mos ia ndalni..” . 3.

EDUKIMI FETAR :

Vlen të kujtohet se fati i mëtejshem i (fëmisë) Nikollë Vokërr Kaçorri do të merrte “rrugë” në vitin 1872 me viziten baritore të arqipeshkevit të Durresit Patër Rafaelo d’Ambrosio, i cili kishte nën juridiksion edhe Luren , ku bente ”ligjin” Shehu i kesaj krahine , që njihej si një turkoshak i devotshem dhe e kishte marrë nën “kujdesatri” jetimin Nikollë Kaçorri, të cilin e kishte “dekleruar” musliman, dhe thuhet se i kishte “ndryshuar” emrin në “Nimet”.. Gjithsesi me ardhjen e arqipeshkevit D’Ambrosio në Lurë fisi “Kaçorri” u gëzua pa masë , dhe bëri çmos ta takojnë djalin e tyre jetim me arqipeshkevin e Durresit , i cili pasi e takoi e kuptoi se kishte të bënte me një fëmijë me inteligjencë të jashtezakonshme për moshën , ndaj u propozoi të afërmeve të Nikolles ta marrin me vehte per ta shkolluar në Delbinisht… Ky propozim gëzoi jo vetem të afermit e Nikollës, por edhe vet ketë femijë , ndaj propozimi u bë realitet… Nikollë Kaçorri pas seminarit të Delbinishtit , kalon në seminarin papnor të jezuitëve në Shkodres , të cilin e perfundoi me rezultate shumë të mira. Me 1882 perfundon kolegjin urban për retorikë e gramatikë. Nga viti 1882 deri në vitin 1888 studion në Romë . Nga viti 1888 deri ne vitin 1893 studion për teologji , filozofi dhe shkenca politike në Universitetin e “Zeking” të Zyrihut në Zvicer dhe në Austri…

DOM NIKOLLA FETAR E ATDHETAR…

Pas perfundimit të studimeve në dhjetor të vitit 1893 hynë në rrugën e bukur , por të veshtirë të meshtarisë duke filluar në Delbinisht si famulltarë, pra aty ku e kishte lënë vite më parë si shekullar… Në vitin 1894 emrohet famulltar në kishen e Shën Luçisë në Durres. Puna e tij si famulltar në Durrës u vlersua aq shumë sa në vitin 1906 emrohet Protonoter Apostolik , ndersa me 1908 bëhet sekretar i arqipeshkevisë e më pas Ndihmesipeshkev e Ipeshkev i Durresit.. Këto detyra të shenjta fetare Dom Nikolla i kreu me besnikri fetare dhe me devotshmeri atdhetare, për grigjen katolike që atehere njihej si “fara” e pa kuame e Shqiperisë Europerendimore.. Por atdhetarizmi i Dom Nikollë Kaçorrit i kalonte keto “caqe” , pasi ndër vite (së bashku me atdhetarë të tjere klerik apo shekullarë ) kishte qënë palca e qendreses me pushkë e pendë , per liri e pavaresi të trojeve shqiptare të Krujes , Kurbinit , Milotit , Lezhes , Bregut Mates , Mirdites , Lures , Durresit , Malesisë së Madhe (Etnike) , Dukagjinit e deri në Kosovë e më gjërë. Nga ky aktivitet po “rrugëtojmë” vetem në disa “segmente të autostrades” të atdhetarisë të Dom Nikollë Kaçorrit , gjurmet e të cilit nuk i kanë fshirë vitet e dekadat , dhe nuk do ti fshijnë as njëmijë vite e dekada të tjera , qofshin këto edhe të një harrese të qellimshme… Dom Nikollë Kaçorri , me shoket e tij të pandarë të binomit Fe dhe Atdhe ; At Gjergj Fishta , At Pal Dodaj , At Karl Prenushi , At Lorenc Mitroviq , At Mati Prenushi , At Sebastian Hila , At Luigj Bushati , At Bonaventura Gjeçaj , At Luigj Palaj, At Shtjefen Gjeçovi e tjer janë disa nga frymëzuesit e mbeshtetësit e korifejve të atdhetarisë si; Dedë Gjon Luli , Mehmet Shpendi , Luigj Gurakuqi , Isa Boletini , Gjin Pjetri , Abdi Toptani, Marka Gjoni , Llesh Marka Kola , Ndrecë Prenga , Gjeto Coku , e tjer…Qendresa e stuhishme antiturke e zonave (disa nga të cilat i sipercituam) per të ruajtur apo rifituar të drejtat e tyre jetësore e zakonore , (veçanarisht) në fundin e shekullit XIX dhe fillimin e shekullit XX , janë kurora e lavdisë dhe heroizmit të trojeve Shqiptare të cilat janë të lidhura pazgjedhesisht në perjetësi edhe me emrin dhe veprën e Dom Nikollë Kaçorrit. Për ta “ilustruar” ketë epope lavdie po kujtojmë vitet heroike 1901-1907 , kur kriste pushka e shëndriste mendja , rrezet e së cilës u dalluan qartë në kongresin e Manastirit 1908 , ku u miratua alfabeti që kemi sot , dhe njekohesisht u ndertua ajo “urë” gjigande komunikimi me Europen e Boten Perendimore , dhe kontributi i Dom Nikollës së bashku me Atë Gjergj Fishten e tjerë i “ngjason”një kolone betoni pa të cilen ura do të kishte qënë gjithnjë në rrezik “shembje”.. Dom Nikolla ka një kontribut të rendesishem jo vetem kur “luftohej” me pendë ,por edhe kur luftohej me pushkë per lirinë e të drejtat e shqiptareve.. Gjatë viteve 1909-1910 Dom Nikollë Kaçorri edhe pse i survejuar në ekstrem nga hyqameti turk , ai nuk do të terheqej nga aktiviteti i tij atdhetar antiosman. Kajmekani i Krujes në veren e vitit 1910 do të urdhëronte arrestimin e disa atdhetarëve shqiptarë , dhe pas këtyre edhe Dom Nikollën , me pretekstin se zaptinjet turq kishin kapur në Shijak hyzmeqarin e tij me tre pushkë e fishekë, si dhe letra korespondence… duke e denuar me katër vite burg , por me nderhyrjen e autoriteteve kishtare të Durresit e më gjerë pas rreth një viti e lirojnë. E lirojnë kur Malesia e Madhe kishte rindezur në votren e saj zjarrin e lirisë e flamurit , kryengritjen antiosmane të vitit 1911. Kryengritje e cila do të shpaloste në driten e diellit flamurin kombetar të Gjergj Kastriotit me 6 prill 1911 ,dhe do të miratonte programin autonomist me trajta mvehtesie , memorandumin e Greçes 10-23 qershor , 4. , në të cilin kishin kontributin e tyre korifenjet e pavaresisë së Shqiperisë Luigj Gurakuqi , Ismail Qemali , Isa Boletini , Dom Nikoll Kaçorri e tjerë. Viti 1912 do ti gjente shqiptarët e Shqiperinë në një udhekryq , që nuk i dihej dalja , pasi perandoria e së keqes kishte filluar te skemoqej në të kater anët e saj , e shqiptaret e shkretë nëse nuk i delnin zotë vehtes rrezikoheshin të mbeteshin nën rrenojat e ngrehinës osmane… Dom Nikolla e kishte kuptuar me kohë ketë , ndaj kishte shtuar aktivitetin e forcuar bashkepunim me Luigj Gurakuqin , Ismail Qemalin e tjerë korifejë të atdhetarisë , por njëkohësisht ishte angazhuar për sensibilizimin e Europës së kohës me në krye perandorinë Austrohungareze , e cila shpesh ndër mote kishte qenë “Engjëlli” mbrojtes i Gegënisë e në veçanti i Grigjës katolike në Shqipëri.. Pikrisht duke patur besim te kjo perandori europiane me insisiativen e Dom Nikollës me 12 nentor (1912 nga Durrësi) ju dergua një memorandum perandorit të Austro-Hungarisë së Franc Jozefit, per të perkrahur pavaresinë e Shqiperisë , ku ndër të tjera “shkruhej” : “..I lutena madhnisë sate që Shqipnija prej katër vilajetesh… të bahet një mbretni në vehte me tre milion shqiptarë sikur të tjera shtete të Ballkanit… Shqiptaret janë kombi më i vjeter… me gjuhë e me zakone fare të veçanta… gjaku i tyre nuk mundet me u pajtue kurresesi me çdo gjak të kombeve që janë rreth… Sado që për një kohë të gjatë shekujsh u rrahën prej tallazeve politike shqiptaret qëndruan në kombësi të vet e në zakone të veta , si një shkemb i fortë në mes të detit.. Këtë e tregojnë edhe thelloritë e mëdhaja që shqiptaret hoqen në roje të qytetrimit e perparimit të vet …Një mbretni shqiptare do të mbante jo vetem peshen e ekulibrit të Ballkanit ,por edhe të gjithë Europes, e sidomos me mujt me u ba sipas deshires tonë ,një mbretni e pa-anë (neutrale) , sikurse Zvicërra…”5. Kur delegacioni shqiptarë shkoi në Vjenë Ismail Qemali u befasua nga Ministria e Jashtme Austriake, që njihte shumë mirë gjendjen e Shqiperisë.. dhe për këtë njohje të realitetit shqiptar meriten kryesore e kishte Dom Nikollë Kaçorri.. Ishte pikrisht Dom Nikolla ai që do të priste në Durres me 22 nëntor 1912 Ismail Qemalin me bashkepuntoret e tij kur do të vinin nga Triestja në Shqiperi për të realizuar misionin e Shenjtë të shpalljes së pavaresisë , të mbeshtetur edhe nga Perandoria Austro-Hungareze… Durresi nga patriotet shqiptarë ishte “projektuar”, si qyteti ku do të shpallej pavarësia e Shqiperisë… Por kjo nuk do të ndodhte pasi do të “puqeshin” interesat e dhespotit grekë të kishes ortodokse Jakovit , dhe filoturqëve shqiptarë me në krye myftiun e Durrësit , të cilët perveç propogandes perçarëse gjetën mbeshtetje te qeveria e Stambollit e cila kishte urdhëruar vezirin e Janines ta pengonte shpalljen e pavaresisë së Shqiperisë në Durres me çdo kusht.. Për këtë turqit do të dergonin forca ushtarake , së bashku me urdherin për zhdukjen fizike të patrioteve shqiptarë që kishin marrur mbi vehte ketë mision.. Në këto kushte delegatet me në krye Ismail Qemalin dhe delegatin e Durresit Dom Nikoll Kaçorrin do të niseshin për në Vlorë , ku ishin njoftuar nga patriotët atje se ishin të mirpritur…Udhetimi siç dihet nuk kishte qënë i lehtë , por delegatet e pavaresisë kishin arritur në Vlorë. Perpara se të kryhej evenimeti historik i shpalljes së pavaresisë (me 28 nentor) ,delegatet kishin marrur “telegrafisht” lajmet e gëzueshme se disa zona të Shqiperisë kishin ngritur flamurin kombetar si simbol të mvehtesisë nga Turqia. E kjo kishte ndodhur në Elbasan me 25 nentor , në Durres (rrethina) me 26 nentor , në Kavajë, Peqin e Lushnje me 27 nentor e tjer..6. Delegatet e pavaresisë dhe pse me mungesen objektive të disa perfaqesuesve të krahinave të ndryshme të Shqiperisë ( si Isa Boletini që arriti me një ditë vonesë etj.) , vendosen që me daten 28 nëntor 1912 nga ballkoni i shtepisë së Xhemil Vlorës , të lajmrojnë “botërisht” se Shqiperia mbas sodit ishte shpallur e lirë dhe e mosvarme…7. Mjerisht kjo ditë historike që kulmoi me shpalljen e pavaresisë me simbol ngritjen e flamurit në Vloren e vogël me rreth 5 mijë banorë , nuk na ofron asnjë fotografi orgjinale , pasi ato nuk u realizuan në atë fillim mbrëmje të ftohtë me pak shi dhe me një erresirë që shtohej… Fotografitë që na serviren sot janë të cermonisë së pervjetorit të parë (28 nentor 1913) të ketij akti , të organizuar nga qeveria… (Këtu bëhët fjalë për fotografitë e pa censuruara e fallsifikuara nga regjimi i dreqneve të kuq..). Në aktin e nënshkruar të shpalljes së pavaresisë firma e Dom Nikollë Kaçorrit është fill mbas asaj të Ismail Qemalit, dhe është ndër firmat më me dritë shqiptarie . Vlen të kujtohet se disa nga nënshkruesit e ketij akti madhor nuk dinin të shkruanin shqip e per rrjelloj e nënshkruajnë turqisht…

Per rolin e rëndesishëm të Dom Nikoll Kaçorrit në diten e shpalljes së pavaresisë bënë fjalë edhe raporti i perfaqesuesit rus Shellkunov i dates 15 dhjetor 1912 , derguar Ministrisë së puneve të Jashtme në Peterburg , i cili ndër të tjera “tregon” se mbas Ismail Qemalit e kishte marrë fjalen Dom Nikollë Kaçorri , i cili kishte lavdruar trimerinë e popullit shqiptarë dhe sakrificat e bëra prej tij per të çliruar atdheun e vet , dhe njekohesisht shprehu bindjen se Shqiperia e re e pavarur do t’i kalonte të gjithë fqinjtë ballkanikë…8.

DOM NIKOLLË KAÇORRI NËNKRYETARI I PARË I QEVERISË PARË SHQIPTARE PAS 433 VITEVE.

Pas aktit madhorë të shpalljes së pavaresisë së Shqiperisë , kuvendi kombetar vijojë punimet deri me 4 dhjetor (1912), ku perveç disa vendimeve të rendësishme organizative , miratoi edhe qeverinë e kryesuar nga Ismail Qemali , me Nenkryetar të Qeverisë Dom Nikollë Kaçorrin , i cili perveç aktivitetit të tij adhetar njihet si “bekuesi” i pavaresisë , por edhe si Nenkryetari i parë i Qeverisë së parë shqiptare pas 433 viteve roberi turko-osmane. Aktiviteti si Nenkryetar i Qeverisë shqiptare të Dom Nikolles pershkruhet nga puna e perkushtimi prej atdhetari të kulluar , që i kerkonte maksimumin vehtes në rallë të parë e pastaj kabinetit qeveritarë. Dom Nikolla “emertesen” e kishte Nënkryetar qeverie , por në shumicën e kohes ai bënte punën e Kryeministrit , pasi Ismail Qemali duke mbajtur edhe postin e Ministrit të Jashtem ishte vazhdimisht në “udhetim” nëpër kancelaritë europiane për njohjen e pavaresisë së Shqiperisë. Mjerisht në këto kohë Shqipëria ndodhej e pushtuar në rreth dy të tretat e teritorit saj , nga trashigimia osmane (që po jepte shpirt), serbo-malazezet ,bullgaret dhe nga shovenët grekë. Në keto kushte aktiviteti i Dom Nikollë Kaçorrit kishte perveç entuziazmit , edhe shumë zhgënjime. Janë pikrisht zhgënjimet të cila e bënë Dom Nikollen të jap dorheqjen nga posti i Nenkryetarit të qeverisë , ku nëpermjet një letre njoftonte kryeministrin per dorheqjen me 30 mars 1913. Dom Nikollë Kaçorri me intiligjencen e tij kishte arritur të kuptonte se antarë të rëndesishem të qeverise kishin filluar tja kishin me hile Shqiperisë , ndaj dorheqja do ta bënte të lirë në veprimtarinë e tij atdhetare. Në maj të vitit 1913 forcat serbe që kishin pushtuar Durrësin po largoheshin dhe Esat Pashë Toptani kishte iniciuar në Krujë një tubim me perfaqësues të Shqiperisë së mesme e më gjërë (Durrës , Kavajë , Tiranë e deri Kurbin , Lezhë e tjer..). Këtu mori pjesë edhe Dom Nikollë Kaçorri , ndoshta duke “gabuar” për herë të parë , gabim që do ta korigjonte kur me 29 korrik 1913 Shqiperia do të njihej si Principatë autonome nga konferenca e ambasadoreve në Londer. Pas këtij evenimenti turkofilet e kuptuan se Shqiperia nën Stambollin nuk ka të ardhme , dhe kolltuqet do tu shkisnin nën të ndejurat e tyre , ndaj organizuan rebelimin e vitit 1914 , ku në skenë nxorren një injorant me emrin Haxhi Qamili , i cili në “krye” të turmave nisi një luftë nën flamurin e Turqisë me “sloganin”duam baba-dovletin ,sulltanin.9. Gjatë ketij rebelimi u shkrumuan fshatra , qytete e deri (me daten 02 shtator 1914) u dogjë kisha dhe qela ku banonte Dom Nikolla , si dhe u shkatërrua biblioteka me pallatin Arqipeshkëvnor në Delbinisht , duke shprehur kështu urrejtjen pataologjike për gjithshka shqiptare dhe europiane nga rebelët filoturq. Mjerisht qeveria e Vlorës kishte dështuar edhe nga dorheqja plotë hije e kryeministrit Ismail Qemali , ku kjo dorheqje thuhej se kishte ardhur si rezultat i implikimit të tij në tentativen që xhonturqit ndëmoren per të vendosur një princ turk (Ahmet Izet Pashen) në fronin e Shqiperisë. Gjë per të cilen (I.Qemali) u padit nga kushriri i tij Syrja bej Vlora , Myfit Libohova dhe nga konsulli serb në Vlorë , tek Komisioni Nderkombetarë i Kontrollit. Me 7 janar (1914) , oficeri xhonturk me origjinë shqiptare , Beqir Grebeneja , i cili kishte marrë mbi vehte per të realizuar planin e mësipërm , sapo mbrriti në Vlorë u arrestua nga oficeret holandezë të KNK-së , ndersa ushtaret e tjerë që ndodheshin në anije nuk u lejuan të zabarkonin. Në procesin gjyqësorë oficeret turqë dekleruan se kishin ardhur në Shqiperi me miratimin e kryetarit të Qeverisë së perkohshme per të mbeshtetur kandidaturen e Ahmet Izet Pashes në fronin shqiptarë…Në gjyqë u paraqiten 35 telegramet që ju gjeten Beqir Grebenesë të cilat u zbëthyen dhe u vlersuan nga Keshilli Nderkombetarë i Kontrollit , ku sipas permbajtjes së tyre tregonin se Ismail Qemali ishte implikuar plotësisht , pasi do të shkonte per t’u takuar e biseduar diku në Europë me Ahmet Izet Pashen… Por pasi është kuptuar nga Ismail Qemali se Princ Vidi do të vinte patjeter në fronin e Shqiperisë është hequr dorë nga ky takim…10. Gjithsesi ne sot nuk mundemi të paragjykojmë veprimet apo mosveprimet e Ismail Qemalit , por ne po kujtojmë se Dom Nikollë Kaçorri nuk ishte perkulur në rrugen e tij të atdhetarisë.. Me daten 21 shkurt (1914) Dom Nikolla do të ishte një ndër antarët më të rendesishëm të delegacionit shqiptarë që do të shkonin në Gjermani per ti dorzuar kuroren mbreterore Vilhem von Vidit (Wilhelm von Wiedi-t).11.Mjerisht kur mbërriti në Durres me 7 mars 1914 Princ Vidi u perballë me rebelimin e turkofileve ,(per të cilet shkruam më siper) , dhe qeverisja e tij ishte tepër e veshtirë. Këto veshtirësi u shtuan pas vrasjes së arqidukes Franc Ferdinandi me 28 qershor (1914) nga shovenet serbë, ku pas kësaj filloi lufta e parë botërore..dhe në shtator do të merrte fund edhe mbreterimi i Princ Vidit , e bashkë me ketë Shqiperia do të bëhëj një tokë e “nëpërmkëmbur”.. Dom Nikollë Kaçorri duke parë edhe gjendjen e tij të rënduar shendetesore do të largohej për në Vjenë.. Mbas vdekjes së perandorit të Austrohungarisë Franc Jozefit me 21 tetor 1916, 12, vendin e tij e zuri perandori 29 vjeçar Karli i Parë. Elita shqiptare duke njohur kontributin e e perandorisë Austro-Hungareze ndër mote e shekuj për identitetin shqiptarë , perveç ngushellimit për humbjen pergatiti edhe një delegacion prej 34 vetash , per tu takuar me perandorin (Karli I ) , të cilit do ti uronin hipjen në fron… Në mes emrave të njohur të ketij delegacioni shqiptarë që takaun Perandorin e ri Austro-Hungarez me daten 18 prill 1917 figuron edhe emri i Dom Nikollë Kaçorrit , së bashku me emrat impozant të Malesorëve : Vatë Marashi (Shkrel) , Gjelosh Gjoka ( Kastrat) , Hasan Ahmeti (Postribë) , Avdi Kola ( Shalë) , Dedë Coku (nga Kelmendi me banim në Lezhë) , Ndue Gjoni (Orosh)…Në ketë delegacion bënin pjesë edhe Ahmet Zogu (Matë), Hasan Prishtina (Kosovë) , Sami bej Vrioni (Berat) , Emin Vokopola (Lushnje) , Elez Isufi (Peshkopi) , Lef Nosi (Elbasan) ,Kolë Ujka e Musa Juka (Shkoder) e tjer.13.

NË MES HARRESËS E KUJTESËS…

Atdhetarit e meshtarit Dom Nikollë Kaçorri me 29 maj 1917 i mbaron jeta toksore. Shpirti i fluturoi drejt qiellit per tu bërë dritë në perjetsi në kostelacionin e yllësisë së Shqiperisë , ndersa trupin ja ktheu tokës që ja kishte marrë perkohesisht. Dheu i Vjenës ja ruajti me besnikri eshtrat , të cilët pushuan në varrezat atje përreth 84 vite , sigurisht një pritje tepër e gjatë per ketë meshtarë e atdhetarë , pa të cilin çdo jubile i Shqiperisë Europiane , do të ishte jo pa një dritë , por pa një prozhektor , që na ndriçon rrugën shpesh të terratisur edhe prej vetë shqiptareve… Gjithsesi vlenë të kujtohet se gjatë regjimit komunist Dom Nikollë Kaçorri edhe kur “delte” nga harresa e qellimëshme , më shumë perdorej per “inventar historik” se sa si vlerë drite e pashuar atdhetarie… Në vitet postkomuniste të pluralizmit e demokracisë kujtesa për ketë meshtar e atdhetar e mundi disi me veshtirësi harresen e trashiguar…Në keto vite në qytetin e Durresit (në një vend të dukshem të një lulishte afër portit) u ndertua një bust i vlertë… U kerkua plot 20 vite që të gjindej varri në Vjenë të Austrisë , dhe si per “inatë” të “harraqëve” eshtrat e Dom Nikolles u gjeten të mbeshtjellura me flamurin kombetarë shqiptarë… Me 13 shkurt 2011 arkivoli me eshtrat e Dom Nikoll Kaçorrit u vendosen në kishen-katedrale të Shën Luçisë në Durrës , ku u tha mesha solemne nga Kryeipeshkevi (i asaj kohe), i Durrësit e Tiranës imzot Rrok Mirdita (tani i ndjer). Në homelinë e meshës së rivarrimit do të mernin pjesë edhe autoritete shtetërore dhe qeveritare me në krye kryeministrin e Shqiperisë (të asaj kohe), Prof.dr. Sali Berishën.. Në këtë shkrim-portret, nuk po mundem të “rri” pa cituar disa nga fjalët vlerësuese (të 13 shkurtiti 2011)…të Kryeministrit, i cili ndër të tjera do të thoshte: “Jemi në ketë cermoni kishtare per tu përulur me nderim të madh , për të shprehur së bashku me të gjithë shqiptaret , mirënjohjen më të thellë , ndaj një prej burrave më të shquar të historisë sonë kombetare…arkitektit kryesorë të pavaresisë së vendit Dom Nikollë Kaçorri , por edhe njërit nga themeluesit e alfabetit shqiptarë bashkë me Atë Gjergj Fishten e motrat Qirjazi , që i dhanë alfabetit vokacionin shpirteror të kombit shqiptarë… Dom Nikolla është dhe do të mbetet shenjëtori i pavaresisë së kombit shqiptarë”… Ndërsa Kryeipeshkevi Imzot Rrok Mirdita atë ditë (13 shkurtiti 2011), do të kujtonte: “…Dom Nikollë Kaçorri qendron në themelet e Shtetit Shqiptarë , dhe është njëri ndër gurët e mëdhenjë themeltar, të atyre themeleve që për natyren e tyre janë të padukshme por të domosdoshëm , pse mbi to qendron e mbështetet e tërë godina , Shteti i ndërtuar mbi të, prandaj pa këto themele nuk mund të ekzistojë “. Gjithsesi per një personalitet kaq të madh e të rendesishem per pavaresinë e shtetin shqiptarë si Dom Nikollë Kaçorri, çdo vlersim duket i paplotë…

“EPILOG”;

Megjithse këto kohë vlersimi e nderimi na jepin shpresa se kujtesa mundët të fitojnë mbi “harresen”, perseri na duket se është ”dominante harresa”… Këtë e tregon edhe mungesa e një monumenti apo shtatore në Tiranë, ku një vepër e till kushtuar Dom Nikollë Kaçorrit, në mes monumenteve apo shtatoreve të Ismailit , Ahmetit e Hasanit do të ishte shumë -shumë sinjifikative , jo vetem për trashigimin që propogandojmë sot , por edhe për të “nesermën” në BE…

REFERENCAT:

1.Fletorja “Shqipëria e Re” e dates 10 janar 1933.

2.Lovro Mihaçeviq; Nepër Shqiperi 1883-1907 –mbresa udhetimi, fq.31, enti botues “Gjergj Fishta”,2006.

3. Daniel Gazulli, portali “zemrashqiptare.net”2010.

4. Akte të Rilindjes Kombëtare Shqiptare 1878 – 1912, Akademia e Shkencave të

Republikës së Shqipërisë, Instituti i Historisë, perg. nga Stefanaq Pollo e Selami Pulaha, fq.222-226, Tiranë 1978.

5.Akte të Rilindjes Kombetare…po aty ,fq.257-258.

6.Stefanaq Pollo, Në gjurmë të Historisë Shqiptare -1- ,fq.315 ,botim Akademise së Shkenecave të…Shqiperisë, Instituti i Historisë.

7.Akte të Rilindjes kombëtare Shqiptare…po aty ,fq.261.

8.Stefanaq Pollo , Në Gjurmë të Historisë Shqiptare…po aty ,fq.318.

9.Sejfi Vllamasi, Balafaqime politike në Shqipëri 1897-1942 , fq.84-88, sh.b. “Marin Barleti”, Tiranë 1995.

10.Hasan Bello, gazeta Standard, ,fq.14, dt.28.05.2011.

11.Gazeta “Taraboshi” , me 7 mars 1914.

12.Shpetim Sala , Një Perandor në Prizren , fq.5.

13.Gazeta “Vëllaznija”, datë 28 prill 1917, janë të cilësuar 34 emrat e delegacionit….

Preserving and promoting the good here in America

November 23, 2021 by s p

By Merita Bajraktari *

Throughout the years, we Albanian Americans praise and appreciate our Albanian culture, traditions, customs, food and while we make significant efforts at that, we are also very much interested into adapting ourselves to the new country, this great USA.

We often cherish and celebrate our important days and bring together our families to share, celebrate and these are always great and good things to do.

We do not get into the explanation of the “why’s” or the “what’s” but we know that it is good, it is beautiful and it is rewarding to do such things as mentioned above.

Most common celebrations are those days of Independence (Both Albania and Republic of Kosova), Albanian language school year endings, Mother’s Day but also other important days, according to the groups, regions and faith traditions.

We do make a genuine effort to get together and celebrate. We put our best costumes, we make sure our spouses and our children are available too and we bring our best cooking and dancing skills to work. We have personal, family and community fun!

We make a great effort to have a good time and when we have non Albanians among us, who likewise have a good time, we find ourselves saying or emphasizing things that sound like: “This is the Albanian way”, “this is how Albanians do it”, “it is an Albanian thing”…or whatever other phrase that indicates “this is good because it is Albanian, or this is Albanian, therefore it is good”.

I think, during these events, we associate the good fun with that of “Albanian way” and with what had made us feel good in the past, when we were in Albanian land. I am not a psychologist, so am just taking the guess here. Nevertheless, I wish to say that every time we have such a good event we rightfully take pride and enjoy it.

But what do we do to help more with it.

I do not know about the reader, each one has his or her own experience, but I have found many times that a lot of people get together and invite speakers that teach common sense to them. Recently I attended such a talk on “the economy of household”.

Everything that the great speaker said, was great, true and beautiful.

Yet, I felt there was nothing new to me personally as I felt he was describing the Albanian traditional family (at least the one I grew up and those of my cousins and neighbors).

He was emphasizing the great role of the family’s togetherness- I reflected I was so much with my family that at times I wanted to be alone at times 😊.

He pointed to the need of parents and children doing things together, so the children can learn but also appreciate the work. Not only that but the parents really get to know their children- I reflected on that and recalled the daily work we did together, whether was cleaning the house, doing the dishes, cooking together, digging the fields, harvesting fruits, harvesting honey, making winter food, making mud bricks and attending weddings and funerals. All together. I was yearning to be a bit alone those days 😊

The speaker spoke of how we (America and the West) have lost the traditional family of pre-industrial and sexual revolution, meaning those of pre-1950.

He was talking about outsourcing of care and “love” for the children. That is sad indeed.

As Thanksgiving is approaching here in the USA and as the families are rushing to prepare for this great feast, traveling for thousands of miles so they can cherish the family and thank God for all the abundant blessings, I can say that for us Albanians, the family togetherness has been a steady feature turned into a virtue. It is a great quality. A wonderful lesson for the world to appreciate and learn from. And we should preserve it and promote it.

I like to invite all to continue to be proud of our heritage, to cherish our traditional family and the values while we integrate in this great country. We can be giving what we have as best and receiving what is offered as best.

We have so much good to share about Albanian way of family life. And not just one day, but as a way of living in such a community which since in times of Aristotle was defined and loved as the basic unit of the society. Today is very much on the focus of dark forces to be destroyed. In another article I would share about those attacks on the family. For now:

Happy and a Blessed thanksgiving to all!

Happy Albanian Flag Day too!!

This article reflects Author’s views and not necessarily those of the newspaper. The Author is an Albanian Immigrant, citizen of the USA. She is a wife, mother and Higher Education professional. Her free time she dedicates to her family, parish and community. She is an author and speaker on “Life under Communism in Albania”. Her twitter handle is @emershqip

The Problem with America’s Semi-Rich

November 23, 2021 by s p

Summary by Rafaela Prifti/

Rather than focusing or even blaming the 0.1 percent for America’s economic woes, philosopher and historian Matthew Stewart, takes aim at the upper middle class in his latest book “The 9.9 percent” The New Aristocracy That Is Entrenching Inequality and Warping Our Culture (Simon & Schuster) Here is a list of defining characteristics of today’s American upper-middle class, as the author presents it: “they are hyper-focused on getting their kids into great schools and themselves into great jobs, at which they’re willing to work super-long hours. They believe in meritocracy. They want to live in great neighborhoods, even if that means keeping others out, and will pay what it takes to ensure their families’ fitness and health. They believe in markets. They’re rich, but they don’t feel like it — they’re always looking at someone else who’s richer. They’re also terrified.” On the one hand, this 9.9 percent drives inequality — they want to lock in their positions for themselves and their families — on the other, they’re also driven by inequality. They recognize that American society is increasingly one of have-nots, and they’re determined not to be one of them.

The new book focuses on the space between 0.1 percent and the 90 percent that’s often overlooked – the 9.9 percent that resides between them. Matthew Stewart has been interviewed by several outlets. Here is a brief summary of some of his interviews:

Why focus on the 9.9 percent?

A lot of us are sliding in and out of a middle group that is much more complicit than we’re willing to acknowledge. We talk about Jeff Bezos [’86] and Elon Musk all day long. But there is this group below that, which even if it isn’t increasing its relative share [of the economic pie], it’s holding on. That makes it very distinct from the bottom 90 percent that is falling behind.

Who are these 9.9 percent?

The statistical side of it is very imprecise. I don’t think of the 9.9 percent as just everybody who has more than a certain amount of money and less than another amount of money. I see it more as a culture, and it’s a culture that tends to lead people into the 9.9 percent of the wealth distribution. It’s a cultural construct that is defined by attitudes toward family, toward identity issues about gender and race, by education and educational status and the idea of what constitutes a good career, which is mainly professional and managerial.

What does the middle class culture look like? How do they separate themselves out?

The guiding ideology is essentially that of a meritocracy. The driving idea is that people get where they are in society through a combination of talent and work and study. The main measures of that are educational attainment and material well-being, and anything that we provide to society or other people is on top or on the side of that and is a reflection of our own virtue and not in any way necessary for social functioning or part of a good life. It’s always, essentially, a sacrifice.

The obvious place to look for it is the whole college admissions game. I put a lot of emphasis on the family aspect because I think that’s a place where you really see in operation the attitudes and practices that go into child rearing and family formation. You have at least two very different groups emerging in American society. At a high level, you have people who have their kids late in life after getting a lot of education, have fewer kids, and invest massively in them. And then you have a large group that is much closer to the traditional style of having kids early and not investing as heavily in them — although many of them, of course, try to emulate the practices of the upper-middle class.

You write about how much this 9.9 percent are willing to invest in their children — in nannies, in schools, in extracurriculars. Where does this pressure come from, this urge to make their kids the best?

I think the driving motivation is fear, and I think that fear is well-grounded. People intuit that in this meritocratic game, the odds are getting increasingly long of succeeding. They work very hard to stack the odds in their kids’ favor, but they know as the odds get longer, they may not succeed.

How do you distinguish between meritocracy and what you call “the merit myth?”

Meritocracy means that we allocate power in our society through open, transparent, and rational standards. The merit myth is, in essence, that everybody in our society gets what they deserve according to their individual merit, and our economic product is nothing but the sum of a bunch of individual merits. And that is wrong, it’s false, and it’s dangerous.

What’s your basic argument?

Rising inequality has corrupted some of the essential ideals of America’s middle class. It has taken what I think is a sensible, good, and, in some ways, revolutionary project to build a society that’s fair, open, transparent, where everyone’s judged on merit, and turned it into something that’s more like its opposite.

What is the role of the 9.9 percent in making this better?

The key contribution of the 9.9 percent, the culture of the 9.9 percent, is going to be to return to the actual original values of America’s upper-middle class. If you get rid of the false idea of meritocracy that everyone earns what they deserve and substitute the idea that meritocracy means holding power accountable to rational standards of public scrutiny, you have a class that can actively contribute in a positive way toward equality. There are some core values in what we call meritocracy — of holding power accountable to reason, of treating people as equals under the law, of making deliberations public, and professionalism. All of those core values are intrinsically good things. What’s happened is that inequality perverts and distorts them. The contribution of the 9.9 percent would be to pursue those.

GREVA E URISË NË DARSI, 23 MARS 1991

November 23, 2021 by s p

Greva e Darsisë e 23 Marsit 1991 ishte greva e tretë në shkallë vendi, pas grevës të studentëve dhe asaj të 12 Janarit 1991 të minatorëve të Valiasit që me 16 janar u kthye në grevë urie. Po si dhe në çfarë kushtesh u organizua greva e urisë e Ballgatit, në rrethin e Lushnjës, që përfshiu edhe Hysgjokaj, Zgjanë e Fier-Sheganin?

Nga Dalip Greca

Ishte e Shtunë. 23 Mars 1991. Një masë e madhe fshatarësh kishin udhëtuar nga të shtatë fshatrat e ish kooperativës së bashkuar të Ballagatit drejt fshatit Gjuzaj dhe kishin rrethuar të deleguarin që kishte ardhë nga qyteti.Një natë më parë, të premten e 22 marsit, në kinoteatrin e qytetit ishte organizuar një mting i madh i Partisë së Punës.Ishte një miting elektoral 10 ditë para zgjedhjeve të para pluraliste të 31 Marsit 1991.Një nga fshatarët e Ballagatit, R.G. është ngritë dhe ka sfiduar partinë, kur ka denoncuar para Fatos Nanos vjedhjen që iu është bërë fshatarsisë të zonës kodrinore, të cilët janë tatuar njësoj si zona fushore, madje ndërmarrjet e shtetit si Bonifikimi, Ujrat, SMT-ja e të tjera i kishin borxh ballagatësve 40 milion lekë. Edhe fondi i akumulimit u ishte caktuar mbi 32 përqind, njësoj se Krutja e Këmishtaj, Gorreja, Bubullima, Divjaka, etj.,që ishin me rrugë të asfaltuara e ujë të pijshëm, ndërkohë që Darsia, nuk kishte as rrugë me gur e as ujë të pijshëm, as një lloj investimi social. Ai ishte i prerë në kërkesën e tij: Nëse nuk na ktheni paratë ne do të hidhemi në grevë! Komisioni është gati!

Për një moment salla e madhe e mbushur plot me militantë ka heshtur, pastaj është dëgjuar një zhurmërimë korale: uluuuuuu …. Uluuuuu!

Ia kishin mbyllë mikorfonin dhe ai ishte ulë i zemruar, por më i vendosur për grevën….

Ishte kthyer tek bashkfshatarët dhe u kishte treguar ngjarjen në kinoteatër. Me unanimitet komisioni i grevës kishte marrë vendimin.

Të shtunën që në mëngjes herët ata ishin bashkuar aty tek kodra, ku diku qëndronte një çangë, që shërbente si sinjal mbledhjeje në qendër.

Qëndronin të ulur në shpatin lindor të kodrës, që nuk ishte larg shkollës, ku kishin menduar të organizonin grevën. I deleguari bënte përpjekje që të shmangte grevën, por nuk ishte agresiv. E kishte të qartë se ajo masë fshatarësh,e veshur si mos më keq me ato kapotat dalë boje të zborit, nuk do të tërhiqej. Mes të deleguarit dhe turmës dukej se kishte një kod normal bashkëbisedimi. Me pare kishte qene per ballafaqim vete kryetari i Komitetit Ekzekutiv, por ata nuk u terhoqen.

Sekretarja e parë e kishte zgjedhur nga aprati i partise si të deleguar për të komunikuar me grevistët sepse ai ishte nga Dumreja dhe gëzonte respektin e darsianëve. Ata e pritën mirë dhe e dëgjuan. E rrethuan dhe dialoguan. Dikur dialogu u bë memec. Fshatarët, që deri në atë çast qëndronin ulur rreth të deleguarit, u ngritën njeri pas tjetrit dhe pasi u përshëndetën me

një”mirupafshim” nisën të zbrisnin nga kodra duke ecur kokëulur drejt shkollës.Njëri pas tjetrit u futën në ndërtesën e shkollës, e cila ishte bosh. Greva Filloi.

Të nesërmen, e Diel 24 mars, unë isha ngritë herët nga qyteti për t’u gjendur atje. Kisha aty vëllezërit, kushërinjtë, shumë nga ish nxënësit e mi, që kishin ardhë nga të shtatë fshatrat përreth. Rrugëtova fare vetëm për 2 orë. E pata të vështirë të futesha tek grevistët sepse komisioni kishte marrë vendim që të mos pranoheshin kandidatët për deputetë dhe përfaqësuesit e partive politike. Unë kandidoja për opozitën(PR) dhe kjo sipas një pjese të komisionit mund ta kompromentonte grevën. Ndikimi i Partisë së Punës ishte ende shumë i fortë. Ndërkohë një pjesë thërrisnin nga dritaret: Lereni të hyjë!

Po më dukej vetja në provë-Do t’më pranonin apo jo?. Një pjesë prej të ngujuarëve i dëgjoja se bënin presion tek komisioni që t’më lejonin se isha bir i tyre dhe nuk ishte hera e parë që kërkoja të përcillja zërin e tyre.

U thashë atyre që qëndronin tek dera : Zëri juaj nuk mund të kyçet brenda kësaj shkolle. Zërin tuaj duhet ta dëgjojë Shqipëria. Ndryshe ç’kuptim ka kjo grevë? Nuk po e shihni se dhe linjën telefonike ua kanë prerë?

Fjalët bënë efektin e duhur. Pas gjysëm ore unë isha brenda me grevistët. Dëgjoja zërat e tyre. Përpiqeshin të ishin të përmbajtur, por ishin dyshues nëse do të fitonin.

Ndërkoha që merrja opinione për shkrimin që do t’i nisja gazetës “Republika”, hyri njeri nga rojat e sigurisë dhe më thotë se duhej të dilja se më kërkonin nga Komiteti Ekzekutiv. Nga brenda më këshillojnë që të mos dal, por unë e mora vendimin, dola. Jashtë më priste sekretari i Komitetit Ekzekutiv, LL.P. Ai ishte i shoqëruar nga dy policë. Makina priste jasht portës së hekurit. Oborri i shkollës ishte mbushur plot me familjarë të grevistëve por edhe me fshatarë të solidarizuar me grevën. Sekretari bën disa hapa drejt meje. Edhe policët afrohen. Ndërkohë shoh që rreth meje formohet një gjysëm rrethi nga ata që duan të më mbrojnë nga ndonjë e papritur.

Sekretari flet shkurt: Më ka dërguar Kryetari i Komitetit. Kërkon të vish me ne poshtë në komitet dhe të bisedojmë atje për kërkesat e grevistëve.

-Unë nuk jam në komision. Flisni me ata. Unë kam ardhë si gazetar, janë bashkfshatarët e mi, vëllezërit, kushërinjtë-ia ktheva.

Turma thërret nga brenda:Mos e prekni djalin tonë!

Sekretari buzëqesh: Mos u tremb më thotë, nuk të marr me zor, po nuk deshe, mos eja! Mua më dërguan dhe erdha. Kaq është detyra ime.

– Po policët ç’tu deshën, e pyeta.

– M’i dhanë, -tha sekretari dhe më zgjati dorën për t’u ndarë(3 muaj më pas unë do t’i zija vendin sekretarit si diktat i forcave demokratike, ndërsa ish sekretari me mirëkuptimin e Komitetit Pluralist u kthye në Bankë, andej nga kishte ardhë, ishte njeri i mirë, specialist i zoti)…

Pas largimit të sekretarit së bashku me policët unë u ktheva në mjediset e grevës. Komisioni ishte i vendosur që ta çonte grevën deri në fund.

Pasdite erdhën tek grevistët edhe përfaqësues të partive opozitare, përfshi edhe Partinë Republikane e Partinë Demokratike.Isha në një grup me ta të nesërmen tek vizituam përveç grevistëve të Ballagatit, edhe ata të Hysgjokajt, edhe të Zgjanës. Na prisnin si perëndi. Plot shpresa.

Greva i arriti qëllimit të saj. Isha në qytet, mbrëmjen e së mërkurës, kur përfaqësuesit e kooperativës së bashku me financierët kalonin me makinë triumfues; Fituam…Sapo dolën nga Banka. U gëzova.

Ata e fituan të drejtën e tyrë. Ishte fitorja e pare.Ne të opozitës i mbështetëm. Me 31 mars ata votuan prapë për PPSH. Natyrisht nuk u zemruam me ata, shkuam prapë mes tyre. Me 22 Mars 1992 na respektuan.I dhanë votat për forcat demokratike, fitoi mandatin mësuesi im Izet Shehu- PD, ndërsa vendin e dytë dhe të tretë me mbi 20 për qind, i ndamë ne bijtë e asaj zone, Unë për PR dhe mjeku i njohur Dervish Myftari I PSD, ndërkohë që partitë tona kishin mbetë në klasë. Partia e Nanos u ndëshkua, për t’u rikthyer në vitin rebel ’97.

Në atë grevë kanë mbajtur peshë djem të asaj zone. Respekt për të gjithë.

Nju Jork, 21 nëntor 2021

***.

RRËFIMI I FINANCIERIT NOVRUZ SHARKA, NJERIU KYÇ I GREVËS*

Na kishin vënë në një kategori me zonën fushore dhe çdo tarifë që paguanim kundrejt ndërmarrjeve shtetërore ishte i njëllojtë me ato tarifa që paguanin kooperativat e fushës plus tatimit që paguanin në fund të viti në shtet mbi të ardhurat që realizonim.Dihej nga të gjithë që sipërfaqet e mbjella me bimë bujqësore nuk ishin të njëjta me atë që shkruhej në plan dhe ky plan dërgohej në rreth.Dua të them se edhe rezultatet e rendimenteve që merrnim nuk pasqyronin realitetin prandaj dhe e futen në një kategori më të lartë kooperativën.(Pa futur këtu dhe kur dorëzoheshin prodhimet sidomos lulet e diellit kishte dhe hile të tjera që nuk po i them por ato që ishin brigadier e dinë mirë.)Unë duke ditur dhe vlerën e ditës së punës që dilte në fund të vitit dhe duke bërë dhe ndryshim që i përkiste nga diferenca e tatimeve ,vetë nuk mund të flisja e të hapja gojë se i kisha mbrapa derës ata që prisnin të bëja gabimin më të vogël. Duke u nisur nga këto kushte e dija kush ishin ata që s’u tremben syri nga askush arrita t’i shpjegoja gjërat kryesore që duheshin për këtë gjë duke përmendur nga këta burra Skender Çela,Xhafer Çela,Besim Vallja,Mehedi Çela,Mersin Sharka etj.Përpara se të futeshin në grevë qenë bërë mbledhje nëpër fshatra për padrejtësinë e taksave që paguanim .Unë për të qenë i mbrojtur i kisha bërë gati për të 4 vitet vlerën Tatimit(shumën e lekëve) që kishim paguar në mënyrë të padrejtë.

Më kujtohet ballafaqimi me Miço Çilin tek varrezat e gjuzajt; më shpëtuan njerëzit që nuk e lejuan atë t’më akuzonte për organizator të grevës.Në këtë ballafaqim e vura përballë me shifra të sakta në bazë të këtyre të dhënave njerzit u futën në grevë.Më kujtohet se Miço Pika na vuri kusht për 5 ditë ti dërgonin çekun duke kujtuar se nuk do ja arrinim,por çdo gjë ishte gati me përjashtim të borderove të cilat ata i përfunduam në kohën e duhur duke punuar të gjithë normista e llogaritar edhe tërë natën.Më kujtohet kur kisha marrë urdhër xhirimin me shumën e lekëve që do të kalonin në llogarinë e kooperativës grevistët akoma nuk besonin duke kërkuar të shohin lekët.Për marrjen e lekëve nuk qe shumë e lehtë mbasi qëndruam tërë ditën në bankë duke u thënë që nuk dalim pa marrë lekët të cilat i morëm.Nga kjo ngjarje më në fund u ngrohën xhepat e të gjithë zonës tonë kodrinore.

*Emirant ne Greqi, 24 nentor 2021

Intervistë e përfytyruar me Faik Konicën…

November 22, 2021 by s p

Shpendi Topollaj/

– Faik be! Nuk dua të bisedoj me ju si shkrimtar, se ndihem keq, por lejomë të flasim si kolonjarë, pasi origjina ime është nga Novosela.

– Ore! Mos je ai oficeri që i ke thënë njëherë Skënder Luarasit se Kolonja ka bërë për Shqipërinë atë që bëri Skënderbeu për Evropën?

– Po. Dhe ai u kënaq shumë, por shtoi: Ah! Sikur këto fjalë t`i thosh dikush që nuk është nga Kolonja.

– Mirë paska thënë. Pas shekullit të XV – të në Konicë vërshuan shumë nga Kolonja, Leskoviku dhe Frashëri si punëtorë bujqësie. Aty ka qenë edhe shtëpia e Hankos, nënës së Ali Pashait. Në gjithë shekullin e XIX – të e deri nga fillimi i të XX – it në teqenë e Konicës, zhvillohej fshehtazi një veprimtari kulturore që nxiste dashurinë për atdhe dhe urrejtje ndaj sundimit osman. Shumica e popullit musliman, kur u bë shkëmbimi i vitit 1923 u larguan. Janë dhe dy fshatra të tjerë Korsacka dhe Pilkati që është i banuar nga shqiptarët ortodoksë. Greku ka punuar shumë për t`i asimiluar dhe deri diku ja ka arritur. Nuk e harroj Vojdomatin, lumin që merr rrugë nga Pindi…

– Më 3 janar të vitit 1899 tek “Albania” keni shkruar se: “Shqiptari duket si i bërë për të qenë lodër e një mashtrimi të përjetshëm: një fatalitet i dhimbshëm rri pezull mbi këtë popull të mjerë”. A nuk u duket se edhe tani pas 122 vjetësh këto fjalë mbeten aktuale?

– Më shumë se aktuale, pasi ne kemi përvojë jo të vogël dhe nuk na falet të mbetemi ende të tillë. Duhet të kishim nxjerrë mësime nga historia jonë të paktën. A nuk ka qenë e mjaftueshme “miqësia” me italianët, jugosllavët, rusët e kinezët?

– Ashtu është. Ju dikur keni shkruar për këtë dhe keni thënë diçka të pamohueshme: “Shqiptarët e mjerë presin që Evropa të vijë sot a nesër t`i shpëtojë. Është nevojë të themi, të bërtasim të vërtetën: Evropa shqiptarët i ka parë për të egër e për të humbur”. Paradoks apo jo; kur të parët e tyre…

– Ishin shpellarë thuaj. Ata çuditërisht edhe sot, ashtu pak a shumë na konsiderojnë. Natyrisht që bota ka ndryshuar shumë dhe Shqipëria nuk është ajo e një shekulli më parë, por kançeleritë evropiane asnjëherë nuk morën mundimin të ndreqin me kurajë gabimet e gjyshërve të tyre që e trajtuan Shqipërinë si plaçkë tregu. Na kanë lënë të ndarë në disa shtete dhe nuk e kuptoj frikën a ligësinë e pengimit të bashkimit të Kosovës me Shqipërinë. Kjo është jashtë çdo dyshimi një vepër mizore, por ama edhe politikanët tanë i ke parë ndonjëherë të prononcohen për këtë? Sikur kanë turp, sikur druhen, sikur mendojnë se do t`i quajnë shqiptaro – mëdhenj a nacionalistë. Ose, ose, si prishës të ekuilibrave në Ballkan. Nuk thosh më kot Bismarku se “Politika prish karakterin”. Serbit e grekut nuk duan t`ia prishin qetësinë. Kanë politikat e tyre dhe nuk i dihet asnjëherë se ku i del tymi.

– Dhe nuk është vetëm kjo. Ata këtu në emër të traktateve po bëjnë ligjin. Del një zyrtar i huaj a ambasador dhe fjala e tij është fjala e Zotit. Po shteti a duhet të ketë një dinjitet, një sovranitet fundja.

– Jo, fundja, a duhet të ketë një reciprocitet në marrëdhëniet me të tjerët. Duhet ta dish se unë studimet e larta në vazhdim i kam kryer në Universitetin e Harvardit në SH.B.A. Atje kam kryer dhe detyrën e ambasadorit të vendit tonë. Shqipërinë e varfër dhe të vogël, thuajse nuk e njihnin fare, por mua më vunë në krye të të gjithë ambasadorëve të tjerë: kam qenë Dekan i Ambasadorëve. Por edhe ambasadorët amerikanë te ne, si ai i pari Ulysses Grant Smith që erdhi në 22 shtator 1922, si Charles Hart që e pasoi në 1925, asnjëherë nuk i imponoheshin qeverisë tonë. Model i një ambasadori plot dije dhe mik i madh i shqiptarëve, një njeri që i dinte mirë se deri ku shkonin detyrat e tij qe Herman Bernstein të cilin e kam pasur mik besnik. Ai mbajti qëndrimin dashamirës ndaj popullit tonë dhe shprehte admirim për mbretin Zogu i Parë. Madje, ai kishte shumë konsideratë për të, dhe jo si unë që e pata sharë, dhe kudo që shkoi i mbronte si askush interesat tona. Dha kontribute sidomos për arsimin dhe e donte megjithë shpirt përparimin e kombit tonë. Megjithë këtë, italianët e shihin me dyshim veprimtarinë mëse normale të tij. Më kujtohet sesi një herë ambasadori italian në Washington, Augusto Rosso mbaj mend se quhej, i shkruante Romës se më duket se ambasadori amerikan i tejkalon kufijtë e detyrës së vëzhguesit, për të hyrë në atë të këshilltarit politik e promovuesit, edhe në fusha të tjera. Dhe vazhdonte: “Çfarë do të mendonte Washingtoni sikur një Ministër italian, në vende si Kuba ose Nikaragua të fillonte të bënte “politikë aktive”. Në analizat e tij brilante ai kujton me neveri se Shqipërinë e kanë pas njohur me emrin “Toka e harruar e Evropës” dhe bënte thirrje për investime dhe turistë në “Cepin e fundit të pazbuluar të Evropës”. Por është për të ardhur keq kur sheh se pak a shumë vendin tonë e kanë harruar edhe sot. Ose më drejtë, e shohin si koloni të tyren. Si mund të japë urdhra një ambasador, sikur të ishte guvernator, tamam si Francesko Jakomoni gjatë pushtimit fashist. Kam dëgjuar se shumë shkojnë e kërkojnë zgjidhje të problemeve që kanë në ambasadën amerikane. Gabim, shumë gabim. I shkruajnë asaj për ç`do hall që kanë. Ku ka ngjarë kjo? Frenat janë lëshuar deri atje sa edhe drejtësinë po e komandojnë ata. Jemi miq, u duam shumë, ndofta më shumë se kushdo, por jo deri këtu. Pastaj, kanë të drejtë edhe të tallen, se faji yni është.

– Po ajo loja me “Persona non grata” si u duket Faik be?

– Mirë e the; loja. E do shqip: nuk ka më keq. Lojë e pandershme me shqiptarët. Askujt nuk i duhet se ç`bëjnë vetë shqiptarët me këdo, qofshin këta dhe liderë, se kështu po i quani ju ata tani. Kush ka faj, le të marrë atë që i takon nga populli i tij, po qe se e meriton. E jo të themi: e di ai babai atje larg. Këtu mesa di unë ka voluntarizëm, për të mos thënë arbitraritet. E si mund të ndërmarrë dikush, kushdo qoftë ai, në atë vend demokratik, një veprim të tillë? Për të përkrahur palën tjetër, apo për të futur ngatërresa. Mjaft të tilla kemi. Ju e dini mirë se shpallja “non grata” e një njeriu me reputacion gjatë përmbysjes së komunizmit dhe viteve të demokracisë, nuk kalon lehtë. Të paktën gjysma e popullit e vlerëson lart atë dhe nuk mund të pranojë që ai të poshtërohet pa fakte. Merret edhe si shpallje lufte ndaj forcës politike që ai ka përfaqësuar. Dhe luhet me djallëzi lehtësisht të kuptueshme, kur thuhet se ne nuk japim fakte, por kemi opinione nga çfarë thonë gazetat e ku di unë. Pra nga thashethemet. Ai për shumicën e shqiptarëve ka qenë simboli i orientimit nga miqësia me SH.B.A. Ju ndofta nuk e dini se sa drejtues të lartë të partisë komuniste dhe punonjës sigurimi kanë marrë shtetësinë amerikane. Kjo të çorodit dhe nuk ke sesi t`u shmangesh shumë pyetjeve.

– Ju keni thënë se “Liria është të jetë njeriu zot i vetvetes, pa ndonjë urdhërues mbi kokë”. I qëndroni kësaj mesa duket edhe tani. Unë desha t`u sjell në kujtesë vitin 1964, kur Presidenti i Pakistanit Muhamed Ajub Khan, dhjetë vjet para se të vdiste thosh: “Me qenë mik i SH.B.A. – së është e rrezikshme, me qenë me ta neutral është me interes, kurse me qenë armik me ta, nga një herë është e dobishme”. Dimë ç`është bërë në shumë vende të botës, ku ata kanë pasur interesa. Po ne u kemi hapur dyert deri bazave ushtarake të tyre dhe i quajmë seriozisht aleatë strategjikë…

– Ndofta nuk e ke dëgjuar, por e di se ç`ka thënë vetë Presidenti Ronald Reagan për politikën? E ka quajtur profesionin e dytë më të vjetër në botë dhe se tani po ndërgjegjësohem se i ngjan më shumë të parit. Por më pyete në i qëndroj asaj thënies për lirinë e njeriut. Po të përgjigjem që i qëndroj gjithçkaje kam thënë në këtë drejtim. Më kujtohet se kam shkruar edhe një vjershë për këtë.

– Lejomëni t`u them nja dy strofa: “E në vend tuaj të rroni / Si të doni e si të thoni!”

– “Nuk ju lanë as pakë nderë / Q`e keni pasur përherë”.

– Ç`doni të thoni Faik be?

– Ti o kolonjar e kupton fare mirë. Shqipëria duhej të qe në B. E. para shumë vendeve të tjera. Vuajti ajo gati gjysmë shekulli nën çizmen komuniste. Gjithmonë e ka dashur Perëndimin dhe i ka qenë mirënjohës si askush SH.B.A. Ka qenë Amerika me në krye Presidentin e nderuar Wilson që e shpëtoi nga copëtimi përfundimtar, për të kënaqur orekset e fuqive të mëdha. Pastaj, si mund të mos e vlerësojmë futjen e saj në luftë në krye të forca të N.A.T.O. – s, me falangat barbare sërbe, dhe që në bashkëpunim me gjithë UÇK – në i dhanë fund dhunës më të pashoqe mbi një popull të pafajshëm, pa harruar këtu rolin e rëndësishëm që luajti i ndjeri Ibrahim Rugova me urtësinë dhe mençurinë e tij? Por kjo s`do të thotë që të mbajmë sehir kur ata, që prej tridhjetë vjetësh luajnë si macja me miun me ne: keni bërë përparime, por do t`u vemë dhe ca detyra shtëpie. Ka një kufi çdo gjë, siç ka një kufi edhe durimi e sedra e një populli. Në kuadrin e marrëveshjeve, traktateve apo interesave të përbashkëta, ne me korrektesë i përmbushim zotimet dhe detyrimet tona. Në na quajnë muslimanë, e për këtë nuk na pranojnë, gabojnë rëndë. Unë me kohë e kam thënë se “Shqipëtarët janë tolerantë për besimet e tjera dhe ndoshta, ky është i vetmi vend në Evropë ku nuk ka pasur luftëra fetare”.

– Po mos ndofta ende besojnë se ne i kemi sytë nga Lindja? Se edhe kjo mund të ngjasë. A nuk e dinë ata se Rusia mban qëndrimin pro serb në çështjen e ndjeshme të Kosovës. Si mund t`u lëpihemi atyre?

– Ashtu është. Por ama kujtdo i duhet bërë e qartë, se vendin tonë do ta bëjmë po ne, bijtë edhe bijat e tij. Ajo thënia e Euripidit, atij poetit nga Salamina, se ty të pëlqejnë këta, vlen edhe për ne shqiptarët: “O, kurrë mos u lodh për ndihmën që i jep atdheut”. Ti e sheh vetë; unë kam 79 vjet që kam vdekur dhe përsëri ngrihem nga varri për të thënë dy fjalë për vendin tim.

– Po, keni deklaruar se “Palla ime është penda; atë pallë të dobët kam, me atë përpiqem t`i shërbej atdheut. Fiunt scriptores nascuntur heroes (shkrimtarët bëhen, heronjtë lindin). Ti që leve trim, bëje fora një herë jataganin për nder të Shqipërisë”. Lejomë tani Faik be, t`u pyes në i ndiqni zhvillimet letrare te ne? Keni thënë se “Qytetaria është zbukurimi i mendjes dhe e flakta dëshirë për lirinë. Le të ecim me hap titani drejt bukurisë së mendimit”.

– Bukur e paskam thënë. Sa për letërsinë, patjetër që e ndjek me shumë dëshirë. Si të mos e ndjek. Po ku ka tjetër rrugë veç kulturës për t`i treguar botës identitetin e atdheut tënd. Në kushtet kur mbrojtja jonë garantohet nga aleatët, pra kur për të buxheti nuk rëndohet, Ministra e Kulturës a si e quani ju, duhet të jetë shumë e rëndësishme. Asaj i duhen dhënë fondet e duhura që të nxisë, të përkrahë dhe promovojë artistët, sportistët e sidomos shkrimtarët. Mua më duket se edhe për ata që shkrinë jetën për ndriçimin e mendjeve, nuk tregohet interesi i duhur. Do t`ua gjejnë se s`bën ndonjë të metë dhe kaq mjafton t`i denigrojnë e t`i harrojnë. Gjithkush ka edhe anët e veta të errëta, madje edhe Hëna. Ti më pyete për letërsinë e sotme. Dëgjo; jam i lumtur që keni fatin e madh të keni një gjeni si Ismail Kadareja. Çdo gjë që ai ka shkruar mban erë Shqipëri e cila identifikohet me të. Keni humbur shumë edhe me ikjen e Dritëroit. Por jeta kështu është. Tani nuk po përmend emra, pasi do më zemërohen ata që nuk i zura me gojë. Se mjaft më janë zemëruar sa qeshë gjallë. Rëndësi ka që sot bëhet një letërsi dinjitoze e cila nuk ka pse të turpërohet para asaj evropiane. E keqja është tjetër kund; lexohet pak. Kjo do parë e do ndrequr.

– Ju Faik be keni shkruar edhe një stigmatë për disa që pak a shumë i keni quajtur kalemxhinj apo ngatrrestarë.

– Jo. Jo, i kam quajtur hyzmeqarë të penës.

– Po, këta hyzmeqarë të pendës i quani se ushtrojnë zanatin e larove të pendës. Mendoni se edhe sot ka të tillë?

– Si nuk paska. Apo nuk i shihni sesi dalin e lehin çdo natë nëpër televizione disa prej tyre. Të zgjuar janë, se i zgjuar është edhe shejtani. Por çorodisin miletin duke mos folur ndershmërisht, por sipas avazit të atyre që i paguajnë. Kjo nuk është gazetari. Faj ka edhe publiku që i beson ata. Irlandezi Oscar Wilde thosh për këtë: “Publiku ka dëshirë të pangopur të mësojë gjithçka, përveç atyre që ia vlen të mësojë. Gazetaria e di këtë dhe, duke pasur ndërgjegje tregtare, kënaq kërkesën”. Ajo që më çudit më shumë është mbrojtja prej servili që i bëjnë qeverisë edhe kur ajo gabon. Të përsëris diçka që e kam thënë një herë? “E kam zemrën aq të mbushur me lot sa s`qaj dot”.

– Dhe jo vetëm kaq, por ju keni bërë edhe zbërthimin e vesit tonë shekullor që po na ndjek si mallkim edhe në këto kohët moderne: “Mjerimi i shqiptarëve ka qenë në tërë kohërat të kapej pas individëve dhe jo pas ideve… Historia e Shqipërisë është e mbushur fund e krye me prova të tilla të përngjashme. Të përpiqemi me të gjitha forcat tona të shërojmë shqiptarët nga dashuria për individët. Ata duhet të mësojnë të duan Shqipërinë – jo t`i bëjnë qejfin këtij apo atij shqiptari”.

– A nuk e pësuam nga dashuria e verbër ndaj Enver Hoxhës. Ai vri e pri, për tekat e tij dhe sigurimin e pushtetit, populli i bënte duart gjak duke e brohoritur. Edhe sot pak a shumë kjo po ngjet. Kapemi pas parti prisit dhe të nxjerrim sytë po e kritikove atë. Nuk kam parë në ndonjë seancë të Parlamentit të diskutohet për doktrina, për ide, për ekonominë e për garantimin e jetës së shtetasve. Vetëm bërtasin, shahen dhe akuzojnë njëri – tjetrin. Deputetë që duhet të merreshin me estrada e jo me politikë. Kurse vetë individi, kur hipën në pushtet, duhet të jetë i drejtë, për të gjithë njësoj dhe jo t`u krijojë favore të vetëve. Kështu do ta duan, respektojnë e ndjekin masat atë me meritë. Besoj e ke lexuar Salustin. Aty jepet një rast proverbial drejtësie ndërsa ai përshkruan momentin kur Tit Manl Torkuati në vitin 430 para erës sonë ekzekutoi të birin, pasi ai theu urdhrin duke dalë nga radhët e ushtrisë për t`u ndeshur me një luftëtar armik. Nga ana tjetër, në asnjë mënyrë drejtuesit nuk duhet të vinë me vota të blera a të falsifikuara. Dhe meqenëse iu referova periudhës romake, e di ti se atje ekzistonte Ligji Kalpurnia sipas të cilit ai që manipulonte votat, përveç se merrte një gjobë të madhe, përjashtohej përjetësisht si nga mundësia e zgjedhjes në detyra shtetërore, ashtu edhe nga senati. Epo të mbetet ende ky problem për ne shqiptarët, sikur nuk shkon.

– I nderuar Faik be. Ju përmendët rastin e ekzekutimit të djalit nga Torkuati për një shembull të madh në një moment vendimtar. Por kjo puna e vrasjeve në Shqipëri sikur është bërë diçka normale. Edhe këtë kishim mangut.

– Po u pyes unë: a nuk u bën përshtypje shpejtësia me të cilën gazetaria njofton publikun për krime. Mbushen faqe gazetash dhe ekrane televizionesh me vrasje, hakmarrje, përdhunime, vjedhje, burgosje, aksidente, grindje e ku di unë, kurse sapo botohet ndonjë libër i ri apo zhvillohet ndonjë veprimtari kulturore, me pak përjashtime, askujt nuk i shkon mendja ta pasqyrojë. Pse ky është roli i mediave? Jo, ata duhet, siç thamë, të ndërgjegjësojnë njerëzit për të mirën e të bukurën. Ata duhet të mbjellin optimizëm e besim në popull. Edhe këtë e kam trajtuar dikur.

– Po. Keni thënë se: “Për një kec të grabitur, për një fjalë të shtrembër, dhe shumë herë pa ditur as vetë përse, shqiptarët marrin armët, hidhen, vriten”. Po si do kapërcehet kjo, megjithë se ju e keni dhënë përgjigjen. Jeni shprehur se: “Shumë duhet të punojmë ne shqiptarët, sot dhe për së shpejti; por më parë nga të gjitha, të shëndoshim dashurinë dhe vëllazërinë në mes tonë”.

– E kam thënë në rrethana të tjera. Por është e pafalshme që edhe pas një shekulli të mbesë i pazgjidhur problemi i dashurisë për njëri – tjerin. Ndjenja kombëtare që ka aq rrënjë të forta në zemrat e shqiptarëve, nuk mund të ketë sukses pa këtë bashkim e dashuri vëllazërore.

– Nuk dua t`u lodh më gjatë Faik be, ndaj tani në fund të kësaj bisede veç falenderimit, lejomëni t`u them se nuk jeni treguar aq i rreptë dhe i ashpër në gjykimet tuaja, sa ç`u mbajnë mend. Ju ka zbutur koha?

– Jo, por koha ka sjellë ndryshime. Unë qortoj e bëj vrejtje se dua që atdheu im të zerë vendin që i takon në familjen evropiane, pra të ndreqë patjetër disa gjëra jo aq të vështira për t`u arrirë. Shqiptarët sot, nuk janë ata të kohës time, kur Noli i madh ua vinte në dukje aq bukur mangësitë. Këtu ka djem e vajza të shkolluar nëpër universitete. Drita, rrugë, ndërtime, makina shumë më tepër nga ç`kishin gomerë atëherë, teknologji e sofistikuar ngado, dyqanet plot… Por ende ka vend për përmirësime, për punësime në radhë të parë, rritje të mirëqenies me qëllim që njerëzit të mos e kenë mendjen të largohen rrugëve të botës. Ja, për këto meraqe nuk do të më tresë dheu.

– Nuk do t`u tresë dheu, se ju jeni gjithmonë i gjallë në mendjet dhe zemrat tona. Edhe një herë u faleminderit për kohën që më kushtuat, duke folur si kolonjarë!

– Po. Si shqiptarë.