Archives for December 2021

UDHËHEQËSIT E KRYENGRITËSVE NË LUFTËN E DIBRËS

December 21, 2021 by s p

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI

(Pjesë nga kumtesa e mbajtur në Konferencën Shkencore “100 vjet nga Lufta e Dibrës” organizuar nga Akademia e Shkencave në bashkëpunim me institutin e Studimeve të Historisë Ushtarake të sallën “Aleks Buda” të ASH, ditën e hënë më 20 dhjetor 2021, në të cilën u prezantuan 19 kumtesa)

Qëndres luftarake 9- vjeçare kundër serbve për mbrojtjen e territoreve shqiptare është epope e pavdekësisë së kombit tonë. Prijësat dibranë, të mençur nga natyra nuk u pajtuan me vendimet e Fuqive të Mëdha për copëtimin e Shqipërisë dhe të Dibrës së tyredhe tonës. Prijësat dhe luftëtarët u kundërpërgjigjigjën me forcat e veta, me armët e veta, derisa ja arriti që t’i detyronte ushtritë serbe të tërhiqeshin jashtë kufijve të vitit 1913. Populli dibran mençurisht këtë qëndresë luftarake 9 -vjeçare nga nëntori i 1912 deri në dhjetor 1920 e ka gdhendur në këngë: “Në tan’ Evropën ka shkue fjala/ Qe nandë vjet luftojmë me krajla”. Viti 1920, e gjeti gjithë Shqipërinë ishte në luftë, vit që filloi me Kongresin e Lushnjës dhe pasoi me luftrat në Vlorë, Shkodër, Kukës (Lumë), Dibër. Nga pranvera në dimër shqiptarët ishin në luftë. Në Vlorë luftohej kundër italianëve, në Koplik e Shkodër luftohej kundër malazezëve, në Dibër e Lumë luftohej kundër serbëve. Dibra dhe dibranët, prijësat dhe luftëtarët parë në unitet kanë meritë të veçantë historike. Fakt është se Dibra nuk e pati përkrahjen qeveritare të Tiranës, të qeverisë së Sulejman Delvinës, ashtu siç e pati Lufta e Vlorës dhe ajo e Koplikut, për vetë vështirësitë e saj dhe zhvillimin e tyre në në të njëjtën kohë.Të dhëna të mbledhura nga të pathënat e kësaj lufte i gjejmë tek botimi i vitit 1931 të Ismail Strazimirit, një publikim me vlerë historiografike. Kur flasësh për komandantë e prijësa në Dibër lista është mjaft e gjatë do të duhet të bësh apelin e “Nëntë maleve të Dibrës”, por fakt është se komandant i përgjithshëm i kryengritjes luftarake të Dibrës ishte robin hudin shqiptar Elez Isuf Nderu, edhe pse apeli nuk do të ishte i plotë pa përmendur: Dine Hoxhën, Ramiz Dacin, Dine Maqellarën, Dene Dema, Suf Xhelili, Ismail Strazimiri, Murat Kaloshi, Selim Noka, Mustafa Kurtishi, Serdar Feta Beu, Cen Leka, Liman Leka, nga Çeta e Lurës Selman Mena, Ibrahim Gjoçi, Gjon Doçi, Hakik Mena… etj. Të gjithë këta burra prijësa dibranë kanë shkruar një faqe të ndritur të kombit në rojë të “Shqipërisë londineze të 1913-tës”. Këta trima dhe qindar të tjerë shkruan faqe lavdie në Ohër, Strugë, Zhupë, Rekë, Zavoj, Istok, Bakovë më 1913, që na kujtojnë hyrjen e forcave shqiptare në Strugë më 1913; lufta e Sllovës e 1915-tës ku Elez Isufi ishte embelema politike, diplomatike dhe sidomos luftarake si kryeprijësi dhe për këtë ju bë edhe pritje protokollare dhe në Vjenë; lufta e përgjakshme në Lurë më 1916-të, lufta e bulqizakëve kundër serbëve më 1919; lufta triumfale pas Kuvendi i Arrasit të 13 gusht 1920 e deri tek lufta finale e dibranëve kundër serbëve e vitit 1921, që përkon këtë vit me 100 vjetorin e ribërjes së pavarësisë reale të dytë të shqiptarëve në kufijtë e Shqipërisë londineze të 1913-tës.

Disa përfundime për Luftën nëntë vjeçare të Dibrës dhe dibranëve

Prijësat e Dibrës e gjetën truallin atipushtues të ngritur, sepse dibranët nuk ishin përkulur kurrë përpara asnjë pushtuesi; kështu tradita luftarake të paktën mjaft e njohur në pesë shekuj, flet qartë: Dibranët janë përballur dhe kanë fituar me osmanët. Nga 24 beteja të mëdha të Gjergj Kastriotit 19 u zhvilluan në Dibër me mbështetjen e prijësave dibranë.
Prijësat dibranë e njihnin dhe zbatonin zakonin burëror të odave dibrane, që ka qënë protokolli i fjalës e besës si dhe veprimin burrëror, ku burrat flasin dhe me heshtje, kanë ditur të shkruajnë historinë e suksesit me një fjalë, me një lëvizje, me pozicionin e mbajtjes së cigares së duhanit, me pozicionin e mbajtjes së pushkës, të lëvizjes së qeleshes, me formën e dhënies së kutisë së duhanit njësoj “si me dhënë besën”, por dhe formën e mirëseardhjes, të përcjelljes, përgjigje të mençura, që shprehen edhe në këngë.
Tradita dibrane fjala-fjalë e besa-besë ka sjellë mbijetesën e kombit në pjesën verilindore të tij, ka ditur të vetorganizohet shekujve; nëntë vjet luftë e dibranëve kundër serbeve (1912-1921), është një faqe lavdie në historikun e Dibrës, Shqipërisë, Kombit.
Lufta e Dibrës është vijimësi e luftrave të shqiptarëve për liri, pavarësi e sovranitet kombëtar. Shqiptarët me luftën e Dibrës vërtetuan se dinë të luftojnë, të fitojnë dhe të ndërtojnë shtetin e tyre të pavarur, që për nga rëndësia historike çlirimi i trojeve shqiptare kudo ku lakmohej Shqipëria konsiderohet si: pavarësia e dytë e Shqipërisë.
Lufta e Dibrës e vitit 1920-1921 edhe pse konsiderohet luftë lokale, pati karakter thellësisht kombëtar, sepse lidhej me pavarësinë dhe sovranitetin, ndërsa për nga drejtimi organizimi dhe fuqia ishte mbarë popullore. Lufta tregoi ndërgjegjësim e pjekuri mbarëpopullore dhe identitet të qartë kombëtar, duke u evidentuar si luftë me rëndësi të jashtëzakonshme historike për shqiptarët, ku mund të themi se, Kongresi i Lushnjës, Lufta e Vlorës, Lufta e Dibrës dhe Lufta e Koplikut janë ngjarje madhore në historinë e kombit që plotësojnë fuqishëm njera-tjetrën. Ato janë aksione politiko-ushtarake që risollën pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të munguar.
Drejtuesit e Luftës së Dibrës ditën të shfrytëzonin me mjeshtëri Kanunin e “Nënt malet e Dibrës”(Dibra kishte shtatë “Male”, të cilat qenë Reç e Dardhë, Çidhën, Luzni, Muhurr, Katër-Grykët, Gryka e Madhe dhe Gryka e Vogël. Më pas u nda Mali i Reçit e Dardhës dhe u krijua Mali e Reçit dhe Mali i Dardhës, si dhe Gryka u Madhe u nda në dy Male të tjera Gryka e Madhe dhe Bulqiza. Malet u materializuan në Kanun, që formësuan “Kanunin e Dibrës”), për të përbashkuar në një front antipushtues gjithë popullsinë e aftë për luftë duke eliminuar çështjet e gjakmarrjës/hakmarrjes, pasi liria dhe Atdheu ishin në rrezik.
Lufta i Dibrës sikurse të gjithë luftrat e vitit ’20-të në Shqipëri kishin objektiv strategjik rivendosjen e shtetit shqiptar në të drejtën e vet territoriale dhe integritetit të plotë, por me qëllim vendosjen e marrëveshjeve miqësore fqinjësore, “…tue i dhanë fund armiqësisë” me fqinjët. “Në qoftë se malësorët…do të shtyhen për kalimin e kufijve, atëhere qeveria lypset të ndalojë rreptësisht,…të mos marrin pjesë në këtë lëvizje tradhëtie e marrëzie…”.
Prijësat e vullnetarëve dibranë kanë qenë pjesë e elitës së krahut të armatosur të lëvizjes së shtetndërtimit dhe kombformimit në Dibër dhe më gjerë që kanë përfaqësuar veçanërisht shtresa të mesme por edhe agallarët duke prirë personalisht në luftime.
Fitoret luftarake në fushëbetejë në Dibër, Vlorë e Koplik bënë që Shqipëria të regjistrohej në “librin e gjendjes civile ndërkombëtare” të Lidhjes së Kombeve, për arsye se deri në këtë kohë shqiptarët nuk njiheshin nga Evropa as si popull, as si komb me të drejtat juridike, dhe as si njësi politiko-shtetërore të ndonjë formati të caktuar. Historia dhe politika e shtetit shqiptar hyri seriozisht në axhendën e kancelarive të mëdha të kohës.
Lidershipi i luftës së Dibrës nuk kishte studiuar në akademitë ushtarake, por ishin rritur në shkollën tradicionale popullore të eksperiencës së luftrave të shqiptarëve nëpër shekuj. Udhëheqësia e luftës në Dibër është e njohur në historinë shqiptare që në fakt u dha shqiptarëve personalitetin e munguar dhe rivuri në vend legjitimitetin e shkelur nga rreth 250 mijë ushtarë të tetë ushtrive që shkelën tokën shqiptare përgjatë LIB. Elez Isufi dhe prijësa të tjerë dibranë kishin ecur në gjurmët e prijësave si Mahmut Daci Kalisi etj.
Prijësat e Luftës së Dibrës eleminuan elementët përçarës, realizuan bashkimin dhe unitetin luftarak të të gjithë prijësve, ku për të parën herë u mundësua krijimi i një shtabi luftarak unik, i cili drejtoi me zotësi luftarake por edhe mençuri krejt luftën.
Prijësat e Luftës së Dibrës mundësuan një kombinim të përpiktë të luftimeve të vullnetarëve popullorë në pozicionet e para luftarake, me veprimet e çetave që ndodheshin në pozicionet e dyta ndihmëse duke bindur fqinjët tanë, por krejt Europën se kur bëhet fjala për lirinë, shqiptarët vështirë t’i dallosh nga mosha, krahina, feja e gjinia.
Prijësat dhe atdhetarët dibranë Elez Isufi, Sufë Xhelili, Ramiz Dibra, Jashar Erebara, Ramiz Daci etj, përveçse ishin drejtues të mirënjohur të gjithë trevës dibrane krijuan lidhje të ngushtë edhe me qeverinë shqiptare të kohës Sulejman Delvina.
Prijësat e luftës në Dibër shfrytëzuan besën si institut procedurial juridik tradicional shqiptar përpara fillimit të luftimeve, që ishin betime përpara betejave sipas së drejtës zakonore të odës dibrane që materializoheshin në shprehjet: “Për këtë besë”, “pasha besën”, “besa-besë”, ndërkohë që Barleti historiani i parë ushtarak shqiptar i shekullit të XV, thoshte: “Besa është gjëja më e shtrenjtë që ka shqiptari”.
Lufta e Dibrës e vitit 1920-1921, ka hyrë në historinë e shqiptarëve si lufta që bëri finalizimin e qëndresës luftarake nëntë vjeçare të popullit dibran, gjakun e derdhur, dëshmorët në beteja, vërtetuar kjo nga statistika e krijuar nga Ministria e Mbrojtjes në 100 vjetorin e shtetit shqiptar. Edhe me rezerva ta marrësh thënien proverbiale se, “Mendja dhe urtësia ka lerë në Dibër” mbart të vërtetat luftarake dhe kontributet legjitime të mbrojtjes së trojeve me atdhetari dhe mençuri. Nga ana tjetër edhe personaliteti anglez Xhulian Ameri që ishte në veri të vendit në LIIB, thotë: “në Dibër unë bëra Universitetin e dytë se të parin e kisha bërë në Oksford”.
Epopeja e Luftës së Dibrës pati rëndësi principiale në planin kombëtar, por ishte një dëshmi e identitetit tradicional shqiptar edhe për sfondin e politikës dhe diplomacisë ndërkombëtare, duke u dhënë mësim fqinjëve dhe Fuqive të Mëdha se trualli shqiptar nuk mund të tjetërsohej. Elez Isufi dhe prijësat e tjerë dibranë shpëtuan përfundimisht kufijtë e Shqipërisë, duke vërtetuar shenjtërinë e sovranitetit, integritetit dhe Pavarësisë së Shqipërisë.

Histori e skalitur me emra madhështorë në historigrafinë kombëtare

Axhenda luftarake e Dibranëve ka ngelur sinjifikative, veçanërisht për kushtrimin e datës 15 gushtit 1920: “O burra mbi shkja!”, që për kryengritësit e mençur dibranë, nga 15 deri 70 vjeç, bëri që të derdhën në sulm të paparë ndaj forcave pushtuese serbe. Fakt është se orteku i sulmit dibran i zuri në befasi trupat serbe që nuk besonin të sulmoheshin frontalisht nga të gjitha krahët. Në ndihmë të Elez Isufit dhe në përgjigje të thirrjes së tij me kushtrim kishin ardhur qindra e mijëra malsorë me pushkët e municionin e vet që e kishin ruajtur si sytë e ballit për një ditë të ligë, kur hasmi vjen në prag të shtëpisë. Lufta e Dibrës ishte luftë kundër pushtuesve serbo sllavë, për të çliruar tokat e krahinës së Dibrës. Veprimet e armatosura të filluara nga mesi i gushtit 1920 bënë që gjithë kryengritësit në unitet të çlironin Peshkopinë dhe të detyruan pushtuesit të tërhiqeshin në kufirin e 1913-ës. Qeveria jugosllave nuk besonte në humbjen prandaj sërish me forca të shumta nisi sulmin për ripushtimin e tokave shqiptare. Përballë epërsisë së madhe në numër e armatime, forcat çlirimtare u detyruan të tërhiqen mjeshtërisht me idenë e kundërsulmit dhe kundërgoditjeve. Marshimi i agresorëve u shoqërua me terrorin më të egër kundër popullsisë vendase dhe sulmi dhe terrori për të hyrë thellë në tokat shqiptare deri afër kryeqytetit kishte synime të qarta të mbështetura nga disa Fuqi të Mëdha. Luftime të ashpra u zhvilluan në Martanesh dhe kudo por pushtuesit po i rrëshqiste “toka nën këmbë”. Toka shqiptare u shndrua në përvëluese dhe armiqësore ndaj pushtuesit serb të mbretërisë jugosllave. Lufta vendimtarëve e prijësave dhe luftëtarëve dibranë bënë që trualli shqiptar në muajt nëntor dhjetor 1921 të pastrohej plotësisht dhe ushtria pushtuese të tërhiqej plotësisht në kufijtë e 1913-ës të Shqipërisë Londineze. Drejtuesit, prijësat dhe luftëtarët nuk kanë “sinor” të ndarë në fushëbetejë sepse ata luftuan për “Komb e Atdhe”. Prandaj dibranët kapedanë drejtues të mençur në beteja, që organizonin, drejtonin dhe luftonin kanë qenë në një front në një llogore në funksion të fitores në nivel taktik, operativ dhe strategjik. Në hierarkinë e personaliteteve prijësa luftarakë të shquar të kombit shqiptar dhe në radhët e më të shquarve janë çlirimtarët nga robëria, shtetçliruesit dhe shtetformuese, mbrojtësit e kufirit shqiptar të larë me gjak, janë kryeheronjtë, ndërkohë që liria, mëvetësia, flamuri, kombi dhe burrat e kombit janë themeli i themeleve për progresin dhe shqiptarizmën. Vitaliteti i shqiptarëve, i elitës intelektuale, i prijësave, i luftëtarëve i pavarësisë së dytë shqiptare ka një barometër matës me treguesit, rrezultatet e arritura. Prandaj historia nuk mund të lërë në harrezë burrat që e shkruan me gjak e sakrifica. Personalitete të botës në të gjitha kohtat kanë çmuar rezistencën e popujve të vegjël, kurajën e pashoqe për t’u përballur me makina luftarake nga më shkatërrueset e njerëzimit. Dhe shqiptarët këto makina luftë i kanë pasur pranë, i kanë njohur dhe përballuar, por edhe pushtuesit i kanë njohur nga afër shqiptarët, sikurse dibranët që përballuan sulme të përgjakshme, por guximi dhe atdhedashuria e burrave të Dibrës shkruan një epope të madhe që gjithë shqiptarët nuk mund ta harrojnë kurrë. Në luftën e Dibrës që u luftua në mënyrë energjike nga gjithë prijësat, luftëtarët dhe populli. Prandaj dhe lavdia i takon mbarë popullit, ndërkohë që edhe prijësit kanë vendin e tyre në historinë e triumfit ndaj gjithë pushtuesve. Për këtë kemi sjellë disa nga prijësat më të spikatur të trevës dibrane, si pjesë të emrave që historia ka skalitur me madhështi në historigrafinë kombëtare shqiptare:

1.Elez Isufi shqipja e Korabit ishte dhe mbeti një flakadan lirie në breza

Elez Isufi prijës i parisë dibrane, plaku i randë i maleve, shqipja e Korabit, plaku i famshëm, filozofi me kësulë të bardhë, mendimtari i madh, diplomati i pashkollë, gjenerali me shajak, kreshniku i maleve të Dibrës, ballina e kombit, atdhetari i flaktë, njeri me cilësi të mbinatyrshme, patriot e atdhetar i flaktë, “flakadan lirie që frymëzoi breza të tërë luftëtarësh për çështjen e madhe të kombit shqiptar, burrë dibran me karakterin e shqiptarëve të hershëm e më atdhedashuri të fortë që nuk i’u përul as forcës brutale dhe as arit të huaj”. Elez Isufi u bë korifeu i qëndresës popullore në epopenë e luftrave 9-vjeçare kundër një armiku nga më të tërbuarit e më mizorët i shqiptarëve. Shkriu gjithë pasurinë e tij për interesat kombëtare. U dogjën tri herë kullat e tij, në 1913-ën, në 1918-ën dhe në 1921-in, u internua dhe u burgos familja e tij, u përgjakën burrat e konakut të tij, por ai nuk u thye, as u gunjëzua, as u përkul. Elez Isufi nga fillimi i vitit 1916 e deri në tetor 1918, me përjashtim të një vizite në Vjenë, ku u dekorua nga Kajzeri, kohën tjetër qëndroi në Sllovë. Me dekret të 28.1.1916, Franc Jozefi, perandori i Austro-Hungarisë dekoroi Elez Isuf Ndreun me Kryqin e Konturës të Oficerëve të Urdhërit të lartë “Franc Jozef-Orden”, me dekoracion lufte. Arkivat dhe historia do flaës me fletë të ndritura për ngjarjet e mëdha, ku 4 muaj Elez Isufi në dimrin e egër të 1921 qëndroi në shi e në borë në malet e Lurës me malësorët besnikë të Reçit e Dardhës dhe të mbarë Dibrës duke treguar një trimëri të jashtëzakonshme në mbrojtje të vatanit dhe nuk i lejuan sërbët të kalojnë kufirin. Elez Isufi u dekorua për merita të veçanta lufte nga perandori i Austro-Hungarisë Franc Jozefi me titullin e lartë. Fakt është se në pallatin perandorak kishte vënë këmbët me baltë mbi qilimat persianë të salloneve aristokrate një malësor me rroba shajaku, me opinga lëkure. Pa I dridhur qerpiku ai i drejtohet Perandorit, duke iu drejtuar përkthyesit që mos t’ia ndryshojë fjalët në komunikim, se shqiptarët janë vrarë me osmanët, se ai u kishte kërkuar nizamë e taksa; ishte vrarë me ushtrinë sërbe se kishte kërkuar të bëhej zot shtëpie e të mblidhte taksa e ushtarë e se kështu do të vritej me të gjithë ata që janë të këtij soji. Elez Isufin e plagosën më 16.12.1924 bashkë me nipin e tij trim Sufë Xhelilin. Elez Isufi 63 vjeçar vdiq nga plagët e luftës më 30.12.1924. Edhe pse pa shkollë, Oda Dibrane, u bë auditor i “Universitetit të Dibrës” dhe fusha e luftës e pajisi me dijet e një akademie universitare për trimëri si dhe e armatosi me strategjinë e një gjenerali. Historia gdhendi në kujtesën e popullit fjalën e tij të urtë që ndante kanune, shëronte plagë e afronte njerëz.

2.Ramiz Daci prijës i luftës së përbashkuar të “nëntë maleve” të Dibrës

Ramiz Daci ishte lindur në një truall atdhetar në vitin 1883 në Dibër të Madhe. Pinjoll i shquar i Fisit dhe familjes Daci të fshatit Zogje dhe qytetit të Dibrës. Shkollën fillore dhe atë gjysëm të mesme i bëri në Dibër, ndërsa maturën dhe Shkollën e oficerëve e mbaroi në Stamboll. Gjuhën shqipe e mësoi nga atdhetari Said Najdeni. Oxhaku i tyre shquhej për pushkë, sofër e besë. Studimet i vijoi në Stamboll në shkollën ushtarake që ishte krijuar që më 1834. Revolucioni xhonturk i 1908-ës e gjen me shërbim në Rekë. Në këtë periudhë filloi edhe aktivitetin e tij publicistik në interes të kombit shqiptar. Ishte ndër të parët që u vu në shërbim të Qeverisë së Vlorës. Ramiz Daci ka qenë shoqërues i Vehbi Dibrës në shpalljen e pavarësisë në Vlorë më 28.11.1912. Më 1913 u rreshtua në llogoret e popullit kundër pushtuesit të ri serb. Ka qenë kurdoherë kudo ku luftohej kundër serbit për nëntë vjet rresht. Ai ka qenë pjesë e ideatorëve për kuvendin e gushtit 1920 të Arrasit. Ramiz Daci senator i Senatit të dhomës së Këshillit Kombëtar të Shqipërisë nga 27.3.1920 deri më 20.12.1920, njëherësh edhe prijës në Luftën e Dibrës. Ai ishte një nga organizatorët kryesorë të kuvendeve dhe luftrave edhe si një prej prijësave të luftës së përbashkuar të “nëntë maleve” të Dibrës. Ramiz Daci u zgjodh jo thjesht anëtar parlamenti por anëtar i senatit, dhomës së lartë të Parlamentit Shqiptar në Kongresin e Lushnjës. Ai ka qenë senator i Senatit të Parlamentit Shqiptar nga 27.3.1920–20.12.1920. Ramiz Daci, më 7.8.1920, ishte në Arras ndër organizatorët e një kuvendi me pjesëmarrjen e 3000 vetëve, ku shprehën krenarinë e Luftës së Vlorës kundër italianëve dhe shprehën gatishmërinë për të mbrojtur me të gjitha mjetet tokat dhe atdheun e tyre. Nën drejtimin e prijësave si Ramiz Daci dhe të tjerë drejtues luftarakë dibranë, bazuar edhe në gazetën “Ushtima e maleve”, nr 28, datë 12.7.1990, “..në luftimet e datës 15.8.1920, kishte 1000 të vrarë nga serbët dhe 2000 të plagosur..” dhe episode luftarake ku spikat drejtimi i prijësave dibranë janë me dhjetra në luftën nëntë vjeçare për sovranitet kombëtar. Ramiz Daci në kuvende dhe në beteja ishte krahas prijësave të tjerë si: Ramiz Bej Dibra, Dine Bej Maqellara, Izet bej Maqellara, Selman Alia, Jashar Erebara, Ismail Strazimiri, Selë Bajraktari, Shaqir Dema, Dine Dema, Riza Lusha, Dervish Lusha, Dine Hoxha, Selim Noka etj. Ramiz Daci ka qenë ndër inisiatorët për të shkuar në Tiranë më 1922 për të përmbysur qeverinë e Tiranës por forcat qeveritare sipas urdhërit të marrë nga Shefqet Korça e pushkatuan pa gjyq në Bulqizë tek ura e qytetit, ndërkohë që më 1924 u nxorrën eshtrat e tij nga rinia dibrane dhe i bënë një varrim madhështor në Maqellarë.

3.Dine Bej Maqellara (Nasufi), prijës në luftën nëntë vjeçare antiserbe

Dine Nasufi ishte lindur më vitin 1875 në Maqellarë në një ambjent patriotik e luftarak. Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në Dibër. Një oxhak i shquar për të fisëm, anëtar i klubit “Bashkimi” më 1912 të Dibrës. Pjesëmarrës në luftime më 21 qershor 1912 duke drejtuar çetën e Fushës. U shqua në kryengritjet kundër serbëve dhe për këtë serbët ja internuan familjen e tij në shtator 1920 në Manastir. Në maj të vitit 1912 është anëtar i Komitetit Nacional të Dibrës, organ ushtarak kundër pushtuesit turk së bashku me Elez Isufin, Izet Maqellarën, Shaqir Jegenin, Ismail Strazimirin, Sherif Langun, Eqerem Camin etj. Dine dhe Izet Maqellara kanë organizuar rezistencën kundër serbve, bullgarëve, nemces etj, sidomos në luftimet 9 vjeçare kundër serbve 1912-1920. Dine Bej Maqellara dhe paria e Dibrës i dërguan qeverisë së Durrësit një notë për delegacionin që do të merrte pjesë në Konferencën e Paqes të Parisit më 17.3.1919 në të cilën u kujtojnë se Dibranët janë në trojet e tyre që prej 6000 vjetësh. Në Kongresin e Lushnjës zgjidhet senator. Dine Bej Maqellara ka qenë deputet i Parlamentit Shqiptar nga 27 mars 1920 deri më 20 dhjetor 1920. Ka vdekur në vitin 1928. Në vitin 1992 është dekoruar me urdhërin e Lirisë të klasit II-të.

4.Dine Dema i lindur për komb e atdhe, senator e parlamentar

Dine Dema është lindur në fshatin Homesh të Dibrës në familjen e shquar të Demajve. Paraardhësit e tij Mete Dema, komandant i dibranëve në ndihnë të Ali Pashë Tepelenes dhe Hazis Dema, komandant i Fisit dhe Malit të Grykës së Vogël ishin frymëzimi patriotik i Dine Demës. Në fillim të Shekullit XX në kryengritjet antiosmane 1908-1912 dhe më vonë në kryengritjet antiserbe 1912–1920. Fisi “Dema” kishte tre çeta nga shtatë çeta që vepronin në territorin e Dibrës, Çeta e Mersim Demës, Çeta e Shaqir Demës dhe Çeta e Dine Demës. Në Parlamentin e Parë pas Kongresit të Lushnjës Dine Dema zgjidhet senator, ndërsa nga nga 27 mars deri më 20 dhjetor 1920, Dine Dema, zgjidhet deputet i Parlamentit Shqiptar. Dine Dema dhe gjithë prijësat dibranë të shquar për mençuri e kuptuan më së miri se kryengritja dhe lufta ishte zgjidhja më e drejtë prandaj dhe Xhulian Ameri, tek “Bijtë e Shqipes”, shprehet “Në kryengritjet shqiptare, dallimi midis palëve kundërshtare kishte karakter gjeografik dhe grupazhi, më tepër se një karakter opinioni apo rendi shoqëror”. Kujtesa historike dibrane e ka rregjistruar si një ndër prijësit më të spikatur luftarakë në luftën kundër ushtrive serbe, por dhe si një politikan i mençur që punoi fuqishëm për çështjen kombëtare shqiptare.

5.Ismail Strazimiri luftëtar, prijës, patriot, por edhe histograf dibran i spikatur

Ismail Strazimiri ishte lindur më 1868 dhe u burrërua shumë shpejt duke u kthyer në një patriot, influencues dhe veprimtar i spikatur i lëvizjeve kombëtare në zonën dibrane. Emri i tij lidhet me disa nga ngjarjet kryesore të kësaj periudhe si aktivist i lëvizjes “Përparim dhe Bashkim”, kontribues në Kongresin e Dibrës të vitit 1908, ose kongresi i hapjes së shkollave në gjuhën shqipe. Ai mbështeti fuqishëm idenë e shpalljes së Pavarësisë në Vlorë dhe luajti rol deciziv në administratat e paqëndrueshme deri në fundin e Luftës I Botërore. I tërhequr më pas nga jeta politike ai shkroi një nga dëshmitë më origjinale të kësaj periudhe mbi rolin e dibranëve në historinë shqiptare. Jeta e tij do të mbyllej në moshën 75 vjeçare më 1943, duke përkrahur partizanët, përkrahje që i kushtoi atij dhe jetën duke vdekur me pushkë në dorë në mbrojtjen e Dibrës. Ismail Strazimiri do të mbetej me arritjet dhe kontradiktat e tij, si një provë e proçesit të gjatë dhe të mundimshëm të popullit tonë drejt krijimit të një shteti shqiptar. Ai në kujtimet e tij, shkruan për rolin e dibranëve për liri dhe pavarësi si bejlerët e Maqellarës, Dine Bej Maqellara, Izet Bej Maqellara, Fiqiri Dine; Ramiz Daci, Jashar Erebara, Ismail Strazimiri (Dibër), sheherlinjtë e Dibrës së Madhe grumbulluar në Tiranë, Elbasan e Peshkopi: Myftiu i Dibrës Vehbi Dibra (Agolli) e Hafiz Sherif Langu, Abdurrahman Dibra e Shefki Shatku, Izet Dibra (Shatku) e Faik Shatku, vëllezërit Selim e Riza Rusi, Zenepe Çoku (e shoqja e Dervish Himës) e Aziz Menzelxhiu, Hasan Ballanca e Sheh Latifi, e patriotë të tjerë dibranë: Kadri Fishta e Eqrem Cami, Ibrahim Xhidri e Abdullah Tërshana, Ibrahim Jegeni e shehlerët e Peshkopisë, etj. Dibra e cila ndodhet në “kërthizë” të trojeve shqiptare dhe tepër e vrullshme në historinë kombëtare ka lënë gjurmë historiografike në të gjitha ngjarjet madhore të kombit, sikurse prijësat si Strazimirët dhe oxhaqet e mëdha prijësa kanë shkruar epokë historie të triumfit ndaj pushtuesve. Ismail Strazimiri shkruajti më 1931 një libër kujtimesh për periudhën 1910-1931, ku prezanton në mënyre kronologjike faktet historike nga këndvështrimi i një dëshmitari të kohës, që titullohej “Lufta kundër pavarësimit të Shqipërisë”. Akademiku Shaban Sinani thotë se, “..në këtë libër gjenden shumë të vërteta të rezervuara prej studimeve historiografike deri më sot, nga droja se mos historia kombëtare mos po bëhet jo aq kombëtare, nga vetë karakteri monumentalizues i historiografisë tradicionale, nga presionet që ushtrohen mbi historishkrimin për shkak të protagonizmit të zgjatur nga koha në kohë. Në këtë kontekst, le të çmojmë kurajën e një njeriu që e deshi shumë Shqipërinë, e deshi deri në dhimbje, nuk arriti “ta shohë zonjë” si shumë e shumë idealistë të tjerë dhe u përpoq që edhe me fjalën të shërojë dhe të mos përsëritet pjesa e keqe e së shkuarës”. Në këtë punim nuk mund të lëmë pa përmendur vlerësimin e Profesor Kristo Frashërit: “..Tjetër figurë e respektuar dibrane që jetonte në vitet e monarkisë ishte Ismail Strazimiri(1868–1943). Ai ishte veprimtar i lëvizjes kombëtare dhe demokratike. Mori pjesë në mënyrë aktive në lëvizjen e Rilindjes Kombëtare në vitet e fundit të sundimit osman. Mori pjesë gjithashtu në Lëvizjen Kombëtare për çlirimin e vendit nga zgjedha turke dhe më pas kundër synimeve të shovinistëve serbë. Përkrahës i Revolucionit të Qershorit. Më 1931 botoi librin e tij “Kujtime historike mbi lëvizjen kombëtare në Qarkun e Dibrës”. Qëllimi i botimit ishte të shpaloste kontributin e popullit dibran në luftën për liri, pavarësi e zhvillim.

6.Dine Hoxha – plaku i zgjuar i Dibrës, i mbiquajtur “Sokrati pa shkollë”

Dine Hoxha ose Hajredin Hazis Hoxha është lindur në një familje me tradita të thella patriotike dhe luftarake. Dine Hoxha ka qenë një ndër udhëheqësit kryesorë të forcave vullnetare dibrane, një drejtues i spikatur luftarak në luftën në Shkodër dhe për Shkodrën, që zgjati 6 muaj, ku edhe dhanë jetën 114 luftëtarë të paepur dibranë. Dine Hoxha ka vijuar më tej të përballet me pushtuesit serbë në përballjen e gjatë nëntë vjeçare veçanërisht në krye të forcave të Muhurit për t’i dalë zot vatanit. Ai është udhëheqës i luftës së Skërtecit, i betejës në Shkallët e Deshëve, në betejën e famshme të Lumës, në Qafën e Kolesianit, në rezistencën e Arrasit. Dine Hoxha protestoi energjikisht bashkë me 112 burra me peticion në Shkodër kundër veprimeve të Fuqive të Mëdha. Në 1925 hapi shkollën në Muhurr e në Luzni. Edhe në rrugën e Kavajës ka ndërtuar Xhami që edhe sot e kësaj dite thirret “Xhamija e Dine Hoxhës”. Dine Hoxha shpesh është bërë edhe objekt i shtypit të kohës, për rolin që Dine Hoxha (Hajredini) kishte në Oborrin Mbretëror shqiptar. Nëse gjatë regjimit të Ahmet Zogut, mjaft nga gazetat e pavarura shkruanin për njerëzit që i qëndronin pranë si “dallkaukët e kombit”, “sahanlëpirësit”, “servilët”, “mjeranët e politikës”, për Dine Hoxhën shkruanin me shumë rezerva dhe me vlerësime të tilla të kujdesshme si: “Dibrani mendjendritur”, “Sokrati pa shkollë”, “Mbreti këshillohet nga plaku i zgjuar i Dibrës”, etj. Janë të njpohura debatet dhe përgjigjet në debate që Dine Hoxha dinte të bënte me çdo kategori mbretërore, ministrore apo mbretërore, si me Kontin Çiano, që la mbresa jo vetëm tek të pranishmit, por zgjoi kureshtjen edhe tek të huajt, si më 14.8.1920, me gjeneralin serb, por edhe me nënën e mbretit Zog si dhe me vetë A. Zogun. Për veprimtari të shquara është dekoruar me urdhëra e medalje të shumtë si “patriot i shquar i çështjes kombëtare, udhëheqës i malësorëve kundër pushtuesve osmanë dhe serbë”. Kjo është vetëm një përmbledhje e shkurtër për prijësat e Dibrës, si një trevë e “gatuar” me mençuri, trimëri dhe atdhetari, prandaj edhe është përjetësuar në vargje: “Djemtë e Dibrës djemtë e malit, të luajnë kapakun e ballit!”. Prandaj përshkrimi i disa figurave do të lërë një boshllëk për shumë të tjera. E megjithatë gjykuam për kohën, vendin Dibrën, pse jo të dy Dibrat, jo vetëm në kuptimin e qyteteve, por gjithë trevën e “Maleve” e më tej për kontributin në lëvizjen kombëtare shqiptare në shekuj, ku me Dibër, kuptojmë një copëz Shqipëri, një copëz e truallit kombëtar, një vend ku zemereku dhe busulla kombëtare ka qenë gjithmonë e orientuar nga atdhetaria.

PREJARDHJA ILIRE E EMNIT TË LASHTË TË QYTETIT TË SHKODRËS: “SCODRINON”

December 21, 2021 by s p

Filip Guraziu

Në përiudhën kohore 2000 deri 1000 vjetë p.K. zona e Mesdheut ( përfshi Ballkanin) përjetoi emigrimin masiv të popujve prej lindjes së Europës, të quejtun ” popujt e stepave”, të cilët gradualisht, shekull mbas shekulli, ( në dualizëm kontradiktor me popujt egzistues mesdhetarë) mbrritën me popullue tokën rreth detit Mesdhe. Me qenë se këta popuj kishin vendbanime relativisht të përafërta, në origjinën e largët të tyne, në zonën e stepave që shtrihej në veri të Detit të Zi deri te malet Urale, fiton bazë logjike teza, se ato popuj kishin afërsi edhe në gjuhë, rite e zakone. S’bashku me emigrimin ato sollën edhe kulturën e tyne që u përhap në të tana anët e Mesdheut. Në përiudhën e mijëvjearit të parë p.K., emigrimet e popujve prej lindjes filluen gradualisht të shuhen dhe në zona të ndryshme të Mesdheut ( Ballkanit) popujt a ardhun zunë vend tue u dallue edhe prej emnave të tyne si; Ligurët, Venetët, Latinët, Etruskët, Mesapët, Keltet, Ilirët, Trakët, Dakët, Maqedonasit, Helenët, Baskët, Iberët etj. Kjo situatë gjeo-historike na orjeton me kuptue arsyen, pse pasardhësit e këtyne popujve, ende sot që kanë kalue mbi 2500 vjetë përdorin disa fjalë të përbashkëta në fjalorët e tyne. Për konkretizim mundemi me kujtue se fjalen ” berr” e përdorin me të njajtin kuptim shqiptarët dhe baskët; fjalën “çika”, shqiptarët dhe iberikët; fjalët ” shteg dhe ruhen“, shqiptarët e gjermanët, fjalën ” përpajna“, shqiptarët dhe sardët, fjalën “dri“, shqiptarët, kroatët boshnjakët, grekët, italianët: fjalët arno dhe maraz, shqiptarët dhe etruskët; fjalën “dhi – dhia“, shqiptarët dhe helenët e vjeter etj. Asht e qartë, se kushtet gjeopolitike dhe mjedisore në të cilat jeton nji popull ndikojnë direkt në zhvillimin e përparimin e atij populli. Fakti që populli helen u pozicionue në brigjet e detit Egje dhe nëpërmjet tregtisë detare mori kontakt me popujt e tjerë të zhvilluem të lindjes (Fenikas, Egjyptian, Sirian etj.) ndikoi drejt rritjes së mirëqenis së tij, dhe paralelisht në zhvillimin kulturor të tij. Ngjajshëm me helenet u zhvilluen , për të njajtat arsye edhe etruskët në gadishullin e Apeninëve. Me njohunitë që kemi mundemi me pohue se këto dy popuj praktikuen shkrimin ma parë ( përjashto egjyptianët dhe fenikasit) se popujt e tjerë që popullojshin në atë kohë Mesdheun . Ashtu si sot që 95% e popujve të Europës përdorin vetem dy alfabete për shkrimin e tyne edhe në atë kohë fitoi terren përdorimi i alfabetit helen e ma vonë edhe ai latin. Kjo situatë ndikoi që edhe fjalët në përdorim të përbashkët të popujve të mesdheut (të trashigueme prej origjinës së tyne të largët e të njajtë) të lexohen me alfabetin helen ( ose latin) dhe ne dukje të parë, gabimisht të konsiderohen fjalë helene ose latine. Por realiteti mundet me qenë edhe ndryshe…Në shumicen e rasteve burimi i nji fjale të lashtë proto indoeuropiane lidhet direkt me efektin e tingullit qe shkakton nji dukuni natyrore; p.sh. rrjedhja e ujit qe vjen prej malit krijon nji zhurmë të vazhdueshme që dikush e ka përceptue të krahasueshme me tinguj si: dr, der, dri, dre,dro,dra dhe simbas evolucionit gjuhësor, vija e ujit ose lumi dhe në përgjithësi ‘uji’ mori kuptim prej shqiptimit të bashkimit të germave ma sipër ( dr, der,dri, dre, dro,dra ) etj. Shëmbujt hidronimesh që lidhen me ” ujin” kemi: Skodrinon – Iliri, emni i qytetit të Shkodrës; Adriatik – deti që lagë bregun e Ilirisë; Drini – lum në Iliri ( Shqipni); Drino – lum në Iliri ( Shqipni); Drinasa – lum në Iliri (Shqipni); Drilon – lum në Iliri ( Shqipni); Balldr(e) – Iliri, ( Shqipni), fshat përballë lumit Drin; Jadro – lum në Iliri ( Kroaci); Drina – lum në Iliri( Bosnje); Drava – lum në zonën ku patën banue venetët, kufitarë me Ilirët ( Itali veri-lindore, Austri, Slloveni, Kroaci etj.); Chidro – lum ku patën jetue Mesapët, popull Ilir ( Salento – Puglia-It); Idro – liqen në Provincen e Brescia-It., kufitare me Veneton) etj. Në qoftë se rastësisht kontrollojmë ndonji fjalor të gjuhëve europiane do të shohim se fjala “Hidronim” që tregon mjedise ujore, konsiderohet me prejardhje helene, por po ” të gërmojmë ma thellë” në shkrimet shkencore që lidhen me etimologjinë e fjalëve të cilat përmbajnë kombinimin e germave (dr, der,dri, dre, dro,dra) kemi me pasë tjeter përfundim.

Prof. Roberto Bigoni ( Itali) në studimin e tij shkencor mbi prejardhjen ( etimologjinë) e fjalëve që kanë lidhje me kuptimin e ujit (ujë, vijë uji, lum , liqen, kënetë, moçal etj.) të “nënshtresave indoeuropiane para latine”; “Le acque. Il substrato indoeuropeo prelatino” -(https//www.robertobigoni.it) konfirmon se: shqiptimet që vijnë prej bashkimit të germave a-dro të cilat shoqnnojnë konceptin e ujit që rrjedh si dhe të ujit në përgjithësi si koncept, vijnë prej rrajëve të lashta indoeuropiane ( Aveste, kelte, venetiane, ilire; ( Jadro – lum në Iliri); kjo rrajë takohet në Iliri dhe në brigjet italiane të Adriatikut; Për kët përfundim ai i referohet edhe veprës së J.Pokorny; ” Indogermanisches etymologisches Wörterbuch“.

Besoj se asht e qartë; hidronimet që përmbajnë bashkimin e germave dr dhe që gjinden kryesisht, në territoret ku dikur ishin të banuem prej Ilirëve ( Kroaci, Bosnje, Mali i zi, Shqipni, Kosovë, Puglia) nuk kanë prejardhje helene, por Ilire.

Pra, emni i lashtë i qytetit të Shkodrës, “Scodrinon” i dokumentuem në monedhën ilire 230 vjetë p.K. asht ILIR e njikohësisht dëshmi konkrete e autoktonisë së popullit shqiptar në trojet e veta. Përfundoj, tue kujtue me nderim gjuhëtarin e shquem shkodran, të ndjerin prof. David Luken i cili ishte i pari që argumentoi emnin e lashtë ” Scodrinon” të qytetit të Shkodrës si element hidronim në lidhje me pozicionimin e qytetit pranë lumit Drin.

Filip Guraziu

Vizita e LAPSH-it në Konsullatën e përbashkët të Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës në Mynih

December 21, 2021 by s p

Shkruan: Mustafë Krasniqi

Një imazh që përmban person, mjedis i brendshëm, mur, grup

Përshkrim i gjeneruar automatikisht

Më 18.12.2021, kryesia e Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë në Bavari – LAPSH, së bashku me disa mësimdhënëse, e vizituan konsullatën e përbashkët; të Republikës së Shqipërisë dhe atë të Republikës së Kosovës. Takimin u zhvillua në ambientet e Konsullatës shqiptare në Mynih, për nder të festave të fundvitit dhe për t’i njoftuar përfaqësuesit diplomatikë për punën dhe aktivitetin e LAPSh-it, gjatë vitit 2020/21 si dhe për planin e vitit të ardhshëm të 2021/22.

Në këto takime, të ndara, kryesia dhe mësimdhënësit e LAPSh-it u mirëpriten ngrohtësisht nga konsulli i Përgjithshëm z. Artan Hanku dhe konsulli z. Dashnor Ibra i Republikës së Shqipërisë, si dhe nga Konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës z. Afrim Nura. Në fokus të diskutimit ishin problemet dhe sfidat, që u përball LAPSh-i gjatë kësaj kohe të pandemisë Covid 19. U diskutua edhe për një bashkëpunim të ngushtë e konsultativ, që ky bashkëpunim s’ka munguar, por që u theksua se në të ardhmet duhet të jetë sa më bashkëpunues dhe më institucional, në të mirën e shkollës shqipe, thanë përfaqësuesit e LAPSh-it.

Z. Hanku, pasi përshëndeti dhe i falënderoi kryesin dhe mësimdhënësit e LAPSh-it, ndër të tjera tha: “Ne si konsullatë, ju kemi shoqëruar në punën dhe angazhimin e juaj vullnetare, që ishte dhe po mbetet si sfidë e rëndësishme, rritja numrit të nxënësve dhe sensibilizimi i shkollës shqipe, në republikën e Bavarisë! Për këtë ju jemi mirënjohës për punën dhe angazhimin që keni bërë dhe po bëni në ruajtjen e gjuhës amtare dhe në përpjekje për ta vetëdijesuar bashkëkombësin, në raport me dërgimin e fëmijëve në shkollën shqipe. Ne si përfaqësues konsullor, kemi qenë dhe do të jemi në përkrahje tuaj, konkretisht të shkollës shqipe dhe për këtë nuk do të kursehemi, tha Hanku”.

Pas takimit që patën me konsullin e përgjithshëm të Republikës së Shqipërisë, kryesia dhe mësimdhënësit e LAPSh-it vizituan Konsullin e përgjithshëm të Republikës së Kosovë z. Afrim Nura. Z. Nura, përpos tjerash, u zotua se do të jetë në shërbim të shkollës shqipe, me të gjitha mundësit që i lejohen dhe që kanë në dispozicion. Përpos që i inkurajoj mësimdhënësit dhe kryesin e LAPSh-it, për punën e tyre fisnike, përshëndeti vullnetin dhe punën e palodhshme të mësueseve dhe kryesinë e LAPSh-it! Z. Nura u ndal edhe te organizimi i mëtutjeshëm, që duhet të jetë sa më i frytshëm dhe i përbashkët, për të pasur sukses në rritjen e numrit të nxënësve dhe hapjen e shkollave të reja. Ai foli edhe për sfida që i kishte komuniteti shqiptar, konkretisht për shqiptarët e ardhur nga Kosova, që u përballën me shumë probleme të ndryshme, po që me angazhimin tonë arritën disa prej tyre t’ua dokumentojmë vendasve se ishin jo të drejta, mbi të gjitha është edhe njohja e gjuhës shqipe, e cila dhe u fut në listën e gjuhëve të huaja, fal punës, vullnetit dhe angazhimit të pandërprerë të LAPSh-it.

Kryetari i LAPSh-it, Milazim Ukaj, në këto takim shpalosi qëllimin dhe vizionin e LAPSh-it, për punën dhe suksesin e LAPSh-it, gjatë këtij viti. Po ashtu përfaqësuesit diplomatikë, të dy konsullatave në Mynih, i njoftoi edhe për sfidat që po përballet LAPSh-i, konkretisht me vijimin e numrit të vogël të nxënësve në shkollën shqipe, në krahasim me numrin e atyre nxënësve, që duhet të vijojnë në mësimin plotësues në gjuhën amtare! Ukaj, kërkoj që në të ardhmen bashkëpunimi të jetë sa më i konsoliduar në sensibilizimin e shkollës shqipe- konkretisht në rritjen e numrit të nxënësve dhe hapjen e shkollave të reja në Bavar të Gjermanisë. Ai i njoftoi të pranishmit edhe për vizitën në Austri, që ishte një vizitë pune mes mësimdhënësve të shkollës shqipe “Naim Frashëri” në Austri dhe të mësimdhënëseve të shkollës shqipe në Bavari. Si qëllim kryesor i këtij takimi ishte shkëmbimi i përvojave të mësimdhënësve, të dy shkollave, mes tyre. Aty u njoftoi edhe për Seminarin njëditor që u mbajt në Mynih, nën përkujdesjen e LAPSh-it, me dy ligjërues nga Zvicra. Në agjendën e këtij seminar ishte paraparë që të jenë të pranishëm edhe mësimdhënës-it/et e Austrisë, por për shkak të pandemisë nuk patën mundësi të jenë të pranishme. Në fund të takimit Kryesia e LAPSh-it së bashku me disa mësimdhënëse, uruan dy konsullatat për vendosjen në objektin e ri dhe për festat e fundvitit, si dhe morën një foto të përbashkët.

Një imazh që përmban person, mjedis i brendshëm, mur, pozë

Përshkrim i gjeneruar automatikisht

Një imazh që përmban person, mjedis i brendshëm, dysheme, pozë

Përshkrim i gjeneruar automatikisht

ÇMIMI NDËRKOMBËTAR “ATJON ZHITI” 2021 SHKON NË ITALI, I JEPET POETES CLAUDIA PICCINNO

December 21, 2021 by s p

Çmimi ndërkombëtar në letërsi, “Atjon V. Zhiti”, këtë vit kthehet në Europë, në Itali, dhe i jepet poetes Claudia Piccinno. Në edicionin e parë kishte shkuar në Amerikë, në Argjentinë, për poeten habreje Susana Robert dhe më pas në Azi për poeten japoneze Kae Morii.

Shoqata Ndërkombëtare e Shkrimtarëve “IWA BOGDANI”, me qendrat në Bruksel/ Belgjikë dhe Prishtinë/ Kosovë, në fund të nëntorit merr vendimin, sipas një komisioni ndërkombëtar, “Për pasionin dhe sinqeritetin në art dhe krijimtari” dhe Zonjës Claudia Piccinno, në Itali, iu dha “si autore që ka arritur nivele të larta të të shkruarit….”. Presidenti, Akademik Prof. Dr. Jeton Kelmendi. Brussels, Belgium/ Prishtina Kosova.

Poetja italiane Claudia Piccinno, pasi pranoi çmimin, shkruajti:

“Kur fjala poetike i tejkalon kufijtë realë dhe metaforikë, fizikë dhe jo vetëm, ndodh që të shpërblehet bashkë me emra të mëdhenj të peizazhit ndërkombëtar. Sot në Kosovë është dhënë një çmim… Faleminderit..”.

C:\Users\User\Desktop\Bardh-e-zi\New Scan-20150520170209-00067.tif

MEDIA ITALIANE

“NotizieNazionali.it ”, ndër të tjera shkruan:

Për poeten italiane Claudia Piccino vjen çmimi tjetër ndërkombëtar nga “Bogdani”, titulluar “Atjon Zhiti”, emri i studentit të talentuar të Filozofisë në Universitetin Katolik të Milanos… Djali i poetit dhe prozatorit Visar, njëri nga intelektualët më të mëdhenj shqiptarë (ka qenë dhe minister kulture). Atjoni bashkëpunonte me disa gazeta shqiptare dhe me revistën e PEN Clubit Italian…

IWA “Pjetër Bogdani” ka gjithashtu një shtëpi botuese për botime ndërkombëtare dhe për promovimin e letërsisë shqipe jashtë vendit dhe të letërsisë ndërkombëtare në guhën shqipe… Mes atyre që kanë marrë çmime janë dhe italianët Dante Maffia dhe shqiptaro-italiania Anila Dahriu në seksione të tjera prestigjioze. Shoqata nderon figurën e Pjetër Bogdanit (L. 1630 – dhjetor 1689), shkrimtarit më origjinal i letërsisë së hershme shqipe. Është autori i “Çetës së Profetëve”, 1685, vepra e parë në prozë, e shkruar gegërisht.

POETJA FITUESE CLAUDIA PICCINNO

“Poezia e Claudia Piccinno-s është një sublimim i dimensionit njerëzor në të cilin gëzimi dhe dhimbja, paqja dhe qetësia perceptohen si interferime në rrënjët lirike të shekullit njëzetenjë, në të cilin po humbasim humanizmin dhe po zhytemi në shurdhimet e tjetërsimit në të gjitha drejtimet, në rënien e civilizimit. Poezia e Piccinno-s ka guximin të na bëjë të përballemi me frikën tonë, na thërret të pranojmë dhe kapërcejmë gabimet tona, të qëndrojmë pas mburojës së pastërtisë sonë si qenie njerëzore, të risjellim në apogje guximin tone, në mënyrë që të ndjejmë ‘adrenalinën nën gjuhën tonë edhe një herë, të mund të jemi të gjallë, madje të përdorim dhe zemërimin, nëse është e nevojshme, dhe të lidhim harkun e jetës sonë njerëzore në Tokë, me thelbin tonë në Parajsë” citohet nga “NotizieNazionali.It” që të ketë thënë poeti dhe profesori Borçe Panov.

Claudia Piccinno është docente në arsim, e diplomuar për gjuhë të huaja dhe letërsi, përkthyese, autore e shumë librave me poezi, e parathënieve dhe eseve kritike. E lindur në Lecce në vitin 1970, ajo u shpërngul shumë e re në Lombardi dhe më pas në Emilia Romagna, ku jeton aktualisht.

E pranishme në mbi 100 antologji, brenda edhe jashtë vendit të saj, (Indi, Malesia, Singapor, Turqi, SHBA, Poloni, Kinë), ajo është anëtare e jurisë në çmime të ndryshme letrare kombëtare dhe ndërkombëtare. Që nga maji 2016 ajo punon për të promovuar poezinë e bazuar në respektimin dhe vlerësimin e dallimeve, ajo lufton për të parandaluar paragjykimet gjinore.

Drejtoreshë për Europën në Festivalin Botëror të Poezisë për vitin 2021, me medalje ari nga “Frate Ilaro 2017”, fituese e çmimit “Ossi di Seppia” 2020, ambasadore për Italinë në Institutin Botëror për Paqen dhe “Sanat Art” të Stambollit, këshilltare e Bashkisë “Castel Maggiore” për vlerat kulturore, etj..

Ndër çmimet ndërkombëtare me të cilët ajo është vlerësuar, përmenden: “Rosetta Stone” – Stamboll në 2016, “Naji Naaman” 2018 në Liban dhe në 2021 “Light of Galatas” përsëri në Turqi, çmimin ndërkombëtar të Jurisë “Sahitto” në Bangladesh, çmimin “Aazad” për poezi në Indi. Së fundmi ka marrë medaljen e artë për poezi në Lunigiana Center of Study për Dante Alighieri. Drejtues e rubrikës së poezisë për “La Gazzetta di Istambul”, redaktore për Evropën e revistës turke “Papirus”, edituar nga Artshop, bashkëpuntore me blog-e të ndryshme, e-magazine dhe revista në letër, duke përfshirë Menabò, Verbum Press, Italine, CiaoMag, Poetry Land dhe Il Porticcoiolo, etj.

ATJONI I ÇMIMIT
$C:\Users\User\Desktop\Libra... e te ATJONIT\Atjoni ne penelein ne Gjergjit\24171938_1106121996158092_1005884330_n.jpg$

“Profili Atjon” nga piktori Gjergj Kola

Kush është Atjoni? “19 vjeçari i përhershëm” – e quan gjenerata e tij studentin shqiptar të filozofisë në Universitetin “Sacro Cuore” në Milano (Itali), që dinte të jepte shumë dashuri e vrull ndër shokët e shoqet e miqtë, që pëlqente artet, filozofinë dhe sportet, gjuhët e huaja dhe shkencat politike dhe “buzëqeshte çiltërsisht”, gjë që ata që e kanë njohur, ia quajnë “vepër”, duke e patur Atjonin kështu dhe idealin shpirtëror të tyre. – Lindi në qytetin e Vlorës në 30 gusht 1995 dhe u rrit mes ngjyrave, muzikës dhe poezisë në Romë (Itali), ku prindërit punonin si diplomatë. – Kur ishte 3 vjeç e gjysmë një viziatim i tij për “Nënë Teerzen” iu botua në një album me shkrime për Shenjten dhe shkruajtën gazeta në Vatikan dhe në Shqipëri. Hapi një “ekspozitë fëminore” në shtëpi e tij në Romë dhe më pas një tjetër në Vlorë, në kopshtin e shtëpisë së gjyshit, ku vizatimet e tij u varën pemëve. – Kthehen familjarisht në Tiranë dhe mësimet e para i nisi në shkollën katolike “Ylber”. – Arsimin 9 vjeçar e kreu në Romë në shkollën e muzikës “Giuseppe Sinopoli”, mësoi flautin dhe dha disa koncerte me orkestren e shkollës deri dhe në Auditoriumin e Romës. – Nisi studimet në Liceun e njohur Klasik të Romës “Giulio Cesare”, ku krahas italishtes dhe anglishtes, që i përvetësoi shkëlqyer, studio dhe greqishten e vjetër dhe latinishten. – Përfundoi gjimnazin “Ismail Qemali” në Tiranë, ku dhe ishin kthyer sërisht dhe bëri disa kurse kualifikimi për gjuhët spanjisht, frengjisht e gjermanisht. – Merrej me sporte, me not, kanotazh, tenis dhe shah. – Kishte pasion dhe muzeumet, i vizitoi më të rëndësishmit në atdhe, në Tiranë e Durrës, Vlorë, Korçë, Krujë, Shkodër, etj, edhe në Kosovë, të cilën e shëtiti të gjithë, pastaj dhe në Romë e Vatikan, dhe në qytete të tjera si Firence, Venecia, Paris, Vjenë, Pragë, Beograd, etj, e deri në Chicago, SHBA. – Fiton një bursë për të vazhduar studimet për Filozofi në Itali.

– Është dhe anëtar i Parlamentit Europian Rinor (EYP), ka përfaqësuar Shqipërinë në disa Konferenca si në Spanjë, Letoni, etj.

– Pranohet në PEN Clubin Italian, ku është antari më i ri. Krahas shkrimtarëve që kishte njohur në Shqipëri dhe Kosovë, takohet dhe me poetë nga bota, Sebastiano Grasso, Mario Luzi, Adonis, Hermann Nitsch, Jevtushenko, nobelistin Derek Walcott, etj. Përkthen në shqip për antologjinë “Lajmëtarët e Europës” poezi nga Zai Fundo, personalitet i persekutuar politik, që do të botoheshin për herë të parë. Ndërkohë bën dhe piktura si një adoleshent, një pjesë e të cilave vendosen dhe në ballina librash të ndryshëm, të botuara në Shqipëri, Kosovë e Itali. – Në vitin e dytë universitar nis botimet e eseve të para të tij filozofike në Shqipëri dhe Kosovë dhe në median shqiptare në diasporë, Itali, Zvicër, Angli, SHBA. Është bashkëpërkthyes në librin me poezi të poetit të njohur në botë, Adonis, që botohet për herë të parë në shqip, në 2014…

* * *

– “Për atë që dua(m)”, del libri i parë i Atjon V. Zhitit në 2015 me ese e shkrime të tjera, të mbledhura nga prindërit, me jehonë në lexues dhe në media.
– Hapet ekspozita me piktura të tij “Një kuti me xiëllonja”, në Universitetin “Polis”, Tiranë, nën kujdesin e kritikut të njohur të artit, Gëzim Qendro.
– “Opera Atjon” – është albumi me vizatime dhe piktuara të fëminisë dhe adoleshencës, botohet në 2017 në shqip dhe italisht, përgatitur nga kritiku i artit dhe botuesi Gëzim Tafa, me pasthënie të tij dhe parathënie nga Gëzim Qendro. Albumi ka patur jehonë brenda dhe jashtë vendit.
“Jam Atjoni” është libri që del ne Kosovë në 2020, botimet “Bogdani, Bruksel-Prishtinë.

Në Romë Koncert për Atjonin, me violinë dhe pianofort, “Jehonë dhe butësi – dialog mes tingujve dhe një ëngjëlli”, ku luan violinistja e njohur Anyla Kraja dhe recitohen shkrime të Atjonit.
Ndërkaq botohen librat me tregime “Valixhja e shqyer” dhe përmbledhjet me poezi “Të rritesh nga dashuria” dhe “Dove é la vita” në Itali me ilustrime të Atjonit si bashkautor me Visar Zhitin dhe me një parathënie nga Eda Zhiti.

Festali Ndërkombëtar i Filmit “Giffoni” jep çdo vit çmimin “Atjon Zhiti” për anëtarin më të mirë të jurisë, ku Atjoni bënte pjesë dhe u shqua.
– “IWA BOGDANI” themelon Çmimin Ndërkombëtar vjetor për poezi “Atjon V. Zhiti”. – Një rruge në Tiranë i është vendosur nga Bashkia e Kryeqytetit emri: “RRUGA E ATJONIT”.

KANË THËNË PËR ATJONIN:

Kjo fytyrë e bukur engjëllore… ajo krijesë e mrekullueshme pra, ishte bërë për qiellin, jo për këtë botë…

Helena dhe Ismail Kadare

Nuk kam takuar një të ri kaq të mirë, kaq fisnik dhe kaq të dashur në Shqipëri sa Atjoni…

Robert Elsie

albanalog kanadezo-gjerman,

Atjoni është djali që çdo prind do të donte ta kishte të tijin…

Sebastiano Grasso

Poet, President i PEN Clubit, Itali

Libri i Atjonit – testament i Tij… si Ungjilli për bashkëmoshatarët e tij, fari ndriçues i brezit të tij.

Eugjen Merlika

studiues, kritik letrar, Itali.

Atjoni jetoi me optimizëm dhe i përkushtuar për artin dhe jetën… Mbetet një shenjë që simbolizon shpresën dhe gjallërinë rinore.

Jeton Kelmendi

President i International Writers Assosaciation “Pjetër Bogdani”

Bota është më e varfër pa Atjonin… Një engjëll i bukur që na fali gjithmonë dashuri, ngrohtësi e miqësi…

Luan Topçiu

kritik arti, studiues, përkthyes,

Bukuresht, Rumani

Mendimet e Atjonit ishin të pakufizuara, qiellore. Ata nuk shfaqeshin asnjëherë brenda diçkaje, por kërkonin të dilnin jashtë për të gjetur të parrokshmen… Brendinë e ka prej të njëjtit material me atë të shpirtit. Atjoni nga njeri i përveçëm është kthyer në simbol të përgjithshëm, përmbledhës i një tërësie hiresh nga Ati.

Andreas Dushi

Shkrimtar

Biblioteka Kombëtare, Tiranë

Është tronditese, një mrekulli në ngjyra… Një fëmijë që mbledh kështu një civilizim 4000 vjeçar dhe arrin të njëjtën sintezë… Atjoni ka ndjerë shpirtin universal, shpirtin e Zotit, me rëndësi humane.

Padre Marko I. Rupnik

Teolog, artist,

Universiteti Gregorian. Romë.

…një xhevahir krijimtarie… Libri i Atjonit do të vendoset në sektorin e artit në bibliotekën e dikasterit e do të mbetet si dëshmi e një figure që bëri shumë për kulturën në një hark të shkurtër kohe, që na dha shenjën e gjenialitetit të tij.

Kardinal Gianranco Ravasi

Biblist, kritik arti.

Ministër i Kulturës, Vatikan

M’u bë se ti, Atjon, ishte mes petaleve të melodive,/ vallëzues me format e natyrës./ Shpirti yt po më thoshte të mbroja rrjetin/ që lidh njerëzit… /Me mrekullinë e buzëqeshjes tënde,/ që s’e kisha parë në jetë,/e kuptova që njerëzit kurrë nuk vdesin…

Susana Roberts,

poete nga Argjentina,

fituese e Çmimit “Atjon V. Zhiti” 2018

Atjoni shkëlqente prej poezisë. Dhe vetë është një poezi e magjishme.

Adonis

Poet, kandidat per “Nobel”

Paris, Francë

C:\Users\User\Desktop\Libra... e te ATJONIT\2016-06-14 17.09.47.tif

DO TË TRIUMFOJ ME VETEN TË PASQYRUAR NË GOTË

6 POEZI

nga Claudia Piccinno,

fituese e çmimit “Atjon Zhiti” 2021

https://4.bp.blogspot.com/-YTsz8wZXFVg/XIj7zAJNt9I/AAAAAAAAOzM/D6nf7rO6Jk8-bUuiyn6_4a2hFIKGpATMACLcBGAs/s1600/CLAUDIA%2BPICCINNO%2BAPRIL%2B19.png

SHQETËSIMI

Shqetësimi gjen paqe

në qiellin e dëshiruar

sipër jetës.

Shqetësimi gjen paqe

kur s’pret asgjë më shumë

nga ata që do.

Shqetësimi gjen paqe

në letargjinë e shqisave

dhe në harresën e detyruar.

Ndonjëherë gjen qetësi

në gjestet e thjeshta të dikujt

që bën një detyrë,

Gjen paqe në rrjedhën mekanike

të transportuesit të bagazheve

në aeroport.

Shqetësimi gjen paqe

në të vërtetat e qarta

dhe në një gjykim

pa nëse dhe por.

C:\Users\User\Desktop\Libra... e te ATJONIT\Vizatimet Atjon\Atjoni ne Poeteka, etj\2016-06-14 17.15.55.tif

PËRMES NJË SHKALE TË SHTREMBËR

Përmes një shkalle të zhdrejtë

Kam përshkuar botën

teksa prekja barin në tokë

duke shprehur një dëshirë.

Retë vezulluese e ngatërrojnë ndjenjën

zbathur pengohem në limitet e njeriut.

Por dyshimi im është i fortë

dhe mëdyshem në është e vërtetë përherë

ajo që na vjen.

Unë do t’i drejtoj shkallët

dhe dua të kuptoj

si të bëj që erërat t’i kem në ndihmë

pa e kthyer boshtin.

DHIMBJA Që MBAJ BRENDA

Ndihesha si një foshnjë në atë djep.

Më ngjau në bregun e një plazhi të dlirë.

Më thirre nga rrënojat

– Nxito, eja, eja me ne!

Mbeta e zhytur dhe e trishtë

pa asnjë zgjidhje.

Jam ende ajo foshnja në plazhin e shpërfytyruar.

Trishtimi im nuk ka emër,

as zot e as ngjyrë.

e ndjej mbizotërues

kur e lexoj në mendjen time

dhe ulem prapë në breg

si një kërmill në guaskën time.

Kjo çantë shpine e rëndë

nuk ka emër as zot.

Nëse e lë

do të jem vetëm,

bosh brenda

sërish dhe sërish

C:\Users\User\Desktop\Libra... e te ATJONIT\Vizatimet Atjon\Atjoni ne Poeteka, etj\2016-06-14 16.45.45.tif

HIPOTEZA PËR TY

Asnjë teoremë s’do të ishte hedhur poshtë,

hipoteza që e doja për ty.

Megjithatë inicialet e emrit tënd

s’ishin një ogur i mirë.

Koha ishte më e fortë se çdo mundësi.

S’e vë dot dashurinë kundër statistikave të paraqitjes.

Nga ato ditë ka mbetur një shkarkues premtimesh,

një grumbull ndryshe fjalësh,

bosh i humbur pa rimbursim.

Radhën në incenerator e njoh

inicialet e emrit tënd.

Doja të ktheja letrat,

Të ndryshoja perspektivën,

të bëja anagramën supersticioze

para se të braktisja të gjitha iluzionet

ku ti do të mbeteshe pa maturí,

hero kundër çdo logjike,

aksiomë e pakundërshtueshme

për çdo teoremë.

C:\Users\User\Desktop\A.V.E\1- VALIXHJA teksti e pikturat\2 per Ilustrimet e valixhes\14 mantelet.tif

TUNEL

Tunel pa dalje

në mendje dhe në shpirt,

mbyllur nga heshtja

e betontë.

E humbur drita,

rrugë shpartalluar,

i rrënuar gëzimi.

besimi i pavendosur,

përforcohen shtigjet e errëta,

format strikte të vetmisë

dhe bëhen rrugë e gjerë

me kumbimet e shurdhëta

të talljes.

Një ditë ajo do të rilindë,

lule në tokën e gurtë,

që ferrave t’u vijë rëndë nga gjembat.

C:\Users\User\Desktop\A.V.E\1- VALIXHJA teksti e pikturat\2 per Ilustrimet e valixhes\4 gjyshi prej guri.tif

FJALA E PAKUJDESSHME

Fjala e pakujdesshme

që gudulis pakënaqësinë e fshehur keq,

dhe shpërthen me zemërimin

Aty ku kulloste rrëqebulli

mirësia e rremë e të tjerëve

gëlltiti pastërtinë

Se ç’dëgjova një të vërtetë të hidhët,

shurdhane dhe u shqetesova,

Do të doja të lutem: oh, Paqe!

Pyesja veten

në kërkim të së vërtetës,

unë aq elastike

Mes gënjeshtrave të të tjerëve.

Zbulova tufa gjembash

të mos jenë dorëzuar

nga gënjeshtari i çastit,

E shikova…

që ta spërkas me petale përreth

të martohesh me të vërtetën tënde

Për një pamje sa më të pastër, të mirë.

Unë nuk u përkula, koha bëri pjesën tjetër.

Madamë Plastik i zemëroi të gjithë

me atë mendim të rehatshëm,

buzëqeshjen mediatike

me ato përmirësimet e mundësive.

Vetëm verbi i pakujdesshëm

Ishte shoku im

Dhe një ditë do të triumfoj

me veten time të pasqyruar në gotë.

_________________________

Përktheu Dardan Shkreli

Skicat nga Atjon Zhiti

NË ISHUJT E GREQISË FLITET SHQIP…

December 20, 2021 by s p

Sokol Paja

Petrit Jushi, mësues dhe kordinator i stafit pedagogjik të shkollës shqipe “Gjon Buzuku” në Kretë- Greqi, në një rrëfim për gazetën Dielli- Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra në New York dhënë Editorit Sokol Paja, shprehet se shkolla e parë e mësimdhënies së gjuhës shqipe është “Gjon Buzuku” në Qytetin e Rethimnos në Kretë e përbërë nga dy klasa me nxënës shqiptarë, që për herë të parë ulën në bankat e klasës, por kësaj herë për të shkruar, lexuar dhe bashkëbiseduar më njëri-tjetrin në gjuhën e prindërve të tyre për të mesuar Gjuhën Shqipe. Shkolla Shqipe “Gjon Buzuku” e ka zanafillën e saj, dhe historikun që në fillimin e pranisë së emigrantëve Shqiptarë në ishullin e Kretës dhe në Prefekturën e Rethimnos. Me kalimin e viteve dhe integrimin e shqiptarëve në shoqërinë vëndase dhe përpjekjet e tyre sporadike për tu Organizuar në Shoqatë të mirëfilltë, nuk e zbehu aspak ëndërrën e tyre të “arkivuar” në thellësinë e identitetit kombëtar shqiptar sipas Petrit Jushit. Rrënjët dhe trungu i një kombi qëndron dhe vitalizohet në rradhe të parë në kultivimin e gjuhës së tij, dhe nga kjo pikënisje, pas themelimit të Shoqatës Shqiptare në Rethimno ku shpërtheu dhe ëndrra e arkivuar në hapjen e kurseve të gjuhës tonë të dlirë, të hapjes së klasave të mësimdhënies në Gjuhën Shqipe. Petrit Jushi gjithashtu anëtari i këshillit drejtues të Shoqatës Shqiptare Rethimno dhe kordinator i Lidhjes së shoqatave shqiptare në Kretë shpjegon se falë organizimit të Shoqatës dhe konsolidimit të saj, lidhjeve me Shoqatat e tjera Shqiptare në Kretë, nga bashkepunimi me njëra-tjetrën, u hap kjo shkollë shqipe e cila nuk është e vetme në Kretë. Kjo shkollë kujton Petrit Jushi u pagëzua me emrin e atij kollosi të përjetshëm që qëndisi në kujtesën tonë gjuhësore shkronjat e para të alfabetit të gjuhës shqipe atij monumenti gjuhësor, që pagëzoi për herë të parë (1555) Mesharin e GJON BUZUKUT. Kurset e gjuhës shqipe funksionojnë në dy shkollat publike Greke falë bashkëpunimit me strukturat lokale vëndase si (Bashkia seksioni arsimit vëndas ) dhe shumë faktorëve të tjerë duke përmendur dhe ndihmën e çmuar të Ambasadës Shqiptare në Greqi dhe Qëndrës së botimeve të Diasporës në paisjen me Abetare dhe librat e Gjuhës Shqipe. Sipas Petrit Jushit mësues dhe kordinator i stafit pedagogjik të shkollës shqipe “Gjon Buzuku” në Kretë të Greqisë, vihet re një fluks, dhe një etje nga të gjithë prindërit shqiptarë për të sjellë të gjithë fëmijët e tyre në shkollën “Gjon Buzuku” në Rethimno, kjo tendencë e bukur që po përjeton stafi i Shoqatës Shqiptare Rethimno, dhe stafi i mësuesve të gjuhës shqipe, na bën krenarë, por duhet të përballemi me sfida të reja, siç është ajo e hapjes së klasave të tjera, dhe shkollave të tjera. Qëllimi kryesor i stafit të shoqatës dhe i mësuesve është në rritjen e cilësisë së mësimdhënies bazuar në radhë të parë mbajtjen dhe forcimin e dëshirës që kanë nxënësit për të vazhduar në këtë strategji, dhe duket zhvilluar kurrikulat gjuhësore të ndërlidhura me disiplina të tjera jo vetëm gjuhësore, por dhe ato kulturore, gjeografike matematike dhe duke përdorur metoda dhe teknologjinë në shërbim të dinamikës së nxënësve. Shkolla Shqipe “Gjon Buzuku” do të vazhdojë në konsolidimin e saj bazuar në dashurinë dhe dëshirën e nxënësve për të ardhur në klasat shqipe, në bashkëpunimin e ngushtë midis nxënës-mësues –prindër, në aplikimin për çdo nxënës në individualitetin dhe mundësitë e tij /saj në ndihmën dhe stimulin në mënyre që çdo nxënës i gjuhës shqipe të ndihet i lumtur dhe i aktivizuar në klasë. Mësuesit dhe stafi i Shoqatës Shqiptare Rethimno Kretë tregon z.Jushi se kanë një lidhje të fortë me Lidhjen e Shoqatave Shqiptare Kretë (e përbërë nga shoqatat motra në Iraklio, Hanja, Rethimno) por edhe me gjithë diasporën shqiptare në botë besojnë se çdo ëndërr, dhe çdo dëshirë kombëtare kur kryqëzohet me një vullnetarizëm dhe humanizëm të pastër kombëtar arrihen dhe objektiva të pa-imagjinuara më parë. Për punën e mrekullueshme, një falenderim të veçantë ka për mësueset tona të palodhura, Flora dhe Aneta. Duke falenderuar nga zemra të gjithë ata bashkatdhetarë, individë apo grupe që kontribuan për hapjen e shkollës shqipe “Gjon Buzuku” në Kretë, urojmë suksese dhe vazhdimësi dhe jetë gjatë në udhën e shkronjave, në udhën e dijës, në udhën e gjuhës amtarë, përfundon prononcimin e tij për Diellin e Vatrës në New York, Petrit Jushi mësues dhe kordinator i stafit pedagogjik të shkollës shqipe “Gjon Buzuku” në Kretë të Greqisë.