• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2021

RINALDA PROKO, NJË SHQIPTARE NË PROGRAMIN E BIOLOGJISË MOLEKULARE DHE QELIZORE NË UNIVERSITETIN E ARKANSASIT

December 15, 2021 by s p

Rinalda Proko, doktorante dhe asistente kërkuese shkencore në Programin e Biologjisë Molekulare dhe Qelizore në Universitetin e Arkansasit flet për Diellin e Vatrës në New York. Në një rrëfim të dhënë Editorit të Diellit Sokol Paja kërkuesja shkencore Rinalda Proko shpalos natyrën e kërkimit në Programin e Biologjisë Molekulare dhe Qelizore në Universitetin e Arkansasit me fokus investigimin e ndërveprimit të proteinave të citoskeletit në pathogjenë fungale duke përdorur metodat inovative proteomike dhe mikroskopi fluoreshente.

NJË SHQIPTARE NË PROGRAMIN E BIOLOGJISË MOLEKULARE DHE QELIZORE NË UNIVERSITETIN E ARKANSASIT

Rinalda Proko, doktorante dhe asistente kërkuese shkencore në Programin e Biologjisë Molekulare dhe Qelizore në Universitetin e Arkansasit. Fusha e saj e kërkimit shkencorë konsiston në investigimin e ndërveprimit të proteinave të citoskeletit në pathogjenë fungale duke përdorur metodat inovative proteomike dhe mikroskopi fluoreshente. Ndërkohë njëkohësisht zotëron pozicionin e Presidentes së Organizatës Studentore të Biologjisë Qelizore dhe Molekulare, që përfshin studentë nga 15 departamente dhe  4  kolegje të ndryshme në Universitetin e Arkansasit dhe anëtare e komitetit të Postdoktoranteve dhe Studentëve ne Shoqatën Amerikane të Biologjisë Qelizore (ASCB). Fituese e çmimit të publikut në konkursin e “3 Minutes Thesis” në Universitetin e Arkansasit dhe fituese e vendit te dytë ne “Elevator pitch”, konkursin vjetor kombëtar të Shoqatës Amerikane të Biologjisë Qelizore (ASCB). Ka mbaruar studimet bachelor në Biologji dhe master shkencor në Biologji Molekulare në Fakultetin e Shkencave të Natyrës pranë Universitetit të Tiranës. Nga viti 2014-2017, ka punuar si biologe molekulare në Institutin e Shëndetit Publik në Departamentin e Kontrollit të Sëmundjeve Infektive në Tiranë, me fokus të vecantë në vëzhgimin e sëmundjeve virale dhe të vlerësimit të rrezikut të biosigurisë.

SHQIPTARJA QË HULUMTON “VRASËSIN GLOBAL TË DRITHRAVE”

Fusha ime e kërkimit shkencor konsiston në kontrollin qelizor të proteinave septin të citoskeletit në kërpudhën, Magnaporthe oryzae. M.oryzae e quajtuar ndryshe “Vrasësi global i drithrave”, dëmton orizin dhe së fundmi edhe grurin. Orizi është ushqimi kryesor për më shumë se gjysmën e popullsisë së botës. Kërpudha M.oryzae ka një rëndësi shumë te madhe për sigurinë globale ushqimore, pasi prek orizin. Dëmet e shkaktuara janë aq të mëdha sa janë të barabarta për të ushqyer 60.000.000 njërëz në vit në mbarë botën. Arkansasi është shteti i Nr.1 në Shtetet e Bashkuara te Amerikës për prodhimin e orizit dhe prandaj është me rëndësi studimi i kësaj sëmundje të shkaktuar nga M.oryzae. Duke patur parasysh një nga sifdat që po hasim sot në botë siç është rezistenca ndaj fungicideve (përbërje kimike ose organizma biologjike që vrasin kërpudha parazitare ose sporet e tyre), lind nevoja të zhvillohen fungicide të reja sa me funksionale dhe për këtë duhen më shumë kërkime shkencore për të kuptuar dhe për zbuluar mekanizmat molekular infektues të M.oryzae. 

PROTEINAT SEPTIN DHE STUDIMI I MOLEKULAR I TYRE

Sipas studiuesve, për të shkaktuar infeksion, kjo kërpudhe formon një strukturë infektuese që quhet apresoria. Apresoria gjeneron në brendësi një trysni të mjaftueshme për të hyrë në brendësi të qelizave. Në bazën e apresoria janë të vendosura proteinat septin, thelbësore për infeksionin, që vendosen pranë njëra tjetrës si pjesëzat e legos. Proteinat septin janë zbuluar rreth viteve ’70 si përgjegjëse për ndarjen qelizore, ato gjenden në të gjenden në të gjitha qelizat eukaryote me përjashtim të qelizave bimore. Për më tepër, duke qenë proteinat septin janë te pranishme edhe tek qelizat e  njeriut, studimi i molekular i tyre paraqet rëndësi në kuptimin e sëmundjeve si kanceri, çrregullimet neurologjike dhe infeksionet e ndryshme. Deri tani ka pak njohuri në lidhje me strukturën dhe dinamikën e funksionimit të tyre. Prandaj qëllimi i fushës ime sime kerkimore është të përpiqemi të zbulojmë mekanizmat molekular të infektimit, duke studiuar mekanizmat se si këto proteina septin bashkëpunojnë me njëra me tjetrën por edhe në identifikimi i proteinave të tjera ndërvepruese të pazbuluara deri tani, që do të kontriubuojne në njohuritë për dizenjimin e mjeteve efikase për të kontrolluar kërpudhën, M.oryzae, që përbën rrezik për sigurinë globale ushqimore.

IDENTIFIKIMI I PROTEINAVE NDËRVEPRUESE

Muajt e parë që nisa studimet e doktoraturës doli një artikull shkencor nga Massachusets Institute of Technology për një teknikë inovative me bazë enzimatike, që ishte efektive dhe jo toksike për identifikimin e proteinave ndërvepruese. Menjëherë i kontaktuam dhe mezi prisnim ta vinim në zbatim. Kur përgatitja mutantet kam qen në ankth pasi nuk dihej nëse do të funksionte për kërpudhen që po studioja, pasi zbulimet ishin bërë në modele të ndyshme organizmash. Pasi e vumë në zbatim tekniken e re dhe patem rezultatet e para, ishte një eufori me plot emocione fantastike. 

ORGANIZATA STUDENTORE E BIOLOGJISË QELIZORE DHE MOLEKULARE

Krahas punës kërkimore në laborator, një pjesë të kohës sime ja dedikoj shërbimit në komunitet. Aktualisht mbaj pozicionin e Presidentes së Organizatës Studentore të Biologjisë Qelizore dhe Molekulare dhe kryetares së komitetit të shëndetësisë në GPSC (Graduate Professional Student Congress) në Universitetin e Arkansas. Unë e shoh shërbimin në komunitet si një përgjegjësi morale. Unë dhe besoj fort se duke frymëzuar, shërbyer dhe motivuar njëri-tjetrin ne krijojmë një ndjenjë përkatësie dhe kjo është e vetmja mënyre për ti shërbyer më mire komunitetit ku jetojmë, për ta berë  atë më funksional dhe më përfshirës.

SHOQATA AMERIKANE E BIOLOGJISË QELIZORE (ASCB)

Aktualisht jam anëtare e COMPASS (komitetit te Studenteve dhe Postdoktoranteve) në Shoqatën Amerikane të Biologjisë Qelizore (ASCB) dhe shërbejë njëkohësisht në dy nën komitetet e COMPASS: Outreach dhe Karrierës. Aty përpiqemi të inkurajojmë vazhdimisht shkencëtarët e rinj që ta bëjnë kërkimin shkencor të kuptueshëm për publikun dhe shërbejmë për rritjen e mundësive për bashkëpunim, advokim dhe promovim të shkencës. Koha ime e lirë jashtë laboratorit është e përkushtuar në ciklizëm, hiking, kamping, coneoing, dhe lexim. Kontributet e mia në COMPASS janë si më poshtë:

  1. E ftuar për të folur në Festivalin e shkencës ne Cambridge,USA, në eventin “Pikëpamjet e ndryshme mbi shkencën në lajme” (https://cambridgesciencefestival.org/)
  2. Bashkëorganizim i webinarit “Si të jesh një mentor i mirë“
  3. Bashkëorganizim i webinar “Zgjidhja e konflikteve- në Lab dhe me bashkëpunëtorë.
  4. Përgatitja një artikulli për faqen e ASCB “Rëndësia e komunikimit efektiv shkencor gjatë pandemisë COVID-19” 
The importance of effective science communication during the COVID-19 pandemic
  • Shqyrtimi propozimeve për grante



SHQIPTARËT NË UNIVERSITETIN E ARKANSAS

Në Universitetin e Arkansas jemi vetëm unë, im vella Jani Proko (Msc in Computer Science), Korab Vranovci (PhD candidate ne Environmental Dynamics department), Prof. Sandra Eksilogu (Industrial Engineering).

PUBLIKIMET  SHKENCORE TË RINALDA PROKO

Proko R. ASCB WICB 50th Favorite: Regulation of distinct septin rings in a single cell by Elm1p and Gin4p kinases. Mol Biol Cell. 2021 Oct 1;32(20): fe1. doi: 10.1091/mbc. E21-06-0290. PMID: 34499530.

Proko, R., Dulal, N., Liyanage, R. and Egan, M. (2020), Dissecting the Cellular Control of Septin Organization in a Global Cereal Killer. The FASEB Journal, 34: 1-1  

Dulal N., Rogers A., Proko R, Bieger B., Liyanage R., Krishnamurthi V., Wang Y., Egan M., Krishnamurthi V, Turgor-dependent and coronin-mediated F-actin dynamics drive septin disc-to-ring remodeling in the blast fungus. 

Journal of Cell Science 2021: jcs.251298 doi: 10.1242/jcs.251298

TË FOLURAT NË PUBLIK

Luftoni dezinformimin ne lidhje me COVID-19: biologjia e këtij virusi dhe rreziku i infeskionit në ujë. Top Channel, kanali ndërkombëtar shqiptar. https://www.youtube.com/watch?v=c6VPY_OgiJI

Siguria ushqimore, kërkimi shkencor mbi sëmundjen e M.oryzae që dëmton orizin, ushqimin thelbesor per gjysmen e botës. Top Channel, kanali ndërkombëtar shqiptar.  https://www.youtube.com/watch?v=zOHM-DRFEOs

Menaxhimi i mbetjeve dhe ndikimi i ndotjes në shëndet. Vision plus, kanali kombëtar shqiptar

Filed Under: Interviste

ZHVILLOHET ASAMBLEJA VJETORE E KËSHILLAVE NDËRFETARE TË EVROPËS

December 14, 2021 by s p

Më 12 dhjetor 2021 është mbajtur në Romë Asambleja Vjetore e Këshillave Ndërfetarë të Evropës, ku mori pjesë dhe Këshilli Ndërfetar i Shqipërisë, si institucion anëtar i këtij unioni, i njohur ndryshe si “Religions for Peace-Europe”. KNFSH përfaqësohej nga Kryetari i Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë H. Dede Edmond Brahimaj dhe Sekretari i Përgjithshëm Dr. Genti Kruja.Takimi është hapur nga Presidenti i “Religions for Peace-Europe” Dr. Luigi de Salvia dhe më pas është bërë prezantimi i përfaqësuesve të këshillave ndërfetar nga e gjithë Evropa, të cilët kanë bërë dhe një pasqyrë të punës dhe aktiviteteve të secilit institucion që përfaqësonin. Asambleja ka diskutuar gjithashtu dhe ndryshimet statuore të RfP Europe, qendra e të cilës është regjistruar në Berlin.Disa nga përfaqësuesit e këshillave ndërfetare kanë marrë pjesë online, në platformën e së cilës kanë përshëndetur Prof. Azza Karam, Sekretare e Përgjithshme e “Religions for Peace-International” me qendër në SHBA, Dr. Thomas Wipf, President i Këshillit të Liderëve Fetarë Evropianë (ECRL), si dhe znj. Kaveri Cantoni, kryetare e Rrjetit Ndërfetar të Grave në Evropë.Pjesë e “Religions for Peace-Europe” janë tashmë 15 këshilla ndërfetarë të Evropës, në të cilën bën pjesë edhe Këshilli Ndërfetar i Shqipërisë, i themeluar në vitin 2007 nga krerët e komuniteteve fetare tradicionale në vendin tonë me mbështetjen e “Religions for Peace”.

Filed Under: Kronike

Kush e zhduku Memorialin e Kukesit?

December 14, 2021 by s p

Rexhep Shahu/


Askush, asnje media e Tiranes nuk reagoi pse e zhduken memorialin ne nderim te viktimave serbe ne Kukes dhe u be keshtu deshira serbe…Ky memorial, kjo Murane, ky gur varri u ngrit tre vjet me pare ne qytetin e Kukesit ne kujtim te mbi 2 mije kuksianeve te masakruar nga ushtria serbe ne nentor 1913. U inagurua ne Kukes me 14 dhjetor 2018. Para pak ditesh u shemb, u rrafshua, u zhduk nga administrata aktuale e bashkise Kukes. Anash memorialit eshte deshmitari, siper te cilit eshte e shkruar nje pllake te cilen mund ta lexoni. Jane fragmente shqip anglisht nga shkrimi i tmerrshem Masakrimi ne Lume i shkruar nga serbi me i madh proshqiptar Dimitrije Tuceviq ne ato dite te krimeve serbe.Patriotat e medhej e zhduken kete shenje, kete gur varri, kete kujtese. Kjo gje, i intereson shume Serbise e cila nuk deshiron te kete gjurme te krimeve serbe ndaj shqiptareve pasi ajo don te shfaqet si viktime. Krimet serbe ne Lume jane holokausti i pare ne Europe i njohur e deshmuar e shkruar nga autore boterore. Asnje shqiptar mik i serbeve nuk i zhduk dot ato krime edhe pse e zhdukin nje memorial i cili tashme eshte ne memorie e ne kujtese, ne fotografi e ne histori.Vaso Cubrilloviqi akademiku serb qe ka bere dekalogun apo traktatet e shfarosjes e zhdukjes se shqiptareve, librin Shperngulja e shqiptareve, te cilen e kam botuar une per here te pare, thote ne liber se ne Tirane Serbia punet i zgjidh me pare. Ndoshta edhe heshtjen e politikes ne Tirane per zhdukjen e Memorialit ne kujtim te mbi 2 mije viktimave serbe ne Kukes serbet e kane blere me pare. Po heshtja e mediave te Tiranes eshte uleritese.Une jam ne nje fare mase propozues e inicues i ndertimit te asaj vepre. Luftova qe te ndertohej dhe u ndertua. Nuk mbaj pergjegjesi per krimet qe ndodhin, nuk kam fuqi ti ndaloj krimet e shemtuara si shembja e Memorialit, por kam fuqi ta bej te pavdekshme ne libra ate memorial dhe krimin e shembjes e te zhdukjes se tij. Edhe heshtjen e mediave te Tiranes.Kukesi eshte pasaporta morale e shqiptareve, familja kuksiane se pari e beri te njohur Shqiperine ne bote me shume se cdo gje. Ne kohen e luftes per Kosoven Kukesi u be me i famshem se Uashingtoni, do te thoshte Sadako Ogata. Dy emra nga bota shqiptare njohu bota, Kosova dhe Kukesi. Shembeni kete madheshti nese keni koqe ju jarana te serbeve.

Filed Under: Histori

Mohimi i masakrave si kumt i zymtë revizionist i Serbisë

December 14, 2021 by s p

Akri  Çipa/

Mohimi i masakrës së Reçakut nga ministri i Brendshëm serb, Aleksandër Vulin, shënon provokimin e radhës së Beogradit ndaj Kosovës dhe përshkallëzimin e revizionizmit zyrtar të përqafuar nga regjimi i presidentit Vuçiç. Mësymja e figurave më ekstremiste në qeverinë serbe për t’i sfiduar të vërtetat historike është shëmbëlltyrë se si jo vetëm që rajoni nuk po shkon drejt pajtimit, por përkundrazi, po bën hapa pas.

Masakra e Reçakut, në të cilën 45 shqiptarë u vranë barbarisht nga trupat serbe, është një nga krimet e dokumentuara gjerësisht. Brutaliteti i forcave serbe dhe dhuna ndaj popullsisë civile shqiptare ishin të njohura edhe më herët, por masakra e ndodhur më 15 janar 1999 shërbeu si një kambanë zgjimi për vendet perëndimore dhe e bëri të qartë domosdoshmërinë e angazhimit të drejtpërdrejtë për ta ndaluar gjenocidin që Millosheviqi synonte ndaj shqiptarëve.

Vulin e quajti atë një “gënjeshtër e madhe, një falsifikim i tmerrshëm”. Kjo nuk është hera e parë që ai i ka kontestuar krimet në Reçak, duke treguar se Beogradi kërkon ta zhbëjë të vërtetën e Reçakut. Kjo ndodh pikërisht për rëndësinë e saj në sensibilizimin e komunitetit ndërkombëtar dhe vënien në lëvizje të asaj që u shndërrua më pas në ndërhyrjen më të suksesshme humanitare në historinë moderne.

Mobilizimi për hedhjen e dyshimeve për këtë dhe krime të tjera në Kosovë është bërë apendiks i një mendësie agresive për ripozicionimin e Serbisë në rajon.

Ajo çfarë është edhe më shqetësuese është se ministri Vulin i bëri komentet e tij teksa vizitonte setin e një dokumentari, të sponsorizuar nga qeveria serbe, për të përgënjeshtruar këtë dhe të tjera krime të Serbisë në Kosovë. Në fakt, është raportuar më herët se ministria e drejtuar nga Vulin ka ndërmarrë një projekt të përbashkët me Radio Televizionin e Serbisë për të realizuar një film të quajtur “Dosja e Kosovës”.

Doktrina revizioniste është ngritur tashmë në politikë zyrtare dhe e mbështetur financiarisht nga Beogradi, duke krijuar reminishenca të drejtpërdrejta me makinerinë e propagandës që drejtonte dikur presidenti Vuçiç kur shërbente nën hijen e Sllobodan Millosheviçit. Ama, ndryshe nga ajo kohë, propaganda e tanishme nuk i drejtohet vetëm publikut të brendshëm, por synon ta minojë edhe diskursin faktologjik ndërkombëtar.

Në këto kushte, deklaratat e ndryshme për mohimin e krimeve, rehabilitimin e kriminelëve të luftës dhe përpjekjeve për ta delegjitimuar ndërhyrjen e NATO-s për të ndaluar spastrimin etnik duhen parë si pjesë integrale e shprehisë së politikës së jashtme të Serbisë. Si të tilla, duhet të ngjallin shqetësim të madh jo vetëm në Kosovë, por edhe në të gjitha vendet e tjera të rajonit. Kjo për faktin se këto shprehi agresive kanë ardhur në rritje proporcionale me procesin e armatimit të Serbisë dhe shpeshtimin e shfaqjeve ushtarake.

Ka dhe një kontekst pak më të gjerë ky inkrementalizëm. Vetë Vulini është vënë në krye të promovimit të “botës serbe”, një platformë që risjell ide të nacionalizmit ekstrem serb.

Përpjekja e Aleksandër Vulinit për t’i mbuluar krimet në Kosovë vjen në një moment kur një iniciativë e ngjashme po ndiqet edhe në Bosnjë-Hercegovinë. Milorad Dodik, anëtari serb i presidencës trepalëshe të vendit, ka nisur prej kohësh një fushatë mohimi për krimet serbe në Bosnjë-Hercegovinë, duke mohuar madje dhe gjenocidin në Srebrenicë. Një debat i tillë u bë çështje e ditës edhe në Mal të Zi para disa muajsh, kur Vladimir Leposaviç ministri i atëhershëm i Drejtësisë, të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave, hodhi dyshime për tragjedinë e Srebrenicës.

Duket se e ashtuquajtura “bota serbe”, e përqafuar nga Aleksandër Vulin, ka si gurthemel mohimin e krimeve serbe, në Kosovë, por jo vetëm. Prandaj, sot është më e nevojshme se kurrë që të refuzohet përpjekja e Serbisë për të deformuar, hedhur dyshime, ose transformuar të vërtetat historike.

Vetë Kosova në radhë të parë duhet të jetë tejet reaktive përpara qëndrimeve të tilla dhe t’ua bëjë të qartë partnerëve ndërkombëtarë malinjitetin e synimeve të përfaqësuesve serbë.

Përpara këtij fakti, është e papranueshme heshtja e Tiranës zyrtare në dënimin e deklaratave të ministrit serb. Ndërkohë që Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian e dënuan mohimin e masakrës së Reçakut duke dënuar vrasjet aty dhe duke theksuar se krimi ishte “i dëshmuar”, heshtja dhe ndrojtja e përfaqësuesve të Shqipërisë bie edhe më shumë në sy. 

Procesi i nisur për përmirësimin dhe thellimin e marrëdhënieve ndërmjet Shqipërisë dhe Serbisë, nëpërmjet petkut të iniciativave të ndryshme dhe të platformave si “Ballkani i hapur”, duhet ta thjeshtonin dhe bënin më të pranueshme protestën e palës shqiptare. Dështimi i institucioneve për ta ngritur zërin për një kauzë të tillë themeltare mbart një kumt të zymtë për të shumëpërfolurin bashkëpunim rajonal.

Publikuar fillimisht në Sbunker.

Filed Under: Featured

NË VËMENDJE 79 VJETORI I VDEKJES SË FAIK KONICËS

December 14, 2021 by s p

NGA NDUE  BACAJ  

Me 15 dhjetor 1942  në Shtetet e Bashkuara  të Amerikes (Ushington) do të  pushonte  së  rrahuri një  zemer e  madhe shqiptare, do  të  shuhej  një  mendje e ndritur , do të “thyhej” një pendë e artë e publicistikes , gazetarisë , historisë  dhe diplomacisë , do  të vdiste një simbol i inteligjences së  racës sonë Iliro-Arbnore , do të vdiste Faik  Konica.  Në ato kohë Shqiperia ishte ligështuar nën rrebeshet fashiste, ndërsa në horizont shihte një “çadër të kuqe”, që e joshte të hynte  nën të , se gjoja do t’a  “shpëtonte” nga rrebeshet që e kishin  lagur e drobitur si mos më keq… Në këto kushte Faik  Konica iku nga  kjo botë me zemer plastë… Trupi i Faik Konicës u përcoll për në banesën e fundit nën tingujt e kompozitorit të famshëm Vagnerit, që aq shumë e kish adhuruar. Edhe pse Faik Konica kishte lënë një trashigimi të plotë letrare e atdhetare për  Shqiperinë e Shqiptarët , të cilet  mjerisht pasi “hynë” nën çadrën e kuqe bolshevike-komuniste u  detyruan ta anatemojnë , mohojnë e “harrojnë” Konicën dhe vepren e tij…, por  siç  thotë një sentencë e moçme , e drejta vonon , por kurr nuk  harron.. Dhe  kjo e drejtë erdhi pas vitit 1991, kur çadrës së kuqe ju thye “shkopi” në Rusi (ku ishte fabrikuar) dhe ju shkye “pelhura” edhe në Shqiperi… Në muajin maj të vitit 1995 eshtrat e Faik Konicës u kthyen në atdhe dhe u vendosën në Parkun e Tiranës, pranë varreve të vëllezërve Frashëri. Sot  Konica  dhe vepra e tij studiohet , vlersohet dhe nderohet nga të gjithë shqiptarët me fëtyrë nga perendimi…

NJË CURRICULUM I VOGËL PËR FAIK KONICËN E MADH   

Siç është  bërë  zakon atij  që  perkujtohet  i  bëhet  edhe  një  Curriculum-Vitae (jetëshkrim). Megjithse  kolosi i mendimit e veprimit  Faik  Konica  nuk ka nevojë per një gjë  të till , unë mendova t’a  bëjë këtë “adet” të kahmotshëm..:  Faik  Konica  ka lindur me15 mars të vitit 1875 në Konicë të Çamerisë së Shqiperisë Etnike (sot nën  Greqi). Familja ku lindi ishte  një derë bejleresh që ndër mote ishte “pershtatur” ekonomikisht nën pushtuesin turko-osman , por që kishte  arritur të ruante atdhedashurin për Shqiperinë – Skenderbegëjane dhe Europiane.. Ishte pikrisht  kjo  traditë  familjare-shqiptare , që beri  të mundur që bejlerët e Konices , inteligjentin e vogël (Faikun) , mbasi kishte  perfunduar shkelqyeshem shkollimin fillor në Konicë ,ta dergonin   të shkollohej  më tej në Shkodër , në një shkollë  Kristiane (jezuito-Franceskane), ku  mësohej e propogandohej shqiptarisht, në gjuhen latine dhe kulturen  Europerendimore…        Faik  Konica vijoj shkollim e tij në Kostandinopoj (Stambollë) , në Paris (Francë) për  filozofi , e deri u diplomua  për  letersi  në Universitetin e Harvardit (SHBA)  me medalje ari.. Faik  Konica për asnjë  moment nuk  kishte  harruar se  kush  ishte dhe  nga vinte , ndaj që në moshë të re  Ai  ja  kishte  kushtuar jetën dhe vepren levizjes kombetare shqiptare për një Shqiperi me të drejta të plota , të lirë dhe të  pavarur në mes kombeve të tjera europiane , ku siç thoshte vazhdimisht Konica e kemi vendin të parët… Disa  nga veprat e veprimtaria e Konicës janë:  ‘Broshura’, “Shqiperia dhe turqit” -1895  , Revista “Albania” 1897-1909 (Bruksel) –(Londer), e cila njihet si një  enciklopedi e vertet ,ku mbizotronte  propogandimi i programit të levizjes kombetare të rilindjes  shqiptare. Pas vitit 1909 ,kur mbyllet  revista “Albania” Faik Konica i ftuar  nga  atdhetaret  shqiptarë  në Amerikë (SHBA) ,shkon atje me deshirë dhe drejton  gazeten “Dielli”, dhe më vonë edhe gazeten  “Trumpeta e Krujes”, që për vet titullin kuptohet se i bënte  jehonë kohës së lavdishme të Arberisë së Gjergj  Kastriotit, që kishte qënë e lavdishme edhe për vetë fatet e Europes të atyre moteve të liga… Me themelimin e Federates panshqiptare “VATRA”  me 1912 , zgjidhet  sekretar i pergjithshem i saj , por edhe do të shquhej për drejtimin dhe  shkrimet e tij në gazetë “Dielli” plotë zjarrë të pashuar atdhedashurie , që kishte lindur në tempullin e lirisë e demokracisë botërore (SHBA)… Faik  Konica  së bashku  me veprimtarin (tjeter) të Vatrës, Fan  Nolin do të shkonin  në Londer  në vitin 1913 për mbrojtjen e çeshtjes  kombëtare shqiptare në Konferencen  e Ambasadorëve.  Po këtë vitë (1913) Faik  Konica do t’u  bënte protagonist  në Kongresin shqiptarë  të  Triestes , Kongres  që u mblodh per të kundershtuar coptimin e Shqiperisë nga disa fuqi Europiane të kohes, në  favor të fqinjeve shoven… Faik Konica  u zgjodh kryetar i ketij  kongresi… Vlenë të cilësohet se me datën 7 mars 1914 priti Princ Vidin i veshur me fustanellë të bardhë deri te gjunjët, xhokën e zezë krahëve dhe këpucët allafrënga. Ai shkelqeu në veprimtarinë e tij diplomatike si gjatë luftes së parë botërore e  më pas . Me ketë rastë vlenë të veçohet veprimtaria diplomatike e Konicës në Itali, Zvicerr , Austri etjerë.. Në vitin 1921 Faik  Konica do të kthehej në SHBA dhe do të zgjidhej kryetar i  Federatës panshqiptare “Vatra”, gjithashtu do të vijonte me shkrimet e tij  brilante te  gazeta “Dielli” ,”Shqiptari i Amerikes” etj.. Faik  Konica njihej si një poliglot i rrallë , ai zotronte shumë gjuhë të huaja , si gjuhen turke, arabe , greke, franceze , italiane , angleze e tjer , por ai njihte edhe shumë dialekte të ketyre gjuhëve.. Faik  Konica ishte një njohes i shkelqyer  kultures , arteve, muzikes (i binte mrekullisht vet pianos), letersisë dhe historisë. Një shembull domethënës është ai kur Konica takohet me ministrin e jashtem Anglez , i cili mendonte se shqiptaret janë të pa kulturuar, ndaj  takimin me Konicen e kishte  pritur me skepticizem. Por  kur  Konica i tha atij me çfarë dialekti Anglez deshiron të flasim ai  u çudit , por kjo çudi nuk mbaroi me kaq pasi  Konica  filloi ti flasë atij per  kulturen dhe autoret e dores “parë” ,”dytë” e të “tretë” Britanikë dhe Europianë. Atëherë ministri i jashtem anglez i zënë në befasi i tha Konices , tani e mbrapa, kur të kerkosh të prezantosh  Shqiperinë tënde nuk ke nevojë të flasësh  gjatë , veçse  ti  thuash se Shqiperia jamë unë… F.Konica për  shkallen e lartë të  njohjes së kultures, letersisë  dhe artit është “etiketuar”  “Biblioteka  levizëse”.. Faik  Konica ka një veprimtari të dokumentuar si prozator , poet , publicist , estetist , kritik letrar , perkthyes , historian , politikan e diplomat… Madje Faik Konica shquhet edhe për një sarkazëm therëse me të cilën shprehte pikpamjet e tij të papajtueshme kundrejt naivitetit të bashkatdhetarëve e kundrejt shumë tabuve të kulturës dhe historisë shqiptare, përhapi një fllad të freskët në kopshtin e letrave shqipe. (Robert Elsie; Fjalori historik i Shqipërisë, fq.330, Sh.B.Eugen, Tiranë 2011). Konica  ndonse  jetonte larg Shqiperisë ai jetonte në çdo  moment  me hallet e problemet e saj.  Ai ishte mbështetës i çdo  veprimtarie që i sherbente prosperitet dhe  zhvillimit , siç ishte  kretikues dhe fshikullues i  rreptë i çdo gjeje që nuk i sherbente Shqiperisë. Konica ishte mik i Nolit  dhe i At Gjergj Fishtes . Ai ishte  kundershtarë, por edhe mbeshtetes i Ahmet  Zogut, kur i sherbente Shqiptarisë… Faik   Konica është modeli “absolut” i  një perfaqesuesi diplomatik të vendit tonë . Kjo  vertetohet saktesisht  nga dokumentacioni i  trashiguar kur  Konica ishte ambasador  i  Shqiperisë  në SHBA….Vepra e tij tashma gjindet në arkiva, biblioteka , në koleksione revistash , gazetash , në botime librash etjer… Pas rënies së regjimit komunist, në vitet e pluralizmit janë botuar disa vepra që përmbledhin veprimtarinë letrare-publicistike, historike, kritike, Esse e filozofike të Faik Konicës, ku tre nga këta vepra unë i kam në bibliotekën time si: “1”.Ç’është Liria-Tiranë 2005. “2”.Doktor Gjilpëra, Katër përrallat. Shqipëria si mu duk.-Sh.b. “Naim Frashëri” 2006. “3”.Shqipëria kopshti shkëmbor i Europës Juglindore-Reklama, Tiranë 2010. 

Duke dashur  t’a perfundojë këtë kujtesë modeste, unë mendova të risjell disa  rrjeshta nga një shkrim brilant i Konices  i vitit 1913 me titull “Dukja e pergjithshme e Vendit”, (shkrim që vë  ball per ball ëndërrat e  patriotëve shqiptarë me realitetin e asaj kohe…)…:  ”…Njeriu që shkon kohen me ëndërra të pëlqyera  ka frikë të zgjohet.  Dëshira që vendi të lulezojë të bën pak  nga pak të ënderrosh se lulezon. Edhe  largimi i gjatë ta  ngulitë ca më thellë në gjumë dhe ta shpie shpirtin dhe mendjen  në një botë të bukur , e cila s’ka trup dhe nuk ndodhet  gjëkundi , veçse në tru të ënderronjësit… Kuptova se kisha arritur në Shqiperi , një vend i bekuar me një mijë bukurira , por i shkelur nga një turmë e cila ushqen një farë urrejtje  kundër bukurisë…”. (Faik Konica … Shqipëria kopshti shkembor i Europes Juglindore ,fq.7-10). 

Filed Under: Opinion

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • …
  • 60
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT