Archives for January 2022

ENDERR URBANE

January 31, 2022 by s p

Prof. Dr. Ylli Pango

….Pastaj u pa se nuk kishte me vend jo me per sheshe ndertimi qe jo e jo, por as per pallate mes pallateve. Tokat te xanuna te tera. Pallatet ishin aq prane, ngjeshur ngjitur brinje me brinje. Atehere u vendos te bashkoheshin pallatet me ca si tip urash si ato te komplekseve te medha te magazinave, e mbi keto ura te ngriheshin prape pallate. Qyteti u kthye sipas projektit te analistit Ljuba, ne nje fjetore te ngrohte gjigande. As era nuk kish nga hynte me brenda pallateve sup me sup e gjoks me gjoks bashkuar. Enveri dergoi nje pershendetje te çelikte nga varri. ……Ne nje epoke me vone u vendos se edhe rruget e automobilave nuk para duheshin. I madhi kishte thene se “ne kemi me shume kembesore se shofere, prandaj te mendojme me shume per trotuare”. Rruget u makinave u mbuluan me pallate. Trotuaret me vone. Per nder te kembesoreve. Por nuk kishte nevoje me as per kembesore. Kjo ngase transporti urban behej nga taraca ne tarace. Me hobe-taksi qe i hidhnin njerezit nga taraca e tyre, te e komshiut( per nje kafe), nga taraca në taracë, e deri ne taracat me te largeta ku kishin zyrat. Kadareja shkroi romanin “ Taraca te largeta” e me pas “ “Pallatet e taracave te enderrta”. Në ato kohe të lume, njerezit zunë e punonin vetem ne zyra. Se fushat ishin zene prej kohesh me pallate kurse malet që nuk i mposhti as turku, kishin rënë dhe ato së fundmi. I kishte grryer e pastaj rrezuar per toke, Bim Çaçasi (e ca miq te tjere te federatave te guroreve e zhavorreve). Pastaj dhe transporti publik mes pallateve, doli i tepert se njerezit nuk kishte nevoje te leviznin. As te punonin. Pra as edhe te hudheshin nga njera godine ne tjetren. Ata vetem hanin letra dhe flinin se punet i bente qeveria. Dhe pastaj mbi taraca u mendua te ngrihen prape pallate te tjera… …Vendi po ngrihej la e më la dhe se bashku me te dhe lavdia e tij. Te huajt po shkruanin gjithnje e me shume per ne. Nje enderr e kahershme e vendalinjve kjo. Nder gazeta, ca filluan ta quanin vendin Ngrehina e me pas Ngrehinia. Ca te tjere Shkemb Granit Ngrehinia ose Foleja e Ngrehinave. Ca te tjere Shteti i Nje mbi Nje Pallateve. Dhe ndodhi nje dite që duke mos e mbajtur dot mbi supe gjithe ate lavdi, ra e gjithe Njembinje kalaja. U shua nen rrenoja e gjithe Ngrehinia e me te bashke edhe gjithe njerezia. Por mbeti ama… lavdia…(nga Cikli:” Ne eeeecim perpaaara”…)

VATRA NGUSHËLLON ZEF BALAJN PËR HUMBJEN E VËLLAIT

January 31, 2022 by s p

I dashur miku ynë i çmuar Zef Balaj

Lajmi se Pjetër Gjon Balaj ndërroi jetë, na mërziti shumë. Ai nxitoi të bashkohet me Gjergjin e tij në parajsë. Dy vdekje të shpejta që lënë pas shumë dhimbje. Në emër të Federatës Pan- Shqiptare të Amerikës VATRA, në emër të të gjithë vatranëve e të familjes sime ju përcjell ngushëllimet tona më të sinqerta e më të dhimbshme për humbjen e vëllait tuaj të shtrenjtë Pjetër. Jemi pranë familjes Balaj, familjarëve e miqve në këto momente trishtimi, lamtumire e humbje.Lusim Zotin për shpirtin e Pjetrit e të Gjergjit.Pushofshin në paqe e përjetësi. Pranë jush dhe me nderime Kryetari i VATRËSElmi BERISHA SHËRBIMET FUNERALE DHE MESHA PËR SHPIRTIN E PJETËR BALAJ Pjetër Gjon Balaj ndërroi Jetë në Nju Jork, Shërbimet Funerale të Martën, 1 Shkurt 2022.Të Premten, 28 Janar 2022, ndërroi jetë në Nju Jork, në moshën 93 vjeçare (19 Janar 1929 – 28 Janar 2022). Arkmorti me trupin e të ndjerit do të pushojë ditën e Martë, me 1 Shkurt, nga ora 2pm deri 9pm, në Shtëpinë Mortore” F.Ruggiero & Son’s Funeral Home”, që ndodhet në adresën:732 Yonkers Avenue, Yonkers, New York, 10704Phone:914-375-1400 Të mërkurën, me 2 Shkurt 2022, Ora 11.00 P.M do të organizohet në Kishën”Zoja e Shkodrës” Mesha e Dritës dhe salikimet e fundit. Pas Meshës kortezhi do të udhëtojë drejt varrezave “Gate of Heaven”, që ndodhen në adresën:10 West Stevens Ave, Hawthorne,New York, 10532. Ngushëllime Familjes dhe të gjithë fisit Balaj. Pushoftë në Paqë shpirti i Pjetër Gjon Balaj! Në Foto: Nga e djathta: Pjetër Balaj, dom Nikolin Përgjinaj dhe Zef Balaj. Qershor 2016.

Gëzuar ditëlindjen e 106-të në qiell, Dr.Lazër Radi

January 29, 2022 by s p

46 vjet i burgosur familjarisht, i internuar nën diktaturë

Nga Keze Kozeta Zylo

Do më kujtohet deri në më të fundmen ditë/ oborri i shkollës fsheh në mangë të kishës/ e në mes tij një pishë/ bijë e mirë blerimi/.

Kur më futën në burg/ lashë gruan me gjithë vajzë/ kur dola nga burgu, gjeta gruan në burg dhe vajzën të vdekur. Nga libri: “Muret e muzgut”

Sot në këto kohë të çakërdisura, që udhëhiqen nga lider që prodhojnë vetëm ngrica dhe akullnaja nga arteriet e zemrave të tyre të zeza ke mundësi të gjesh shtigje për t’i përballuar këto drithma ftohtësirash dhe të marrësh frymë lirisht duke lexuar bardët e rrallë të kulturës kombëtare. Kur them të rrallë ata numërohen me gishta si psh Dr.Lazër Radi.

Kemi pasur nderin si familje të takoheshim në shtëpinë tonë në Tiranë, ashtu thjesht, pa bujë e trumpeta, ja si tek tavolina në foto, të kuvendonim burrërisht në odën me qilim të thjeshtë të punuar nga duararta e vuajtura nëna ime Liri. Sa çudi më dukej kur e takova në fillim sa kishte ardhur nga internimi në Savër dhe po banonte në Tiranë, prej atëhere nuk u ndamë kurrë familjarisht si për së gjalli dhe për së vdekuri… Ju ishit njohur burgjeve dhe internimeve me elitën e Kombit, ju i latë popullit tuaj lehonë në shekullin e ri, djepin me shqiponjën e lirë dhe ne këndojmë këngët e pakëndueme këngët që t’i kemi borxh përjetësisht…

Sa shumë figura të ndritura solle në bisedat tona të cilat janë tejet fryëmëzuese për mua dhe një pjesë të civilizuar të Kombit. Jeta juaj ishte burgjeve, por në shpirtin dhe shkrimet tuaja nuk gjej kurrë një molekulë hakmarrjeje, por vetem drejtësi ashtu siç ishte profesioni juaj mbaruar për drejtësi në Romë, profesion që s’e ushtruat kurrë denuar nga diktatura komuniste dhe hoxhiste.

Ne ikëm drejt Amerikës në acarin e shkurtit të 97-ës kur filloi lufta civile.

Mbaj mend, kur u takuam për herë të fundit në një muzg tirane dhe po ecnim nëpër baltë e lloh përmes një kanali drejt shtëpisë suaj. Juve ju kishim në mes, na kishit futur krahun mua dhe Qemalit dhe për një moment u ndalët nën krisma plumbash, nën gulçima të ecjesh, pak të rënduar dhe na thatë: “Bijtë e mi, se shpesh kështu na thërrisnit, u bëmë vite bashkë, njeriun ke mundësi ta njohësh qoftë dhe në një bisedë, por me ju u bënë gati 7 vite. Unë ndjej dhimbje që do ndahemi, mosha ime është e thyer më shumë nga hallet, por jam i gëzuar që do shkoni në vendin më të lirë në botë atje ku kam bijën e vetme Adrianën time… (O Zot sa shumë e donte, ishte në çdo bisedë tonën). Une jam i sigurtë se ju një ditë do të ktheheni, e dini pse? Gjaku thërret, Atdheu thërret. Por unë dua te jem i sigurtë për ju, qëkur të ktheheni mos të keni fatin tim që u ktheva nga Roma dhe u mbyta burgjeve dhe internimeve. Ju duhet ta jetoni Lirinë jo vetëm në Amerikë, por dhe kur të ktheheni në Shqipërine etnike… Sa e ëndërronte”!

Tani që shkruaj nën flakën e qiririt të përshpirtjes ndjej dhimbje ngase do të desha që këto fjalë amanet të Dr.Lazerit të mos ishin aktuale dhe sot… Mjerisht shumë parashikime të korifejve si Konica, Fishta etj janë shumë aktuale…

Në këtë 106 vjetor fjalët shqip në librat tuaj më bëhen jehonë që vijnë si nga Bjeshkët e Nëmuna, apo nga Prizreni i vendlindjes suaj, ndërsa ju si Pëllumb Paqeje fluturoni për të takuar miqtë e besës dhe trondit kujtesën të ndërtuar mbi themele harrese…

Në këtë 106 vjetor me fjalën e parë shqip që ju kujtoj, është poezia e shkruar nga ju me titull “Abetarja”, që është libri i shenjtë i shqiptarëve.

Dhe ja disa vargje prej saj: “Do më kujtohet deri në më të fundmen ditë/ oborri i shkollës fsheh në mangë të kishës/ e në mes tij një pishë/ bijë e mirë blerimi/”.

Në këtë 106 vjetor ndez një qiri në shenjë përshpirtjeje të përëndishme e lutem në shenjtërinë e fjalëve si para një shenjti dhe bëhem vazhduese e denjë e mësimit të Abetares në Diasporë.

Jeta juaj është si një muze i hapur dhe rrëfeni historinë sa tragjike dhe të bukur të kombit tuaj. Ecën nga njeri pavion në tjetrin me një trok shekulli e 6 vite të pandalur dhe pas një pushimi zanor lëshon në qiell një tufë pulëbardhash për të ikurit si Ju, për të ikurit prej Soi. Petalet e shpirtit tuaj puthin me mall që djeg zhur, gërmat e ndritura shqipe, dhe rinisin një këngë që s’do të mbarojë kurrë. Së bashku rinisim një melodi të pakëndueme, një melodi kujtese që çan gjokset e maleve hijerëndë.

29 Janar, 2022

New York

FAMILJE NË POEZI…

January 29, 2022 by s p

-nga Visar Zhiti-

Por vajzat, ah, vajzat, pasi ra perandoria komuniste dhe në Shqipëri ndërroi sistemi, botuan postume librin e atit. Dhe Luçia na dhuron botimin e tretë të poezive, gjithmonë të plotësuara.

E shfletojmë aty, nuk durojmë. “Princi” kishte punuar mrekullisht. Poezitë, edhe variantet e tyre në dy diakektet, edhe në italisht, përkthyer nga vetë Zorba, po edhe hermetikët italianë, Ungaretti, Quasimodo, Montale… nobelistë dy të fundit e poetë të tjerë. Foto bardhë-e-zi si fati.

Është mallengjyes çasti kur Luçia fillon të na thotë përmendësh vargje të të atit, i shoqi i saj, z. Kalaj tregon ndonjë episod nga jeta, djali i tyre më me pasion kujton gjyshin. Edhe Eda ime tregon për gjyshin e saj, që ka qenë i burgosur bashkë me Zef Zorbën në kënetën e vdekjes, atë të Maliqit.

Shfletoj librin. Shoh parathenien e studiuesit, Prof. Ardian Ndreca, esenë e Kadaresë, studimin e Sabri Hamitit, shkrimin emocional të Stefan Çapalikut, që e ka njohur autorin, ka një foto me të dhe ai na e paraqiti së pari këtë poet “Me buzë të ngrira në gaz”. Bashkohem dhe unë si lexues me vlerësimet e tyre me mënçuri dhe ndjenjë.

Diçka kam thënë në librin “Kartela të Realizmit të Dënuar”, pak, shumë pak, aq sa ç’kisha informacion.

Zef Zorba është poet i veçantë, ai diti të shkruajë heshtjen folëse në kohën e zhurmave të mëdha, të padurueshme e shpesh të tmerrshme, ai sfidoi me poezinë e thellë brenda krahërorit hermetik të tij, kur jashtë të gjithë librat dhe gazetat ishin me poezi për Partinë dhe rendin dhunues që kishte vendosur ajo. Metafora e Zorbës është dhimbje e thellë që kërkon dritë. Poezitë e tij janë brilantë që ndriçojnë më mirë në errësirë…

Kur dolëm, edhe pse larg, ne e ndjemë, ishim me poetin tonë Zef Zorba…

SOT NЁ DITЁN E LINDJES KUJTOJ NJERIUN E MIRЁ URAN KOSTRECI

January 29, 2022 by s p

NGA DALIP GRECA*

Tё nderuar miq dhe tё afёrm tё poetit Uran Kostreci; Ndjehem i privilegjuar qё mё bёtё pjesё tё kёtij takimi pёrkujtimor siç ndjehem me fat qё rrethanat jetёsore mё takuan dhe mё miqёsuan me njeriun e mirё Uran Kostreci.Boshllёkun qё na la Urani ёshtё i ndjeshёm dhe i pazёvendёsueshёm.Ky boshllёk ndjehet edhe nё Vatrёn Shqiptare tё Amerikёs, ku Urani ishte pjesё aktive. Ai mbetet jo vetёm njё simbol i qёndresёs antikomuniste tё burgjeve tё diktaturёs, por dhe njё antikumunist qё nuk bёri kompromis deri nё fund tё jetёs sё tij, duke mbetur nё kujtesё tё kohёs si njё kampion Lirie. Me Uranin u takuam 23 vite tё shkuara nё Nju Jork. Ishte nje takim i rastёsishёm nё njё nga kafenetё shqiptare nё Bronks, Nju Jork. Nё tavolinat ku ulej Urani do tё gjeje pёrherё shqiptarё tё mirё dhe antikomunistё. Ai u printe debateve duke u dalluar pёr qёndrim tё ashpёr ndaj tё majtёve por nuk kursente as nga krahu i tij, kur bёhej fjalё pёr interesa kombёtare. Antikomunizmi ishte dhe mbeti deri nё fund pjesё e jetёs dhe karakterit tё tij. Urani ndjehej mirё mes vatranёve dhe aty kalonte pjesёn mё tё madhe tё kohёs. Vatranёt e vjetёr, idealistё e çmonin, e dёgjonin e ia respektonin mendimet. Vatra ishte shtёpia e tij. Aty pushonte,mes librave lexonte e shfletonte, shkruante e rishkruante sontetet. Duke qenё se me shtёpi isha jo larg Vatrёs shkoja pasditeve dhe bisedoja gjatё me Uranin, flisnim pёr Letёrsinё, pёr gazetarinё, pёr jetёn. Jo rrallё, veçanёrisht nё ditё tё shёnuara e ftoja nё shtёpi dhe ai vinte me dёshirё. Madje, kishte raste, veçanёrisht nё ditёlindjet e fёmijёve, kur ai nuk mungonte dhe nuk vinte duarbosh. I ruajmё me dashur librat-dhuratё tё autorёve italianё, me dedikim nga ai, kartolinat, siç ruajmё edhe librat e Uranit.Fёmijёt e mi e dёgjonin me dashur dhe dhimbje kur ai rrёfente jetёn e tij tё vёshtirё nё burgje, dёnimet dhe ridёnimet nё biruca, rebelimet e tij, dhe koha kalonte pa u ndjerё. Dhe netёt mbylleshin me leximin e poezive mё tё fundit tё shkruara prej tij. Shpesh herё Urani na lexonte me zё sontet tё saposhkruar dhe kёrkonte mendim. Nёse i bёje njё vёrejtje tё argumentuar ai tё falenderonte dhe ditёn tjetёr sillte variantin e ri. Kur i mbushej mendja bёnte bashkё disa sonetet dhe i sillte vetё nё redaksinё e gazetёs “Illyria” nё Manhattan, ndёrkohё qё gjatё rrugёtimit me tren i kishte bёrё disa ndryshime, sёrish ulej nё redaksi e rikorrigjonte, lёmonte vargjet, por pasi kthehej nё Bronks sёrish telefononte, dhe ose kёrkonte ndyshime vargjesh a fjalёsh, ose lutej qё t’ё mos ia botonim nё atё numёr sepse do tё bёnte ndryshime pёr numrin e ardhshёhёm. Ai ishte redaktor i vetёvetes.E tregova kёtё detaj sepse Urani ishte i pёrkorё nё gjithçka publikonte dhe nuk kёnaqej lehtё. Ai ishte njё mjeshtёr i vёrtetё i sontetit dhe nuk i falte vetes asnjё teknikalitet fals a tё pasakatё.Kjo mёnyrё komunikimi ka vijuar me Uranin edhe kur ai ishte nё Tiranё dhe ne botonim sontete nё gazetёn Dielli. Tё fundit shёnim qё kam nё iboxin e fb i takon 3 marsit 2020. Citoj:” Vёlla Dalip, tё uroj gjithё tё mirat e tё falenderoj pёr ciklin me sonete qё kishe publikuar… Rrofsh….Njё favor tё lyp: tek soneti MEDITIM, strofa e parё, vargu i katёrt, shto fjalёzen- “do “. Pra duhet: PO NUK DO JENE ATA QE SHOH TANI…”PёrqafimeUraniJa kёshtu ishte Urani,kёmbёngulёs deri nё perfeksion.Sa jetoi nё Nju Jork, ai nuk mungoi nё veprimtaritё e Vatrёs, por edhe tё organizatave tё tjera e personaliteteve nacionalistё; si tek Pёrkujtimoret e Heroit tё 7 Prillit, Gjeneral Abaz Kupit, por shpesh herё, kam pas nderin qё sё bashku me tё tjerё bashkatdhetarё ta shoqёroja tek varri i Mit’hat Frashёrit, siç ishte rasti me akademikun e Kosovёs Zekerija Cana, me tё tjerё personalitete. Ai nuk mungoi as nё demonstrimet e mёdha pёr pavarёsinё e Kosovёs, demonstrime pёr tё Drejtat e Çamёrisё para OKB, protestat kundёr korrupsionit tё qeveritarёve socialistё para Kombeve tё Bashkuara etj… Urani botonte nё tё dyja gazetat e komunitetit, Dielli, qё e kishte jatak, por dhe Illyria qё kishtё njё lexues mё tё shumtё nё numёr. Tek Dielli shfaqej edhe si autor kronikash, korrespondecash, recesionesh,dhe shpesh si pjesё e Vatrёs, si pjesё e bordit tё saj nё takimet qё organizoheshin nё seli.Vatra i pat sponsrizuar librin me sonete. Nё 100 vjetorin e Gazetёs sё VATRЁS, DIELLI, Urani ishte tepёr aktiv. Mori pjesё sё bashku me familjen e vёllait, Hasanit nё sesionin shkencor kombёtar. E kujtoj pёrmes njё fotografie ulur mes dy mbesave. Nё numrin e Diellit qё rinisi nё atё 100 vjetor pas njё ndёrpreje prej 2 vite e gjysёm, Urani ishte autor i reportazhit qё pasqyronte veprimtaritё 100 vjeçare tё gazetёs Dielli. Ai nuk do tё mungonte as nё 100 vjetorin e Vatrёs, duke u kthyer enkas nga Tirana.Kthimin e Uranit nё Tiranё ne miqtё e tij tё Nju Jork-ut e pёrjetuam si njё boshllёk tё thellё, por i premtuam atij se distanca nuk do tё na ndante. U pёrpoqёm ta mbanim premtimin, sa mundёm. Kur vonoheshim tё lidheshim, ai i binte telefonit:- Ku tё ka vёllait Ty,-vinte zёri i ngrohtё i Uranit nga Tirana. Sa herё vinim nё Tiranё takoheshim e çmalleshim me Uranin. Takimet tona organizoheshin tek Piazza. Njeriu i mirё Uran Kostreci dinte t’i vlerёsonte njerёzit. E kuptonte lehtё falsitetin, shtirjen, servilizmin nga sinqeriteti. Kur Urani tё thoshte mik, kur ai ta njihte nё thelb karakterin, ta kthente shumёfishin e respektit qё i jepje atij. Sjell nё vёmendje njё rast: Kur ndёrroi jetё im atё nё shtator 2018, unё njoftova miqtё pёrmes fejsbukut. Gjendja shёndetsore nuk mё lejoi tё udhёtoja nga Nju Jorku.Urani e kishte parё njoftimin, kishte pajtuar njё taksi, dhe jo vetёm kishte shkuar nё qytetin e Lushnjёs pёr tё ngushёlluar nёnёn, vёllezёrit dhe motrat e mia, por kishte ndjekur kortezhin nё fshatin e Lindjes , 2 orё larg qytetit, pёr t’i hedhur njё dorё dhe’. Mirёnjohe i dashur Uran!Ende ruaj nё inboks-in e fejsbukut mesazhin e tij: “Vёlla Dalip- edhe njёherё tё ngushёlloj pёr tё mirin Babain Tuaj .Unё nuk e pata njohur Rexhepin nё gjallje tё Tij po pamja nё foto e atij njeriu mё formoi bindjen se Ai ka qenё tёrё jetёn i ndershёm, i vuajtur, i pёrkushtuar, njeri i sakrificёs.Ai,pёr mendimin tim ka qenё fshatari tipik namusqar shqiptar,modeli i tё cilit gjendet rrallё nё kohёt e tanishme. U ndjeva mjaft i lehtёsuar nё shpirt qё hodha njё dorё dhe’ mbi varrin e atij njeriu qё besoj se pёrfaqesonte shqiptarin tonё tё traditёs.Ngushёllime!Urani Tiranё, 4 shtator 2018Ja ky ishte Urani….. Tё dshur miq tё UranitMendoj se Uran Kostreci do tё mbetet pёrjetёsisht nё kujtesёn e shqiptarёve si njё simbol i mirёsisё dhe karakterit tё fortё, njeriu qё jetёn e vet e sakrifikoi pёr t’na treguar se sa vrasёse, sa mashtruse dhe e pashpirt ishte diktatura komunniste shqiptare. Pushoftё nё Paqё Legjanda antidiktaturё , simboli i Lirisё dhe i demokracisё, Uran Kostreci!

Dalip Greca

Nju Jork, 28 Janar 2022

*Pёrshёndetja ime dёrguar organizatorёve tё veprimtarisё tё 28 Janarit 2022 -Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit- Bashkia dhe Këshilli Bashkiak Elbasan.