• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2022

Poezi nga Trandafile Malshi

March 26, 2022 by s p

Pritje
Po bredhin mendimetMbi supe peshë të randëKanë mbajtGjysma fjalësh e premtimeshQë u thanë.U vyshkën n’ pritjeMe lotët në sytë e çiltërU përvjelenE diku u zhdukënSe di nga vajtën,Apo thjesht u thanë?Në plagë të vjetra që kore kanē zanMos gërvisht se mallkimi do të zērë!Mos e prek lulen e kujtimitQë në fletën e bllokut ështē tharë!Do të shkërmoqet kaq keqSa as grimcat sdo dish ku vanë .
Mos i thirr ato fjalëtT’ujitmet me lot e me bëlbëzitmet e kohësQë i mshehu aq fortSa vitet nan petk t’kohës po i mban
Mos këlthit kot me kot!Mos thuajSe ish jeta që rrengje punoi !Jo sbesoj ,Jeta se mbajti dotPeshën e mëkatit që ia vunë mbi supeNpër rrugët e botēsHallakatun për me kapPër flokësh ate fatin e bardhëQë spo t’avitet.Mos ki dert se mbijetojplagt e mia mësova ti kuroj.Me lot,heshtje ,qetësiIa dola t’shpërndaj shpresēnDhe ditët e randa plot mërziNē atë ditën plot aromë pishashE gurgullime të lumitQë m’freskonMe ato rreze në ato majaN’shpirt m’shëron

2-Poezi në shpirt
Shpirti bukur qendisurPlot me poeziZemra bukur ujdisurPlot me gjallni
Varg pas varguShpirtin plotTan mrekullitëQë i ka kjo botë

N’kët botëPlot me vaj e lotShpirti do t’qetohetVec me një fjalë t’ngrohtë
Nji varg I amēlPlot me dashniSjell n’kët botPlot me djallzi

Nji buzë e qeshurNji shpirt qendisurMe ojna e fjalëBukur ujdisur
Ah kjo poeziaPlot ngjyra e dritëTan botes me lotPërcjell mrekullitë
N’livadh tan me luleE bukra poeziDo mbeshtes kokënAty të rri
Të shëroj shpirtinMe vargje e fjalëQē botës mbarëShprese ti fal

3-Aromë dheu
Brazdat frymuan aromë tokeMijëra rreze drite shpërthyenBashkë me frymën e mjaltuar të tokësMe bisht t’synit sythet e sapoçelmeM’përshëndesinMireseerdhe bijë e tokēs
Mbas plugut t’randQi kish maskuarT’ftohtin e dimnin e gjatëMshef ish n’ mbulesën e tokësAfti I kandshëm I dheut që ma rriti shtatinE ai avulli I tokësQë më bëri me krahë
Në rrajt e tokësTë të parëve të miAsht ajo kreniaSe jam tek ato kufinjtëE moçëm që shtun krenarinëQë na rritën e na banë burra e gra
O dheu I amëlI vendlindjes që fort dhembMbrujtun prej gjakut e munditT’babës e nanës punëtoreQi s’pushoi njiherëDuke shkrifëtu npër duarDheun e rrafun prej dhemtës e sakrificësBashke me avujt e tokesSë mbrujtun e vaditun me djerse e mund

4-Po vjen pranvera
Në skutat e fshehta të shkurtit ,Fshehur jane sythet e lulesS’marsit ,që pret me çil
Aty janë fshehur qindraBulza luleshQë presin me shpërthy si ngaher
Qielli frymon freskiE brymon n’livadhT’sapo shpërthym tan hijeshi
n ‘plasat e tokësNihet ofshamaE ngutja e nanës natyrë me shperthy
Dimnit ngadalë po I grisetPetk I randëDielli nplasat e revePo shndrit pa ja daShpejt do flakoje pranveraE di sdo presë ma
N’eshtna e n’trup po nigjojSe gjaku po shkrihetPo rrjedh n’damarFryma e bekumja prag pranveraPo vrapon me ardh
N’pragjet e ngrimeNga afsh I dimnitPo shkrin lang I sertë jetsori mugujve t’parë të pemëveJasemin e lule mimozeÇelun ,zverdh skuq e zbardhPo ngutet pranvera me ardhe

5-Shpresē
Mbledh I kam tan ngjyratNë atë veroren lidh për doreE tan buzeqëshjet do I thur kurorë dashnieMe ia dhuru tan botës Bashkë me ngjyrat e pranverësMe dasht me shu tan luftnat Tan dhimtën e fmive me sytëI çiltër e t’lotumLotët e përzim me pluhnin e kuq tē bombardimeveAromat e kandshme Me I rujt e me I mbledh Me I ba gjerdan shprese e vese bashkëMe ia dhuru nanave Që në krah ua prunë djemtëBij ,ju ratë pēr atdhe tujnE lulet e livadheve do ju knojnë kangē trimnie
N’sytë e njomun nga loti e dhemtaShoh rrēnojat por dhe shpresënSe për hir të fmive luftrat do rreshtinDo dalë pranvera dhe për ta Do çelin tan ngjyratJo sdo ketë ma luftraVec kangë e tinguj t’amël bylbylashPa pra do nihen zanat e natyrës Që ngushëllim për gjithkan kan me u ba
Do vijë pranvera do vijëDo mërgoje tmerret e luftratSytë e fmive do buzëqeshin Plot ngadhnimBota do ngjyroset me tan dashninëDo vinë ato ditē do vinë.

Filed Under: Kulture

AT  GJON  SHLLAKU O.F.M.

March 26, 2022 by s p

download

AT GJON SHLLAKU O.F.M.

(1907 – 1946) 

Pergatiti Fritz RADOVANI:

“Kallxonte nji zonjë, e cila aso kohe bante punën si përkthyese në shërbim personal të sekretarit të Partisë Enver Hoxhës, në marrëdhanjet diplomatike me ambasadën e Jugosllavisë në Tiranë, si njiditë me nji bashkëfjalim ndërmjet ambasatorit titist e Enverit, ky i fundit shend e verë i paska pasë kumtue përfaqësuesit të Beogradit gati-gati si tue u krenue:      “E mbytëm Patër Anton Harapin e, me té kemi plagosë për vdekje Klerin Katolik!”. Simbas rrëfimit të grues, ambasatori diplomat i vjetër pan-serbian, i paska pasë përgjegjë: “Po, po! Po keni ende gjallë Patër Gjon Shllakun, i cili peshon shumë”, duhet – vazhdoi ai “ si mbas porosisë që kam prej qeverisë seme, të zhdukni Shllakun dhe të shkatrroni kulm e temel çerdhen e Klerit Katolik në Shkodër, me në krye Françeskanët!” (At Daniel Gjeçaj “Martirizimi i Kishës Katolike Shqiptare” fq. 36.). At Gjon Shllaku O.F.M. asht kenë një Françeskan i përgatitun në disa fusha. Kishte kohë që e kishte thanë At Gjon Shllaku O.F.M., këte aksiomë të Tij: “Tjetër kund njerëzit e idealit nëse i mbysin për së gjalli, i nderojnë për së vdekuni. Ndër né, ata mbyten dy herë, edhe harrohën!”. Fatkeqësisht, një thanje që sot,  asht ma aktuale se asnjëherë! At Gjon Shllaku asht le në Shkodër më 27.07.1907. Vazhdoi shkollen nder Françeskanët e Shkodres ku ra në sy per mprehtësi. Studimet universitare i bani në Lovanio të Hollandës si dhe në Paris. Asht shugurue Meshtar më 15.03.1931. Ka dhanë mësim si Profesor në filozofi, gjuhë frënge, ekonomi politike në Liceun Illyricum të Fretënve në Shkoder. Zotnoi disa gjuhë. 

Ishte fillimi i vitit 1945, kur në Shkoder vinte Sejfulla Maleshova, gjoja me themelue “Parti Demokristjane”, dhe nepermjet rinisë shkodrane u takue edhe me At Gjonin, i cili e vuni në dijeni se: “Provinçiali I Françeskanve At Mati Prennushi, ua ka ndalue rreptësisht Fretenve me u marrë me politikë, dhe se, në rast të kundert do ti ndalonte thanjen e Meshes.” Vendimi i Tij ishte i padiskutueshem nga të gjithë Françeskanët e Shqipnisë. 

Shpesh, flitej se asht mendue për një Parti Demokristjane.  

Shpesh, bisedohej se, “ka kenë formue” kjo parti në Shqipni.

Kishte nga ata që e thonin të sigurt ekzistencën e kësaj partie; por nga shumë burime që për mue kanë kenë burime të sigurta e të sakta edhe pse ishin burime gojore, si bie fjala Prof. Gaspër Ugashi, Mark Gjon Shllaku, At Meshkalla, Don Mark Hasi, At Gegë Luma, At Dioniz Maka, Prof. Nush Radovani, Don Nikoll Mazrreku, At Gardini, Monsinjor Mikel Koliqi, etj., me të cilët, kur unë kam bisedue për këtë çështje, e thonin pa ma të voglin dyshim, “se kjo parti nuk ka ekzistue kurrë në Shqipni,“ por, asht kenë një shpikje e komunistëve për me shkatrrue klerin katolik, inteligjencën dhe rininë entuziaste për ndryshime politike demokratike. 

Asnjë organizatë antikomuniste prej vitit 1943 nuk ka pasë në emnin e saj një sigël demokristjane. Asnjë përson nuk merr përsipër një detyrë nga kjo parti. Ende sot nuk gjindet një dokument ku shkruhet një pikë e statutit të kësaj partie. Arkivat sot kanë edhe detaje të programit të „Besëlidhjes së Veriut“, që u formue në vitin 1943, si dhe perfundimin e saj.

Kjo përputhet edhe me thanjet e At Gjolajt, në librin „Çinarët“. Ky libër u ba shkak që në vitin 1998 me u bisedue kjo temë edhe njëherë me z. Nino Kurti. Ai kishte lexue librin dhe ishte i kënaqun që At Gjolaj, kishte shkrue një fakt që njihej edhe prej z. Nino, tue fillue nga loja e Sejfullah Malëshovës e deri tek laboratorët e Sigurimit të Shtetit, në lidhje me këtë parti fantazëm e çpikun  e gjithmonë e pakenun, që hangri sa koka njerëzish të pafajshëm.

I nderuemi z. Nino Kurti tregon se në muejn maji të vitit 1945, kishte shkue në shtëpinë e Mark Gjon Shllakut (Gjon Mark Pyka i Rusit), mbasi ishin shumë shokë. Aty kishte gjetë Mark Lulashin dhe Paulin Kel Palin, që sapo kishin shkundë mandin e po hanin në oborr. Ka shkue pak ma vonë edhe njëfarë Mark Palit nga Laçi, që Nino kishte kohë që nuk e kishte takue. I fundit ka mërrijtë Pjetër Berisha edhe ky krejt rastësisht. Asht bisedue për zgjedhjet që do të zhvilloheshin në dhjetor të 1945.

Asht  bisedue idea e ardhun nga Tirana prej Mark Palit dhe dyshimi që kishin të gjithë këta përsona se, mos kjo ide asht lojë e Sigurimit. Ndoshta, dy-tre nga këta përsona ndonjëherë kishin bisedue për këtë parti, por të gjithë sëbashku nuk e kishin bisedue kurrë. Sigurisht paraqiste rrezik.

Atëditë, i kujtohej mirë z. Ninos, se ishte kenë i pari Pjetër Berisha që ka hapë bisedën për këtë parti. Si parime për të gjithë nuk kishte asgja të panjoftuna, kuptohet pa hy ndër detaje. 

Debati aty kishte fillue tek mënyra se si do të reagojë pjesa e kulturueme Myslimane dhe a do të mërrijë ajo pjesë e pergatitun e myslimanëve me ba për vedi shumicën tjetër. Njëkohësisht edhe a do të pranojnë ata me u drejtue kjo parti nga përsona që përfaqësojnë pakicën e popullsisë?

Problemi i dytë ishte kenë lidhja me klerin për me pa a pranohet prej tyne si parim. Këtë e ka marrë përsipër Paulin Kel Pali e Mark Shllaku, per me e bisedue me At Gjon Shllakun. Kur asht ba fjalë se kush mund të ishte kryetari, Mark Lulashi ka propozue emnin e Andro Petroviq, i cili nuk ishte aty dhe as nuk dinte gja për këtë bisedë. Të gjithë ishin dakord për Andron mbasi njihej si njeri i aftë, i prëgatitun mirë si intelektual dhe shumë besnik. Mbas pak ditësh Mark Shllaku kishte njoftue Ninon se, At Gjon Shllaku nuk ishte dakord që të formohet një parti e tillë, mbasi largimi i Delegatit Apostolik të Vatikanit Imzot Leone Nigris nga Shqipnia, prej qeverisë së Tiranës, më 5 maji 1945, asht tregues shumë i keq për problemet e katolikëve në Shqipni. At Gjoni u kishte tregue se një çështje si kjo as nuk mund të bisedohet as me Provinçialin At Mati Prennushi, e as me Imzot Thaçin, mbasi asnjeni nuk janë dakord. Mendimin e tyne sigurisht, ai e dinte nga takimi me Sejfullah Maleshovën, ku, At Gjoni asht kenë prezent. At Gjoni kishte shtue se propozimi i Tiranës asht vetem lojë e komunistëve prandej, si përfundim “kleri nuk përzihet në çështje partishë politike mbasi mund t’a pësojë si At Lekë Luli prej zogistave”.

Nino Kurti dinte se asht ba edhe një përpjekje tjetër prej Prof. Gjelosh Lulashit me At Çiprian Nikën, Guardian i Françeskanëve, por edhe kjo pa asnjë rezultat. At Çipriani, përveç shkaqeve të paraqituna nga At Gjoni, kishte shtue se ishte njoftue që edhe shkollat fetare shpejt po mbyllen. 

Gjendja sa vjen e randohet mbasi kishte sinjalizime se ka xhakoj të përzimë me Sigurimin. Ai madje, kishte porositë Prof. Gjelosh Lulashin, që mos të përzihen asnjë në këtë çështje mbasi si po shifej, edhe anglo-amerikanët Shqipninë e kanë lanë në dorë të jugosllavëve dhe, “nuk dijmë si do të bahet halli i jonë”. Nino, shtonte, se nuk ishte kenë dakord që në fillim që kjo parti të formohej në lidhje me klerin katolik. 

Kur Mark Shllaku i ka tregue se po formohet një organizatë pa pjesmarrjen e klerit dhe asht Mark Çuni që do t’a  drejtojë, Nino ishte kenë dakord dhe i kënaqun për tè. Me Ninon janë kenë të gjithë papërjashtim shka ishin deri atëherë për formimin e Partisë Demokristjane. 

Kjo ishte edhe arësyeja që as nuk asht bisedue ma për atë parti që mbeti vetëm një IDE. Mbas tyne nuk asht mendue ma as si ide. Ai e kishte njohë ma parë Mark Çunin si djalë shumë inteligjent, trim, i vendosun dhe besnik. Ai e formoi Organizatën “Bashkimi Shqiptar” e dha edhe jetën për tè. Anëtarët e asaj organizatë edhe sot e kanë për nderë që kanë ba pjesë në té dhe janë drejtue nga atdhetari i flaktë Mark Çuni.

Nino e lente ide edhe për faktin se përsonat që janë kenë në shtëpi të Mark Shllakut, madje, edhe Andro Petroviq që nuk ishte fare aty, të gjithë janë arrestue vetëm për organizatën “Bashkimi Shqiptar” dhe as që, asht tregue prej ndonjenit se asht mendue për parti demokristjane, as gjatë torturave, as gjatë proçesit gjyqësor, madje, as kur ishin ndër kampe e burgje. Ata nuk e kanë zanë në gojë atë ide se mund të ridënoheshin mbas njëzet vjetësh. Ata vetëm kanë porositë njeni tjetrin që mos me zanë me gojë emnin e Andro Petroviq, mbasi mund të baheshin shkak për zhdukjen si dhe pushkatimin e tij kurdoherë nga komunistët.

Nino Kurti e përfundoi bisedën e tij me këto fjalë: “Hipotezat, provokimet e bame në hetuesi, në gjyqe etj., janë kenë vetëm trillime dhe shpifje, mbasi vetëm po të dihej idea, asnjeni nuk do të shpëtonte me kokë. Kjo ide asht kërkue për 50 vjetë rresht nga Sigurimi i shtetit, por asnjëherë nuk asht ra në gjurmët e vërteta të sajë, mbasi kryesore kemi pasë besën. 

Unë jam edhe sot për një Parti Demokristjane të vërtetë, mbasi ajo do të ndikonte shumë për hymjen në Evropë, po ku, me e gjetë sot një kopjo të Andro Petroviq, apo të Mark Çunit, per me e drejtue këtë parti?”.

Mbas asaj bisedë per fatin e keq unë nuk u pashë ma me Ninon, mbasi edhe Ai vdiq ndër ato ditë krejt papritmas në Tiranë.

Ka pasë edhe një variant tjetër që flitej sikur Mark Pali i Laçit të Kurbinit, kur ka ardhë në Shkodër tek shtëpia e Mark Shllakut në Rus, asht kenë i dërguem për “Partinë Demokristjane” nga Imzot Vinçenc Prennushi. Edhe ky variant nuk qëndron mbasi as nuk asht folë në atë shtëpi për Imzot Prennushin. Njëkohësisht, si mujte Imzot Prennushi me dërgue Mark Palin për një detyrë kaq të rëndësishme, krejt në kundërshtim me Argjipeshkvin Metropolitan të Shkodrës, Imzot Gaspër Thaçin, apo me kushrinin e vet, Provinçialin e Françeskanëve At Mati Prennushin?

At Pjeter Meshkalla thonte: “Asnjëherë Shqipnia nuk asht kenë e pergatitun për një parti demokristjane, mbasi kleri nuk duhet me u përzi ndër parti politike, ndërsa brezi i inteligjencës ishte ende në formim. Partia nuk bahet me aq pak njerëz të pergatitun sa kishte ajo kohë. Duheshin edhe pak vite, por komunizmi kje një shkatrrim për të gjitha fushat, sëpse, as që mund të bahej ma fjalë për qeverisje demokratike e aq ma pak Europjane.

Shkollat marksiste-leniniste kanë me e pengue demokracinë e qeverisjen demokratike edhe mbas përmbysjes së komunizmit. Shkaqet dihen!” 

Dihet sakt: Gjatë asaj kohe të shkurtë, per me evitue takimet me Sejfullahin, dy here At Matia e dergoi At Gjonin, zëvendës-famullitar në Theth dhe, prej datës 14 korrik deri më 27 nëntor 1945, në Nikaj, tue zëvendësue Atë Dioniz Makaj, nder të parët fretën të arrestuem nga Sigurimi i shtetit në Shkodër. 

Po i njajti fat më 23.01.1946, e ndjekë edhe At Gjon Shllakun ndërsa, jepte mësim në klasë. E arrestojnë dhe fillon hetimet.

At Gjon Shllaku O.F.M. deklaroi para gjyqit:

Jam kenë dhe jam kundër çdo lloj diktature. Për këtë jam kenë i keq edhe me italjanët, mbasi ardhjen e tyne e kam quejtë pushtim. Për këtë edhe Sejfullah Malëshova më ka kërkue me formue nji parti Demokristjane por nuk më kanë lejue eprorët, për mos me u përzi Kleri Katolik në politikë.

Me datën 28. 01. 1946, i kam thanë edhe z. Prokurorit se, Kisha, lejon pjesëmarrjen në politikë të anëtarëve të saj, mjaft që politika të përdorët për të miren e shoqnisë dhe të popullit.

Unë nuk kam ba pjesë në këtë organizatë dhe as nuk kam sjellë njeri në këtë organizatë mbasi po e përsëris, nuk më asht lejue me u përzi në politikë. Arsyeja kryesore asht se drejtimin e shtetit e morën komunistët ateista.

Kur asht inaugurue Shtëpia e Kulturës në Shkodër, unë kam shprehë bindjen teme, se asht e para herë që Shqipnia çlirohet me gjakun e bijve të vet. Indipendenca e Shqipnisë sot nuk asht nji dhanti, por asht fryt i përpjekjeve të popullit Shqiptar. 

Për organizatën “Bashkimi Shqiptar” e kam marrë vesh kur asht arrestue At Fausti dhe At Dajani. Ma përpara nuk kam dijtë kurrgja.

***

Me datën 08. 02. 1946, kur po fillonte seanca e mbas drekes, porsa del para trupit gjykues z. Myfit Q. Bushati, ish student i gjimnazit të Jezuitve, i arrestuem edhe ky si anëtar i kësaj organizatë, ndërpritet seanca nga ndërhymja e prokurorit Aranit Çela, i cili i drejtohet kryetarit të trupit gjykues me këto fjalë: “Me qenë se avokat Muzafer Pipa, implikohet në këtë proçes, se ka pasë dijeni dhe se ka kënduar trakte të këtyre organizatave apo ka qenë pjestar, kërkoj që të përjashtohet si përfaqsues mbrojtjëje i të pandehurit Patër Gjon Shllaku me shokë”.

Av. Muzafer Pipa tha: Në lidhje me kërkimin e z Prokuror, unë nuk kam ndonjë kundërshtim por, në këtë rast unë nuk përfaqsoj Myfit Q. Bushatin.

Kryetari i trupit gjykues lexon vëndimin:

Lexoni me kujdes mënyren me të cilen u shtjellue ngjarja nga Aranit Çela, i cili nxjerrë fëtyren e vertetë të tij!

“Vëndim: Me qenë se Muzafer Pipa, mbi egzistencën e organizatës së ashtuquajtur Demokristjane, ka patur dijeni dhe i atribohet faji që pretendohet që organizator është Patër Gjon Shllaku, në anë tjetër, që të pandehurit që ky përfaqson kanë qenë pjestarë të organizatës “Bashkimi Shqiptar”, që do të bashkohej me Demokristjanën, sipas parimit juridik, nuk duhet të përfaqsojë, për derisa i atribohet faji i dijenisë ose i pjesëmarrjes, prandaj, Trupi Gjykues, konform kërkesës z. Prokuror, Vëndosë përjashtimin e tij si përfaqësues Mbrojtjëje i të pandehurve: Patër Gjon Shllaku, Rrok Martini, Çesk Gjeluci, Ndoc Rrok Jaku dhe emron avokat Ranko Çerankoviq.”

Avokat Muzafer Pipa doli nga salla e gjyqit. (Dosja nr. 1068).

Nuk shkoi gjatë dhe Aranit Çela e mbajti fjalën që i pat thanë tue hy në bar “Impero” të Fushës së Çelës: “Hë, Muzafer Pipa, e kemi ruajtur një gjysëm leku edhe për ty!”.(Dëshmi gojore e Prof. Gaspër Ugashit).

Populli i Shkodrës ruen në kujtesën e tij përjetë veprën heroike të Prof. Kol Prelës, Deputet i Kuvendit Popullor në zgjedhjet e 2 dhjetorit, i cili si burrat paraqet para gjyqit:

DEKLARATË:

Unë i nënshkruemi Kol Prela, profesor në Liceun e Shtetit Shkodër, dhe Përfaqsues i Dekretuem në Asamblenë Kushtetuese, përsa i përket të pandehurit Patër Gjon Shllaku, Françeskan nga Shkodra, deklaroj sa ma poshtë vijon:

Pader Gjon Shllakun e kam njoftë për herë të parë në verën e vjetit 1940 kur u ktheva prej Italijet, mbasi mbarova studimet universitare. Qyshë në takimet e para që kam pasë me té kam muejtë me konstatue, se ai ishte nji element anti-italian dhe anti-fashist. 

Kudo qi kishte rastin dhe mundësinë demaskonte dhe disaprovonte ardhjen e Italisë këtu dhe, vëprimet të cilat Italia me trathtarët bante vazhdimisht këtu, në dam të tonë. 

Në rast konkret dij se, ai propagandonte kundër njollosjes së Flamurit tonë Kombëtar me fashjot e Liktorit e, kundër artikullit denigrues për Popullin Shqiptar që P. Fulv Cordignano pat botue në revistën “Albania”. Madje, në këtë rasën e fundit nuk u kondenue vetëm me disaprovue por edhe punoi për përpilimin e broshurës: “Cordignano në gjyq përpara botës”, tue gjetë gadi të gjithë bibliografinë, tue përkthye të gjithë copat e autorve gjerman që nëvojiteshin për atë përgjegje. Nuk e vuni emnin në fund mbasi broshura delte n’emnin e grupit të profesorëve të Liceut të Shtetit të Shkodrës e me vue emnin edhe ky, do të dukej se profesorët e nji instituti Shqiptar mos të ishin në gjendje me shkrue nji artikull pa kërkue ndihmën edhe jashta rrethit të tyne. 

Këtë, mund t’a dishmojnë edhe Prof. Mark Ndoja e Prof. Simon Deda, të cilët në këtë kohë janë kenë në kontakt vazhdimisht me të pandehurin. 

Këtë qëndrim anifashist ka vazhdue t’a mbajë gjatë gjithë kohës që kam kenë në kontakt me té, d.m.th., deri në qershor 1943, datë në të cilën jam ilegalizue, mbas së cilës, nuk kam pasë ma rasë me ra në përpjekje me té derisa asht shlirue Shqipnia.

Mbas shlirimit dihet prej të gjithve se Pader Gjoni, ka dhanë kontribut në lamën që ishte ma i pregaditun d.m.th. në atë të kulturës. 

Ka ba  konferencën për inaugurimin e Shtëpisë së Kulturës në Shkodër, në të cilën ka thanë ndër tjera edhe këto fjalë:

“Asht e para herë që Shqipnia shlirohet me gjakun e bijve të vet.

Indipendenca e Shqipnisë sot nuk asht nji dhanti, por asht fryt i përpjekjeve të Popullit Shqiptar”.

Përmbajtjen e kësaj deklarate, jam gadi me e vërtetue edhe para Gjyqit të Popullit, po mos të jemi i xanun në shkollë me mësime.

V.F.L.P.                                                           Deklaruesi: Prof. Kol Prela d.v.

 Shkoder, 14. 02. 1946.

Ndersa At Gegë Luma deklaron në gjyq në vitin 1968: “Shqipnia ka dy krahina të ndame, Veriu dhe Jugu, ka tre besime të ndame, myslimanë, orthodoks dhe ma pak se të gjithë katolikë. Sikur të kishte edhe dy parti, një në pushtet dhe një opozitë, popullsia do të ndahej në shtatë pjesë, që asht vështirë me u kuptue njena me tjetrën vetëm dy pjesë të sajat, jo ma shtatë. Atëherë, ku mbetë vend për Parti Demokristjane?”.

At Gjon Shllaku OFM u dënua me vdekje me pushkatim me 22.02.1946. Asht pushkatue në Shkodër, në orën 5 të mëngjesit, më 04.03.1946, së bashku me At Danjel Dajanin S.J., At Giovanni Fausti-n S.J., Seminaristin Mark Çuni, të rinjtë Qerim Sadiku, Gjelosh Lulashi e të tjerë.

Patër Gjon Shllaku tha: “Lamtumirë mi thoni shokve Françeskanë dhe të gjithë të njoftunve. Rrnoftë Krishti Mbret dhe Rrnoftë Shqipnija!”

Kështu mbylli jeten dijetari i madh At Gjon Shllaku.

At Gjon Shllaku O.F.M. nder shkrimet e veta me vlerë ka lanë një thesar të çmueshem nga ana historike dhe filozofike, tue mos nenvleftsue asnjëherë pikpamjet e Tij Fetare dhe gjuhsore. Ajo që e veçon Ate asht mospajtimi i Tij per asnjë arsy me pikpamjet komuniste të kohës dhe të shtetit Shqiptar.

Ishte viti 1938 kur At Gjoni ishte drejtor i Revistës “Hylli I Dritës”.

Aty botoi shkrimin “Shka asht komunizmi”, në të cilin analizoi doktrinën komuniste dhe njëherit tue e njohë mirë vuni në dukje të metat e saj. 

Ky studim i mirëfilltë rreth marksizmit mbetë gjithnjë i kohës dhe aktual. Bie në sy sesi në ketë shkrim, Át Gjon Shllaku pohon se komunizmi u nis si shkencë, nga themeluesit e parë, por përfundoi si diktaturë, nën drejtimin fanatik të njerëzve të etun për pushtet që, për ta shue këtë etje të tyne, nuk hezituene që të flijojnë tue vra me miljona njerëz të pafajshëm të Globit. 

Shkrim aktual dhe shumë i vlefshëm, ky shkrim për historinë e filozofisë.

Kushdokjoftë ai Shqiptar që sot do të lexojë mendimet rreth organizimit shoqnor, shkrimet filozofike, hulumtimet historike të Át Gjon Shllaku, ai do të vrejë menjëherë se ndër ata, do të spikasin tri fjalë me vlerë të madhe: “Shqiptari – Frati – Shqipnia”, dishka shumë origjinale dhe me vlerë per të gjitha kohët e historisë së Shqipnisë. 

E ajo që ka vlerë asht se historia e Shqipnisë asht dishmitare e këtij trinomi të pandashëm, unjisues për idealet kulturore, shpirtnore dhe atdhetare.

Át Gjon Shllaku vazhdon edhe sot e na mëson se, idealet shpirtnore dhe atdhetare janë shumë të çmueshme, të njisueme me jetën e atij, që i jeton dhe i provon nder rrethanat e jetës së vet. 

Mësimet e At Gjon Shllakut sot na kujtojnë gjithnjë sesi: Atdheu ndërtohet gjithmonë mbi themelet e botës Shpirtnore. 

Në shkrimet e Tij At Gjoni, pohon pahezitue asnjë moment të jetës së Tij:
“Veç nji kulturë shpirtnore e hapët âsht e zoja të lindë nji atdhedashtní, me të cillen të çmohen, të ruhen e të lavrohen karakteristikat e ndjesítë kombtare, e mund të na shtyj me bâ flije të panumurta per të miren e Atdheut”. E sidomos At Gjoni (na mëson), kurr të mos bijmë në kurthën “ku aventurjerat e të çmendunit i bijnë lodrës e na duertrokasim marrít e tyne.” 

Kjo kujtesë sot na tregon saktësisht sesa i perkushtuem ishte tirani Ever per zbatimin e porosive të diktatorit Tito, per zhdukjen Klerit tonë Katolik. Ky krim i dha vrasësit Ever dekoraten “Hero i Popujve të Jugosllavisë”, që ai e ka edhe sot të varun në fyt, mbasi nuk ka kush ia prekë me dorë, sepse tash ne, po presim dekoratat tjera që do të na “dhurojnë Ballkani i hapur”!

Por, mos harroni se tradhëtia e Atdheut paguhet edhe nga sternipat tuej!!

“Mallkimi i Popullit Shqiptar”, per të cilin lutet Nanë Tereza, njëditë jo larg do të marrin me vete të gjithë ata, që me perkushtim i sherbejnë sot atij!

Vlerat e paçmueshme të At Gjon Shllakut, edhe pse lehen në heshtje, ato janë vertetë të doemosdoshme po, edhe të perjetëshme per jeten e Atdheun.

Sa shumë nevojë ka Shqipnia sot, per Figura si At Gjon Shllaku O.F.M., që asht gjithmonë një Zamak i freskët i Flamurit të Kastriotit – Skenderbeut ! 

Melbourne, 26 Mars 2022.

Filed Under: Komente

NJË PERLË E VOGËL PËR TOMORIN E MADH

March 26, 2022 by s p

(Nga Vexhi Buharaja)

VERI TALUSHLLARI/


Sa herë lexon poezinë ” PËRPARA TOMORIT”, lexuesit i zgjohen ndjesi nga më të ndryshmet. Dhe së pari ndjen se ke lexuar një poezi në kuptimin e mirëfilltë dhe të plotë të fjalës. Është një poezi që i flet zemrës, jo trurit. Tomori aty ka qënë edhe para mëse 2400 vjetësh, kur Berati u bë Berat, edhe para 24 mijë apo 240 mijë vjetësh, ka qënë aty që kur u krijua bota. Vexhi Buharaja nuk e zbuloi Tomorin. Por me syrin dhe mendjen e poetit, ai zbulon e nxjer në dritë e na bën të shohim- lexo: të ndjejmë- një Tomor jo prej shkëmbinjsh e pyjesh e rrëpirash e borërash e livadhesh, por që në fjalën e parë, vargun e parë, një “Bukuri” dhe jo bukuri dosido, por “Bukuri këputur qiejsh”…S’ka dyshim se Tomori ynë s’është veç një krijesë hyjnore që Perënditë e zgjodhën për të jetuar ato vetë! Vexhiu këtu është në një linjë me Naimin, Kristoforidhin, Çajupin… Duke operuar me burime drite: rreze dielli, yll i ndezur, flakë, dritë thëngjilli, shtizë hëne, fije ari, ca shkëndi…poeti krijon një pamje fantazmagorike, si ditën dhe natën, një pamje që kurdoherë ta shohësh, të mrekullon dhe të krijon në shpirt aty aty ndjenja lirike, aty aty një misticizëm drithërues… Dhe kjo dritë, dhe kjo flakë, që po ndez një qiell floriri… thotë poeti, e diku tjetër: është gaz i Afërditës… e diku tjetër: dëgjo… si buçet nga goj’ e Zotit Fjal’e urtë…Them se Kondo në vlerësimin e vet ku shprehet se Buharaja e përqëndron vëmendjen në natyrën madhështore të këtij mali legjendar, (shih: Ahmet Kondo, ” Njeriu, poeti, dijetari”, ShB “Uegen”, Berat 1995,) nuk është shumë i saktë. Ai ka të drejtë kur thotë se Buharaja është së pari poet, dhe ne do të thoshim se pikërisht si poet atij i intereson më së paku natyra sado madhështore e Malit. Ai priret që t’u thotë beratasve, gjithë lexuesve, që edhe zgjuar, edhe në gjumë, duke e pasur mbi krye, të çojnë e të presin nga Mali zogun e shpirtit. Për poetin Mali nuk shihet, ai ndihet. Madje ai i thotë ” pendëshkruarit ” pikërisht këtë: …fute kokën ndënë krahë dhe dëgjo… e me fjalë e varg mjeshtri Buharaja krijon një Tomor tjetër, që duke buçitur, na shpalos këngën e amshuar, bukuri, mënçuri, frymëzim, dashuri…ardhur nga valët e Osumit, nga Fjala e Zotit apo e Muzës, nga gjit’ e vashës…e që ngjitet lart, lart… Aty fjala, vargu, strofa, nuk janë aq në harmoni me mendimin poetik, sa me ndjenjën poetike. Ndryshe, ajo nuk do të kishte atë ndikim mbi lexuesin, i cili një ritëm të tillë e njeh nga Lasgushi kur i këndon një tjetër zogu dhe një tjetër mali, por një harmoni të asaj çka sheh syri dhe ndjen shpirti përballë një Tomori, e gjen te Buharaja. VEXHI BUHARAJA PËRPARA TOMORITBukuri këputur qiejsh mbi Tomorin sonte bie,Më pushton dhe prej së largu dhe një shpirt prej lashtërie, Si shkëndi, si rreze dielli, po afrohet valë- valë, Ndënëqesh me mall të nxehur, pastaj hapet me ngadalë. Edhe zbret si yll i ndezur ku shkon jeta në mjerime, Gjer në fund të natës sime.
Dhe kjo dritë, dhe kjo flakë që po ndez një qiell floriri, Që po qesh nga maj’ e malit si një diell ndaj të gdhiri, Gaz i lar’ me drit’ thëngjilli që pikoi vetvetiu Edhe gaz’ i Afërditës që së lartësh vetëtiu, Nga dy buz’ si trëndafili edhe ra në ëmbëlsime, Gjer në fund të natës sime.
Zoga i shpirtit tundi krahët, mbi Tomorin fluturo! Shpuz’ e mallit po valëvitet, trete helmin, ligjëro! Thuaja si ja thot’ bariu kur dëgjon zën’ e gugashit, Shko si shkon syr’ i gjahtarit nëpër udhën e larashit, Qesh si qesh një shtizë hëne përmbi faqjen e dëborës, Ndri si ndrin një fije ari mu në buzën e kurorës, Dhe këndo porsi bilbili me aq mall e drithërime, Gjer në fund të ditës sime.
Dhe pasi të kesh marë frym’ e shpirt nga bukuria, Dhe pasi të kesh parë ca shkëndi nga dashuria, Fute kokën ndënë krahë dhe dëgjo o pendëshkruar, Se si nga Osum’ i jetës, buçet këng’ e amëshuar, Si buçet nga goj’ e Zotit Fjalë’ e ëmbël mënçurie, Si buçet nga buzë e Muzës fjal’ e ëmbël bukurie, Si buçet nga gjit’ e vashës fjal’ e zjarrtë dashurie… Del nga fund’ i fshehtësisë sipër valëve të lumit, Dhe përhapet an’ e mbanë sa na zgjon nga nat’ e gjumi Pastaj ngjitet lartë- lartë ku ndez jeta në shkëlqime, Gjer në fron të ditës sime.
Berat 1999, New York 2022.

Filed Under: ESSE

EKSPOZITË  FOTOGRAFIKE NË KOPLIK: SANXHAKU, HISTORI E DHEMBJES KOMBËTARE 

March 26, 2022 by s p

Nga Ndue Bacaj/

Me daten 26 mars (2022), në qytetin e Koplikut, në ambjentet e bibliotekes të Bashkisë të Malësisë Madhe u ekspozuan 60 fotografi kulturore-historike nga treva e Sanxhakut, ndaj edhe ekspozita mbante titullin domethënës: Sanxhaku, Dhembje Kombëtare. Hapja e ekspozitës dhe promovimi i saj u bë i mundur  nga dy veprimtaret e njohur të çeshtjes kombëtare, zotrinjët Ismet Azizi dhe Ali Daçi , si dhe nën kujdesin e ZV/Kryetarit të Bashkisë M.Madhe z.Sytki Ndrecaj dhe pergjegjëses së bibliotekes znj.Nertila Qamil Bajramaj. Fjalen e hapjes së ekspozitës e mbajti i “zoti i shtëpisë” z.Sytki Ndrecaj, i cili  u uroj mirseardhjen promovuesve të ekspozitës z.Azizi dhe z.Daci  dhe vizitorëve të pranishëm , si dhe foli per disa nga vlerat kulturore e historike që mbartin fotografitë e ekspozuara , për treven etnike shqiptare të Sanxhakut, si dhe nuk harroi të falnderoi dy promovuesit që kishin zgjedhur bashkinë e Malësisë së Madhe per këtë ekspozitë. Mbas z.Ndrecaj për vlerat kulturore e historike të kësaj ekspozite fotografike foli publicisti e studiuesi malësor z.Ndue Bacaj, (fjalen e të cilit do ta publikojmë të plotë më poshtë). Pas z.Bacaj folen dy promovuesit dhe mbartësit e ekspozitës, z.Ismet Azizi dhe Ali Daci, të cilet së pari falnderuan bashkinë Malësi e Madhe, e veçanarisht Zv/Kryetarin z.Sytki  Ndrecaj  per gatishmerinë e treguar per sigurimin e kushteve të promovimit të ekspozitës me 60 fotografi, pastaj vijuan me spjegimin e vlerave kulturore, historike  e patriotike që mbartin  fotografitë e ekspozuara, të cilat tregojnë, ngjarje, trashigimi , njerëz, histori dhe autoktoni shqiptarie në treven e Sanxhakut e më gjërë, për të cilat kanë nevojë trojet shqiptare e veçanarisht ato që sot janë të okupuara nga fqinjë serbo-malazez dhe rrezikojnë tjetersimin. Pershendeten ekspoziten : Marash Gilaj-poet e publicist, Gjokë Noka-mesues e veprimtar i njohur si dhe redaktor librash, Fadl Hasmuja- kritik e redaktor letrar, Gjokë Luli- studiues, Marash  Çukaj- dramaturg , Dakë Keqaj-poet etjerë. Ekspoziten fotografike e “shoqeruan” disa media si Zëri i Amerikës” me gazetarin e palodhur z. Pëllumb Sule, TV-Kopliku me gazetarin e njohur Gëzim Vuçaj etj. 

FJALA  E  Z.NDUE  BACAJ  NË EKSPOZITËN  FOTOGRAFIKE ME “TITULL” SANXHAKU, HISTORI E DHEMBJES KOMBËTARE ! 

Pershendetje vizitorëve të ekspozitës e veçanarisht atyre që e promovojnë , veprimtarëve të njohur të çeshtjes kombetare shqiptare, z. Ismet Azizi e Ali Daci ! Këto 60 fotografi ,(me shpjegime…), që shohim të ekspozuara , janë një trashigimi e çmuar kulturore dhe artistike (se fotografitë e verteta janë edhe art), por mbi të gjitha këto fotografi janë dokumente autentike të historisë tragjike, të trojeve Iliro-shqiptare të Shqipërisë Etnike, të trevës së Sanxhakut e më gjërë. Sanxhaku sot mjerisht është i ndarë në mes Serbisë e Malit të Zi, por kjo ndonse është një ndarje e dhunshme tragjike e politike , ajo nuk do të jenë kurr një ndarje e historisë të Shqipërisë Etnike. Historia shkruhet, por ajo merr vlera më të mëdhaja e më realiste, kur ajo shoqerohet me artin vizual (fotografi), brenda të cilës janë fokusuar, ngjarje, kohë dhe protagonistë të trashigimisë së saj.  Fotografitë siç shihet janë realiste, të patrukuara dhe të realizuar mrekullisht edhe profesionalisht, janë fotografi autentike, ku fotografi ka fotografuar me aparatin e tij , por duke futur brenda këtij aparati edhe shpirtin e zemren e tij pa hile. Pikrisht për këtë publikimi i këtyre fotografive , ka pasur miratimin e përkujdesjen e Institutit Albanologjik, Prishtinë, gjë që ketyre fotografive u jep vlera të pa mohueshme dokumentare, shkencore e kombëtare, prandaj kjo ekspozitë fotografike hapet në Kosovë, në Maqedoninë e Veriut, në Shqipëri dhe në Mal të Zi. Pra në trojet etnike shqiptare (edhe pse disa nga këto troje janë të grabitura ndër mote e shekuj nga fqinjët tanë) , ndaj siç shkruan edhe autori në “parathënien” e publikimit të katologut të fotografive z.Ismet Azizi: “hapja e ekspozitave do të jetë një kontribut që do të zgjojë interesin e madh të publikut dhe studentëve tonë në përgjithësi  nga trojet shqiptare edhe më gjërë. Mbasi ekspozita me fotografi “fletë” vet për vizitorët, unë mendova të cilësoj vetëm disa  nga këto fotografi si:  Fotografi të vullnetarëve shqiptar të legjonin  shqiptar të themeluar në janar 1916, fotografi të kaçakëve të Sanxhakut me në krye Jusuf Mehanjën, (kaçakë quheshin ata që nuk i bindeshin qeverisë e pushtetit, konkretisht atij pushtues serbo-malazez, por delnin në mal e luftonin kundër ketij pusheti), fotografi gjatë regjistrimit të vullnetarëve të Peshterit me 1916, dhe të Plavës e Gucisë të vitit 1912 etj. Fotografi të Hanit të Amir Agës të ndërtuar nga fundi i shek.XVII, fillimi i shek.XVIII.  Fotografia e Dervish Mitrovicës (me djemët e tij) , delegat në kuvendin e Vlorës 1912, Fotografi burrash të njohur e atdhetarë besnik të patriotit të shquar të Aqif Blytës. Në fotografi shohim edhe dy patriot shqiptar  si Jusuf Mehanja dhe Feriz  Sallku të cilët për veprimtarinë e tyre atdhetare shqiptare i vrau serbi në Shqipërinë “Londineze”, të parin në vitin 1926 në Shijak e të dytin në Fier me 1943. Një fotografi tjetër është ajo e një qeleshepunuesi në Pazar të Ri… Ndersa kemi fotografi që na tregojnë lahutarët e njohur nga Sanxhaku: Salih Ugllen, nga i cili u mblodhë një cikël kreshnikesh nga dy hulumtues amerikan, si dhe këngëtarin-lahutar e poet epik Avdullah Ferizi,  Lahutarët Bahtjar Gega, Tahir Daci , Sulejman Makaj etj. Me shumë vlera historike janë fotografitë e Bezistanit në Pazarin e Ri , që besohet se është ndërtuar në vitin 1692, si dhe e bujtinës në Pazar të Ri dhe e tregut në Senicë me 1938, në Akovë (Bjelo Polje) me 1935.. Në ekspozitën fotografike një vend të veçant zënë edhe  fotografitë që tregojnë për arsimimin shqip në Pazar të Ri, fotoja e mësuesit Nazmi Dedolli e mësuesve të tjerë, si dhe foto të nxënësve të shkolles fillore “Naim Frashëri”, “Skenderbeg” etjerë, gjatë periullës 1941-1944. Në fotografi fiksohen edhe burra të armatosur antikomunist të Sanxhakut me veshje kombëtare shqiptare 1942… Si dhe fotografi të udhëheqësve e luftëtarëve nacionalist në mbrojtje të trojeve shqiptare nga çetnikët e komunistët serbo-jugosllav , që për nga antishqiptarizmi nuk kishin dallim. Nga udhëheqësit e luftëtarët e mbrijtjes të trove etnike shqiptare  janë fiksuar edhe nacionlistet e njohur Sulejman Daci, Aqif Blyta, Azem Axhoviq, si dhe vullnetarë nga Kosova në mbrojtje të Pazarit të Ri si Shaban Polluzha e deri komandanti i milicisë popullore antikomuniste Xhemajl Konica, me veshje të ushtrisë shqiptare . Në ekspozitë shohim edhe fotografi objektesh, sheshesh, si dhe fotografi të familjeve me emër, gra fisnike , pamje nga qyteti i Pazarit të Ri, objekte kulti, artizane e artizanate, lojra popullore etj. Të gjitha keto fotografi që cilësova e të tjerat që permban ekspozita tregojnë e flasin vetëm shqip edhe pse trualli i tyre Sanxhaku e troje të tjera etnike shqiptare nën presionin , dhunën dhe genocidin serbo-sllav ose janë shpopullua ose janë tjetersua “etnikisht”, por kurr historikisht, pasi historia nuk mund të shpopullohet, as tjetersohet. Një kontribut i  rendësishëm për ruajtjen e historisë së autoktonisë shqiptare të trevës së Sanxhakut e më gjërë, është memorizua në fotografitë  e ekspozuar, fotografi duke i vrejtur me vëmendje na zgjojnë jo pak memorien tonë të historisë sa krenare aq tragjike. Në fund dua të them se ne malësorët kemi pasur një shprehje se rrena prej të vertetës është larg një shplakë , ku thuhej se çfar dëgjon me veshë mundet të jenë rrenë, por çfar shikon me sy është janë të verteta. E verteta e historisë së autoktonisë shqiptare të Sanxhakut duket qartë edhe në keto fotografi… Ndersa rrena e shovenëve serbo-sllav vetëm dëgjohet… 

Në fund të kësaj fjale të vogël para mesazhit të madh që percjellin fotografitë e ekspozitës me “titull”: Sanxhku, Histori e Dhembjes Kombëtare, dua të falnderoj  veprimtarët e njohur të çeshtjes kombëtare shqiptare, zotrinjët  Ismet Azizi dhe Ali Daci, të cilët na sollen këtë ekspozitë fotografike në qytetin e Koplikut, në qëndrën administrative të Bashkisë Malësi e Madhe.  

Filed Under: ESSE

Kristo Floqi, letrari që la trashëgimi të madhe në letërsinë shqipe

March 26, 2022 by s p

Dr. Paulin Marku/

Kristo Floqi, lindi më 24 Maj 1876 në Korçë. Ai ishte një personalitet i shquar që spikati në fusha të ndryshme gjatë gjysmës së parë të shek. XX. Për të përshkruar figurën dhe veprimtarinë e Kristo Floqit duhet të analizojmë botimet e tij dhe të bashkëkohësve të Floqit. Ai spikati në disa fusha të ndryshme brenda dhe jashtë Shqipërisë. Kristo Floqi dëshmoi se ishte një atdhetar, politikan, jurist, editor, letrar e dramaturg i spikatur që dha një kontribut të çmuar edhe për letërsinë e kulturën shqiptare në përgjithësi. Kristo Floqi ishte i diplomuar në fakultetin e  drejtësisë me rezultatë të larta por arritjet e tij janë në fusha të ndryshme, si: politike, juridike, gazetarisë, letërsisë e dramaturgjisë. Kristo Floqi njihte disa gjuhë të huaja. Ai lexonte vepra të ndryshme botërore për të pasur formim sa me të plotë, jo vetëm në fushën juridike por dhe politike, letrare e dramaturge. Trashëgimia e tij në fushën e letërsisë e dramaturgjisë, botuar brenda dhe jashtë Shqipërie është e madhe. Mund të përmendim disa prej tyre, si: Për bashkimin e shoqërive “Dielli” Boston 1912; Federata Pan shqiptare Vatra “Dielli”, Boston 1912; Bashkimi i shoqërive mori fund “Zëri i Popullit”, Nëw York 1913;  Fe e Kombësi, Sofje 1914; Liria Kombëtare, Gjenëve 1929; Dëshmorët e Rilindjes, Tiranë 1935; etj, etj … 

Në Historinë e Popullit Shqiptar, Vëllimi III, botime Toena 2007 e cilësojnë Floqin si një prej dramaturgëve më me zë. Kristo Floqi botoi, me 1938 në Korçe dramën me katër aktë “Triumfi i Lirisë”. Dramaturg i talentuar, ku njeri prej tyre ishte dhe Kristo Floqi, se bashku me Et’hem Haxhiademi, Ndre Zadeja, Vicens Prendushi, etj., patën kulturën historike që t’i referohen lashtësisë, që për nga tëmatika dhe filozofia e përdorur mund të përkonte me mendësitë e kohërave modern të botës shqiptare, e cila kërkonte rilindje dhe përtëritje në mënyrë që vepra të jetë sa më e plotë në të mire të zhvillimit të letërsisë. 

Kristo Floqi është autor i shumë veprave dhe artikujve të ndryshme, si: letrare, dramaturgjike e komike, të karaktërit politik e juridik me kontribut të çmuar në fushën e drejtësisë për të drejtën konstitucionale.

Aktiviteti i tij në Shtetet e Bashkuara të Amerikës është një tjetër moment i rëndësishëm për të lenë gjurmë në fushën e gazetarisë. Ai pati takime me shqiptarët e diasporës dhe arriti të krijoje lidhje dhe të organizojë takime të ndryshme me shoqatat shqiptare në ShBA. Ftesa që i erdhi për të drejtuar gazetën “Dielli” ishtë një vlerësim që i bëhej atij, si dhe një mundësi e mirë për të njohur nga afër shoqata të ndryshme shqiptare dhe komunitetin shqiptar. Pasi mori ftësën më 20 shtator 1911, nga Shoqëria Besa-Besën për të marre gazetën “Dielli” ai pati mundësi të shpalostë idenë me synimin që shqiptaret të evitonin ndasitë dhe përçarjet krahinore. Floqi i mëshontë faktit se vetëm në qoftë se shqiptaret janë të bashkuar, siç ndodhi pak me vonë me bashkimin e shoqërive të ndryshme shqiptare në “Federatën Pan-shqiptare Vatra” dhe forcim e gazetës “Dielli” dhe të “Vatrës”, komuniteti shqiptar do të shfaqej më i bashkuar për të shpërndarë frymën kombëtare në ShBA. Zoti Floqi e mori Diellin më 21 shtator 1911 deri me 18 korrik 1912. Paraardhësi i tij, Efthim Natsi kishtë drejtuar Diellin deri 14 shtator 1911. Ndërsa pas Floqit, gazetën e drejtoi Faik Konica për periudhën 1 gushti 1912 deri me 8 korrik 1913. Ajo që evidentohet gjatë kësaj periudhe, kur ishte editor edhe Floqi është fakti se ditoret e Diellit ndryshonin shpesh.

Në vitet 1920-1925 një ndër komponentët kryesor për zhvillimin dhe konsolidimin e shtetit shqiptar ishte edhe zhvillimi i arsimit në rang kombëtar. Gjatë kësaj periudhe u zhvilluan tri kongrese arsimore për të diskutuar idetë e ndryshme për zhvillimin e sistemit arsimor në Shqipëri. Në këtë periudhë shërbyen personalitete të shquara në fushën arsimore, si: Sotir Peci, Kristo Floqi, Aleksander Xhuvani, Rexhep Mitrovica, etj… .

Floqi ishte ministër Arsimi në kabinetin e formuar dhe drejtuar nga Iliaz Vrioni. Një ndër përparësitë që pati kjo qeveri, edhe pse për një periudhe relativisht të shkurtër, 15 nëntor 1920 – 1 korrik 1921, ishte zhvillimi i Arsimit që iu besua Kristo Floqit. 

Kristo Floqi ishte dy herë deputet, një herë në qarkun e Dibrës dhe herën tjetër në Korçë. Më 5 prill 1921 përfunduan zgjedhjet e parakohshme në Shqipëri. Kristo Floqi fitoi mandatin e deputetit në qarkun e Dibrës. Gjatë periudhës ndërmjet vitëve 1921 deri në vitin 1925 në Shqipëri kemi ndryshime të shpeshta të qeverive, të cilat nuk arrinin të përmbushnin një mandat të plotë në legjislaturën parlamentare. Për periudhën që flasim, kemi ndryshime të shpeshta në kabinet dhe në qeveri, të cilat qëndruan në pushtet me periudha kohore të shkurta, si ato disa ditore, javore apo disa mujore. 

Kristo Floqi merr mandatin e dytë të deputetit në Korçë, në zgjedhjet politike që përfunduan, më 17 maj 1925. Ai ishtë deputet në Parlamentit e Shqipërisë për periudhën 1925-1928.

Kristo Floqi ishtë diplomuar në fakultetin e drejtësisë në Athinë, Greqi. Aktiviteti i tij shtrihej dhe në fushën e drejtësisë, duke mbuluar funksione të ndryshme, përfshirë dhe si avokat në qytete të ndryshme. Ai u kthye në vendin e origjinës për të punuar si avokat. Pas disa konsultimesh me të afërm dhe miq, vendosi të haptë një studio avokatie në Korçë. Në një hark kohor relativisht të shkurtër emri tij po konsolidohej gjithnjë e më shumë. Falë zotësisë, ai arriti të fitonte disa gjyqe dhe emri i tij filloi të përhapej me shpejtësi dhe konsiderohej si një prej avokatëve më të zotët në Korçë. Po ashtu ai ushtroi profesionin e avokaturës dhe në qytete të tjera si Vlora, Shkodra, etj… .

 Regjimi komunist ishte i ashpër edhe për Kristo Floqin ashtu si ndodhi me shumë intelektualë të tjerë, me persekutime, burgosje e internime. Ai ndërroi jetë në vitin 1951. Përgjatë periudhës komunistë vepra dhe aktiviteti i Kristo Floqit u la në pluhurin e harresës. Duhet thënë, edhe sot që ne flasim studimet rreth figurës së Kristo Floqit janë të pakta. Botimi i librit të profesoreshë, Jonela Spaho, “Kristo Floqi, Koha dhe vepra e tij letrare”i botuarnë vitin 2020 është një kontribut i çmuar për lexuesit dhe plotëson një boshllëk të madh rreth figurës dhe krijimtarisë së Floqit. 

Në përfundim mund të thuhet se, veprimtaria e Kristo Floqit është e gjërë dhe ekzistojnë shumëllojshmëri temash dhe argumentësh ku mund të lëvrohet jeta, figura dhe karriera e shumanshme në shërbim të çështjes kombëtare, letrar-dramaturge si dhe profili i tij politik e juridik. Kristo Floqi informonte shqiptarët e diasporës në SHBA nëpërmjet shkrimeve të botuara në gazetën Dielli ku ishte edhe editor i saj. Ai trajtonte tema të ndryshme si ato historike, letrare e kulturore që lartësonin vlerat kombëtare. Veprimtaria e gjërë dhe e larmishme e Kristo Floqit në politikë, gazetari, në fushën e drejtësisë, letërsisë e dramaturgjisë janë një kontribut i çmuar dhe me rëndësi të madhe për shqiptarët dhe për brezat e ardhshëm. 

Filed Under: Politike

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • …
  • 57
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike
  • Lirizmi estetik i poetit Timo Flloko
  • Seminari dyditor i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë: bashkëpunim, reflektim dhe vizion për mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë
  • Ad memoriam Faik Konica
  • Përkujtohet në Tiranë albanologu Peter Prifti
  • Audienca private me Papa Leonin XIV në Selinë e Shenjtë ishte një nder i veçantë
  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT