Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2023

Enkelët

by


Astrit Lulushi/

Enkelei ishin një popull i lashtë që jeton rreth rajonit të Liqenit të Shkodrës dhe Liqenit të Ohrit, në Shqipëri, Mal të Zi dhe Maqedoni. Është një nga popujt më të vjetër të bregut lindor të detit Adriatik. Në antike Enkele burimet janë burimet si grup etnik i dallueshëm nga ilirët, por më së shumti përmendet si një nga fiset ilire.
Emri Sesarethi u përdor nga Straboni si emër alternativ për Enkelët. Dhe Mileti në shek. 6 p.e.s., citohet, se emri Sesarethi gjithashtu një variant i Dassaretit, fis ilir. Dobësimi i mbretërisë Enkele supozohet se çoi në asimilimin dhe përfshirjen e tyre në një mbretëri ilire të sapokrijuar në shekujt 6-5 p.e.s. Enchelei në greqishten e lashtë do të thoshte “ngjalë”, siç ka ndodhur me “anguilla” në latinisht.
Sipas E. Hamp, një lidhje me shqipen “ngjalë” bën të mendohet që emri Enchele të ketë ardhur nga termi ilir ‘ngjalë’, i cili mund të ketë një lashtësi të lidhur me mua para greqishtes dhe thjesht i përshtatur me shqiptimin grek. Të tjerët thonë se Enchelei mund të jetë pjesë formues i termit Ilir, nga mori emrin gjithë rajoni.
Sipas legjendës antike, Kadmus – princ fenikas që u bë mbret i Tebës dhe hero beotian dhe enkelej – me gruan e tij Harmonia dhe ndërton shumë qytete në brigjet e liqenit të Ohrit dhe liqenit të Shkodrës. Siç thotë legjenda, në atë kohë Enchelet ishin në luftë me fiset fqinje ilire dhe Kadmusi u erdhi në ndihmë. Pas fitores, Encheledët zgjodhën Kadmus mbret të tyre.
Kur më vonë, Ilirët u zemëruan me perënditë dhe luftuan njere tjetrin, Kadmusi dhe Harmonia shpëtuan, duke u bërë si gjarprinj. Sipas burimeve të ndryshme, Kadmusi solli alfabetin nga Fenika. Një burim mitologjik e raportuar nga Appiani (shek. II) tregon se Enkeledët ishin ndër fiset jugore-ilire që i morën emrat nga brezi i parë i pasardhësve të Ilirit, paraardhës i të gjithë fiseve ilirë. Iliri ishte djali i vogël i Kadmusit dhe Harmonisë. Iliri lindi gjatë një ekspedite në anën e Enkeleasve.

Ambasada e Kosovës në Zvicër vatër e unitetit

by

Dashnim Hebibi

Bashkimi e bënë fuqinë! – Ambasada e Republikës së Kosovës në Zvicër, mbrëmë më 23.02.23 në Bern, ka organizuar pritje zyrtare me rastin e shënimit të 15 vjetorit të Pavarësisë së Kosovës edhe ate pak metra nga Parlamenti zviceran dhe përballë Helvetiaplatz, vend që njihet nga të gjithë veprimtarët, që jetojnë e veprojnë në Zvicër e sidomos nga ata, që kanë organizur apo marë pjesë në protesta të shumta, kundër regjimit të Serbisë.
Ky vend dridhej në ate kohë nga veprimtarët e të gjitha trevave shqiptare. E sonte, padyshim, se shumë nga ata që kanë kontribuar për pavarësi të Kosovës, ju ka kujtuar ai vend.
Shumë të tjerë, që kanë ndërruar jetë dhe nuk kanë pasur fatin ta shohin Kosovën e pavarur, perendia ia bëftë dritë në përjetësi.
Në mesin e shumë të pranishmëve, ishte edhe konsulli i Kosovës në Cyrih, z. Sami Kastrati dhe stafi i tij, pastaj veprimtarë, familjarë dëshmorësh, intelektualë, afarist, prijës fetarë e sportistë, nuk na harruan edhe neve nga Krahina e Mollës së Kuqe. Në mesin e shumë zviceranëve, diplomatë të shteteve të tjera që veprojnë në Zvicër ishte edhe sekretarja e shtetit të Zvicrës, Livia Leu e cila mbajti edhe një fjalë përshëndetëse. Ishte ambasadori Kukeli ai i cili me një fjalë modeste dhe me plot kuptim, fjalim brilant, falënderoi çdo bashkatdhetarë për kontributin që e ka dhënë për një Kosovë të pavarur si dhe bashkëpunimin e shkëlqyer me shtetin zviceran dhe popullin e saj. Ai ndër të tjera përmendi edhe kontributin e mërgatës sonë që e ka dhënë e po e jep në të gjitha drejtimet në Zvicrën mike. Pas intonimit të himneve të gjithë e kuptuan se programi festiv filloi e salla ishte e përmbushur. Në një atmosferë të papërshkrueshme me fjalë, ambasadori i Kosovës, Z. Sami Ukelli dhe stafi i tij edhe njëherë dëshmuan, se Ambasada e Kosovës është institucioni që do të bashkoj edhe në festa të tjera të gjithë shqiptarët, pavarësisht, se nga cila trevë vijnë, në çfarë subjekti politikë janë, apo besimi fetarë kanë.
Kosova është e jona, për të të gjithë u angazhuan, dikush më shumë e dikush më pak, prandaj të bashkohemi edhe më shumë dhe të përcjellim amanetin e dëshmorëve, që dhanë më të shtrenjtën e kësaj bote, jetën, që ne të jemi të lirë, të kemi shtetin tonë dhe për të të punojmë shumë. Programi festiv pas dy fjalimeve, vazhdoi me disa pika artistike ose një koncert modest nga Shkodran Osmanaj dhe Leutrim Aliji.
Lavdi jetës dhe veprës dhe i përjetshëm kujtimi qoftë për ta! Në këtë kremtë isha së bashku me veprimtarin e dëshmuar të kauzës sonë kombëtare, nga Tërnoci, z.Rafet Ademi, nga ai vend i Komandant Lleshit, Dr.Llukman Halilit, Akademikut, Nexhat Daci, shkrimtarit të njohur, Skender Gashi, diplomatit, Shaip Kamberi, kryetarit të komunës së Bujanocit, Dr. sc. Nagip Arifi e shumë atdhetarëve të tjerë, që ka dhënë kjo pjesë e tokës së Peonis Dardane, takuam shumë miq dhe me disa bëmë edhe foto kujtimi. Ju takofshim në gëzime! Faleminderit Ambasadorit, z.Sami Ukelli dhe stafit të ambasadës për ftesën!

Kosova 15 vjet shtet, festë te shqiptarët në Bruksel

by

Të shtunën më 18/02/2023, në Bruksel të Belgjikës, në ambjentet e Qendrës kukturore Vatra, organizohej një shfaqje kulturore të Shkolës shqipe Vatra për 15 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës. Pas fjalës së kryetarit të Qendrës kulturore Vatra, politikani z. Ahmet Gjanaj, nënkryetar i komunës ku mbahej spektakli, për të vënë theksin tek rëndësia e mësimit të gjuhës shqipe për mbijetesen e një komuniteti të mirëfilltë e atdhetar, mori fjalën Ambasadori i Kosovës z. Agron Bajrami, konsulla e Shqipërisë znj. Viola Kaloshi dhe historiani z. Ragip Zekolli për një fjalë përshëndetje. Fjalën kryesore dhe e fundit e morën nxënësit e shkollës shqipe Vatra që recituan, kënduan e vallëzuan ashtu siç janë mësuar te shkolla shqipe me atdhedashuri e përkushtim. Në fund të programit, performoi grupi i valleve Vatra që ka vite që mahnitë skenat dhe sheshet publike të Belgjikës.Shkolla shqipe Vatra funksionon për gati 20 vjet dhe ka dorëzuar mbi 700 dëftesa. Veprimtaria e saj në dobi të komunitetit shqiptar është e konsoliduar.

Një libër i ri për lirinë, shpresën dhe të ardhmen, Beqir Sina sjell “Rob – Një biografi për dy kohë”

by

Fedatata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA të promovojë më 5 Mars ora 2 pm në Royal Regency Hotel – Yonkers NY 165 Tuckahoe Rd 10710- librin e Gazetarit Beqir Sina “Rob – Një biografi për dy kohë”, me parathënie të Ilir Ikonomit , redaktor Ilirjan Agolli .Libri prej më shumë se 400 faqesh, botim i “Tirana Times”, paraqet jetën e autorit nën komunizëm dhe lirinë që ai gjeti në Amerikë.Autori lindi në internim, në Savër të Lushnjes në vitin 1957 dhe fati i tij ishte i vulosur që nga ai çast. Në mënyrë sureale, pa lindur mirë, atij i ishin mohuar të gjitha të drejtat njerëzore dhe duhej që jetën ta kalonte në mjerim.Autori Sina përshkruan brutalitetin e regjimit, por këtë e jep në një formë të re. Ai sjell një rrëfim të pa sforcuar, flet me vetpërmbajtje dhe me të njëjtin durim që ai dhe familja e tij treguan në vitet e gjata të vuajtjeve në Savër.

Udhëtim mbresëlënës në Dardani

by

Alfons Grishaj/

Firmosja e Memorandumit me Parlamentin e Dardanisë, solli  shumë më afër Vatrën  me Prishtinën zyrtare si nga ana shpirtërore dhe fizike, duke e bërë Vatrën palë në proçeset jetike të Dardanisë. Prandaj dhe  udhëtimi   kërkonte përkushtim dhe seriozitet. Para se të niseshim, Kryetari i Vatrës Elmi Berisha, mblodhi Kryesinë dhe u kërkoi të gjithë anëtarëve që të merrnin pjesë në festimet e 15 Vjetorit të mëvetësisë së Dardanisë (kjo sigurisht në varësi të kohës dhe mundësive të gjithësecilit). Vatra ishte e ftuar në Dardani nga Ambasada  Amerikane dhe Parlamenti i Kosovës, çfarë tregonte se  vatranët do të udhëtonim brenda  kornizës protokollare shtetërore.
Sigurisht udhëtime të tilla nuk janë të thjeshta , sepse kërkojnë kohë , impenjim dhe shpenzime…
Gjithësecili u shpreh për mundësinë  e këtij udhëtimi, në   mirëkuptim të plotë me  njëri-tjetrin.

Kryetari Berisha, u nis para nesh për t’u njohur me protokollin dhe  organizuar çdo hap të udhëtimit tonë. Porsa arritëm në Airoportin “Adem Jashari”, Intelligence Agency Service (që do të na shoqëronte gjatë udhëtimit tonë), së bashku me kryetarin Elmi Berisha i cili shoqërohej nga kushëriri i tij Xhevdet Berisha, na pritën tek dera e daljes së avionit. Christofer Hyland , Mond Rakaj, Anton Raja  dhe unë  u surprizuam  për këtë kujdes të Kryetarit Berisha  dhe qeverisë Dardane.

Çdo gjë e detajuar dhe protokollare. Na drejtuan  në dhomën e pritjes VIP , për  një pushim të shkurtër dhe një kafe. Nga kjo dhomë do të fillonte the great journey.  Christofer Hyland, Mondi, Antoni dhe unë e kishim filluar bisedën që në aeroportin e Zvicrës. Si gjithnjë, në plan të parë Dardania jonë e dashur.

Të shoqëruar me makinat e “ Intelligence Service” , mbërritëm tek Hoteli “Swiss Diamant” me pronar, Bexhet Pacollit , ku  u akomoduam.
Më pas, grupit të Vatrës iu bashkuan dhe anëtarët e tjerë, Pashko Camaj, Tony Kastrati dhe Besim Malota.

Mediat e Dardanisë  dhe nëpërmjet tyre,  gazeta Dielli me  Editor Sokol Paja,  na ndjekën  në rrugëtimin tonë pesë ditor.
Çdo takim qe mbresëlënës dhe impresionues. Takimi i parë u bë me  vëllaun tonë,  Prof. Dr. Nusret Pllana, i cili kish ardhur  për të na uruar mirë se ardhjen. Më pas u takuam me  Dr. Vlora Obertinca e cila na shoqëroi në disa takime. Ardhja  e mikut të dashur, Prof. Dr. Tonin Gjuraj, enkas për t’u çmallur  dhe festuar  me ne një natë të paharruar në darkën e shtruar nga Bexhet Pacolli, mbetet e paharrueshme.

Takimi  me Kryetarin e Parlamentit Dardan (brum i përdheshëm dhe fort i mprehtë), Glauk Konjufca , na krijoj një ambjent vëllazëror, duke na lejuar  shkëmbimin e mendimeve shumë të vlefshme për të ardhmen e Dardanisë dhe bashkëpunimit tonë. Z. Glauk, kishte një humor të hollë pa sforco që e ilustronte me  vitalitet  e  burim shpirtëtror.  U ndamë nga ky personalitet me përshtypjet më të mira dhe premtime për vazhdimësinë e lidhjes së Vatrës me Institucionin që ai drejtonte.

Pjesëmarrja e zbulimit të emrit të Xhim Xhemës në një nga rrugët kryesore te Prishtinës pati një jehonë në të gjithë mediat e e Prishtinës. Xhimi Xhema i shoqëruar nga kryetari i Vatrës, Elmi Berisha dhe Kryetari i Bashkisë së Prishtinës, Përparim Rama , qenë brilantë.   

Takimi me Presidenten Osmani ishte mbresëlënës dhe brenda kornizës protokollare.

Koktaili në Ambasadën Amerikan dhe dekorimi i Ambasadorit  Jeffrey M. Hovenier në darka Gala, ishin kryefjala e lëvizjes diplomatike të Vatrës. Mbrëmja Gala  pati pjesëmarrës nga të gjitha trevat. Atë natë mori pjesë dhe  Kryeministri Kurti( që ish takuar me ne dhe dy herë në harkun kohor të axhendës së ngjeshur) Kryetari Komunës Përparim Rama, Ambasadorët Jeffrey M. Hovenier dhe  Christopher Hyland, Xhimi Xhema, Bexhet Pacolli, Teuta Rugova e shumë personalitete të artit dhe kulturës.

Takimi në Katedralen Nënë Tereza qe një relaksim. Tek porta na pritën Prelatët e Kishës  me në krye Ipeshkvin Dode Gjergji, Dom. Lush Gjergji ishte një prehje shpirtërore, duke pasur parasysh se kjo katedrale ka emrin e Shenjëtores së përbotshme St.Mother Tereza. 
Pjesëmarrja  në Parlamentin e Dardanisë dhe  dalja në shesh disa momente para fillimit të paradës do mbeten të paharrueshme, ku populli Dardan, brohoriste, Xhimi…Xhimi…Amerika…Amerika!!…Por, impresionimi  më i madh i joni ishte, kur   hymë  në UBT (ku unë dhe kryetari Berisha patëm dhe fjalën tonë…), u  ballafaquam me një bibliotekë të ngjashme me ato perëndimoret që na mbushi me frymëzim dhe përmallim. Atë ditë, UBT , së bashku me Vatrën kishin organizuar, konferencën shkencore, “Roli i mërgatës shqiptare në krijimin e shtetit shqiptar dhe shpalljes së pavarësisë së Kosovës”.  Prof . Dr. Edmond Hajrizi,  ish student i Oakland University  Michigan,  me  dëshirë dhe vizion arriti të ngrejë UBT në përmasa botërore. Prof . Dr. Naser Rugova na e kish  sjellur në vëmendje , por ja që erdh momenti që t’a preknim  me dorë. UBT është i gjashti në botë për pregaditjen e studentëve në teknologji. Para se të vizitonim UBT-në ,  Dr. Pajazit Hazeri, na bëri një ekspoze  të  Universitetit, ku pregaditeshin dhe edukoheshin  më shumë se 15 mijë studentë. Në këtë universitet,  na u duk vetja sikur u rritëm!
Surprizë të veçantë  i bëri Universitetit, heroi  i ditës, Xhimi Xhema, duke i dhuruar Universitetit,  $500 000. Ndërsa vatrani patriot, Anton Raja,  dhuroi pesëmijë dollarë për studentin më të mirë të UBT-së. Një takim shumë mbresëlënës ishte ai me Gjeneral Hisen Berisha, ish-komandantin e Koshares.

Frymëzues ishte takimi me ish Kryeministrin , legjendën e gjallë, Ramush Haradinaj. U takuam dy herë. Ai  na ftoi  për darkë në shtëpinë e tij, por qe e pamundur të  realizohej, ngaqë  do  ktheheshim  në Amerikë. I paçmueshëm qe takimi me vajzën e Ibrahim Rugovës, Teuta, e cila kryente shkollën në Amerikë. Një vajzë model që ruante momente të pathëna të historisë së legjendës së Dardanisë Presidentit, Rugova.

Kryetari Berisha e kish llogaritur në mënyrë  matematike çdo moment. Dr. Pashko Camaj , përveç pranisë së tij në takime, pati dhe një detyrë plus në komunikimin  me mediat , ku u paraqit me dinjitet. Intervistat  e tija në “ Klan Kosova”  dhe R.T.K  qenë mbresëlënëse. Gjithashtu , z. Camaj pati një takim të ngrohtë dhe me Ministren e Punëve të Jashtme, Donika  Gërvalla, e cila me shumë modesti kërkoi ndjesë që gjatë vizitës së kaluar në Amerikë nuk  pati mundësi për të vizitur Institucion e Vatrës Vatranët u takuan dhe me poetin,  Hilmi Tahiri.

Dr. Elmi Berisha u takua dhe me Presidentin e Shqipërisë, Gjeneral Bajram Begaj, i cili shprehu konsideratën e lartë ndaj Vatrës dhe Vatranëve.

Në axhendën tonë kishim dhe takim me dy liderat kryesorë te opozitës  Dr. Sali Berisha dhe Ilir Meta.

Me Dr. Berishën patëm një takim zyrtar dhe vëllazëror.  Dr. Berisha bëri një ekspoze të detajuar të ngjarjeve të fundit, duke vënë theksin dhe mbi zyrtarin e korruptuar të FBI McGonigal , i cili zbuloi  rëndë aferat korruptive dhe strategjinë malukate  të  Edi Ramës,  dhe rrezikun që i kanoset popullit dhe Shqipërisë nën drejtimin e këtij të fundit.  U ndamë me premtimin e mbështetjes dhe bashkëpunimit të ndërsjelltë.

Më ish – Presidentin  Ilir Meta ,  mik shumë  i afërt me Vatrën , biseduam për problemet që po kalon vendi dhe strategjinë e bashkëpunimit në të mirë të vendit dhe demokracisë. Ish-Presidenti, theksoi se është shumë e rëndësishme vota e të gjithëve për të shkulur regjimin që po shkatërron Shqipërinë. Për nder të Vatrës, biznesmeni patriot, Kadri Morina, shtroi një drekë në restorantin e tij, “Pijaca”, duke kaluar një kohë të bukur.

Po në hapësirën e axhendës  të Dardanisë, bashkë me Mond Rakaj dhe Toni Isufaj u shkëputëm për disa orë, duke u takuar  me Arqipeshkvin e Shkodrës , Mons . Anxhelo  Masafra. Më pas, drekuam me Vikarin e Arkiodioqezës  Dom. Nikolin Sheldia (prift dhe patriot tradicional) dhe Prof.As.Dr. Vinçenc Marku, mik i imi që në ditët e para të demokracisë. Vinçenci na shoqëroi tek biblioteka e Françeskanëve, e cila ishte  unike në llojin e vet. E shoqja e Vinçencit, drejtoresha e bibliotekës, cicërone brilante, na i solli të gjallë kolosët françeskanë me në krye Fishtën. Ne premtuam që Vatra do t’a ndihmojë këtë thesar kombëtar që ruan vlerat e kolosëve të kombit.

Pjesëmarrja e jonë në festimin  historik të përvjetorit të 15-të të shpalljes së mvetësisë Dardane, tregoi impenjim serioz në trajtimit e historisë dhe evenimenteve nacionale, duke u bërë Vatren  palë të momenteve në filozofinë e lirisë dhe përparimit kombëtar.
Në ditët e udhëtimit tonë, u shqua xhentilesa e Kryetarit të Vatrës, Elmi Berisha, që u mundua t’i gëzonte të gjithë , duke e lënë veten në planin e dytë.

Pas udhëtimit në Dardani, Vatra ka në axhendë hapjen e tri degëve të reja dhe dy takime nderkombëtare. Ashtu siç ka thëne dhe zotni, Kolec Ndoja, treni ekspres i Vatres është i pandalshëm.