Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for July 2023

Oda Amerikane i kërkon Qeverisë së Kosovës që të adresojë menjëherë sfidat e rritjes ekonomike

by

Oda Amerikane i kërkon Qeverisë së Kosovës që të adresojë menjëherë sfidat e rritjes ekonomike

Prishtinë, 28 korrik 2023 – Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë njeh potencialin e madh të Kosovës si një destinacion i rëndësishëm për investime. Megjithatë, nuk mund të injorohen konkluzionet shqetësuese të nxjerra në Deklaratat e Klimës së Investimeve për Kosovën të publikuara së fundmi nga ana e Departamentit Amerikan të Shtetit. Këto gjetje, duke theksuar ndërhyrjen thelbësore politike në ekonomi dhe mungesën e dialogut publiko-privat, vënë në spikamë aftësinë e vendit për të tërhequr investimet e huaja direkte (IHD), që janë vendimtare për zhvillimin ekonomik.

Është shqetësuese të shihet se çështje të tilla jo vetëm që po ndikojnë në imazhin ndërkombëtar, por gjithashtu po nxisin pakënaqësi në mesin e qytetarëve të Kosovës. Hulumtimi i fundit i Pulsit Publik nga UNDP-ja ka treguar se vetëm 17.7% e qytetarëve janë të kënaqur me drejtimin ekonomik të Kosovës. Kjo statistikë sinjalizon një nevojë urgjente për ndryshim dhe përmirësim sistematik në qeverisjen ekonomike duke nënvizuar peshën e detyrave që duhen zbatuar.

Çështja e rritjes së ndërhyrjeve politike në ekonomi dhe gjyqësor minon drejtpërdrejt besimin e investitorëve, pengon dinamikën e tregut dhe përbën rrezik të konsiderueshëm për investitorët e mundshëm. Kjo ndërhyrje vë në dyshim reputacionin e Kosovës si një mjedis stabil dhe i parashikueshëm për investime. Pa adresuar këtë, vendi rrezikon të gërryejë më tej besimin e investitorëve dhe qytetarëve të tij.

Në mënyrë të ngjashme, mungesa e një dialogu funksional dhe sistematik publiko-privat, pavarësisht rregulloreve që detyrojnë konsultimin publik, është një çështje shqetësuese. Aprovimi i rregullave të reja shpesh pa diskutime thelbësore me palët e interesit krijon një mjedis rregullator të paparashikueshëm që mund të pengojë investitorët.

Përtej këtyre çështjeve, vendi duhet të adresojë edhe sfidat e tjera të rëndësishme, si integrimi i kufizuar ekonomik rajonal dhe global, marrëdhëniet e mira ndërfqinjësore, furnizimi jo i besueshëm me energji dhe vështirësitë në vendosjen e të drejtave pronësore. Sektori i madh joformal dhe korrupsioni i shfrenuar vazhdojnë të jenë pengues për investitorët, ndërsa të mbështeturit e madh në përkrahjen financiare ndërkombëtare dhe remitencat vë në pikëpyetje qëndrueshmërinë afatgjatë të ekonomisë së Kosovës.

Qeveria duhet të veprojë shpejt dhe me vendosmëri për të zbutur këto shqetësime. Eliminimi i ndërhyrjeve politike, vendosja e një dialogu efektiv publiko-privat dhe zbatimi i strategjive për të luftuar korrupsionin dhe për të përmirësuar infrastrukturën e Kosovës duhet të jenë ndër prioritetet kryesore të agjendës së Qeverisë. Duke nxitur një klimë transparence, parashikueshmërie dhe dialogu të hapur, vendi do të përmirësojë me doemos imazhin e tij para investitorëve të huaj.

ALBANIA’S GOLGOTHA

by

Gjon Kadeli/

            

THE ATROCITIES COMMITTED BY SERBS DURING THE BALKAN WARS 1912-1913 COLLECTED BY LEO FREUNDLICH,  WHICH WARE PUBLISHED IN VIENA  AUSTRIA IN 1913

In the following pages are discribet, the horrific  atrocities committed  by the Serbs against Albanians. WER   THE BLOD LUST OF THE SERBS The Daily Telegraph. During the marching through Albania, the Serbs, have not only treacherously executed unarmed  Albanians, but in their awful savagery, they have also murdered difensless people woman, children, the elderly and even infants on their mothers bosom

                                  THE ALBANIANS MUST BE EXTERMINATED

In regard to the news report that 300 Albanians from Luma, who carried no arms were shot i  Prizren without legal proceeding, The Frankfurter Zeitung wrote this, “It seems that in this particular case, the Serbian troops are to be blamed for the carnage At the beginning of the war, we were openly told by Serbian officials “We shall exterminate the Alabanians Since the last fall Serbian troops crossed the border and occupied land inhabiteted by Albanians, one blood bath after another has been commited

                                GENOCIDE WAR

In an article published in the Kreuzzaitung, Professor Sshieeman declares in this article that Serbs are waging a war of genocide against the Albanians. They woodlike to exterminate this nation root and branches. The whar correspondent of the Danish newspaper Riget, Fritz Magunessen, describes as fallaws, the comportment of the Sers in regard of the Albanian population: The war making of the Serbs in Macedonia is characterized by a frightful slaughter of the Albanian population. The army is waging a horrible war of genocide. According to the declarations made by officers and soldiers 3000 Albanians were killed between Kumanovo Shkup and 8000 around Prishtina. In the district of Luma 27 villages were completely destroyed, and inhabitants including  children . Women and children were literally wrapped in straw and burned alive before the eyes of their captivated fathers. Pregnant women were torn to pieces in a horrible way and the unborn child set on the bayonet. The wellkown journalist Johan Stadmuller said in connection with the war in the Ballcan that the Serbs, because of their behavior, somehow convey the impression that there is something demoniacal about them. In connelction with what happened during Albania’s Golgotha, it is important to mention alsaw what has written the British Anthropologist,, historian and journalist Mary Edith Durham. She spend many years in the Ballcans and knows the history of that area. In connection with the Balcan wars, she said the fallowing: The Serbs, once free from Turkish yoke, tried to impose upon other nations, be they Catholics or Moslems, a yoke which was much havier than that of the Turks. “No Turk” Wrote Miss Durham “ever treated Armeniens worse than did the Sers treated the Albanians ,in thew name of  the Orthodox Church. According to Leo Freundlich 25000 Albanians lost their lives as a result of massacres commitet by the Serbs during the Balcan wars. However, experts assert  that the number is much higher According to the French scholar Ami Boue, this figures give an idie, as to the extent of the Albanian genocide, which was achived with verious means, inconcciible in the twentieth century Europe.

Vrasja e Pleqve në Lashtësi

by

NGA NDREK GJINI/

Njerëzit në lashtësi nuk brakstisnin dhe vrisnin vetëm fëmijët sakatë dhe ato të padeshiruar por edhe pleqtë.

Pak kohë më parë pata shkruar rreth braktisjes dhe vrasjes së fëmijëve. Por e njëta gjë ndodhte edhe me pleqtë. Kur grupet e njerëzve të lashtë e ndjenin se një plak është barrë e rëndë për fisin ato e vrisnin apo e braktisnin në pyll në mënyrë qe ai të vdiste.

Senicid, ose geronticid, quhet praktika e vrasjes së të moshuarve ose braktisjes së tyre, apo ajo e hedhjes së tyre nga shkembinjtë në rastet kur ato nuk mund të kujdeseshin më për veten e tyre dhe ishin të pa-aftë të punonin më për të siguruar ushqimin e tyre.

India

Në shtetin jugor indian të Tamil Nadu, kjo praktike megjithëse e paligjshme ekziston ende dhe njihet  si thalaikoothal.  Thuhet se kjo praktikë ndodh dhjetra ose ndoshta qindra herë çdo vit. Kjo gjë realisht është e paligjshme, por gjithësesi praktikohet fshehtësisht.

Inuitët

Edhe tek Inuitët të cilët janë një grup fisesh indigjenë që banojnë në rajonet arktike dhe subarktike të Greenlandës, Kanadasë, Alaskës dhe Rusisë praktikohej vrasja e pleqve.

Në kohët e hershme, Inuitët i linin të moshuarit e tyre në akull për të vdekur. Kjo ndodhte sidomos  kur kishte mungesa në ushqime. Rasti i fundit i njohur i kësaj praktike tek Inuitët ka ndodhur në vitin 1939.

Një praktikë e tillë ka ekzistuar edhe në Japoninë e lashtë. Ajo quhej Ubasute, që do të thotë braktisja e të moshuarve. Në të kaluarën e largët, thuhej se një i afërm e merrte plakën ose plakun e sëmure dhe e çonte në një mal, ose ndonjë vend tjetër të largët të shkretë dhe linte atje për të vdekur.

Skandinavia

Edhe në Skandinavi në kohët e lashta praktikohej vrasja e pleqve. Ajo quhej Attestupa. Në folklorin nordik, Attestupa është një shkëmb ku njerëzit e moshuar thuhej se hidheshin për të vdekur.

Madje edhe në Serbi zbatohej një praktikë e tillë. Quhej Lapot. Lapot është një praktikë e vjetër serbe e vrasjes së prindërve ose anëtarëve të tjerë të moshuar të familjes pasi ato bëheshin barrë financiare për familjen. Fjala “lapot” do të thotë “baltë” në serbisht, dhe kjo praktikë thuhet se e ka origjinën në malësitë lindore të Serbisë, në rajonin e Zajeçarit.

T. R. Georgevitch (Dordevic), në vitin 1918 shruan, se vrasjet kryheshin me sëpatë ose shkop dhe i gjithë fshati ftohej të merrte pjesë. Në disa raste, shkruan ai,  viktimës i hidhnin miell misri në kokë që të nënkuptonte atë që vrasësi ishte mungesa e misrit dhe jo familja.

Greqia dhe Roma e Lashtë

Tim G.Parkin në librin e tij Old Age in the Roman World, naofron tetëmbëdhjetë raste të vrasjes se pleqve. Nga këto raste, thotë ai, vetëm dy prej tyre ndodhën në shoqërinë e lashtë greke; një tjetër ndodhi në shoqërinë romake, ndërsa pjesa tjetër ndodhën në vende të tjera. Një shembull që ofron Parkin është ai i ishullit Keos në Detin Egje. Megjithëse ekzistojnë shumë variante të ndryshme të këtyre historive thuhet se kjo praktikë mund të ketë filluar kur Athinasit rrethuan ishullin Keian. Në një përpjekje për të patur një furnizim të bollshëm me ushqim, Keianët votuan që të gjithë njerëzit mbi 60 vjeç të vdisnin përmes vetëvrasjes ose duke pirë helmin.  Rasti tjetër i vrasjes së pleqve është ai që ndodhi  gjatë kohës romake në ishullin e Sardenjës, ku vrasjet e baballarëve mbi 70-vjeçarë u bënë nga djemtë e tyre.

Pra në shumicën e rasteve në lashtësi kur ushqimi mbaronte, të moshuarit dhe të sëmurët shiheshin si barrë e rëndë që shpenzonin burimet ushqimore të komunitetit. Kështu që në raste jo të rralla ata vriteshin ose hidheshin në det. Madje ndonjëherë  edhe varroseshin të gjallë, mbylleshin në të ftohtë ose i linin të vdisnin nga uria. Shumë më shpesh ata thjesht braktiseshin në pyll për të vdekur. Viktima mund të dërgohej në shkretëtirë dhe të lihej atje. Ose natën i gjithë fisi mund të largohej pasi i moshuari te flinte dhe e linin aty që ai të vdiste. Nëse fisi do të rimëkëmbëshin papritur me pasuri dhe ushqime, ata edhe mund të ktheheshin për t’i marrë sërish pleqtë që kishin lënë pas. Plaku i braktisur do të mirëpritet gjithashtu si një anëtar i plotë i komunitetit nëse ai mund të ishte i zoti të bënte rrugën e tij për tek vendbanimi i ri i fisit që kishin ikur duke e braktisur atë në pyll. Por në të shumtën e rasteve ai nuk ia arrinte ta bënte këtë rrugë për shkak të moshës, sëmundjeve dhe mungesës së ushqimit.

Një jetë në shërbim të atdheut legjenda e kombit, Adem Demaçit

by

Shkruan: Mustafë Krasniqi/

Sot pesë vite që kur babai i lirisë së Kosovës, simboli i qëndresës shqiptare, luftëtari i paepur i fjalës së lirë, njeriu i pathyeshëm në përballje me çdo furtunë ishte legjenda e kombit, Baca Adem Demaçi. Adem Demaçi  mbylli kapitullin e jetës në mes njerëzve të gjallë, duke u shndërrua në një engjëll i pavdekshëm, që mbeti frymëzues i rrugës së drejtë dhe inspirues për gjeneratat e ardhshme, se si duhet të jenë në shërbim të atdheut e të kombit.Një imazh që përmban person, i jashtëm, veshje, burrë Përshkrim i gjeneruar automatikisht

Njeriu që i rezistoi kohës makabër, regjimit kriminal serbo-Jugosllav për 30 vite, njeriu i cili në asnjë kohë nuk u dëshpërua, por gjithmonë optimist, krenar e i fuqishëm në shërbim të kombit.

Si fëmijë kaloi shumë peripeci, në përballjen me varfërinë dhe regjimin, por asnjëherë nuk hoqi dorë nga ideali i lirisë, pavarësisë së Kosovës e për bashkim me shtetin amë – Shqipërinë dhe të drejtën e shkollimit, për të cilën falangat serbe ua mohonin këtë të drejtë shqiptarëve. Por dhe të drejtën për të jetuar të lirë, pa frikë në tokën e stërgjyshërve pellazgo-ilirë-shqiptarë.

Për idealet dhe atdhedashurinë e Demaçit, pushteti fashist serbo-jugosllav e burgosi për herë të parë, më 19 nëntor 1958, i cili në mars të vitit 1959 para Gjyqit të Qarkut në Prishtinës do të dalë hapur me kërkesën e tij, për bashkimin e Kosovës me Shqipëri, i cili për këto qëndrime u dënua me pesë vjet burg. Për të dytën herë Demaçi u burgos si kryetar i  LRBSH, me pesëmbëdhjetë vjet burgim , por që i mbajti vetëm 10 vite dhe u lirua më 8 qershor 1974. 

Demaçi për herën e tretë burgoset më 6 tetor 1975, me proces të montuar politik dhe dënohet me pesëmbëdhjetë vjet, i cili lirohet më 21 prill 1990. Gjithsejtë me 30 vjet burgim, vetëm për fjalën dhe mendimin e lirë, duke mbrojtur qëndrimin e së drejtës për bashkim me Shqipërinë.

Për qëndrimin e Demaçit Parlamente Evropian, më 4 dhjetor 1991, i ndan Çmimin Saharov. E më 1993, Klubi i Rektorëve Universitarë në Madrid i dha Çmimin Special për Paqe, kundër racizmit, ksenofobisë, për qëndrim paqësor e tolerant. Në shkurt të vitit 1994, pesë anëtarë të Parlamentit të Norvegjisë e kandiduan shkrimtarin Adem Demaçi për çmimin Nobel për letërsi. Më 14 dhjetor 1995 Adem Demaçit iu dorëzua Çmimi për të Drejtat e Njeriut nga Universiteti i Oslos.

Përpos që ishte Demaçi simbol i rezistencës, ai ishte edhe një krijues me vlera të mëdha letrare, i cili veprimtarinë e tij krijues e filloi në revistën letrare “Jeta e re”, që më 1958 kjo revistë ia  botoi romanin e parë “Gjarpinjtë e gjakut” e , më pas romani u ribotua në Zvicë, Lublanë dhe në Prishtinë.  Librat e Demaçit janë: “Kur Zoti harron” (vëllim me tregime) më 1990,   “Vetëmohimin”(roman), më 1994, “Tung, vargu im”, Prishtinë, 2002, “Heli dhe Mimoza”, Prishtinë, 2006,  “Dashuria kuantike e Filanit” Prishtinë, 2007 dhe “Shkrumbnajë e dashuri” (roman), Prishtinë 1912. Për bacën Adem janë shkruar edhe shumë libra, këngë, poezi, ndër to është edhe libri, “Lamtumirë Baca Adem”  i botuar nga Shoqata e të Burgosurve Politikë të Kosovës, më 2018, nga autori Selatin Novosella.

Përpos rezistencës dhe krijimtarisë letrare, Adem Demaçi ishte kryetar i KLMDNJ-së në Prishtinë dhe njëri që iu dha zemër ushtarëve të UÇK-së, ishte edhe përfaqësuesi politik i UÇK-së. Ky vigan i trimërisë kurrë nuk hoqi dorë nga kërkesa e tij e arsyeshme për bashkimin e kombit. Shpesh, politika pacifiste është munduar ta zhvlerësojë qëndrimin e tij, por kurrë simboli i rezistencës nuk thye. Gjithmonë në mbrojtje të vlerave kombëtare, të atyre që kishin në shpirt bërjen e shtetit të lirë dhe të bashkuar. Pas lufte, shumëherë disa politikanë i quante si frikacakë, të cilët në periudhat më të vështira të atdheut, këta frikacakë ishin të gatshëm të jepnin gjithçka. Ishte kundër atyre që i fyenin ushtarët e lirisë, UÇK-në para dhe pas luftës. Ky vizionar i madh, sy patrembur dhe i ashpër ndaj atyre që interesin e karrierës e vënin para interesit kombëtar.

Sot e pesë vite mbushen kur Adem Demaçi u nda nga njerëzit me më të dashur, nga atdheu që shumë i dha dhe hyri në histori me veprimtarinë e tij sublime. Hyri si Simbol i Rezistencës shqiptare, luftëtar i paepur i së drejtës dhe i bashkimit kombëtar, por edhe si  letrar e publicist i talentuar. Një imazh që përmban veshje, person, ndërtesë, lule Përshkrim i gjeneruar automatikisht

Demaçi do të kujtohet nga gjeneratat që do të vijnë pas me shembullin, sakrificën dhe punën e tij vetëmohuese, duke mos i mohuar të drejtën e asnjë komuniteti, por asnjëherë nuk është pajtuar që të shkelen të drejtat që u takojnë shqiptarëve, për bashkim kombëtar.  Dhe, për këtë çdo herë e ka thënë hapur dhe i ka inspiruar politikanët dhe popullin, që nga e drejta e tyre të mos heqin dorë, por edhe të drejtat e asnjë komuniteti tjetër të mos cenohet.

Shembulli i Bacës Adem duhet të na shërbejë si forcë në mbrojtje të idealeve për atdhe e komb!

Lavdi veprës së Adem Demaçit!

BUILDING A BUSINESS YOU LOVE

by

Anila Nicklos, M.Ed., CDP/

Henry Ford has said, “Whether you think you can or whether you think you can’t, you’re right!” Have you ever thought about building a business you love? Do you think you can? Do you think you can’t?  In my case, I entertained the idea of having my own business as early as the latter part of the year 2008.  Although I manifested an innate desire to build the business I loved, amassed the skills to perform at a high professional level, and possessed a clear vision, I lacked the confidence to execute my idea.  As a matter of fact, I placed the execution in the hands of someone I thought held the tools and enjoyed the talents to support that element. However, the execution waiting game tired me out and as such I did not revisit my business idea for another 9 years. 

Did my own perfectionism get in the way?  Did I allow myself to let go of my desire to build the business I love because I failed to engage in courage and depended upon someone else’s execution experience?  Knowing what I have learned by now, I ask myself how could I’ve been so inactive to not broaden my search and engage with others to help me execute my ideas? “There’s no shortage of remarkable ideas, what’s missing is the will to execute them”, says Seth Godin. 

In the meantime, during those 9 long years, I enjoyed and felt inspired by others who encompassed the fortitude to execute on their idea and figured it out as it unfolded. One of my acquaintances built her own business in which she designed the office space, each of the rooms as well as picked the furniture.  She turned that space into a retreat place for working teams and their leaders.  Through team exercises held at different themed rooms, during a team’s retreat, she evaluated and made recommendations to teams whether on how to improve communication and leadership skills, or provide strategies for working together.  This retreat place and process required different skills, which she had attained at different phases of her professional life that she was able to interlace when creating the business she loved. As Walt Disney said, “The way to get started is to quit talking and begin doing.”  And that is what she had done.  She had a vision. She scrabbled it on a piece of paper.  Later on, she found the space and applied for a grant which she received. Once that materialized, she finalized designing the space and teams began coming, and her initial execution made her dream a reality. 

When you build the business you love, you create your own process.  For some, being the leader of their own business means they can apply the freedom in different ways.  They build their morning routines to meet their needs and preferences.  For some others, not having to call off and planning around their kids’ school pick-up makes the idea of their own business more likeable and attractive. In either case, to make a business function, one must work.  A successful business needs a committed leader.  But the joy you experience from the success of the business you love parallels to nothing.  “Success is not the key to happiness. Happiness is the key to success. If you love what you are doing, you will be successful” says Albert Schweitzer.

It’s worth taking the time to discover what you are passionate about so that you can build a business you love around it.  You could bring your own personality and voice to it.  You could be as creative as you would like to be.  But, you could also enhance your skills in a certain area of expertise once you identify what you love doing.  Benjamin Franklin once said, “The best investment is in the tools of one’s own trade.”

What changed for me?  How did I build a business that I love?  I activated my courage and went for it but this time I engaged with people with the same values, aspirations, and passions as me.  People who inspire and push me to be the best I can be.  People who teach me how to successfully execute.  Once I discovered my blind spot, I actively cultivated the skills to overcome it and turn it into a strength.  Because of this, I’ve experienced joy from my work and I am grateful to the team of people supporting me and the business I love.

I invite you to spend time with yourself (there are cases that speak of people who spent two to three months identifying what they love doing) and identify what you love doing.  Surround yourself with experts as well as like minded entrepreneurs.  As Thomas Edison once said, “Many of life’s failures are people who did not realize how close they were to success when they gave up.”  Do not give up.  Instead, create a plan to build the business you love and execute it impeccably.  Whether it is a product you sell online, or a program you built, there exist tools and information to successfully guide you with your business journey.

Social Media Quotes:

“Whether you think you can or whether you think you can’t, you’re right!” – Henry Ford

“There’s no shortage of remarkable ideas, what’s missing is the will to execute them.” – Seth Godin

“The way to get started is to quit talking and begin doing.” – Walt Disney

“Success is not the key to happiness. Happiness is the key to success. If you love what you are doing, you will be successful.” – Albert Schweitzer

“The best investment is in the tools of one’s own trade.” – Benjamin Franklin

“Many of life’s failures are people who did not realize how close they were to success when they gave up.” – Thomas Edison