Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for August 2023

Glauk Konjufca: Të bëhet trysni mbi Serbinë për të zbardhur fatin e të zhdukurve me dhunë

by

Me rastin e 30 gushtit, Ditës Ndërkombëtare të të Zhdukurve me Dhunë, kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, bashkë me presidenten Vjosa Osmani, bëri homazhe dhe vendosi lule pranë memorialit përkujtimor dedikuar të zhdukurve me dhunë gjatë luftës në Kosovë.

Pas homazheve, kryetari Konjufca tha se zhdukja me dhunë e mijëra qytetarëve të Kosovës është një dhimbje që nuk po përfundon kurrë dhe një mungesë e drejtësisë për familjarët dhe për të gjithë popullin e Kosovës, për të cilën përgjegjës është shteti serb.

“Me vet faktin që në vitet e fundit në shumë lokacione të Serbisë, si në Peruçac, Rudnicë, Kizhevak dhe vende tjera u gjendën trupat e më të dashurve tanë, tregon që harta ku bashkësia ndërkombëtare duhet t’i kërkojë të zhdukurit me dhunë është Serbia, e po ashtu Serbia është edhe shteti ku ndodhen kriminelët, të cilët i kanë kryer këto krime ”, tha kryetari Konjufca.

Kreu i Kuvendit ftoi bashkësinë evropiane dhe faktorë të tjerë vendimmarrës që të bëjnë trysni te institucionet në Serbi që të zbardhet e vërteta për mijëra të zhdukur, për të cilët është përgjegjës shteti serb.

“Ne duhet t’i marrim të gjitha masat të cilat janë në dorën e institucioneve të Kosovës, ashtu që të sigurohemi se edhe bashkësia evropiane edhe faktorë tjerë të rëndësishëm të vendimmarrjes të vetëdijesohen se ka nevojë për një trysni më të madhe në Aleksandër Vuçiqin dhe institucionet e Serbisë, që t’i hapin arkivat e tyre dhe të zbardhet e vërteta për mijëra të zhdukur, për të cilët përgjegjëse padyshim ka qenë ushtria, policia dhe formacionet paramilitare, të cilat janë kontrolluar totalisht nga shteti i Serbisë”, tha kryetari i Kuvendit të Kosovës.

Pranë memorialit për të zhdukurit me dhunë homazhe bënë edhe anëtarë të kabinetit qeveritar dhe familjarë të personave të zhdukur.

Presidentja Osmani: Nuk do të reshtim kurrë deri në zbardhjen e fatit të secilit të zhdukur

Në Ditën Ndërkombëtare të të Zhdukurve qëndrojmë së bashku në solidaritet me familjet e të zhdukurve me dhunë dhe riafirmojmë përkushtimin tonë të vazhdueshëm për ta adresuar vazhdimisht këtë çështje derisa të zbardhet fati i secilit të zhdukur.

Ata presin familjarët e tyre, ne presim qytetarët tanë! Nuk do të reshtim kurrë deri në zbardhjen e fatit të secilit!

Serbia akoma fle mbi varreza masive. Udhëheqësit e këtij shteti që akoma nuk është ballafaquar me të kaluarën, kanë obligim t’i hapin arkivat!

Invitation to Celebrate Albanian Identity and Culture by Supporting the Second Annual Greater Boston Albanian Festival and Expanding the BESA Albanian School

by

MAASBESA/

Dear Member of Albanian-American Community,

We hope this letter finds you in good health and high spirits. On behalf of the Massachusetts Albanian American Society (MAASBESA), we are writing to extend a warm invitation to you and your company/organization to support the Second Annual Greater Boston Albanian Festival on Sunday September 24th in Quincy. The festival serves as a vibrant showcase of Albanian culture, traditions, music, dance, and cuisine, and by sponsoring it you will play a vital role in ensuring its success and the continued celebration of Albanian identity and culture.

For 17 years, MAASBESA has been at the forefront of preserving and promoting the rich heritage of the Albanian community throughout Massachusetts. Through our efforts, we aim to strengthen the bonds of our community members, both young and old, by providing them with opportunities to connect with their roots and celebrate their unique heritage.

We are also thrilled to share our plans to expand the BESA Albanian School to Worcester. Currently operating two successful Albanian schools in Quincy and Peabody with 30 students each, this expansion will help more Albanian children and adults to learn their mother tongue, history, and cherished traditions. By supporting the school’s expansion, you will help preserve and promote our cultural heritage, and empower future generations with a strong sense of pride in their Albanian identity.

Your sponsorship will grant you unparalleled visibility and recognition through various marketing channels, including our website, social media platforms, and promotional materials. Moreover, your involvement will make a lasting impact on the lives of countless individuals and families within the Albanian community.

Thank you very much for your consideration, and we look forward to your positive response. Together, we can create a powerful impact on the Massachusetts Albanian community and foster a vibrant celebration of our shared identity and culture.

Sincerely,

Festival Committee:

Sokol Lushllari, Chair , sokol.lushllari@maasbesa.org

Jorida Qirollari, Vice-Chair, jorida.qirollari@maasbesa.org

Leonard Keka, General Sponsor, Alba Restaurant.

Elvis Shyta, MAASBESA Volunteer

Neritan Xherimeja, Volunteer & Sponsor, Owner of Jack and Sons Masonry & Waterprofing.

Entela Agolli, Marketing, Monark Branding

Shqip:

Ftesë për të kremtuar identitetin dhe kulturën shqiptare përmes mbështetjes së Festivalit të Dytë Vjetor Shqiptar të Bostonit dhe zgjerimit të Shkollës Shqipe “Massachusetts Albanian American Society “Besa”

I/e nderuar antere te komunitetit Shqiptaro-Amerikane,

Së pari, shpresojmë që kjo letër t’ju gjejë me shëndet dhe zemër të mirë. Në emër të Shoqatës Shqiptaro-Amerikane të Massachusetts-it (MAASBESA), po ju shkruajmë për t’ju ftuar ju dhe biznesin/organizatën tuaj për të mbështetur Festivalin e Dytë Vjetor Shqiptar të Bostonit të dielën më 24 shtator në Quincy. Festivali shërben si një vitrinë e gjallë e kulturës, traditave, muzikës, vallëzimit dhe kuzhinës shqiptare, dhe duke e sponsorizuar atë, ju do të luani një rol të rëndësishëm për suksesin e tij dhe në kremtimin e vazhdueshëm të identitetit dhe kulturës sonë kombëtare.

Për 17 vjet, MAASBESA ka qenë në krye të ruajtjes dhe promovimit të trashëgimisë së pasur të komunitetit shqiptar në të gjithë Massachusetts-in. Nëpërmjet përpjekjeve tona, ne synojmë të forcojmë lidhjet e anëtarëve të komunitetit tonë, të rinj dhe të moshuar, duke u ofruar atyre mundësi për t’u lidhur me rrënjët e tyre dhe për të festuar trashëgiminë e tyre.

Ne jemi gjithashtu të emocionuar të ndajmë me ju planet për të zgjeruar Shkollën Shqipe “BESA” në Worcester. Aktualisht funksionojnë në mënyrë të suksesshme dy shkolla shqipe në Quincy dhe Peabody me nga 30 nxënës secila, dhe ne besojmë se ky zgjerim do të ndihmojë më shumë fëmijë dhe të rritur shqiptarë të mësojnë gjuhën amtare, historinë dhe traditat tona. Duke mbështetur shkollën e tretë shqipe, ju do të ndihmoni në ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë sonë kulturore dhe do të fuqizoni brezat e ardhshëm me një ndjenjë të fortë krenarie për identitetin e tyre shqiptar.

Sponsorizimi do t’ju japë mundësi të promovoni bizensin/organizatën tuaj përmes kanaleve të ndryshme të marketingut, duke përfshirë faqen tonë të internetit, platformat e mediave sociale dhe materiale të tjera reklamuese. Për më tepër, mbështetja juaj do të ketë një ndikim në jetën e individëve dhe familjeve të panumërta të komunitetit shqiptar në Massachusetts.

Duke pritur përgjigjen tuaj pozitive, ju jemi mirënjohës për konsideratën dhe mbështetjen e deritanishme. Së bashku, ne mund të kemi një ndikim më të madh në komunitetin shqiptar të Massachusetts-it dhe të nxisim një festë të vërtetë të identitetit dhe kulturës sonë të përbashkët.

Sinqerisht,

Festival Committee:

Sokol Lushllari, Chair , sokol.lushllari@maasbesa.org

Jorida Qirollari, Vice-Chair, jorida.qirollari@maasbesa.org

Leonard Keka, General Sponsor, Alba Restaurant.

Elvis Shyta, MAASBESA Volunteer

Neritan Xherimeja, Volunteer & Sponsor, Owner of Jack and Sons Masonry & Waterprofing.

Entela Agolli, Marketing, Monark Branding

Sponsorship:

https://www.zeffy.com/…/994ce910-3361-4d58-959b…

Event:

Annual Greater Boston Albanian Festival

Në kujtim dhe mirënjohje të kontributit të të gjithë politikanëve amerikanë që e ndihmuan Kosovën gjatë këtyre 33 viteve

by

Albin Kurti/

Sot u bënë 33 vite nga dita kur u lidhën nyjet e dy skajeve të litarit që lidhi marrëdhëniet mes Kosovës dhe ShteteNë kujtim dhe për mirënjohje të kontributit të të gjithë politikanëve amerikanë që e ndihmuan Kosovën gjatë këtyre 33 viteve:ve të Bashkuara të Amerikës! Më 29 gusht 1990, senatori amerikan Robert Joseph Dole erdhi ta vizitonte Kosovën, duke u takuar me një grup të gjerë përfaqësuesish politikë, aktivistësh të të drejtave të njeriut dhe gazetarë. Në një artikull me titull “Shtypet protesta shqiptare në Jugosllavi” (“Albanian protest broken up in Yugoslavia”), në numrin e saj të datës 30 gusht 1990, gazeta The New York Times, shkruante: “Policët specialë përdorën shkopinj dhe gaz lotsjellës për t’i shpërndarë mijëra shqiptarë etnikë që prisnin një delegacion të Kongresit të Shteteve të Bashkuara, për t’u ankuar për shkeljet e të drejtave të njeriut. Rreth 10.000 njerëz, duke brohoritur “Liri, liri” dhe “USA, USA” u mblodhën para një hoteli, ku delegacioni prej shtatë senatorësh republikanë pritej të zhvillonte bisedime me liderët e shumicës shqiptare në Kosovë, një provincë jugore e Jugosllavisë.”

Krahas videoxhirimeve të kohës, një album i tërë me fotografi të shkrepura nga fotoreporteri Hazir Reka dhe të ekspozuara disa herë në publik, janë dëshmi vizuale e dhunës që policia serbe asaj kohe ushtroi mbi qytetarët e mbledhur në rrugën para Hotel Grandit në pritje të senatorëve amerikanë. Synimi i autoriteteve serbe ishte që duke i shpërndarë me dhunë dhe brutalitet qytetarët, rruga të mbetej bosh kur të vinin senatorët amerikanë dhe të mos shihej prej tyre entuziazmi i madh me të cilin po priteshin nga qytetarët e Kosovës.

Në atë vizitë, Robert Joseph Dole ishte i shoqëruar edhe nga gjashtë senatorë të tjerë: John William Warner nga Virxhinia, Edwin Jacob Garn nga Utah, Donald Lee Nickles nga Oklahoma, Alfonse Marcello D’Amato nga Nju Jorku, Steven Douglas Symms nga Idaho dhe Cornelius Alexander McGillicuddy nga Florida. Ata u informuan drejtëpërdrejt për shkeljet e të drejtave të njeriut, nënpërfaqësimin politik, diskriminimin dhe shtypjen politike që autoritetet serbe të Beogradit po i bënin ndaj shqiptarëve në Kosovë. Njëkohësisht, Bob Dole i dëgjoi qëndrimet politike dhe orientimin properëndimor të shqiptarëve të Kosovës, të deklaruar përmes vullnetit politik të tyre për pavarësi edhe dy muaj më parë, me Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990.

Kjo vizitë ishte inicuar dhe përgatitur nga kongresisti amerikan me origjinë arbëreshe, Joseph John DioGuardi si dhe nga aktivistë patriotë shqiptarë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Tre muaj më herët, nga 27 deri më 29 maj 1990, Joe DioGuardi bashkë me kongresistin Thomas Peter Lantos, kishin vizituar Kosovën, konkretisht Prishtinën dhe Gjakovën. Nga këtu ata kishin vazhduar vizitën e tyre në Shqipëri ku nga autoritetet e kohës në Tiranë, DioGuardi dhe Lantos (i mbijetuar i Holkaustit) ishin njoftuar me një dosje dokumentash arkivore që dëshmonin shpëtimin e hebrenjve nga shqiptarët gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Nga atëherë e deri më sot, historia unike e strehimit dhe shpëtimit të hebrenjve nga shqiptarët gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore, ka ardhur dhe është bërë çdo herë e më e njohur. Megjithatë, ajo ka nevojë ende të studiohet nga shkencëtarët dhe të njihet nga bota. Më 23 gusht, në Parkun e Qytetit të Prishtinës përuruam “Murin e nderit” me emrat e disa prej shqiptarëve që kanë kontribuar në shpëtimin e hebrenjve para më se 80 vitesh, ku mes tjerësh, me ne ishte edhe vetë Joe DioGuardi.

I shpallur person non-grata në Jugosllavi pas vitiztës së bërë në fund të majit, Joe DioGuardi nuk arriti t’i bashkohej senatorit Bob Dole dhe kolegëve të tij në vizitën e 29 gushtit 1990. Por që të tre këta politkanë të lartë dhe të respektuar amerikanë Joe DioGuardi, Tom Lantos dhe Bob Dole, e kanë vizituar edhe disa herë të tjera Kosovën në vitet e mëpastajme. Përveç kësaj, ata kanë mbajtur qëndrime shumë parimore duke folur për Kosovën në Senatin dhe Kongresin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës si dhe kudo tjetër, për çka ata do të kujtohen për rolin e tyre historik për mbështetjen që ShBA-të ia kanë dhënë Kosovës.

Duke kujtuar vizitën e tij të 29 gushtit 1990, tre vite më parë kur u ngrit busti i tij në Prishtinë, Bob Dole pati shkruar: “Tridhjetë vjet më parë, unë dhe kolegët e mi kemi udhëtuar për herë të parë në Prishtinë. Askush nga ne nuk mund ta dinte se ky do të ishte fillimi i një rrugëtimi drejt pavarësisë për popullin e Kosovës.”

Vizita e shtatë senatorëve amerikanë në Kosovë më 29 gusht 1990, ishte një vizitë historike! Ajo i ktheu dritat kah terri informativ duke ndriçuar shtypjen dhe apartheidin e Serbisë ndaj shqiptarëve në Kosovë. Kjo vizitë shënon fillimin e atij rrugëtimi të gjatë të përbashkët të Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, që nga ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës te lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe ndërhyrja e NATO-s, si dhe nga dita e çlirimit te shpallja e pavarësisë më 2008 dhe ngritja e shtetit demokratik të Republikës së Kosovës.

Në kujtim dhe për mirënjohje të kontributit të të gjithë politikanëve amerikanë që e ndihmuan Kosovën gjatë këtyre 33 viteve: nga vizita e 29 gushtit 1990, deri sot më 29 gusht 2023!

#SiSot, më 30 gusht 1949, u nda nga jeta atdhetarja dhe nismëtarja e organizimit të arsimit shqip për femra, Sevasti Dako Qiriazi

by

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Ishte gruaja e parë shqiptare që ndoqi studimet e larta në auditorin e “Robert College” në Stamboll. Në vitin 1891, pas përfundimit të këtij angazhimi akademik, u kthye në Shqipëri dhe dha ndihmesë domethënëse në ngritjen e shkollës së vashave në Korçë. Së bashku me motrën e saj, veprimtaren gjithaq të përkushtuar për arsimimin e vajzave, Parashqevi Qiriazin, edukoi në këtë shkollë brezat e parë të të rejave.

Ka hartuar dhe redaktuar një sërë tekstesh shkollore bashkë me të shoqin, arsimtarin atdhetar Kristo Dako. Ka qenë pjesëmarrëse në të dy kongreset e rëndësishme që hodhën themelet e alfabetit dhe arsimit shqiptar, në Kongresin e Manastirit dhe atë të Elbasanit. Në drejtim të çështjeve kombëtare, ka bashkëpunuar me kryeministrin e Pavarësisë, Ismail Qemalin, si edhe me grupet patriotike shqiptare që gjendeshin jashtë vendit.

Në cilësinë e kryetares së Partisë Kombëtare Shqiptare në SHBA, trumbetoi për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve në ligjëratat e mbajtura në shumë forume ndërkombëtare. Në këtë staturë, ka mbajtur më 19 nëntor 1919 fjalimin mbi të drejtat, shpresat dhe aspiratat e shqiptarëve, duke kërkuar krijimin e shtetit shqiptar (lexo dokumentin).

Përpjekjet e saj për zhvillimin e arsimit dhe emancipimin shoqëror të femrës shqiptare, vijuan edhe pas kthimit të saj në Shqipëri në vitin 1920, me hapjen e institutit femëror “Kyrias”. Bashkëngjitur, gjenden edhe të dhëna mbi origjinën dhe fëmijërinë e Sevasti Qiriazit.

#ArkivatFrymëzojnë

#ArkivatKujtojnë

#SevastiQiriazi

#DPA

#AQSH

#FototekaAQSH

Sot shënohet 535 vjetori i “Hora e Arbëreshëvet”

by

Bledar Kurti/

Prijës të Gjergj Kastriotit u shpërngulën në Itali përpara pushtimit otoman por pjesa më e madhe e tyre u shpërngul në Jug të Italisë pas vdekjes së Gjergj Kastriotit në vitin 1468, rënies së Krujës në vitin 1478 dhe Shkodrës 1479.

Për shkak të pushtimit nga osmanët, grupe të tjera shqiptarësh u larguan nga atdheu i tyre përmes detit Adriatik për në Itali duke themeluar më 30 gusht 1488 “Piana degli Albanesi” siç thuhet nga arbëreshët “Hora e Arbëreshëvet”.

Ruajtja e gjuhës, besimit, traditës, riteve, kostumeve, këngëve etj, i Arbëreshëve prej afro 6 shekujsh është rast unik jo vetëm në Evropë por në mbarë botën.

Prej 6 shekujsh Arbëreshët kanë ruajtur brez pas brezi identitetin e Arbërit, dhe sot mrekullohesh kur dëgjon fëmijë që flasin gjuhën e Gjergj Kastriotit dhe praktikojnë zakonet e kohës së Heroit tonë Kombëtar.

Për 4 shekuj, nën pushtimin otoman, figura e Gjergj Kastriotit u shua nga kujtesa kombëtare, dhe ishin Arbëreshët ata që e rikthyen figurën e tij në Shqipëri, si simboli i bashkimit konbëtar dhe frymëzuesi drejt rrugës për pavarësi.

Në mesim e shekullit të 19-të Shqipëria eci përpara në rrugëtimin e saj për pavarësi dhe shtet-formim, falë kontributit të çmuar të figurave patriotike arbëreshe.

Projekti i parë i Rilindjes Shqiptare, një projekt thellësisht evropian, u formulua nga figurat e komunitetit arbëresh si Jeronim De Rada, Gavril Dara, Zef Serembe, Antonio Gramshi, e shumë të tjerë, të cilët ndihmuan në finalizimin e atij projekti: zgjimi i një populli dhe pavarësia e një kombi.

Arbëreshët kanë ruajtur shumë elemente etnike të kulturës së saj shqiptare, veçantitë e saj kulturore, gjuhësore, fetare (gjuhën, ritin bizantin, veshjet tradicionale, zakonet, muzikën, folklorin).

Ekzistojnë rreth 800 veshje tradicionale vetëm në Horën e Arbëreshëvet.

Në ditë festash arbëreshët organizojnë parada dhe varin në ballokone qilima disa shekullor, të endur me tezgjah, të trashëguara brez pas brezi në çdo familje. Si motiv ato kanë shqiponjën dykrenare, por edhe lule të kuqe që simbolizojnë ngjyrën e flamurit, si në rastin e Kalabrisë, ku në qilima figuron lulja Geranium Imperial, e cila rritet masivisht në kodrinat e lëndinat e zonës.

Ushqimet tradicionale janë një karakteristikë e veçantë, si kulaçi dhe buka pa maja, mënyra e ngjyrosjes në vezëve të pashkës përmes zierjes në kazan të rrënjëve të kuqe, ndërsa kërcimet dhe këngët përçojnë emocione mallëngjyese për largimin nga atdheu dhe mallin për vendlindjen e tyre, si për shembull kënga për Morenë, vendin e tyre që tashmë e kishin lënë shumë larg.

“Mori e bukura More

Si të le e më së të pë!

Atje kam zotin tatë,

atje kam zonjën mëmë,

atje kam edhe tim vëlla:

Gjithë të mbuluar në dhe!”

Komunitetet Arbëreshe ndodhen jo vetëm në Itali, por edhe në Argjentinë, Gjermani, Francë, ShBA, Kanada, Greqi, Australi, etj, ku me krenari ata vazhdojnë të ruajnë prej shekujsh identitetin arbëresh.

Siç thuhet edhe në këtë këngë arbëreshe:

“O zë i ngrohtë i vendit tim.

O dritë e syve të mi.

Ne jemi bijtë e Kastriotit.

Ne u përkasim dheut të shenjtë.”

Sa e mrekullueshme është kjo!

Sa krenari për ne!

Gjak i shprishur, por një 🇦🇱