• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for September 2023

Dëgjoni zërat tanë!

September 18, 2023 by s p

Luljeta Xhediku/

“Dëgjoni zërat tanë!”, kështu e nisi shoqata shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc. sezonin e ri të aktiviteteve pas mbarimit të verës. “Dëgjoni zërat tanë!”, zërat e fëmijëve që janë jo vetëm e ardhmja e kësaj shoqate, por janë e ardhmja e komunitetit shqiptaro-amerikan në Nju Jork. Aktiviteti i përgatitur nga kryesia e shoqatës dhe nën kujdesin e veçantë të znj. Adelina Lacaj, u zhvillua në një nga sallat e bibliotekës “Cadman Plaza” në Brooklyn . Salla ishte e mbushur me fëmijët e anëtarëve të shoqatës shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc. dhe të ftuar të tjerë, që prisnin gjithë gëzim e emocion të prezantonin projektet dhe të ndanin përvojat e tyre. Ata tashmë janë të gjithë më të rritur, më të pjekur dhe akoma më të lidhur me njëri-tjetrin. Dy flamujt, ai shqiptar edhe ai amerikan dhe një stendë e vogël me suvenire nga Shqipëria e përgatitur bukur nga patriotja shumë e dashur, Gela Bulku, si edhe pikturat e punuara me mjeshtëri nga Klaus Veshi e bënin ambientin akoma edhe më të ngrohtë. Programi u prezantua nga Arelt Xhaferri, Erla Lamçe, Kelvin Rustani dhe Blenda Sehu. Ata e hapën edicionin e dytë të programit “Dëgjoni zërat tanë”, duke falënderuar kryetarin e kësaj shoqate, z. Imer Lacaj dhe kryesinë e saj për organizimin e këtij aktiviteti. Ata folën për misionin e shoqatës, i cili është ruajtja e vlerave dhe e traditave të kombit tonë, si dhe për historikun e aktiviteteve që shoqata ka organizuar me fëmijët duke përmendur këtu krijimin e ansamblit “Skënderbej”, aktivitetin që u zhvillua me rastin e 100- vjetorit të marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, aktiviteti për 5-vjetorin e themelimit të shoqatës, si dhe festa e fundvitit në qendrën kulturore “Nënë Tereza” në Bronx. Projekti i parë u prezantua nga Jori Lamçe, e cila megjithëse kishte emocione, sepse ishte e para, shkriu akujt për fëmijët e tjerë. Jori tregoi për pushimet e bukura të kësaj vere që ajo kaloi me kushërinjtë e saj, ku dy prej tyre erdhën nga Evropa, si dhe për Ujëvarën e bukur të Niagarës. Altea Bala, kishte vizituar shumë shtete këtë verë duke filluar nga Konektikat, Filadelfia, Uashington DC, për të vajtur më pas në Shqipëri ku kishte vizituar Tiranën, Golemin, Borshin, Vlorën, Dajtin, Gjirin e Lalëzit, për të shkuar më pas në Prizren të Kosovës e më tej në Antalia të Turqisë edhe ndau me të pranishmit momente shumë të bukura e gazmore nga udhëtimi i saj, sidomos kur i doli frika të dilte në fotografi me një iguana. Arelt e Simelba Xhaferri treguan për aventurat e bukura e të veçanta që kishin kaluar këtë verë në Cape May Treetop Adventure, i cili është një park i vendosur në Rio Grande pak larg Cape May. Të gjitha sfidat e kaluara aty ishin linjat zip, kurset e litarit dhe sfida të tjera në natyrë e pyll. Arelti u dha edhe të tjerëve ide se ku mund të shkojnë në verën që vjen. Blenda Sehu kishte përgatitur një nga prezantimet më të gjata, pasi edhe vera që ajo kishte kaluar ishte tepër e ngjeshur. Blenda kishte vizituar tri shtete: Kosovë, Maqedoni dhe Shqipëri. Vizitat e saj në vendlindjen e të dy prindërve, por sidomos vajtja për herë të parë në vendlindjen e babait të saj e kishte emocionuar pa masë. Gjithashtu, Blenda foli për vendet dhe historikun e vendeve që ajo kishte vizituar dhe arsyet se përse i kishin pëlqyer kaq shumë dhe ua rekomandoi edhe pjesëmarrësve. Blenda kishte shkuar në shumë koncerte, dasma dhe kishte shijuar ushqimin tradicional. Delfi Zeqo, një vajzë e ëmbël e prezantoi bukur dhe plot humor projektin e saj. Ajo gjithashtu kishte qenë në vendlindje ku jo vetëm foli për bukuritë e Shqipërisë, por edhe për shkrimtarin Mitrush Kuteli e poetin e liqerit, Lasgush Poradeci, Delfi kishte vizituar shumë vende të bukura të Shqipërisë. Detion Shehu na bëri krenar të gjithëve se ndryshe nga bashkëmoshatarët e tij që kishin shkuar në vende të ndryshme, ai kishte punuar në bibliotekë këtë verë, ai ndau me ne përvojën e tij dhe foli për kënaqësinë që të jep puna. Detioni, gjithashtu u mësoi bashkëmoshatarëve të tij se si të kenë durim në rastet kur në punë dhe jetë ndeshemi edhe me njerëz që nganjëherë ta bëjnë jetën të vështirë dhe se komunikimi është çelësi për të ndërtuar marrëdhënie të shëndetshme. Eneo Rustani prezantoi projektin e tij duke folur për ditët e bukura që kishte kaluar këtë verë që nisi në Shqipëri me shokët dhe më pas erdhi në Amerikë për të kaluar pjesën tjetër të verës me kushërinjtë që tashmë më të rritur mund të dilnin edhe të vizitonin Nju Jorkun pa praninë e prindërve. Enzo Rustani, një ndër fëmijët më të vegjël nga shtati dhe mosha, por jo nga pjekuria e prezantoi aq bukur projektin me detaje dhe foli për momentet e bukura të kësaj vere që ishin vizitat në vende turistike plazhi, kayaking dhe lojërat e ndryshme sidomos basketbolli. Erla Lamçe ndau përvojën e saj dhe vendet që kishte vizituar si Ujëvara e Niagarës, Manhattan, Brooklyn Bridge Park, Coney Island dhe na tregoi që gushti është muaji i saj i preferuar, pasi ajo ka lindur në këtë muaj dhe se ditëlindja këtë 15-vjetor ishte e bukur dhe e veçantë. Jessica dhe Johnatan Ndergjoni, motër e vëlla e prezantuan së bashku projektin e tyre. Ata kishin qenë në Shqipëri dhe gëzimi më i madh për ta këtë verë kishte qenë marrja e nënshtetësisë shqiptare. Ata kishin vizituar disa qytete në Shqipëri si Krujë, Lushnjë, Berat, Gjirokastër, Syri i Kaltër e Butrint, si dhe rivierën shqiptare. Kelvin Rustani, një djalë që di ta mbajë sallën gjallë pa i hedhur sytë në google slide foli për pushimet e bukura që kaloi këtë verë dhe kujtimet e veçanta në Dorney Park në Pensilvani. Klaus Veshi ndau një nga përvojat më të veçanta që i nevojitet çdo adoleshenti në ditët e sotme. Ai kishte qenë në një kamp veror në Nju Xhersi ku nuk lejohej përdorimi i telefonave. Më pas, Klausi foli për pushimet e bukura që kaloi në Shqipëri dhe Himarë. Ai gjithashtu foli për Dardhën dhe karakteristikat e veçanta të kësaj zone. Qershia mbi tortë e këtij aktiviteti ishte Altea Preci, vajza e nënkryetarit të shoqatës z. Lekë Preci, e cila në pamundësi për të qenë e pranishme në sallë u lidh me ne në një lidhje në zoom nga Shqipëria. Altea na tregoi për shkollën e re që nisi në Shqipëri dhe na dërgoi përqafime të ngrohta nga ekrani. Në përfundim të prezantimit të projekteve, fjalën e mori kryetari i shoqatës “Skënderbej” Inc. z. Imer Lacaj, i cili përshëndeti të pranishmit dhe u shpreh se ndihej i emocionuar nga ky program shumë i bukur që fëmijët e anëtarëve të shoqatës prezantuan, duke theksuar se misioni i shoqatës është që jo vetëm të ruhen traditat e kombit tonë, por edhe të çohen më tutje, sidomos te brezi i ri. Është për t’u përshëndetur fakti që të gjitha aktivitetet që u pasqyruan u prezantuan në gjuhën shqipe. Z. Lacaj u shpreh se falënderon jo vetëm fëmijët një e nga një, por edhe prindërit që janë përkushtuar me kohën e tyre. Z. Lacaj falënderoi edhe kryesinë për organizimin e këtij aktiviteti dhe uroi suksese në aktivitetet e tjera. Në fund, të gjithë të pranishmit biseduan me njëri-tjetrin dhe vështronin fëmijët teksa hidhnin valle. Me shpresën dhe urimin se zërat e këtyre e fëmijëve do të dëgjohen mirëpresim aktivitetin e radhës!

Filed Under: Komunitet

Për të gjithë të interesuarit…(Reklamë)

September 18, 2023 by s p

Për të gjithë të interesuarit…(Reklamë).

Filed Under: Wall Street

Për të gjithë të interesuarit…(Reklamë)

September 18, 2023 by s p

Për të gjithë të interesuarit…(Reklamë).

Filed Under: Wall Street

EMRAT QË NDËRROJNË GJINI NË GJUHËN SHQIPE DHE PROBLEMI YNË ME TA

September 18, 2023 by s p

Sevi Lami Agolli/

Në gjuhën shqipe, emri është një pjesë ligjërate, që emërton frymorë dhe sende. Ai ka kategorinë gramatikore të gjinisë, të numrit, të rasës dhe të shquarsisë e pashquarsisë.

Sot do të ndalemi te njëra nga këto kategori të emrit, ku gjatë punës sime vërej që bëhen shumë gabime, pothuajse nga të gjithë shqipfolësit.

Do të ndalemi te kategoria e gjinisë e, më konkretisht, te disa emra që ndërrojnë gjini e që ndryshe quhen emra të dygjinishëm ose ambigjenë!

Dimë se emri në gjuhën shqipe ka tri gjini:

mashkullore, emrat që në të shquar dalin me -i dhe -u (libri, mali, miku, bujku etj.)

femërore, emrat që dalin me -a ose -ja (mësuesja, lulja, fusha, ora etj.)

asnjanëse, ku futen një numër i vogël emrash, që kanë nyjën të përpara dhe mbarojnë me -(ë)t ose -it (të qenët, të ftohtit, të folurit etj.)

Këtu duhet të shtojmë edhe një pikë të katërt për emrat e dygjinishëm. Ka shumë shqipfolës që as nuk e dinë se çfarë janë këta emra, ndaj bëhen shumë gabime me përdorimin e tyre! Gabojnë jo vetëm ata që kanë një kulturë mesatare gjuhësore, por edhe vetë shqipfolës që kanë studiuar për vite e vite të tëra në universitete shqiptare apo edhe nëpër botë, ku edhe kanë bërë gjuhë shqipe. Shumë herë gjatë punës sime has përshtatje të gabuara të mbiemrave të këtyre emrave me përcaktorët e tyre, sepse nuk bëhet lidhja e duhur mes tyre. Shumë miq apo kolegë vazhdojnë të më pyesin shpesh: objektiva të qartë apo të qarta; personazhe artistike apo artistikë; interesa kombëtare apo kombëtarë; zëra të ëmbël apo të ëmbla, lekë të reja apo lekë të rinj?

Nisur edhe nga gabimet e shumta me këta emra, nisa ta studioj më shumë këtë dukuri gjuhësore, për të kuptuar se përse ne bënim aq shumë gabime me këta emra.

Por çfarë janë emrat e dygjinishëm ose ndryshe ambigjenë?

Emrat e dygjinishëm ose ambigjenë janë një kategori emrash mashkullorë, të cilët në numrin shumës kthehen në femërorë. Ky ndërrim gjinie gjen shprehje te mbiemrat dhe fjalët e tjera përcaktuese të tyre (shih këtu: Morfologjia e gjuhës shqipe, faqe 92, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Tiranë, 2002).

Të tillë janë disa emra mashkullorë, që e formojnë shumësin me prapashtesat trajtëformuese -e dhe -ra. Emrat e kësaj klase në njëjës dalin mashkullorë, por kur kalojnë në numrin shumës femërorizohen. Emrat që hyjnë në klasën e ambigjenëve kryesisht emërtojnë jofrymorë, sende a nocione abstrakte. Kështu kemi:

• Male të larta

• Ujëra të thella

• Fshatra të vogla

• Tri qytete

• Vajra industriale

• Këto vende etj.

Dygjinishmëria e emrit nuk është karakteristikë veç e gjuhës shqipe. Ajo haset në shumë gjuhë të familjes indoeuropiane. Kjo është një dukuri e vjetër, e cila pas shumë diskutimesh në rrethet shkencore, u pranua si normativë në gjuhën standarde. Si e tillë, ajo duhet të përdoret drejt dhe saktë, sa kohë është normativë! Mirëpo kjo dukuri edhe sot e kësaj dite sjell debate mes studiuesve të fushës, ku disa prej tyre e pranojnë dhe disa e kundërshtojnë, për shkak të problemeve që sjell përshtatja e përcaktorëve me këta emra. Pra, ajo që e bën të vështirë këtë dukuri, gjë që çon në moskuptimin dhe përdorimin gabim të saj, është përshtatja e përcaktorëve mbiemra dhe përemra me emrat. Ne e dimë se mbiemri dhe përcaktorët përshtaten në numër, gjini dhe rasë me emrin që përcaktojnë. Në rastin e këtyre emrave pikërisht këtu gabohet. Ne bëjmë gabime në lidhjen e fjalës së përcaktuar me përcaktuesin, që përshtaten gabimisht në gjini.

Nga hulumtimet që bëra, dola në përfundimin se përshtatja gabim në gjini e përcaktorëve me këta emra ndodh për dy arsye:

1) Ngatërrimi i prapashtesave trajtëformuese të këtyre emrave. Janë ambigjenë (të dygjinishëm) vetëm ata emra mashkullorë që në shumës dalin me -e dhe -ra. (mal-e të larta, ujë-ra të kaltra, personalitet-e të shquara, tri qytete etj.) Pra, mbani mend veç me këto dy prapashtesa trajtëformuese. Përcaktorët përshtaten në gjininë femërore kur ata janë në numrin shumës, kurse në numrin njëjës ose kur nënkuptohet se janë në njëjës, ata dalin në gjininë mashkullore. P.sh.: Dy personazhet artistike ishin ulur pranë njëri-tjetrit. Pra, përcaktori i shprehur me mbiemrin “artistike” del në femërore, sepse emri “personazhet” është në shumës (i dygjinishëm), kurse përemri i pacaktuar “njëri-tjetrin” e nënkupton këtë emër në njëjës.

KUJDES! Kur ju duhet të bëni analizë morfologjie të këtyre emrave, kujtoni se për të dalluar gjininë e një emri, e çojmë atë në numrin njëjës, rasa emërore, trajta e shquar. Kështu për emrat ambigjenë fëmijëve do t’ju mësojmë se në njëjës janë në gjininë mashkullore.

2) Shumë emra mashkullorë e formojnë shumësin me prapashtesën trajtëformuese -a, si: objektiva, libra, interesa, telefona, gërsheta, zëra, le etj. Këta emra mashkullorë nuk janë ambigjenë. Ata ngatërrohen me emrat e gjinisë femërore, për shkak të prapashtesës trajtëformuese -a. Këta emra janë në gjininë mashkullore si në njëjës, ashtu dhe në shumës. Si të tillë, edhe përcaktorët do t’i marrin gjithmonë në gjininë mashkullore. Pra, nuk janë emra femërorë, as ambigjenë, por emra në gjininë mashkullore.

Kini parasysh këto dy pika që përmenden më sipër dhe ju do t’i shkruani gjithnjë saktë përcaktorët e emrave të dygjinishëm. Edhe nëse hasni vështirësi, mjafton të keni dëshirën për ta mësuar saktë një rregull të gjuhës shqipe dhe burimet që do t’ju ndihmojnë janë të shumta.

Filed Under: ESSE Tagged With: Sevi Lami Agolli

Presidentja Osmani mori pjesë në shënimin e 10- vjetorit të Grave Lidere në Politikë

September 18, 2023 by s p

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, e cila po qëndron në New York ku po mbahet Sesioni i 78 i Asamblesë së Kombeve të Bashkuara, mori pjesë në një ceremoni në të cilën u shënua 10 vjetori i Grave Lidere në Politikë.

Në një adresim para grave tjera lidere, Presidentja Osmani foli për angazhimin dhe rolin e shquar të grave në epoka të ndryshme të historisë së zhvillimit të vendit. Ajo theksoi se Kosova, në 15 vjetët e pavarësisë së saj, shquhet për lidership të grave në politikë, teksa potencoi rëndësinë e bashkëpunimit dhe rrjetëzimit të vazhdueshëm me qëllim të fuqizimit të grave në jetën publike.

Presidentja Osmani në adresimin e saj, theksoi se Kosova po dëshmohet si vend lider në udhëheqjen e Agjendës për Gratë, Paqen dhe Sigurinë dhe potencoi se fuqizimi i grave në fushën e sigurisë, si dhe në fusha të tjera, është mundësia më e mirë për ta avancuar shoqërinë në tërësi.

Filed Under: Rajon

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • …
  • 67
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT