Archives for November 2023

Dita e katërt e “Javës së Kulturës Hungareze”, përtej eventeve të planifikuara në qytetin e Korçës, u karakterizua dhe nga dy evente të rëndësishme dhe substanciale në Tiranë. Paradite u mbajt një simpozium i dedikuar, ndërsa në mbrëmje erdhi një performancë e jashtëzakonshme e Korit Hungarez.

Në Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit në Tiranë u mbajt “Petofi në botë dhe thatësia kulturore e sotme”, nën moderimin e mjeshtërisë së fjalës së gazetarit dhe poetit të njohur Aleksandër Çipa.

Referues në simpozium ishin mjaft figura të dalluara: Erion Kristo, gazetar, pedagog dhe përkthyes me mjaft përvojë; Manjola Lumani, gjuhëtare me perspektiva të thella mbi ndërveprimin kulturor të gjuhës; Kleo Lati, shkrimtar dhe përkthyes i mjaft librave, veprat e të cilit përshkojnë kufijtë kulturorë; dhe Behar Gjoka, një nga kritikët dhe studiuesit letrar bashkëkohor më produktiv, analizat e të cilit pasurojnë dialogun letrar.

Pika qendrore e këtij diskutimi ishtë trashëgimia me ndikim e poetit kombëtar të Hungarisë, Sándor Petőfi, dhe shtresëzimet e rëndësishme të romantizmit, rrymës së cilës i përkonte shkrimtari i madh. Folësit u fokusuan në elemente të ndryshme të influencës së Petőfit, që nga konteksti historik dhe ai letrar, te veçoritë stilistikore dhe gjuhësore të autorit, deri te impakti i tij parë në realitetin më të gjerë letrar të shekullit të XIX. Takimi u çel me një fjalë hapëse të Adam Lovassy, të Ngarkuarit me Punë nga Ambasadës e Hungarisë, dhe u përmbyll me fjalën e diplomates Mira Hoxha, ish-Ambasadore e Shqipërisë në Hungari.

Në Liceun Artistik në Tiranë, erdhi Kori Hungarez BujArt, nën drejtimin brilant të mjeshtrit Bujar Alliu, me një përzgjedhje mikse nga repertori hungarez dhe shqiptar. Drejtimi i Alliut ishte jashtëzakonisht frymëzues, duke shfaqur aftësinë e tij në harmonizimin e traditave të ndryshme muzikore dhe në realizimin e një përvojë dëgjimore kohezive që nderoi të dyja kulturat.

Duke iu shtuar performancave të shkëlqyera të natës, flautistja Jonela Golemi zbukuroi skenën me kryevepra të përzgjedhura nga Zoltan Kodaly dhe Bela Bartok. Golemi, e njohur për përsosmërinë e saj teknike dhe interpretimet emocionuese, solli në jetë kompozimet e ndërlikuara, duke ofruar një interpretim sublim që lidh trashëgiminë muzikore me dhuntinë e saj artistike. Njëkohësisht, baritoni i mirënjohur shqiptar Sokol Hidersha, me zërin e tij të pasur dhe komandues, u thellohet në repertorin shqiptar. Performanca e tij pasqyroi thellësinë dhe vrullin e perlave muzikore të Shqipërisë. Soliste në piano në këtë performancë ishte artistja e mirënjohur ndërkombëtarisht Almira Emiri. Talenti i saj pianistik jo vetëm plotësoi gamën e performancave, por edhe i lartësoi ato, duke siguruar një përvojë gjithëpërfshirëse për audiencën.

Surprizë e mbrëmjes ishte dhe celebrimi i 150-vjetorit të Budapestit me fragmente të zgjedhura chanson të interpretuara nga talenti i ri hungarez Laszlo Horvath. Pjesëmarrja e Horvath-it ishtë një nderim i përshtatshëm për këtë moment historik të rëndësishëm.

Java e Kulturës Hungareze” mbërriti në ditën e saj të katërt në qytetin historik të Korçës, ku shënoi jo thjesht një vazhdim, por një kulm të një karvani kulturor që ka përcuar deri më sot programacionin e pasur nëpër Tiranë, Vlorë dhe Pogradec. Në aktin e saj të katërt, Korça u bë skena ku rrahjet kulturore të Hungarisë pulsuan përmes një sërë ngjarjesh të kuruara me kujdes.

Qyteti, i mbështjellë në përqafimin e historisë dhe trashëgimisë kulturore, u paraqit me ekspozitën “Petőfi: Rreth botës”, kushtuar poetit kombëtar të Hungarisë, i cili këtë vit ka 200-vjetorin e lindjes. Petőfi, një maestro i fjalëve, festohet larg atdheut të tij, teksa vepra e tij jehon në salla, prek shpirtrat dhe lidh kombet përmes gjuhës universale të poezisë.

Njëkohësisht, në Korçë erdhi ekspozita “Freedom of Love”, një sonet vizual nga Anna Konya, artistja hungareze e cila ka zgjedhur Shqipërinë për të jetuar prej vitesh tashmë. Arti i saj abstrakt, një odë e dashurisë së saj për Shqipërinë, është një vallëzim ngjyrash dhe formash, duke krijuar një simfoni harmonike me emocionet dhe perceptimet e vetë shikuesve.

Pjesë e vizitës së “Javës së Kulturës Hungareze” në Korçë nuk mund të mos ishte trupa teatrore, e drejtuar nga dyshja e shquar Pëllumb dhe Xhulieta Kulla, e cila solli në jetë rrëfimin e dashur të “Djemtë e rrugës së Palit” të Ferenc Molnár. Interpretimi i tyre është një ri-imagjinim mjeshtëror, duke e shndërruar prozën në një tablo të gjallë, që kap thelbin e rinisë dhe miqësisë.

Së fundmi, Korça ishte dhe destinacioni i fundit i turit në Shqipëri të ansamblit të valleve popullore “Szinvavölgyi”. Ky grup fantastik mishëroi frymën e gjallë të vallëzimeve hungareze me përzgjedhjen “Vallet Petőfi”. Performanca e tyre është e para e këtij lloji që zbukuroi skenat e Shqipërisë, duke ndezur ajrin me bollëkun e trashëgimisë kulturore të atdheut të tyre. Padyshim ata do largohen nga Shqipëria me një kujtim të bukur nga vendi ynë, ndërkohë që artdashësit shqiptarë patën mundësi të shijonin performancën e tyre unike në qytete të ndryshme përgjatë kësaj jave.

Festimet e ditës së kulturës hungareze në Korçë, të mbajtura në Qendrën e Kulturës së qytetit, ofruan një pasaportë falas për një eksperiencë ku u festua dhe shijua mirëfilli shpirti hungarez. Kjo ngjarje e mrekullueshme ishte gjithaq një mozaik i shprehjes artistike, thurur nga fijet e dy kombeve, dhe një dëshmi e bukurisë dhe unitetit të shkëmbimit kulturor.