Archives for January 2024

Satirë nga Rafael Floqi

Në një kthesë të befasishme të ngjarjeve, të dhënat e fundit nga (OBSH) zbulojnë se edhe pse qeveria shqiptare insiston në shëndetësi falas, shqiptarët “mrekullisht” po mbulojnë 60% të faturës vetë. Për qeverinë Rama ky është kuptimi i fjalës “falas” në buletinin e propagandës.

Ndërsa synojmë të besojmë se shëndetësia duhet të jetë e lirë si një lumë malor, statistikat zyrtare të OBSH paraqesin një pamje tjetër. Në botën emocionuese të financave shëndetësore shqiptare, duket sikur qytetarët po veshin plaçkën e tyre financiare dhe po marrin përsipër përgjegjësinë, ndërsa qeveria luan rolin e një anëtari të pakuptuar. Mungesa e barnave, cilësia e ulët dhe korrupsioni gërryejnë xhepat e grisur të qytetarëve. Një raport i fundit nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) zbulon se Shqipëria renditet e para në rajon për shpenzimet e larta shëndetësore që qytetarët e saj duhet t’i mbulojnë nga xhepi i tyre. 

Mirëpo, duket se “Shëndetësia Falas” nuk është aq falas sa emri sugjeron.  Një shqiptar mesatar duket se është bërë një specie e re e financuar vetë për trajtimin shëndetësor. Një prej arsyeve kryesore është fakti që ligji për kujdesin shëndetësor nuk zbatohet, duke e lënë qytetarin të ndjehet si një kampion olimpik i shëndetit privat.

Vendi ynë është ende i paaftë për të ofruar shërbime shëndetësore sipas protokolleve që vetë ai i ka miratuar,”Ato paketa shërbimesh që tashmë janë miratuar nuk ofrohen për pacientët, duke i detyruar ata të kenë shkurtimin e tyre të shëndetit privat.

Shqipëria, e cila doli e para në ofrimin e shëndetësisë falas në rajon, tani duket se ka hyrë në një garë për t’u bërë lider në shëndetësinë private, ku qytetari blen agen, serumin, ilaçin, dhe pothuajse çdo gjë tjetër që ka nevojë. Ndërkohë, mungesa e barnave dhe ilaçeve nuk është një problem i njohur vetëm gjatë pandemisë, por vazhdon të krijojë vështirësi edhe sot. 

Pacientët janë në kërkim të aventurës për të gjetur ilaçet e tyre të nevojshme, si një lojtar që eksploron nivelet e reja të një video lojë në farmacitë private afër spitalit.( Mos rënç në dorë të tyre!).

Në këtë skenar, korrupsioni është një element që nuk mungon. “Ryshfeti i vogël” sa për një kafe ka bërë një hyrje triumfale në skenën shëndetësore. “Pacientët janë duke bërë një investim shtesë në shëndetin e tyre, me shpresën se do të kenë një trajtim më të mirë. Është një lloj loje kazinoje ku lojtarët hedhin para për një shans më të mirë për shërim.” Nga ana tjetër në një kthesë tronditëse, ish ministri ynë i nderuar i Shëndetësisë falas, Beqja ka dëshmuar se inovacioni nuk njeh kufi kur bëhet fjalë për sigurimin e kontratave për shërbimet e sterilizimit. Në një ekstravagancë të vjedhjes së ofertave që mund të rivalizojë çdo film me grabitje në Hollywood, ministri ynë ka demonstruar vërtet artin e zbrazjes së xhepave – ose më mirë, të vjedhjes së xhepave. Ish- ministri, i njohur për qasjen e tij unike ndaj shërbimit publik, ka arritur të rrëmbejë ofertën e sterilizimit mu nga hundët e kompanive konkurruese. Është si një truk magjik ku oferta zhduket dhe ish- ministri del si iluzionisti i madh i prokurimit të shëndetësisë. “Unë kam prekjen e Midas, por në vend që të kthej gjithçka në ar, unë e kthej çdo ofertë në një fitore personale. Është një situatë fituese për mua, dhe kjo është ajo që ka vërtet rëndësi, apo jo? Thotë si Beqja si në majë të thanës, po jo tani  para kadiut “SPAK”. 

Ndërsa publiku përballet me zbulimin e vjedhjes së ofertave në sektorin e shëndetësisë, ish ministri mbetet një figurë enigmatike – pjesërisht mashtrues, pjesërisht sipërmarrës dhe si gjithnjë magjistar.  

Cilësia e ulët e barnave është një tjetër shqetësim. Pas ndryshimeve ligjore të vitit 2014, në treg futën medikamente që nuk janë nga tregu i Bashkimit Evropian, kineze, turke, indiane. Kjo, sipas saj, solli një “ulje të cilësisë së medikamenteve”, duke e lënë pacientin me një dilemë: të blejë ilaçin e shtrenjtë ose të mbetet me atë me cilësi të ulët duke shpresuar për një shërim mirakuloz.

Sipas llogaritjeve magjike të OBSH për vitin 2021, shqiptari mesatar ka dhënë me dashamirësi 465 dollarë për mirëqenien e tij. Mbani frymën – një shumë e mahnitshme prej 59.7% të kësaj shume ekstravagante (kjo është 277 dollarë, në qoftë se i humb numrat) është paguar heroikisht nga xhepi i qytetarëve, ndërsa qeveria jap kontributin e saj me pjesën tjetër prej 39.7%, drejt nga buxheti i shtetit.

Duket se shqiptarët e vetëdijshëm për shëndetin kanë përjetuar një rritje të befasishme në formë financiare, pasi shpenzimet shëndetësore kanë shënuar një rritje të ndjeshme pas pandemisë. Në vitin 2015, superheroi ishte veshur me 57.3%, por që atëherë, ka fituar masat dhe ka rritur me 2.5 pikë. Edhe pse qeveria thotë se ka zgjeruar kapacitetet buxhetore, xhepi i qytetarëve ka qenë në rritje serioze gjatë dekadave të tranzicionit.

Si rrjedhojë e tejmbushjes së spitaleve publike, por edhe besimit të ulët në sistemin publik të shërbimit shëndetësor, shumë individë u kuruan në spitale private, me kosto që vlerësohet të kenë arritur mesatarisht 20 mijë euro/person. Rritja e kostove për të përballuar Covid ka ulur dhe më aftësinë paguese të individëve.  Rreth 947 milionë lekë në vit, që shpenzohen në spitalet private rimbursohen nga shteti për shërbimin e dializës që kryhet nga Spitali Amerikan, ndërsa vitet e fundit është zhvilluar dhe shërbimi i sigurimit shëndetësor nga shoqëritë private të sigurimit që mbulon një pjesë të shpenzimeve të individëve që kurohen në privat.

Në vitin emocionues 2005, shqiptarët po paguanin nga xhepi vetëm 49.3% të kostos së shpenzimeve shëndetësore. Shpejt përpara në vitin 2021, kjo shifër ka arritur në një shifër mahnitëse prej 59.7%. Nga viti 2015 deri në 2021, kontributi i qytetarëve në shëndetësi ka pësuar një rritje prej 82% – flasim për objektiva serioze të pasiguruarit financiar.

Krahasuar me fqinjët e tyre evropianë, Shqipëria mbart me krenari medaljen e artë për shpenzimet personale në shëndetësi. Pas tyre, vjen Maqedonia e Veriut me një rezultat respektues prej 41.7%, ndjekur nga Mali i Zi (38.1%), Serbia (35.8%), dhe Bosnja dhe Hercegovina me rezultatin më të ulët në rajon prej 30.7%, që qartë nuk po merr pjesë në Olimpiadën financiare.

Në vitin sensacional 2020, viti që na dhuroi pandeminë, familjet shqiptare vendosën një rekord të ri duke përkushtuar një shumë tmerrësisht prej 5.6% të shpenzimeve të tyre të përgjithshme për shëndetësi, nga 4.9% në vitin e mëparshëm. Një dëshmi vërtet joshëse për përkushtimin e qytetarëve në betejën kundër Covid-19 me xhepin e tyre.

Ndërkohë, treguesit zyrtarë sugjerojnë se buxheti i shëndetësisë po luan një lojë të fshehtë të shpërndarjes së drejtë të fondeve. Për një dekadë, buxheti i rimbursimit të barnave ka qëndruar gati në të njëjtin vend, ndërsa të ardhurat buxhetore dyfishohen, dhe burimet financiare të Fondit të Sigurimit të Detyrueshëm Shëndetësor janë rritur. Paçka se superhero apo jo, duket se akrobacitë financiare vazhdojnë në cirkun shëndetësor shqiptar.

Ndërsa shpresa për shëndetësi falas po zbehet, shqiptarët po shohin drejt klinikave private jashtë vendit, duke shprehur një kënaqësi për të paguar më shumë për një shërbim më të mirë. Megjithatë: “Ky fenomen nuk ka ndodhur së fundmi në vendin tonë, por ka 30 vite që ndodh. Dhe duket se kjo lojë e shëndetësisë është ende në fazën e betejës për çmimin e xhepit të shqiptarëve.”

Një ndikim i tillë në shëndetin dhe xhepat e qytetarëve ka sjellë një humbje të besimit në sistemin shëndetësor publik. “Qytetarët po e ndjejnë veten si në një treg ku ata janë blerës, por shëndeti nuk është një produkt që mund të kthehet. Dhe njeri syresh po thoshte : “Pse mjekët mbajnë një stilolaps të kuq? Në rast se duhet të marrin gjak më shumë nga pacienti.”