Archives for January 2024

AT ANTON HARAPI: LUFTOVA PËR BASHKIMIN E SHQIPTARËVE!

January 4, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli/

“Zoti i vërtetë e Atdheu le të na mbajnë:

Me Zot e me Atdhe t’lumnojmë!”

Eh, sikur t’i kishin sot disa “tradhëtarë” si At Anton Harapi. Javën që kaloi, Arqipeshkvia e Shkodër-Pult njoftoi publikun dhe median kombëtare se i ka hapur rrugën “rishqyrtimit të mundësisë së fillimit të një procesi të ri për të pohuar se martirizimi i At Anton Harapit, Meshtar Franaçeskan në Urdhërin e e Fretërve Minorë, ishte si shkak i urrejtjes ndaj fesë”. Kjo bëhet e mundur, sipas njoftimit të Arqipeshkvisë Shkodër-Pult, falë një, “dokumentacioni të nevojshëm që na lejon tani të fillojmë punën paraprake për hapjen e një kauze të re Lumturimi”, për At Anton Harapin, thuhet në atë njoftim. Bëhet thirrje gjithashtu, në emër të gjithë ipeshkvijve katolikë të Shqipërisë, që të fillojë mbledhja e dëshmive gojore, dëshmive të shkruara dhe dokumenteve në lidhje me jetën, ngjarjet historike dhe për vdekjen e At Anton Harapit. Frank Shkreli/ At Anton Harapi: “T’a bajmë monumentin kombëtar–bashkimin e Shqiptarëve” | Gazeta Telegraf — Frank Shkreli: At Anton Harapi dhe At Gjon Shllaku, viktima të barbarizmit më ekstrem komunist | Gazeta Telegraf

Në lidhje me këtë kërkesë Autoriteti për Informim mbi Dokumente të ish-Sigurimit të Shtetit (AIDSSH-së) njofton në portalin e vet se ka vënë “në dispozicion të mbi 5 studiuesve, dokumente për At’Anton Harapin si: Dosja Hetimore-Gjyqësore me nr. 1086-A, por dhe dokumente nga Fondi operativ Dosje formularë 322… studimi i të cilave ka vlerë historike”, sipas AIDSSH-së. AIDSSH njofton në faqën e portalit të saj se një prej dokumenteve të dosjes hetimore gjyqësore nr. 1086-A për At Anton Harapin, përmban procesverablin e seancës së marrjes në pyetje të Françeskanit të njohur.

Ja vlen të sjellim me këtë rast, pjesë të dokumentacionit të botuar nga Autoriteti për Informim mbi Dokumente të ish-Sigurimit të Shtetit në lidhje me akuzat kundër At Anton Harapit, ku ndër të tjera thuhet: “Ai akuzohet mbi raportet e tij me pushtuesin italian, roli i tij si anëtar i regjencës gjatë kalimit të pushtuesve nazistë në vend, si dhe të ashtuquajturës propagandë të përdorur në shkrimet e botuara në revistën “Hylli i Dritës”, të cilat sipas gjykimit politik të komunistëve mbanin qëndrim pozitiv ndaj politikës fashiste”. Në dokumente të posedon AIDSSH njoftohet se aty gjendet edhe fjalimi që Patër Anton Harapi ka mbajtur në gjyqin e tij, për të cilin regjimi komunist e dënoi atë me vdekje. thuhet në deklaratën me shkrim të AIDSSH. Sipas dokumentacionit në fjalë, ishte 19 shkurti i vitit 1946, kur Gjykata speciale në Tiranë e ka shpallur At Anton Harapin, “kriminel lufte” dhe “armik i popullit”, “sabotator i pushtetit”. Si përfundim, Harapi është dënuar me pushkatim dhe është ekzekutuar të nesërmen. Sot ende nuk dihet vendi ku prehen eshtrat e tij, thekson AIDSSH, ndërsa citon akuzën kundër Françeskanit shqiptar: “𝑃𝑎𝑡ë𝑟 𝐴𝑛𝑡𝑜𝑛 𝐻𝑎𝑟𝑎𝑝𝑖, 𝑝ë𝑟𝑓𝑎𝑞ë𝑠𝑢𝑒𝑠 𝑖 𝑜𝑟𝑔𝑎𝑛𝑖𝑧𝑎𝑡ë𝑠 𝐵𝑎𝑠ℎ𝑘𝑖𝑚𝑖 𝐾𝑜𝑚𝑏ë𝑡𝑎𝑟 𝑝ë𝑟 𝑄𝑎𝑟𝑘𝑢𝑛 𝑒 𝑆ℎ𝑘𝑜𝑑𝑟ë𝑠, 𝑘𝑎 𝑛𝑥𝑖𝑡 𝑝𝑜𝑝𝑢𝑙𝑙𝑖𝑛 𝑘𝑢𝑛𝑑ë𝑟 𝑙𝑢𝑓𝑡ë𝑠 𝑠ë 𝑢𝑠ℎ𝑡𝑟𝑖𝑠ë 𝑠ë 𝐿ë𝑣𝑖𝑧𝑗𝑒𝑠 𝑁𝑎𝑐𝑖𝑜𝑛𝑎𝑙-Ç𝑙𝑖𝑟𝑖𝑚𝑡𝑎𝑟𝑒, 𝑘𝑎 𝑝𝑟𝑜𝑝𝑎𝑔𝑎𝑛𝑑𝑢𝑎𝑟 𝑝ë𝑟 𝑛𝑔𝑟𝑖𝑡𝑗𝑒𝑛 𝑒 𝑎𝑝𝑎𝑟𝑎𝑡𝑖𝑡 𝑠ℎ𝑡𝑒𝑡ë𝑟𝑜𝑟 𝑘𝑢𝑠𝑖𝑙𝑖𝑛𝑔”. Por në dosjen e tij formulare shumë dëshmi flasin për rolin pozitiv dhe human të Anton Harapit, në drejtim të shpëtimit të popullatës, nënvijon AIDSSH.

𝗙𝗷𝗮𝗹𝗮 𝗲 𝗳𝘂𝗻𝗱𝗶𝘁 𝗲 𝗣𝗮𝘁𝗲̈𝗿 𝗔𝗻𝘁𝗼𝗻 𝗛𝗮𝗿𝗮𝗽𝗶𝘁, botuar në faqen e AIDSSH: “𝐹𝑎𝑙ë𝑛𝑑𝑒𝑟𝑜𝑗 𝑑𝑟𝑒𝑗𝑡ë𝑠𝑖𝑛ë 𝑒 𝑃𝑜𝑝𝑢𝑙𝑙𝑖𝑡 𝑞ë 𝑚ë 𝑗𝑒𝑝 𝑓𝑗𝑎𝑙ë𝑛 𝑒 𝑓𝑢𝑛𝑑𝑖𝑡 𝑛ë 𝑘ë𝑡ë 𝑘𝑜ℎë 𝑡ë 𝑘𝑟𝑖𝑡𝑖𝑘e 𝑝ë𝑟 𝑚𝑢𝑎. 𝐹𝑗𝑎𝑙𝑎 𝑒 𝑓𝑢𝑛𝑑𝑖𝑡 ë𝑠ℎ𝑡ë 𝑘𝑗𝑜: 𝑁𝑢𝑘 𝑠ℎ𝑒𝑚𝑏𝑒𝑡 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑟𝑖𝑎 𝑝𝑠𝑒 𝑔𝑗𝑦𝑘𝑜ℎ𝑒𝑡 𝑝ë𝑟 𝑑𝑒𝑘ë 𝑃𝑎𝑡ë𝑟 𝐴𝑛𝑡𝑜𝑛 𝐻𝑎𝑟𝑎𝑝𝑖. 𝐾𝑢𝑟 𝑝𝑎𝑟𝑎 40 𝑣𝑗𝑒𝑡ë𝑣𝑒, 𝑛ë 𝑆ℎ𝑘𝑜𝑑ë𝑟 𝑢 𝑝ë𝑟𝑝𝑖𝑞𝑠ℎ𝑎 𝑚𝑒 𝑏𝑎 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑛𝑖𝑛ë, 𝑠ℎ𝑢𝑚ë 𝑔𝑗𝑦𝑠ℎ𝑎 𝑛𝑎 𝑡ℎ𝑜𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑠𝑒 𝑛𝑢𝑘 𝑒 𝑑𝑢𝑎𝑚 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝𝑛𝑖𝑛ë, 𝑛𝑎 𝑛𝑢𝑘 𝑖 𝑘𝑒𝑚𝑖 𝑣𝑢𝑒 𝑛ë 𝑙𝑖𝑡𝑎𝑟 𝑘ë𝑡𝑎. 𝑆’𝑘ë𝑟𝑘𝑜𝑗 𝑧. 𝐾𝑟𝑦𝑒𝑡𝑎𝑟, 𝑛𝑗𝑖 𝑡𝑜𝑙𝑒𝑟𝑎ncë. 𝑈𝑛ë, 𝑠𝑖𝑚𝑏𝑎𝑠 𝑚𝑢𝑛𝑑𝑖𝑡, 𝑘𝑎𝑚 𝑑𝑒𝑟𝑑ℎ 𝑑𝑗𝑒𝑟𝑠ë 𝑚𝑒 𝑒 𝑏𝑎 𝑆ℎ𝑞𝑦𝑝𝑛𝑖𝑛ë. 𝐹𝑟𝑎𝑛𝑐𝑎 𝑒 𝑞𝑦𝑡𝑒𝑡ë𝑟𝑢𝑒𝑚𝑒 ë𝑠ℎ𝑡ë 𝑠ℎ𝑒𝑚𝑏𝑢𝑙𝑙𝑎 𝑒 𝑟𝑒𝑣𝑜𝑙𝑢𝑐𝑖𝑜𝑛𝑒𝑣𝑒 𝑝𝑜𝑝𝑢𝑙𝑙𝑜𝑟𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑔𝑗𝑦𝑘𝑜𝑛 𝑃𝑒𝑡𝑎𝑖𝑛 𝑑ℎ𝑒 𝑒 𝑓𝑎𝑙ë, 𝑝𝑒̈𝑟 𝑘ë𝑡ë 𝑛𝑢𝑘 𝑖𝑎 𝑛𝑗𝑜ℎ𝑖𝑛 𝑝ë𝑟 𝑡ë 𝑘𝑒𝑞, 𝑝𝑜 𝑖𝑎 𝑛𝑗𝑜𝑓𝑖𝑛 𝑝ë𝑟 𝑡ë 𝑚𝑖𝑟ë. 𝐾𝑢𝑗𝑡𝑜𝑗 𝑠𝑒 𝑒𝑑ℎ𝑒 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑟𝑖𝑎, 𝑘𝑢𝑟 𝑔𝑗𝑦𝑘𝑜𝑛 𝑟𝑒𝑔𝑗𝑒𝑛𝑡𝑎𝑡, 𝑏𝑒𝑠𝑜𝑗 𝑠𝑒 𝑠𝑖𝑘𝑢𝑟 𝑡’𝑖 𝑓𝑎𝑙𝑖 𝑎𝑡𝑎, 𝑛𝑢𝑘 𝑘𝑎 𝑚𝑒 𝑞𝑒𝑛ë 𝑙𝑖𝑔ë𝑠𝑖 𝑝ë𝑟 𝑆ℎ𝑞𝑦𝑝𝑛𝑖𝑛ë, 𝑝𝑜𝑟 𝑏𝑒𝑠𝑜𝑗 𝑠𝑒 𝑘𝑎 𝑚𝑒 𝑞𝑒𝑛ë 𝑚𝑖𝑟ë. 𝑈𝑛ë, 𝑞ë𝑘𝑢𝑟𝑠𝑒 𝑘𝑎𝑚 ℎ𝑦 𝑛ë 𝑔𝑜𝑗ën 𝑒 𝑈𝑗𝑞ë𝑣𝑒 𝐻𝑎𝑢𝑠𝑑𝑖𝑛𝑔-𝑖𝑡, 𝑒𝑡𝑗, 𝑗𝑎𝑚 𝑝ë𝑟𝑝𝑗𝑒𝑘ë 𝑚𝑒 𝑏𝑎 𝑚𝑖𝑟ë 𝑒 𝑚𝑒 𝑚𝑢𝑗𝑡 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑝ë𝑡𝑢𝑒 𝑛𝑑𝑜𝑛𝑗𝑖 𝑗𝑒𝑡ë 𝑝𝑟𝑒𝑗 𝑒𝑔ë𝑟𝑠𝑖𝑛𝑎𝑣𝑒. 𝑃𝑜𝑟 𝑚𝑒 𝑞𝑒𝑛ë 𝑠𝑒 𝑖𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑏𝑖𝑠ℎ𝑎 𝑡’𝑒𝑔𝑟𝑎, 𝑛𝑢𝑘 𝑘𝑎𝑚 𝑚𝑢𝑗𝑡 𝑚𝑒 𝑖 𝑧𝑏𝑢𝑡ë, 𝑝𝑜𝑟 𝑝𝑟𝑎𝑝ë 𝑚𝑒 𝑚𝑢𝑛𝑑𝑖𝑛 𝑡𝑖𝑚 𝑘𝑎𝑚 𝑝ë𝑠ℎ𝑡𝑢𝑒 𝑚𝑗𝑎𝑓𝑡ë. 𝐴 𝑘𝑎 𝑝𝑎𝑠 𝑠ℎ𝑞𝑦𝑝𝑡𝑎𝑟ë 𝑡ë 𝑚𝑎𝑟𝑟ë 𝑠𝑖 𝑢𝑛ë, 𝑞ë 𝑝𝑒̈𝑟 𝑚𝑒 𝑝ë𝑠ℎ𝑡𝑢 𝑛𝑗𝑒𝑟ë𝑧, 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑘𝑢𝑒 𝑒 𝑚𝑒 𝑢 𝑓𝑢𝑡 𝑛ë 𝑔𝑜𝑗ë𝑛 𝑒 𝑢𝑗𝑘𝑢𝑡? 𝐾𝑎 𝑝𝑎𝑘 𝑞ë 𝑠𝑎𝑘𝑟𝑖𝑓𝑖𝑘𝑜ℎ𝑒𝑛, 𝑚𝑜𝑟𝑎𝑙𝑖𝑠ℎ𝑡, 𝑘ë𝑡ë 𝑒 𝑘𝑎𝑚 𝑡ℎe𝑛ë 𝑒𝑑ℎ𝑒 𝑛ë 𝑙𝑖𝑔𝑗𝑖𝑟𝑎𝑡ë𝑛 𝑡𝑖𝑚𝑒. 𝑀𝑢𝑎 𝑚ë 𝑠ℎ𝑡𝑦𝑛𝑖 𝑚𝑎𝑟𝑟𝑖𝑗𝑎 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑘𝑢𝑒 𝑒 𝑚𝑒 𝑢 𝑝ë𝑟𝑝𝑗𝑒𝑘 𝑝ë𝑟 𝑚𝑒 𝑙𝑒ℎ𝑡ë𝑠𝑢𝑒 𝑣𝑢𝑎𝑗𝑡𝑗𝑒𝑛 𝑒 𝑑𝑖𝑠𝑎 𝑓𝑎𝑚𝑖𝑙𝑗𝑒𝑣𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑘𝑎𝑚 𝑏𝑎 𝑚𝑗𝑎𝑓𝑡 𝑝𝑢𝑛ë 𝑚𝑜𝑟𝑎𝑙𝑒, 𝑠𝑖𝑘𝑢𝑟𝑠𝑒 𝑗𝑢𝑎𝑗𝑖 𝑞𝑖 𝑎𝑠ℎ𝑡ë 𝑚𝑎𝑡𝑒𝑟𝑖𝑎𝑙𝑒. 𝐺𝑗𝑎 𝑡𝑗𝑒𝑡ë𝑟 𝑛𝑢𝑘 𝑘𝑎𝑚. 𝑅𝑟𝑛𝑜𝑓𝑡ë 𝑆ℎ𝑞𝑦𝑝𝑛𝑖𝑗𝑎!”

𝗠𝗯𝗿𝗼𝗷𝘁𝗷𝗮: 𝑳𝒖𝒇𝒕𝒐𝒗𝒂 𝒑𝒆̈𝒓 𝒃𝒂𝒔𝒉𝒌𝒊𝒎𝒊𝒏 𝒆 𝒔𝒉𝒒𝒊𝒑𝒕𝒂𝒓𝒆̈𝒗𝒆

“𝐾𝑎𝑚 𝑑𝑒𝑘𝑙𝑎𝑟𝑢𝑎𝑟 𝑠𝑒 𝑖𝑛𝑖𝑠𝑖𝑎𝑡𝑖𝑣𝑎 𝑒 𝑑𝑗𝑒𝑙𝑚𝑛𝑖𝑠 𝑖𝑠ℎ𝑡𝑒 𝑒 𝑚𝑖𝑟ë, 𝑝𝑜𝑟 𝑚𝑎𝑛𝑑𝑒𝑗 𝑑𝑒𝑔𝑗𝑒𝑛𝑒𝑟𝑜i 𝑝𝑠𝑒 𝑟𝑎 𝑛ë 𝑣𝑙𝑙𝑎-𝑣𝑟𝑎𝑠𝑗𝑒, u 𝑏𝑎 𝑝𝑎𝑠𝑖𝑜𝑛. 𝑈𝑛ë 𝐿ë𝑣𝑖𝑧𝑗𝑒𝑛 𝑁𝑎𝑐𝑖𝑜𝑛𝑎𝑙 𝐶̧𝑙𝑖𝑟𝑖𝑚𝑡𝑎𝑟𝑒 𝑠𝑒 𝑘𝑎𝑚 𝑢𝑟𝑟𝑒𝑗𝑡𝑢𝑟, 𝑝𝑜𝑟 𝑘𝑎𝑚 𝑞𝑒𝑛ë 𝑘𝑢𝑛𝑑ë𝑟 𝑒𝑘𝑠𝑡𝑟𝑒𝑚𝑖𝑧𝑚ë𝑠. 𝐴𝑛𝑎𝑟𝑠ℎ𝑖𝑠𝑡𝑎 𝑖𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑎𝑡𝑎 𝑞ë 𝑝𝑟𝑖𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑞𝑒𝑡ë𝑠𝑖𝑛ë. 𝑈 𝑘𝑎𝑚 𝑠ℎ𝑘𝑟𝑢𝑒 𝑘𝑟𝑒𝑟ë𝑣𝑒 𝑡ë 𝑀𝑎𝑙ë𝑠𝑖𝑠ë 𝑝ë𝑟 𝑐̧ë𝑠ℎ𝑡𝑗𝑒𝑛 𝑒 𝑐𝑎𝑘𝑡𝑖𝑚𝑖𝑡 𝑡ë 𝑘𝑢𝑓𝑖𝑗𝑣𝑒 𝑑ℎ𝑒 𝑢𝑛ë 𝑘𝑎𝑚 𝑎𝑟𝑑ℎ𝑢𝑟 𝑏𝑎𝑠ℎ𝑘ë 𝑚𝑒 𝑘ë𝑡a 𝑘𝑟𝑒𝑛ë 𝑛ë 𝑇𝑖𝑟𝑎𝑛ë 𝑡𝑒𝑘 𝐽𝑎𝑐𝑜𝑚𝑜𝑛𝑖, i 𝑐𝑖𝑙𝑖 𝑖𝑠ℎ𝑡𝑒 𝑎𝑢𝑡𝑜𝑟𝑖𝑡𝑒𝑡𝑖 𝑚𝑎 𝑖 𝑛𝑎𝑙𝑡ë 𝑖 𝑓𝑎𝑠ℎ𝑖𝑧𝑚𝑖𝑡 𝑛ë 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑟𝑖, 𝑝ë𝑟 𝑐̧ë𝑠ℎ𝑡𝑗𝑒𝑛 𝑒 𝑘𝑢𝑓𝑖𝑣𝑒 𝑡ë 𝐺𝑟𝑢𝑑ë𝑠 𝑒 𝑡ë 𝐻𝑜𝑡𝑖𝑡. 𝐸𝑑ℎ𝑒 𝐽𝑢𝑔𝑜s𝑙l𝑎𝑣𝑖𝑎 𝑖𝑠ℎ𝑡𝑒 𝑒 𝑜𝑘𝑢𝑝𝑢𝑎𝑟 𝑛𝑔𝑎 𝑓𝑎𝑧ℎ𝑖𝑧𝑚𝑖 𝑠𝑖𝑘𝑢𝑟𝑠𝑒 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑟𝑖𝑎, 𝑝𝑜𝑟 𝑚𝑎𝑙ë𝑠𝑜𝑟ë𝑡 𝑑𝑜𝑗𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑏𝑎𝑠ℎ𝑘𝑖𝑚𝑖𝑛 𝑒 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝𝑡𝑎𝑟ë𝑣𝑒 𝑝ë𝑟𝑡𝑒𝑗 𝑘𝑢𝑓𝑖𝑟𝑖𝑡.”

“𝑇ë 𝑟𝑖𝑛𝑗𝑡ë 𝑒 𝑘𝑖𝑠ℎë𝑠 𝑘𝑎𝑡𝑜𝑙𝑖𝑘𝑒 𝑛𝑢𝑘 𝑗𝑎𝑛ë 𝑓𝑎𝑠ℎ𝑖𝑠𝑡𝑖𝑧𝑢𝑎r. 𝑆𝑖𝑝𝑎𝑠 𝑚𝑒𝑛𝑑𝑖𝑚𝑖𝑡 𝑡𝑖𝑚, 𝑑𝑖𝑘𝑢𝑠ℎ 𝑑𝑢ℎ𝑒𝑗 𝑡ë 𝑚𝑒𝑟𝑟𝑡𝑒 𝑖𝑛𝑖𝑠𝑖𝑎𝑡𝑖𝑣ën 𝑝ë𝑟 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑝ë𝑡𝑢𝑒 𝑎𝑡ë 𝑞𝑒̈ 𝑚𝑢𝑛𝑑𝑒𝑗 𝑚𝑒 u 𝑠ℎ𝑝ë𝑡𝑢𝑒. 𝐺𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛ë𝑡 𝑑𝑢ℎ𝑒𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑙𝑢𝑓𝑡𝑢𝑒. 𝑃𝑟𝑎𝑛𝑜𝑣𝑎 𝑑𝑒𝑡𝑦𝑟ë𝑛 𝑒 𝑅𝑒𝑔𝑗𝑒𝑛𝑡𝑖𝑡 𝑝ë𝑟 𝑚𝑒 𝑏𝑎 𝑠𝑎𝑘𝑟𝑖𝑓𝑖𝑐ë, 𝑝ë𝑟 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑝ë𝑡𝑢𝑒 𝑝𝑜𝑝𝑢𝑙𝑙𝑖𝑛 𝑠ℎ𝑞𝑖𝑝𝑡𝑎𝑟 𝑚𝑏𝑟𝑒𝑛𝑑𝑎 𝑒 𝑗𝑎𝑠ℎ𝑡ë 𝑑ℎ𝑒 𝑑𝑒𝑠ℎën 𝑡ë 𝑚𝑒𝑟𝑟𝑒𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑣𝑒𝑠ℎ 𝑡ë 𝑔𝑗𝑖𝑡ℎ𝑎 𝑃𝑎𝑟𝑡𝑖𝑡ë. 𝑀𝑒 𝑔𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛ë𝑡, 𝑢𝑛ë 𝑛𝑢𝑘 𝑘𝑎𝑚 𝑏ë𝑟ë 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑘ë 𝑎𝑓𝑟𝑖𝑚𝑖, 𝑠𝑒 𝑒 𝑑𝑖𝑗𝑎 𝑞ë 𝑘ë𝑡𝑎 𝑑𝑜 𝑡ë 𝑖𝑘𝑖𝑛 𝑛𝑔𝑎 𝑆ℎ𝑞𝑖𝑝ë𝑟𝑖𝑎. 𝑁𝑢𝑘 𝑘𝑎𝑚 𝑑𝑎𝑠ℎ𝑡 𝑚𝑒 𝑢 𝑝ë𝑟𝑧𝑖 𝑚𝑒 𝑝𝑜𝑙𝑖𝑡𝑖𝑘ë 𝑑ℎ𝑒 𝑛𝑢𝑘 𝑒 𝑛𝑗𝑜ℎ 𝑣𝑒𝑡𝑒𝑛 𝑝𝑒̈𝑟 𝑘𝑟𝑖𝑚𝑖𝑛𝑒𝑙.”

Gjithnjë sipas dokumentacionit të botuar nga AIDSSH: 𝗗𝗲̈𝘀𝗵𝗺𝗶𝘁𝗮𝗿𝗲̈𝘁: 𝗡𝗮 𝗸𝗮 𝘀𝗵𝗽𝗲̈𝘁𝘂𝗮𝗿 𝗷𝗲𝘁𝗲̈𝗻 — Në dosjen formulare gjenden disa dëshmi të njerëzve, të cilët deklarojnë se At’ Anton Harapi u kishte shpëtuar jetën. Edhe pse në kushte jo të favorshme, në presion ata dëshmojnë në gjyq: “K̲ës̲h̲i̲l̲l̲i̲ ̲i̲ ̲N̲.̲Ç̲.̲i̲ ̲K̲a̲t̲u̲n̲d̲i̲t̲ ̲t̲ë̲ ̲L̲a̲ç̲i̲t̲: 𝑁𝑒 𝐾𝑟𝑦𝑒𝑠𝑖𝑗𝑎 𝑒 𝐾𝑠ℎ𝑖𝑙𝑙𝑖𝑡 𝑁.Ç. 𝑡ë 𝐾𝑎𝑡𝑢𝑛𝑑𝑖𝑡 𝑡𝑒̈ 𝐿𝑎𝑐̧𝑖𝑡, 𝑑𝑖𝑠ℎ𝑚𝑜𝑗𝑚ë 𝑒 𝑣𝑒𝑟𝑡𝑒𝑡𝑜𝑗𝑚ë, 𝑛𝑒𝑛 𝑝𝑒𝑟𝑔𝑗𝑒𝑔𝑗𝑠𝑖𝑛 𝑡’𝑜𝑛ë 𝑠𝑒, 𝑚𝑒 6 𝑡𝑒𝑡𝑢𝑒𝑟 1944, 𝑛ë 𝐾𝑎𝑡𝑢𝑛𝑑𝑖𝑛 𝑡’𝑜𝑛ë 𝑛𝑑𝑜𝑙𝑙𝑖 𝑠ℎ𝑘𝑎 𝑣𝑖𝑗𝑜𝑛: 𝑀𝑏𝑎𝑠 𝑛𝑗𝑖 𝑠𝑢𝑙𝑚𝑖 𝑡ë 𝑝𝑎𝑠ℎ𝑜𝑞 𝑒 𝑘𝑟𝑒𝑠ℎ𝑛𝑖𝑘, 𝑞ë 𝑏𝑎𝑛𝑖 ç𝑒𝑡𝑎 𝑒 𝑃𝑎𝑟𝑡𝑖𝑧𝑎𝑛𝑣𝑒𝑡 𝑘ë𝑡𝑢 𝑛ë 𝐿𝑎ç, 𝑘𝑢𝑛𝑑𝑟𝑎 𝑢𝑠ℎ𝑡𝑟𝑖𝑠 𝑏𝑎𝑟𝑏𝑎𝑟𝑒 𝑔𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛𝑒, 𝑘𝑟𝑦𝑒 𝑠ë 𝑐𝑖𝑙𝑙ë𝑠 𝑐̧𝑒𝑡ë 𝑝𝑎𝑟𝑡𝑖𝑧𝑎𝑛𝑒 𝑖𝑠ℎ𝑡𝑒 𝐾𝑜𝑚𝑖𝑠𝑎𝑟 𝐵𝑟𝑖𝑔𝑎𝑡𝑒 𝑀𝑒𝑟𝑘𝑢𝑟 Ç𝑒𝑙𝑎, 𝑔𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛ë𝑡 𝑠ℎ𝑡𝑢𝑒𝑛 ç𝑒𝑡𝑎𝑡 𝑒 𝑣𝑒𝑡𝑎, 𝑠𝑢𝑙𝑚𝑢𝑒𝑛 𝑘𝑎𝑡𝑢𝑛𝑑𝑖𝑛 𝑒 𝑑𝑜𝑔𝑗𝑒𝑛 𝑠ℎ𝑡𝑎𝑡ë 𝑠ℎ𝑝𝑖, 𝑏𝑎𝑠ℎ𝑘ë 𝑚𝑒 𝑠ℎ𝑝𝑖 𝑓𝑎𝑚𝑢𝑙𝑙𝑖𝑡𝑎𝑟𝑒. 𝑁ë 𝑘𝑒𝑡 𝑟𝑎𝑠t 𝑔𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛𝑡 𝑝𝑙𝑎𝑔𝑜𝑠𝑒𝑛 𝑓𝑎𝑚𝑢𝑙𝑙𝑖𝑡𝑎𝑟𝑖𝑛 𝐴𝑡 𝑀𝑎𝑟𝑗𝑎𝑛 𝑃𝑟𝑒𝑙𝑎𝑗 𝑒 11 të 𝑡𝑗𝑒𝑟ë 𝑚𝑒𝑟𝑟𝑒𝑛 𝑒 𝑑𝑒𝑟𝑔𝑜ℎ𝑒𝑛 𝑛ë 𝑏𝑢𝑟𝑔𝑢𝑛 𝑒 𝑚𝑛𝑑𝑒𝑟𝑠ℎ𝑒𝑚 𝑡ë 𝑆ℎ𝑘𝑜𝑑𝑒𝑟𝑠. 𝑃𝑒𝑟𝑠𝑜𝑛𝑎𝑡 𝑒 𝑏𝑢𝑟𝑔𝑜𝑠𝑢𝑛 𝑗𝑎në 𝑘𝑒̈𝑡𝑜: 𝑃. 𝑀𝑎𝑟𝑗𝑎𝑛 𝑃𝑟𝑒𝑙𝑎𝑗, 𝑓𝑎𝑚𝑢𝑙𝑙𝑖𝑡𝑎𝑟, 𝑁𝑑𝑟𝑒 𝐺𝑗𝑒𝑡𝑎𝑛𝑖 𝐾𝑟𝑦𝑒𝑡𝑎𝑟𝑖 𝑖 𝐾𝑠ℎ𝑖𝑙𝑙𝑖𝑡 𝑁.Ç. i 𝐿𝑎𝑐̧𝑖𝑡, 𝑃𝑎𝑙 𝑀𝑎𝑟𝑘𝑢 𝑆𝑒𝑘𝑟𝑒𝑡𝑎𝑟 𝑖 𝐾.𝑁.Ç. 𝑁𝑖𝑘𝑜𝑙𝑙𝑒̈ 𝐵𝑎𝑟𝑑ℎ𝑖, 𝑀𝑎𝑟𝑘𝑎 𝐺𝑗𝑖𝑛𝑖, 𝐺𝑗𝑒𝑟𝑔𝑗 𝑃𝑎𝑙𝑖, 𝑁𝑖𝑘𝑜𝑙𝑙𝑒̈ 𝑃𝑎𝑠ℎ𝑎, 𝑃𝑗𝑒𝑡𝑒𝑟 𝑁𝑖𝑘𝑜𝑙𝑙𝑎, 𝑁𝑖𝑘𝑜𝑙𝑙𝑒̈ 𝑆ℎ𝑘𝑜𝑟𝑟𝑒𝑡𝑖, 𝑀𝑎𝑟𝑗𝑎 𝐺𝑗𝑖𝑛𝑖, 𝑃𝑎𝑙 𝐻𝑖𝑙𝑎 𝑒 𝐴𝑛𝑡𝑜𝑛 𝑀𝑎𝑔𝑗𝑜𝑛𝑖. 𝑁𝑗𝑜𝑓𝑡𝑜𝑗𝑚ë, 𝑝𝑟𝑎, 𝑠𝑒 𝑃. 𝐴𝑛𝑡𝑜𝑛 𝐻𝑎𝑟𝑎𝑝𝑖, 𝑘𝑦 𝑖 𝑣𝑒𝑡𝑚𝑖, 𝑛𝑑𝑒𝑟ℎ𝑖𝑛𝑖 𝑒 𝑝𝑠ℎ𝑡𝑜𝑖 𝑠ℎ𝑝𝑖𝑟𝑡𝑒𝑛𝑡 𝑒 𝑗𝑒𝑡𝑒𝑛 𝑒 12 𝑣𝑒𝑡𝑣𝑒 𝑛𝑎𝑙𝑡 𝑡𝑒̈ 𝑝𝑒𝑟𝑚𝑒𝑛𝑑𝑢𝑛, 𝑞ë 𝑖𝑠ℎ𝑖𝑛 𝑛𝑑𝑒𝑟 𝑑𝑢𝑒𝑟 𝑡ë 𝑝𝑎𝑚𝑠ℎ𝑖𝑟𝑠ℎ𝑚𝑒 𝑔𝑗𝑒𝑟𝑚𝑎𝑛𝑒 𝑒 𝑛ë 𝑏𝑢𝑟𝑔𝑢𝑛 𝑒 𝑡𝑦𝑟𝑒 𝑡ë 𝑟𝑟𝑒𝑧𝑖𝑘𝑠ℎ𝑒𝑚 𝑡𝑢𝑒 𝑖 𝑙𝑖𝑟𝑢𝑒 𝑝𝑟𝑒𝑗 𝑏𝑢𝑟𝑔𝑢𝑡 𝑒 𝑡𝑢𝑒 𝑘𝑡ℎ𝑦𝑒 𝑡ë 𝑔𝑗𝑖𝑡ℎ 𝑛𝑑𝑒𝑟 𝑠ℎ𝑝𝑖𝑗𝑎 𝑡ë 𝑣𝑒𝑡𝑎. 𝐾𝑎𝑞 𝑛𝑎 𝑡ℎ𝑜𝑡ë 𝑑𝑒𝑡𝑦𝑟𝑎 𝑝𝑒𝑟 𝑚𝑒 𝑙𝑠ℎ𝑢𝑒 𝑘𝑒𝑡 𝑑𝑒𝑘𝑙𝑎𝑟𝑎𝑡𝑒̈ 𝑡𝑒̈ 𝑛𝑗𝑜𝑓𝑡𝑢𝑒𝑚𝑒 𝑝𝑟𝑒𝑗 n𝑒𝑠ℎ. Firmosur nga Sekretari Pal Mark Zimaj dhe Kryetari i Kshillit N.Ç. i Katundit t’Laçit, Ndre Gjetani, përfundon AIDSSH dokumentin e përpunuar nga @Migena Demirxhi Aljula Jubani @Gentiana Sula Faqja Zyrtare Gentiana Mara Sula Anton Dukagjini Ngjarjet Kisha Katolike Shkoder-Pult Muzeu Dioqezan Shkodër-Pult.

Kështu pra, bazuar në këtë dokumentacion dhe të tjera, po hapet rruga për fillimin e procesit të lumnimit të At Anton Harapit, një nismë kjo e kryesuar nga Kryedioqeza Metropolitane e Shkodër-Pultit, në marrëveshje me të gjithë ipeshkvijtë e Shqipërisë, pasi At Anton Harapi nuk është përfshir në lumnimin e grupit prej 38 martirëve të parë shqiptarë të regjimit komunist të Enver Hoxhës, shpallur të lumë nga Kisha Katolike Universale, vite më parë. Komunistët shqiptarë e pushkatuan At Anton Harapin së bashku me Lef Nosin dhe me Maliq bej Bushatin, në vitin 1946, në afërsi të Tiranës.

“Zotënij të ndritshëm! Nuk due t’u ndali ma. Keni udhë të gjatë. Mirrni këto visare të çmueshme, e shkoni. Por para se të niseni, eni këtu, e mbi këta eshtën, shembllesë ideali, force dhe bashkimi, t’ia shtrijmë dorën shoqishojt, Toskë e Gegë, muhamedanë e të krishtënë e me besën e burrave, me besën shqiptare të lidhemi për t’ia mbajtë Shqiptarit të paprekun nji Zot të vërtetë, nji Atdhe të lumtun, për ta bam Shqipninë e re të fortë e të madhnueshme, të denjë për Skenderbeun. T’i diftojmë, po botës, se Shqiptarët janë njimend burra; se mund të jemi Toskë e Gegë, muhamedanë e të krishtenë, e njiheri Shqiptarë të njimendët. Zoti i vërtetë e Atdheu le të na mbajnë: Me Zot e me Atdhe t’lumnojmë!” (Nga fjala e At Anton Harapit, mbajtur në Shkodër me 1936, para arkivolëve me trupat e Çerçiz Topullit dhe Mustafa Qullit, kur nga Shkodra po pëcilleshin për në Gjirokastër e Leskovik).

Át Anton Harapi, meshtar i Urdhrit të Fretërve Minorë, teolog, filozof, sociolog dhe prozator i mirënjohur, por mbi të gjitha, atdhetar i flaktë shqiptar dhe martir i Kishës Katolike Shqiptare. Ishte data 23 dhjetor, 2023 kur Kryeipeshkvi Metropolit i Shkodër-Pultit, imzot Angelo Massafra, njëkohësisht, kryetar i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë, nënshkroi vendimin e ipeshkvijëve shqiptarë për të mbledhur të gjitha dëshmitë dhe dokumentacionin e nevojshëm, që ka të bëjë me jetën, veprën dhe martirizimin e françeskanit të madh, me qëllim për të autorizuar fillimin e procesit për lumnimin e At Anton Harapit — si më poshtë:

Disa prej veprave të At Anton Harapit — dhuruar autorit të kësaj përmbledhjeje modeste — nga ipeshkëvi i Kishës Katolike Shqiptare të Dardanisë, i ndjeri Imzot Mark Sopi — Prishtinë, 2005.

Presidentja Osmani në takim Sekretarin Cameron: Anëtarësimi i Kosovës në NATO, hap i domosdoshëm paqen dhe stabilitetin në rajon

January 4, 2024 by s p

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ka pritur sot në takim Sekretarin e Jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar, Lordin David Cameron.

Në takim u diskutua për raportet e shkëlqyera Kosovë-Mbretëri e Bashkuar, përkushtimin për thellim të bashkëpunimit ndërshtetëror, forcimin e pozitës ndërkombëtare të Kosovës, si dhe situatën e sigurisë në rajon e më gjerë.

Presidentja Osmani falënderoi sekretarin Cameron për mbështetjen e palëkundur të Mbretërisë së Bashkuar përgjatë viteve, përfshirë edhe mbështetjen diplomatike në procesin e integrimit të Kosovës në institucione ndërkombëtare.

Presidentja Osmani ritheksoi rëndësinë e anëtarësimit të Kosovës në NATO, duke filluar me përfshirjen në Partneritetin për Paqe, si hap i domosdoshëm për të siguruar paqe dhe siguri afatgjate në rajon dhe më gjerë.

Ngjashëm, Presidentja Osmani potencoi rëndësinë e anëtarësimit në Këshillin e Evropës për fuqizimin dhe avancimin e mëtejmë të të drejtave të njeriut.

Në takim u diskutua edhe për situatën e sigurisë në rajon dhe më gjerë, me ç’rast Presidentja Osmani e informoi sekretarin Cameron për përpjekjet e vazhdueshme destabilizuese të Serbisë, përfshirë aktin e agresionit dhe aktin terrorist kundër Republikës së Kosovës më 24 shtator.

Presidentja falënderoi sekretarin Cameron për shtimin e trupave britanike në kuadër të KFOR-it, duke potencuar rëndësinë e bashkëpunimit për sigurinë e kufirit me Serbinë.

Në këtë drejtim, Presidentja foli edhe për grupet terroriste, të mbështetura nga Beogradi, të cilat vazhdojnë të krijojnë frikë dhe intimidim brenda komunitetit serb.

Pavarësisht kësaj, Presidentja Osmani theksoi se Kosova është shembull në rajon sa i përket të drejtave të komunitetit joshumicë, ndërsa riafirmoi përkushtimin e plotë të Kosovës për ta fuqizuar çdo qytetar, pa dallim.

Rezistenca e shqiptarëve të sanxhakut të Nishit kundër pushtuesve serbë gjatë viteve 1877-1878

January 4, 2024 by s p

Dr. Nikollë Loka/

Lufta ruso-turke (1876-1877) ishte një ngjarje e rëndë për Perandorinë Osmane. Objektivi kryesor i ushtrisë ruse ishte pushtimi i qytetit të Plevnës. Më 10 dhjetor 1877, pas një qëndrese gjashtëmujore, osmanët u dorëzuan. Në këtë kohë ushtria serbe kaloi në mësymje dhe pushtoi 6 qytete, duke e rritur territorin serb(Grbić, 2007:15). Në luftë kundër Turqisë kishin hyrë Serbia, Mali i Zi dhe Rumania. Ushtria serbe operacionet luftarake i zhvilloi në sektorin e Nishit, Pirotit, Prokupljes, Leskovcit dhe të Vranjës, me synimin e zgjerimeve territoriale në kurriz të shqiptarëve. Nw sanxhakun e Nishit, popullsia në fshatra ishte shqiptare, ndërsa në qytete e përzierë me turq dhe serbë.

E ndodhur nw njw luftw nw disa fronte, forcat turke nuk po u bënin rezistencë forcave serbe që po kryenin spastrime etnike të territoreve të pushtuara. Serbia donte ta vinte Perandorinw Osmane para faktit tw kryer, duke i pushtuar dhe spastruar me luftw territoret qw pretendonin t’i merrnin me traktatin e paqes qw do tw pasonte humbjen turke. Ndwrsa ushtria e rregulltw turke po trwhiqej nw mwnyrw poothuajse tw organizuar, vetë shqiptarët luftuan dhe e goditën ushtrinë serbe, kudo ku mundën. Në luftën e viteve 1877 – 1878, forca kryesore kundër Serbisë përbëhej nga shqiptarët, që vinin kryesisht nga Kosova dhe Maqedonia. Ata ishin të organizuar në 72 njësi, me nga 550 burra secila(Jagodić,1998). Shqiptarët vendës nga rrethet e Prokuplës, Kurshumlisë dhe të Leskocit nuk ishin të organizuar në formacionet ushtarake, por luftuan në mënyrë të pavarur. Të ndarë në grupe të vogla, ata mbrojtën çdo fshat dhe çdo shtëpi, duke mbrojtur pragun e vet. Kjo ishte arsyeja pse fshatrat e tyre u “pastruan” kaq thellësisht(Jagodić,1998).

Luftimet u shpërthyen më 15 dhjetor 1877, pas një kërkese ruse për Serbinë të hyjë në konflikt. Forcat pushtuese serbe kudo u ndeshwn me grupe shqiptarwsh tw armatosur. Forcat e vetëmbrojtjes shqiptare, më 19 dhjetor 1877 u ndeshën me një kompani serbe, të komanduar nga kapiteni Millan Stojanoviç dhe togeri Sima Petroviç. Serbët u sulmuan në Dragaçevë nga një njësit i vogël shqiptarësh prej 30 – 40 vetash. Luftimet zgjatën më shumë se gjysmë ore. Më 11 janar 1878 në Kastrat u zhvillua një betejë midis një njësiti shqiptarësh dhe ushtarëve serbë. Shqiptarët u përforcuan me 200 luftëtarë, të cilët e pritën batalionin e Aleksincit. Në ndihmë u erdhën edhe 100 shqiptarë të tjerë, të cilët i sulmuan serbët vetëm me jataganë dhe ata menjëherë nisën të tërhiqen. Serbët dërguan në mbështetje dhe batalionin e dytë të Aleksincit, të cilët i ndaluan shqiptarët e çakërdisur, që e përsëritën sulmin e tyre me thika dhe të dy këto batalione filluan tërheqjen e shpejtë dhe të parregullt. Pas tyre ishte bateria fushore e Qiriqit, e cila me atë rast i sulmoi me granata radhët e shqiptarëve, ndërkohë që ushtarët serbë u tërhoqën me shpejtësi, pasi bateria e artilerisë, për shkak të terrenit me ndërprerje, nuk mund të qëndronte më aty, se mund të zihej rob. Në ato luftime nga pala serbe pati 12 ushtarë të vrarë, 19 të plagosur dhe 2 të zhdukur. Të nesërmen, më 17 janar, rreth orës 9.30 në mëngjes, dy batalione: i Levakut dhe i Temikut me baterinë e artilerisë u vendosën buzë Kosanicës. Kur iu afruan pikës së caktuar, ata u sulmuan nga shqiptarët, të cilët ishin fshehur në pyje në një terren të thyeshëm. Aty u zhvillua një luftë e gjatë. Serbët me të gjitha forcat suleshin që t’i shkatërronin dhe t’i përzinin, por shqiptarët e çmendur me shprehitë e tyre suleshin me jataganë nga të gjitha anët, çka bëri që serbët të tërhiqeshin me luftime të pandërprera. Shqiptarët, pasi kaluan deri në afërsi të fshatit Vilikë, kah ora tre pasdite, e ndërprenë luftën dhe u kthyen në vendet e tyre, çka bënë edhe ushtarët e Jagodinës, të cilët e patën zaptuar pozitën një natë më parë. Në këtë konflikt u vranë 13, u plagosën 57 dhe u zhdukën 49 ushtarë serbë(Koha Jonë, 21 shkurt 2018).

Gjatë avancimit të mëtejshëm drejt Kurshumlisë, trupat serbe hasën në refugjatët shqiptarë, të cilët ishin shpërndarë në të gjithë malet ngjitur. Ndërsa po tërhiqeshin, ata rezistuan ndaj serbëve dhe nuk pranuan të dorëzohen(Hadži-Vasiljević,1905:653). Në luftimet e datave 11, 12, 22, 25, 26 e 31 dhjetor 1877 në Kurshumli serbët patën gjithsej 130 të vrarë e 136 të plagosu(Koha Jonë, 21 shkurt 2018).

Kurshumlia u kap në ditët e para të muajit janar 1878 nga forcat e bashkuara shqiptare të Prizrenit, Podrimes dhe të Lumës, por për shkak të mungesës së artilerisë, atyre iu desh të përballeshin me një sulm të ri nga armiku, i cili duhet të kishte 30 topa në atë linjë. Përplasja me serbët në Kurshumli ishte e pafat për shqiptarët. Në anën serbe fillimisht ishin angazhuar tre dhe pastaj gjashtë batalione këmbësorie, së bashku me kalorësinë dhe artilerinë, kundër pesë bajrakëve nga Podrimja, rreth 2500 burra, që e morën luftën me vrullë, por pas një rezistence të shkurtër u tërhoqën me rreth 40 burra të vdekur dhe të plagosur(Çeku, 2022:181).

Refugjatët shqiptarë kishin arritur deri në shpatet jugore të Kopaonikut. Ndërkohë, forcat turke u përpoqën të depërtonin në luginën e Toplicës, për të dërguar ndihmë në Nishin e rrethuar, kështu që zona rreth Kurshumlisë u shndërrua në fushëbetejë. Në luftimet e zhvilluara më 11, 16, 19 e 22 janar 1878, serbët kishin 216 të vrarë e 785 të plagosur në ushtrinë e Moravës. Pra, humbjet ishin 346 ushtarë të vrarë dhe 921 ushtarë dhe oficerë të plagosur, humbje që i gëlltiti Samakova dhe Kurshumlia. Në ato luftime, më së shumti, qëndroi ushtria e Çaçakut, e cila humbi 300 njerëzit e vet(Koha Jonë, 21 shkurt 2018).

Pasi kishin rrethuar Nishin, serbët dërguan një pjesë të forcave në luginën e Moravës Jugore, drejt Leskocit. Myslimanët u larguan nga qyteti sapo dëgjuan se ushtria po afrohej. Ata shkuan në jug, drejt Vranjës dhe Shkupit(Kanic,1986:238). Një pjesë e madhe e shqiptarëve të arratisur u detyruan të qëndronin në male. Ata prisnin që serbët të dëboheshin nga fshatrat e tyre, por Nishi u kap nga serbët dhe turqit u tërhoqën, kështu që refugjatët nuk u kthyen dot në shtëpitë e tyre(Jagodić,1998). Myslimanët e Nishit nuk i rezistuan ushtrisë serbe, por vetëm u tërhoqën së bashku me trupat e rregullta turke(Jagodić,1998).

Pas pushtimit të Nishit, trupat serbe u ndanë në dy grupe. I pari duhej të përparonte në jugperëndim, në luginat e Toplicës, Kosanicës, Pusta Rekës dhe Jabllanicës (degët e Moravës së Jugut), ndërsa i dyti duhej të shkonte në jug, poshtë luginës së Moravës së Jugut, për të pushtuar Vranjën dhe më pas të kthehej në perëndim. Detyra e tyre e përbashkët ishte të depërtonin në Kosovë. Të dy drejtimet kalonin nëpër rajonet e banuara nga shqiptarë(Jagodić,1998).

Përparimi i ushtrisë në jugperëndim ishte shumë i ngadaltë, për shkak të terrenit kodrinor dhe luftimeve të përhershme me shqiptarët vendas, të cilët i kishin strehuar familjet e tyre në malet fqinje Radan dhe Majdan dhe më pas ishin kthyer për të mbrojtur fshatrat e tyre. Përballë rezistencës së forte, serbët u detyruan t’i pushtonin vendbanimet shqiptare një nga një.

Për shkak të një qëndrese të ashpër, fshatrat shqiptare mbetën krejtësisht bosh. Refugjatët dalëngadalë po tërhiqeshin në Kosovë, matanë malit Golak. Ata përfundimisht arritën në rajonin e Prishtinës, i cili doli të ishte destinacioni i tyre përfundimtar(Hadži-Vasiljević, 1905:659).

Ushtria që vepronte në drejtimin jugor duhej të depërtonte nga ana e dy kanioneve: Gërdelicë (ndërmjet Vranjës dhe Leskovcit) dhe Veternicë (në jugperëndim të Gërdelicës). Pas betejave për Gërdelicën dhe përballë Vranjës, serbët e morën këtë qytet. Shqiptarët mbrojtën kanionin e Veternicës, ndërsa familjet e tyre u strehuan në malin Golak. Në luftime morën pjesë edhe serbët vendas, të cilët treguan një armiqësi të madhe ndaj shqiptarëve, duke u djegur shtëpitë, plaçkitur dhe duke i ndjekur. Shqiptarët në bregun e djathtë të Moravës, në rajonin e quajtur Masuricë, nuk rezistuan dhe mbetën në fshatrat e tyre(Jagodić, 1998).

Depërtimi i shpejtë i ushtrisë dhe i njësiteve të vullnetarëve serbë në tokat e banuara me shqiptarë, që arritën deri në Graçanicë dhe në Lipjan, u ndërpre pas marrëveshjes së armëpushimit midis përfaqësuesve të ushtrisë ruse dhe osmane, e cila u nënshkrua në Edrene me 31 janar 1878(Stojanćević, 1977:115). Pas përfundimit të luftës, Kongresi i Berlinit njohu ato fitimet territoriale dhe tokat u bë pjesë e Mbretërisë së Serbisë, i njohur si Novi Krajevi/Novi oblasti apo krahinat të reja. Qytetet kryesore të territoreve të fituara ishin: Nishi, Piroti,

Vranja, Leskoci, Prokuplja dhe Kurshumlia. Të ashtuquajturave zona të reja iu dha forma e fundit juridike me një ligj të veçantë, në formën e qarqeve: Nish, Vranje, Pirot dhe Toplicë(Svirčević, 2007:111).

Në territoret që pushtuan, serbët kryen spastrimin etnik. Pothuajse të gjithë myslimanët, me përjashtim të disa romëve, ishin dëbuar nga rajoni i Luginës së Moravës, ku kishte pasur qindra fshatra shqiptare, si dhe një përqindje të konsiderueshme të popullatës shqiptare në qytetet Prokuple, Leskovc dhe Vranjë(Malkolm, 2001: 237). Pas humbjes së trojeve të tyre, shqiptarët iu drejtuan Sulltanit me anë të një telegram. Ata kërkuan që ai t’i sqaronte “nëse qeveria kërkonte ta mbronte popullin nga armiku, apo e kishte shitur atë territor”. Në Prishtinë debatet shkuan deri në deklarata shumë serioze në mes të valiut Refat Pasha dhe udhëheqësve të shqiptarëve. Shqiptarët folën për “tradhëti nga ana e organeve qeveritare” dhe Rifat Pasha duhej t’i lejonte përfaqësuesit e shqiptarëve, që t’i inspektonin rezervat e armëve dhe municioneve, për t’i bindur se nuk kishte patur martina ose pushkë të tjera me furnizues të prapmë.(Çeku, 2022:183).

Rezistenca shqiptare kishte qenë diku e organizuar e diku spontane, por e pa mbështetur nga ana e forcave osmane, të cilat e kishin nënshkruar kapitullimin dhe ishin të gatëshme të lëshonin territore shqiptare, me kushtin që të ruanin territoret e tyre, kryesisht Stambollin. Traktati i Shën Stefanit është kapitullimi turk, pasojat më të mëdha të të cilit ranë mbi territoret shqiptare.

Shqiptarët nuk u pajtuan me rezultatet e luftës në sanxhakun e Nishit. Në mesin e shkurtit 1878, qeveria serbe i njoftoi përfaqësitë e huaja diplomatike për problemet që shqiptarët i shkaktonin në jug të kufirit. Beogradi, duke i ekzagjeruar detajet e ndodhive të këtij lloji, mundohej që këtë çështje ta paraqiste të rrezikshme edhe pse caktimi i kufirit gati ishte vendosur. Informatat e Ministrisë së Jashtme të Qeverisë së Serbisë bënin me dije se “një numër i konsiderueshëm i forcave shqiptare kishin kaluar kufirin, duke depërtuar në drejtim të Kopaonikut”. Sipas Beogradit, “shqiptarët kishin shkaktuar dëme të mëdha me sulmet e tyre shkatërruese”. Kjo ishte arsyeja që ushtria serbe kishte vënë në dispozicion 6 batalione, të cilat ishin angazhuar për t’i ndjekur këta shqiptarë të armatosur nga territori i Serbisë(Çeku, 2022: 189).

Largimi i shqiptarëve nga trojet e tyre në sanxhakun e Nishit bëri që ata të përqendrohen kryesisht përgjatë vijës së demarkacionit, të cilën shpesh e kalonin, duke shkaktuar konflikte me rojet serbe të kufirit. Përleshje të tilla u bënë mjaft të shpeshta në prill dhe maj 1878. Pas Kongresit të Berlinit, situata në zonën kufitare ishte ende e tensionuar. Në qershor të vitit 1879, shqiptarët sulmuan edhe qytetin e Kurshumlisë. Qeveria serbe protestoi pranë Portës së Lartë, por ankesat e saj mbetën pa përgjigje(Kanic,1986:334-335).

Pas dëbimit të shqiptarëve, Serbia kishte dërguar ekipe për ta populluar atë pjesë territori të fituar me kolonistë, para se të mbahej Kongresi i Berlinit. Ekipet për formimin e komunave dhe regjistruesit, ndër të tjera shkruanin: “Këtu të gjitha fshatrat kanë qenë shqiptare, tani janë të shkreta, të djegura dhe të rrënuara, prandaj edhe nuk mund të formohen komuna“. Mirëpo, përkundër kësaj, Serbia zyrtare filloi me nxitim kolonizimin e atyre vendbanimeve me elementin sllav, të sjellë nga viset e ndryshme si: Serbia, Mali i Zi, Bosnja etj. Me këtë rast, pushteti serb dhe kolonët e rinj serbo-sllavë plaçkitën tërë pasurinë e shqiptarëve.

Literatura:

Çeku, Ethem. Shqiptarët, 1830-1908)botimet “Artini”, Prishtinë 2022.

Dëshmia e rrallë, Libri i autorit serb më 1877: Si i dëbuam dhe i vramë shqiptarët nga Nishi, Koha Jonë, 21 shkurt 2018.

Grbić, Meho. Bosnia and Hercegovina 1878 – 1945 Islam, War and Politics, (Lund University, 2007),

Hadži-Vasiljević, Jovan. “Pokret Arnauta za vreme srpsko-turskih ratova 1876 i 1877/1878” Ratnik, 59, 1905, s. 659.

Jagodić, Miloš. The Emigration of Muslims from the New Serbian Regions 1877/1878, Balkanologie, Vol. II, n° 2, 1998, https://journals.openedition.org/balkanologie/256

Kanic, Feliks. Srbija, zemlja i stanovništvo II, Beograd, 1986.

Malkolm, Noel. Kosova, një histori e shkurtër, Koha ditore dhe Shtëpia e Librit, 2001.

Stojanćević, Vladimir. “Misija generala Milojka Leṥjanina u San Stefanu pred zakljućanje Ruski – Turski ugovor 1878. Godine, Godiṥnjak grad Beograd, Knj. XXIV, 1977.

Svirčević,Miroslav. The Establishment of Serbian Local Government in the Counties of Niš, Vranje, Toplica and Pirot Subsequent to the Serbo-Turkish Wars of 1876–1878, Balcanica XXXVII, Serbian Academy of Science and Arts, 2007.

Vasiljević, Jovan Hadži. “Pokret Arnauta za vreme srpsko-turskih ratova 1876 i 1877/1878” Ratnik, 59,1905.

ANTON HARAPI DHE ALOJZIJE STEPINAC…NDËRMJET PARALELJA E NIKOLLË BERISHAJT

January 4, 2024 by s p

Frano Kulli

Sado që është folur e shkruar këto vite këtu ndër ne, në mediume, në shkrimtari publicistike a në letërsi për At Anton Harapin (5janar 1888-pushkatuar me 14 shkurt 1946), me sugjerimin për ta parë e analizuar këtë figurë të rëndësishme të historisë kombëtare në gjithë kompleksitetin e saj, prap se prap historiografia jonë zyrtare, (që është ajo që ishte), ia ka dalë ta mbajë fort atë në krahun e “kolaboracionistëve”. Aspak pluhur nuk i është shkundë prej atij deklasimi që atij iu bë si antar i Regjencës (shtator 1943-nëntor1944); asnjë arsyetim a fakt që rri në anën tjetër të “damkës” së vënë nga rregjimi, nuk e çukit korracën e ngurtësuar të historianëve të formësuar si të tillë nën përkëdhelitë e sistemit politik të shkuar e të paliruar as edhe një nyje prej tij (Milo a Xhufi). Përkundrazi të ngritur e të ringritur në majat sundimtare të akademisë sot. Po edhe të tjerë pinjollëve ideologjikë të tyre, që shkencën e kanë mësuar dhe e ushtrojnë prap me porosi, si ideologji dyngjyrëshe, bardh e zi. Ku e bardha, për ta është vetëm epoka e ndritur e socializmës e trashëgimia e saj, pa ia nënshtruar aspak atë fakteve historike a të dhënave krahasimore me shembuj, me njerëz a sisteme të njëkohëshme. Për të mundësuar kështu nxjerrjen e deduksioneve sa më afër reales, asaj që ka ndodhur dhe për të shërbyer prej së vërteti historiografinë tonë kombëtare, aq fort të deformuar.

Këtë shërbesë të munguar, për rastin në fjalë, përtej këtyre pengesave të stisura refraktare e aspak pélëshuese, sipas meje e bën Nikollë Berishaj, studiues, përkthyes e shkrimtar “një nga përfaqësuesit më të spikatur të elitës sonë kombëtare sot në letrat shqipe”, siç e perifrazon atë Agron Tufa në parathënien e librit të tij: “Gjurmë që (nuk) heshten” , Art Club, Ulqin 2021.

Berishaj e bën këtë duke vënë në rrafsh krahasimor eksperiencat e dy prelatëve të njëkohshëm të Kishës katolike nga dy vende të Ballkanit; të pader Antonit, provincial i françeskanëve shqiptarë dhe Monsinjor Alojzije Stepinac, Arqipeshkëv i Zagrebit të Kroacisë. Prelatë të kishës, që koha, falë staturave të tyre shumë të spikatura në vendet respektive, i thërret të prijnë kauza të mëdha në vitet e luftës së dytë botërore. E për rrjedhojë aq të diskutueshme e të rrezikshme për vetvehten. Kështu, të dy u angazhuan me pjesmarrje aktive në organizime shtetrore të vendeve të tyre.

I pari, Stepinac, që nga viti 1937, kur krijohet shteti i pavarur kroat, shtet ky kuisling, i udhëhequr me ideologjinë naziste ai, i bindur se po shërben atdheun e vet, anon në bashkëpunimin me këtë shtet. Ani pse ky shtet i Pavarur Kroat renditet aleat aktiv i Rajhut të tretë që në ditën e krijimit me 10 prill 1941. “Po më akuzoni si armik i shtetit dhe pushtetit popullor, do të mbrohet më vonë, në gjyqin komunist jugosllav Stepinac. Më thoni, ju lutem, cili ishte pushteti për mua në vitin 1941 ? Athua ishte pushteti i Simonoviqit në Beograd, apo, siç e quani ju qeveria tradhëtare në Londer, apo ajo në Jeruzalem, apo e juaja në pyll, apo kjo në Zagreb ? Dhe për këtë, në tetorin e 1946 dënohet prej autoriteteve komuniste jugosllave me 16 vjet burg. Të cilat iu konvertuan në internim-dëbim, në vendlindje.

Kurse i dyti, pader Antoni ynë, me 13 shtator të 1943 emrohet antar i Këshillit të Naltë të Regjencës, përfaqësia shtetnore në Shqipërinë e pa shtet, lejuar prej gjermanëve pushtues si administrim lokal i shqiptarëve, ku brenda këtij bashkëpunimi me Rajhun e tretë ka me të një marrëveshje bashkëpunimi për një shtet të pavarur shqiptar, pavarësia e të cilit kishte rënë me kapitullimin e Italisë, rrëfehet kështu para popullit të vet, në çastin që e pranon detyrën e rregjentit: “…Tash sa kohë, publiku shqiptar ka pritë me ndie nji fjalë prej meje, megjithëse parashoh se do të kuptohem keq dhe do të komentohem ndoshta edhe mâ keq, due t’ia çoj në vend dishirin: due t’a thom fjalën t’eme. Më rren mendja se nuk ka zog shqyptari qi t’mendojë se unë e mora ket barrë per kulltuk, per interesë a per ndoj intrigë…a ndonji mani e emja qi më shtyni deri këtu.Edhe unë po ua vertetoj fjalen e po u thom se po: manija e Shqypnis’, po , qe ajo qi m’vuni dilemen: a me anarkista me bâ gjak, ase me hjekun dore prej çashtjes kombtare. Dhe mbasi shpirti nuk ma tha me bâ as njenen as tjetren, qeshë i shternguem ta zgjedhi njenen dysh: a të baj nji marrí tue e pranue ket zyre, ase të tregoj nji dobsi tue u largue. Vendova mâ mirë t’baj nji marri, ase, sikurse thonë ata shqyptarë qi duen me u ruejt të paster, deshta t’komprometohem”…Dhe për këtë, prej autoriteteve komuniste shqiptare dënohet me vdekje dhe pushkatohet me 14 shkurt 1946. Varr, nuk ka ende sot.

Në esenë e tij, autori Berishaj sjell në vëmendje:” Në disa letra të Stepinacit, që ia drejton Andrija Artukoviqit, ministrit të brendshëm të NDH(shteti i pavarur kroat), ai kërkon prej tij të ketë kujdes ndaj përfaqësuesve të racës hebreje të konvertuar në katolikë”. Këtu kufizohet Stepinac. Ndërsa Rregjenca shqiptare ku bënte pjesë pader Antoni dhe tre personalitete të tjerë, dy prej të cilëve, Lef Nosi e Maliq Bushati patën fatin e tij, nuk i miratoi ligjet raciste të kohës. E për pasojë Shqipëria qe i dyti shtet pas Danimarkës që nuk e dorzoi asnjë hebré në duart e nazistëve. Një akt që na bën krenar ne shqiptarëve. Po më shumë rrahin gjoksin udhëheqësit në rradhë. Edhe historianët e tyre të ledhatuar, gjithashtu. Në vend, që këta të fundit ta analizonin sipas metodologjisë shkencore aktin. Sesa t’i qëndronin ende besnikë të patundur porosisë së “udhëheqësit të Luftës” sipas së cilës: “eleminimi i klerit katolik ishte domosdoshmëri”. E po ta bënin këtë, një analizë të përimtë shkencore, me siguri do t’i shkundej vetvetishëm pluhuri i”kolaboracionistit” pader Antonit. Po edhe shumë të tjerëve, gjithashtu. Autori Berishaj, veçon edhe një fakt të anashkaluar e të heshtuar gjithëherë, të cilin ai e konsideron edhe si një shkak të dënimit kapital të rregjentëve e ndër to edhe të pader Antonit. “Për mendimin tim-thotë ai- ishte aprovimi dhe nënshkrimi i Statutit të Lidhjes së Dytë të Prizrenit, me 14 mars 1944”. Dihet që thelbi i këtij Statuti ishte bashkimi i të gjitha trojeve shqiptare, gjë të cilën nuk mund ta “kapërdinte” partia komuniste Jugosllave, protektoriati i së cilës mbi PKSh-në dhe “udhëheqësin e luftës” është i njohur e i vërtetuar, tashmë.

Të dy protagonistët patën ofertat e largimit prej vendeve të tyre, në prag mbarimit të luftës e të triumfit të komunistëve, kundërshtarë të të cilëve ata ishin. Asnjëri nuk e pranoi. Në kujtimet e tij Hermann Neubacher, i plotfuqishmi i Ministrisë së Jashtme gjermane, pohon se i ka dërguar aeroplanin e tij personal pader Antonit për ta tërheqë nga rreziku që i vinte prej forcave partizane. Aeroplani arrin në Rinas enkas për të. Po a e dini çka ban ai ?

-Unë do të ndaloj këtu, i thotë shoferit në Thumanë, ku kishte njerëz të familjes së tij.Ti shko se ke fëmijë me mbajt. Dhe aeroplani u kthye bosh nga kishte ardhë…

Me 29 nëntor 1952, Arqipeshkvi Stepinac, zgjidhet Kardinal, ofiqar shumë i lartë i Kishës Katolike. Dhe kumti i shkon në vendin e internimit, në vendlindje. Ndërsa prej vitit 1960 kur mbylli sytë, sarkofagu i Alojze Stepinacit gjëndet në Katedralen e Zagrebit, vend pelegrinazhi i vizituar prej mijëra e mijëra kroatëve. Alojzije Stepinac është shpallur i lumtur qysh në vitin 1998 nga Papa Gjon Pali i II dhe ka hyrë në procesin e të shpallurit Shejt.

Kurse padre Antoni ynë, i pushkatuar prej rregjimit ateist unikal në botë nuk hyn as në listën e 39 martirëve të Kishës që shpallet 68 vite më vonë, me 2014. Thua hartuesit e vëmendshëm të listës të jenë friguar se mos dogonisin (prekin, shqetësojnë) udhëheqësit e këtushëm? Apo historianët tanë të ledhatuar prej rregjimit, që, në shërbesë të njeri-tjetrit, me patjetër e duan tradhëtar ?!

Ndodhitë e njëkohëshme me personazhe të ngjashme të qëmtuara, ia kanë dhënë mundësinë studiuesit ekselent Nikollë Berisha, të ofrojë për lexuesin e interesuar, mundësi të reja arsyetimi drejt së vërtetës.Por më përtej edhe për strukturat shtetrore përgjegjëse, të bëjnë, sado vonë ka shkuar korigjimet e nevojëshme në drejtim të së vërtetës kaq gjatë të deformuar.

NATA E BASHKIMIT

January 4, 2024 by s p

Nga Ramazan Çeka/

Takim tradicional i Shoqatës “Dukagjini” në Michigan.

Mbrëmja festive e “Natës së Bashkimit” të shqiptarëve, e organizuar nga Shoqata “Dukagjini” në Michigan, është kthyer tashmë në një festë tradicionale jo vetëm për dukagjinasit, anëtarë apo mbështetës të kësaj shoqate, por edhe për mbarë komunitetin shqiptaro – amerikan në Michigan të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Për 18-vite me rradhë, që nga data e themelimit të kësaj shoqate në vitin 2005, është bërë traditë që të organizohet “Nata e Bashkimit” apo e takimit, siç e prezantojnë zyrtarisht drejtuesit e shoqatës, e cila gjithnjë e më shumë po dëshmon për rëndësinë dhe vlerat që mbart kjo darkë solemne.

E menduar si një nevojë për të përmbushur objektivat dhe qëllimin për të cilin është themeluar kjo shoqatë, duke u pasuruar gjithnjë e më shumë ndër vite me vlera kulturore e humane, traditë dhe folklor, shpesh edhe për të mbledhur fonde për t’i dhënë një dorë mbështetje vëndlindjes, ky bashkim i ka kapërcyer të gjitha limitet për t’u quajtur vetëm një darkë rutinë e takimit të shoqatës, ndaj me të drejt sot në komunitet njihet si Darka e Bashkimit të Shqiptarëve.

Ky bashkim e hapi siparin e tij në orën 19.00 të mbrëmjes së 29-dhjetorit, në sallen e Kishës “Zoja Pajtore”, e cila prej dekadash është kthyer në strehë shpirtërore dhe vllazërore për gjithë shqiptarët.

Fjala e rastit dhe e mikpritjes, ashtu siç ka qenë tradit atje, në kullat e gurit në Malësinë e Dukagjinit, e mbajti i zoti i shtëpisë z. Ndue Ftoni, Kryetar i Shoqatës “Dukagjini” në Michigan, i cili ndër të tjera tha:

“Sonte këtë darkë do ta quaj darkë bashkimi e falenderimi, pasi sonte në këtë sallë jemi bashkue dukagjinas, malësorë, patriotë shqiptarë dhe intelektualë të shquar, drejtues shoqatash dhe ansamblesh, që punojnë e kontribuojnë me devocion për çështjen kombëtare.

Në këtë darkë dua të falenderoj të gjithë ata dukagjinas e jo vetëm, që punuan e kontribuan në vite për të mbajtur të gjallë frymën e bashkimit në këtë shoqatë, që ndihmuan e kontribuan në mbledhje fondesh për donacione, duke investuar në art, në kulturë, në infrastrukturë e në nevoja jetike në Dukagjin, Shkodër e këtu në Komunitetin Shqiptar të Michiganit.

Gjithashtu dua të falenderoj të gjithë ata dukagjinas që më kanë mbështet edhe mua si kryetar i shoqatës, në mbarvajtjen e punës organizative”.

Me shumë dashamirësi z. Ndue Ftoni falenderoi me përzemërsi të ftuarit dhe miqtë e ardhur nga larg, si dhe të gjithë të pranishmit, duke i cilësuar dhe vlerësuar për punën dhe kontributet e tyre në aktivitetet dhe fushat e tyre të jetës.

Në organizimin e Darkës së “Bashkimit” nga Shoqata “Dukagjini” në Michigan, një rol të rëndësishëm në mbarvajtjen e saj, pati edhe performanca e moderatorit të njohur nga Mirdita, studiuesit dhe akademikut Zef Pergega, i cili me shumë seriozitet dhe profesionalizëm, përcolli emocion dhe dinjitet tek të pranishmit.

Me një prezencë sa zyrtare, aq miqsore, përshëndeti të pranishmit edhe Av. Ervin Tinaj, Kryetar i Shoqatës “Kelmendi”, i cili si më i riu ndër këta drejtues, me fjalë të mirëpeshuara në mençurinë e malësorit, falenderoi organizatorët dhe përshëndeti të pranishmit me fjalë zemre.

Në takimin festiv të Shoqatës “Dukagjini” në Michigan, ishte i ftuar bashkë me Shoqërinë Kulturore – Artistike “RAPSHA NË MËRGIM”, z. Anton Junçaj, i cili në fjalën e tij përshëndetëse përcolli emocione të veçanta tek të gjithë të pranshmit.

Prezantimi i performancës së shkëlqyer i valltarëve dhe përshëndetja e tij, i dhanë nuanca patriotike dhe atdhetarie kësaj darke bashkimi, për çka vlerësohet nga i gjithë komuniteti si një malësor i traditës dhe i mikpritjes.

Në këtë darkë bashkimi u përkujtua edhe kёngёtari dukagjinas Prelё Marku, i cili me këngёn dhe zërin e tij, transmetoi nё komunitet, folkun burimor tё krahinёs, duke marrё pjesё dhe duke e shpalosur atë nё koncerte e aktivitete kulturore tё Diasporёs Panshqiptare.

Televizioni ACTV në Michigan transmetoi përmes një projektori një insert që tregoi vlerat e këtij këngëtari të paharruar.

Të ftuar në këtë mbrëmje bashkimi ishin edhe këngëtarët e mirënjohur të trevës së Dukagjinit, rapsodët Fran Kodra dhe Ndue Shytani.

Qendra e Artit dhe Kulturës Shqiptare me president Dr.Minella Kureta, e nderoi këngëtarin e paharruar Prelë Marku me një Mirënjohje, të cilën në emër të kësaj qendre e dorëzoj artisti Fran Kodra.

Viti 2023 ishte shpallur edhe Viti i Xhubletës, si një vlerë e çmuar, e cila u pranua në UNESCO.

Shoqata Kulturore “Xhubleta e Alpeve Shqiptare” e nderoi z.Ndue Ftoni me “Mirënjohje”, në vlerësim të punës dhe kontributit të tij, si një veprimtar i shquar për merita të jashtëzakonshme, jo vetëm në treven e Dukagjinit dhe të Malësisë së Madhe, ku ruhet e trashëgohet xhubleta, kjo pasuri materiale dhe shpirtërore e lokeve tona, në prehërin e së cilës është rritur edhe z.Ndue Ftoni, por edhe për ruajtjen e kësaj trashëgëmie, në Komunitetin e Shqiptarëve në Amerikë, si atdhetar e veprimtar, por dhe si përfaqsues i Shoqatës “Dukagjini” në mërgim.

Darka e Bashkimit shpalosi edhe një herë vlerat kulturore të Dukagjinit, të gërshetuara me këngë e valle tradicionale, si dhe vlerësime kontributesh për antarët dhe aktivistët patriotë shqiptarë.